Brieven 1888-1961

[p. 208]

Aan F. Domela Nieuwenhuis

den Haag, 27.4.97

80 de Gheynstraat.

Waarde Nieuwenhuis,

Hierby een byschrift ter verklaring van de 1 Mei-plaat.¹

Waarschynlyk komt het u erg beknopt voor, en dat is het ook. Ik zie geen kans er iets meer, en vooral niet, iets beters over te zeggen. Als dit met flinke groote letters in hoofde van R.v.A. van 1 Mei geplaatst wordt, dan zal het abonnenten en koopers van de plaat, die ze eventueel niet mochten begrypen, de noodige verklaring geven. Ik ben van meening dat elk lang artikel ter verklaring onprettig moet zyn èn voor den intelligenten lezer en voor den teekenaar der plaat.

Ten bewyze dat het me niet te doen was me er gemakkelyk af te maken met een paar regels, voeg ik hierby een ander artikel, dat ik liefst als hoofdartikel geplaatst zag. Dat zult gy wel willen plaatsen niet waar?² - Van onzen vriend W.S. hooren wy niets, hè?³ - Kaya en ik waren de paaschdagen naar Katwyk-aan-Zee, waar wy ons heerlyk vermaakt hebben langs zee en duin. Wy waren by Zeiler, die naar hier kwam ons uitnoodigend. Heel lieve menschen.⁴

Op myn 2× dringend schryven kreeg ik van Cornelissen uitsluitsel omtrent de geheimzinnige misdaad waarvan hy my, insinueerend, beticht had. Zoodra wy elkander zien - gy en ik meen ik - zal ik zyn brief laten lezen. Gy zult dan bemerken dat uw vrouw of gy zelf er hoegenaamd niet in betrokken zyt maar het eene uitsluitend my persoonlyke zaak betreft. Kaya en ik hebben hartelyk gelachen toen die ‘opheldering’ kwam.

Hoe gaat het by u tehuis? Ik hoop innig dat uwe vrouw zoo niet geheel - dit zal haar misschien zwaar vallen - dan toch grootendeels zal teruggekomen zyn van hare onrechtvaardige (hoewel zeer verklaarbare) beoordeeling van my en myne handelingen. Wat my betreft draag ik haar niet de minste rancune toe en zal het my aangenaam zyn, by myn eerste bezoek aan Amsterdam, haar te zien en te spreken in vriendschap. - Na hartelyke groeten, ook van Kaya, aan u allen

A.C.

1 Het mei-nummer van Recht voor allen opende met:

Onze plaat.
Twee Handen, die den Scepter verbreken,
zinnebeeld van het Gezag,

Twee zakken waaruit wegtuimelt, zich
verliezend voor altijd, het Goud, het
vervloekte, symbool van het kapitaal,

Twee hel-blakende Toortsen, vlammen
van het heilig Vuur der Rebellie,

De Zon, Spiegel der Toekomst, en die
hare stralen heenboort door de zwarte,
zware nevelen van het Heden, het
benauwende, smartvolle,

Een groep Mannen en Vrouwen, Slaven
van Gisteren, thans zelfbewust, uitdagend
tegemoet gaande den Strijd van Morgen:

Zie daar Onze Plaat.

2 Wees welkom 1 meidag. De schrijver van het hoofdartikel verzette zich tegen het voorstel van Eduard Anseele in de Belgische kamer om de 1e mei tot een officiële feestdag te verklaren als middel om de noodlottige omwenteling te vermijden. Geen banketten, de 1e mei is geen feest, maar een wapenschouw van het proletariaat.

3 De gevangenisarts Lodewijk Paulus Walburgh Schmidt had bij de rechtbank te Amsterdam een klacht ingediend wegens belediging tegen Alexander Cohen, Domela Nieuwenhuis en L.M. Hermans, die op een protestvergadering in het gebouw Plancius op 15 februari 1897 een boekje over zijn activiteiten hadden opengedaan. De diamantbewerker Arnold Golstein had vijfenveertig dagen in de gevangenis door-gebracht, acht dagen later stierf hij aan bronchitis waarvoor hij behandeld was door Walburgh Schmidt. Zijn begrafenis op 11 februari liep uit op een grote demonstratie. Recht voor allen bevatte op 13 februari 1897 een advertentie van de Socialistenbond, afd. Amsterdam, een oproep voor een ‘groote openbare protest-meeting tegen de geneeskundige (?) behandeling door Dokter Walburgh Schmidt de gevangenen aangedaan. Gedenk de behandeