Brieven 1888-1961

[p. 255]

Aan M. Douwes Dekker-Hamminck Schepel

Paris 19.7.1900

8 rue Berthe

Beste mevrouw

Ik heb een heel drukke week achter den rug. Schryvery van allerlei aard, helpen aan 't verhuizen van een ander, timmeren. Je moet nl. weten dat wy nooit meubels koopen maar die dingen zelf maken sedert een jaar of vyf. O, niets buitengewoons: eenvoudig without. Zooals ik je zei houd ik veel van al wat mooi is. Zoo zou ik b.v. dol graag mooie gesneden meubels hebben. Maar die kan ik natuurlyk niet koopen, en van nagemaakten rommel houd ik niet. Dan dus maar liever withouten dingen, die ik ten minste de satisfactie heb zelf gemaakt te hebben. En ook is my de timmerdery vaak een welkome afleiding en ontspanning by en na en onder de schryvery. ... Heel die uitweiding voor je te zeggen dat ik de vorige week geen tyd had te antwoorden op je brief. - Goed: die jodenkwestie zullen we laten rusten - epistolair ten minste. Hier spreken we daar wel nader over. Ook goed is de voorloopige vaststelling van je komst op 21 augustus a.s. - behoudens eventueele wyzigingen wat die datum aangaat. - Ik woon vlak by 't Sacré Coeur¹, maar vind dat ding heelemaal niet mooi. T'is massief, zwaar, mastoc. Ik heb een veneratie voor Notre-Dame. Maar dat leelyke, lompe, moderne Sacré Coeur mishaagt me. Ze zeggen dat 't van binnen mooi is, maar tot nu toe voelde ik my niet aangetrokken tot een intern bezoek aan dat ding. - Een verzoek: wil je als je komt wat thee voor ons meebrengen, te weten een kilo (ongeveer, om de Douane) Radjah-thee, die is te krygen aan 't hoofddepôt, in de Utrechtsche straat. Thee is hier erg duur en slecht, en de Radjah-thee van f 1,25 het pond = 2,50 fl. het kilo is uitstekend. Ik nam laatst ook een kilo mee, en de douaniers te Tergnier² lieten er my door zonder invoerrechten te eischen. Maar je moet het wel zeggen dat je thee by je hebt, een kilo ongeveer, voor eigen gebruik. Ze zullen je waarschynlyk dan ook wel laten doorgaan. Maar al moet je droit d'entrée betalen, dan komt ons die thee toch nog goedkoper dan hier, zonder nog te spreken van de betere qualiteit - Heb je Nieuwenhuis kort geleden gesproken? Ik vraag dat omdat ik gister brief van hem had, waarin hy o.a. zei dat ‘er genoeg zyn) die het betreuren dat de Paradox is opgehouden.’

1 De Sacré Coeur (de Heilig Hart-basiliek), was in aanbouw op de top van de Butte Montmartre in Parijs (1873-1910). Voor velen in Frankrijk was de bouw van de basiliek een zoenoffer wegens de Commune van Parijs (1871).

2 Tergnier ligt halverwege St. Quentin en Soissons, ten noorden van Parijs.

[p. 256]

Vroeger, toen de P. nog bestond was hy zelf er niet zoo heel mee ingenomen en was ik genoodzaakt hem een enkelen keer onder handen te nemen... defensief. Aangevallen heb ik hem nooit, uit consideratie voor oude vriendschap.³ Vriendschap van myn kant meer, vrees ik, dan van de zyne. Hy is te koud van hart en ik geloof niet (neen, ik weet dat zeker) dat hy in staat is tot het⁴ ‘hegen’ van vriendschap. Dat is zyn schuld niet. Maar al waren wy nu vyanden - wat het geval niet is - dan zou ik hem toch altyd verdedigen tegen het rapalje van de s.d.a.p. D.N.'s strydwyze ze tegen die lui is my niet sympathiek: integendeel, antipathiek. N. is niet fyn besnaard genoeg - hy is helemaal niet fyn, om geestig te zyn - en daardoor victorian in zyn polemieken. Och God, die polemieken zyn zoo erbarmelyk dat ik een soort vernederend medelyden voor N. gevoel, vernederend voor hèm n.l. Wáarom laat hy die lui niet links liggen en propageert hij niet uitsluitend voor wat hy zyn ideaal noemt. Hy werkt zich hoe langer hoe dieper in die vieze rommel en takelt al meer en meer af. En dat alles alleen om toch 't laatste woord te hebben. Nog eens: 't is erbarmelyk. N's heel bestaan is vergiftigd door zyn eigen gemoed en zyn hoofdgemoedsaandoening is argwanende verbittering. - En die anderen! Bah. Je weet wat ik van die anderen denk. Wat een liederlyk... en blufferig zoodje, daar is geen eerlyk, oprecht mensch onder de menigte kopstukjes van die internationale bende. Ik verafschuw die lui als de pest... en zy my. Wat ik dol plezierig vind. Hun haat is 't beste bewys voor 't raakslaan van myn geesel. - 't versje van Reddingius dat ik zoo lief vond en vertaalde⁵, luidt in 't origineel hollandsch zóó:

*_**

Als je zoo heel natuurlyk bent

Met woordjes klein

Maniertjes fyn

En 't hoofdje dat gestaag zich wendt

Waar 't mondjen gaat

Dat stil niet staat

Dan ben je net een kindje, bly

Geluid gaat vry

't Rood mondjen uit

Je bent een heel klein vrouwtje, jy,

3 Cohen kritiseerde Domela's ijdelheid in ‘Bedeeling’ in De paradox 3 (4 december 1899), p. 60-61. Domela had Cohen de lof van de burgerlijke krant Algemeen handelsblad verweten voor zijn stuk ‘Sociaal democratische idealen’. Cohen herinnerde Domela eraan, dat hij zich door het Parijse bourgeoisblad Le temps had laten fêteren en uitvoerige uittreksels uit het blad over hem had overgenomen in Recht voor allen.
In ‘Een beetje polemiek’ in De paradox, nieuwe reeks, (2 april 1898), p. 36-37 vroeg Cohen Domela, toen hij de redactie van Recht voor allen had neergelegd en De vrije socialist was begonnen, waarom hij zich niet anarchist noemde. Domela antwoordde, dat hij geen volbloed individualist was. In Cohens ‘Repliek’ in De paradox van 16 april 1898, p. 55-57 schreef Cohen. dat Domela niet met de ‘bommen-gooierij’ geïdentificeerd wilde worden.

4 Koesteren.

5 In zijn rubriek Lettres néerlandaises in Mercure de France van juli 1900 besprak Cohen op p. 286 de verzen van Joannes Reddingius (1873-1944) uit De nieuwe gids van mei 1900. Hij vond ze aardig, onnadrukkelijk en niet plechtig. Zijn vertaling van ‘Klein vrouwtje’ (Beeld en spel, Amsterdam 1903, p. 86) luidde:

Quand tu es si naturelle:

Paroles minues,

Manières fines,

Et ta petite tête qui constamment

Tourne où va ta petite bouche,

Qui n'arrête pas...

Tu es comme une petite enfant.

Des sons joyeux

De ta rouge bouchette sortent...

Tu es une toute petite femme:

Parler sérieux

Visage calme.

[p. 257]

 

Dat ernstig praat

 

Met kalm gelaat

*_**

Vind je dat niet impeccablement lief?

De groeten van myn vrouwtje

Heel hartelyk t.t.

A.C.

Als je soms in de Holl. bladen (Rotterdamsche Courant, Handelsbl. etc.) iets ontdekt, wat my naar je oordeel interesseeren kan wil je my de betreffende krant dan sturen? - Schryf gauw weer eens.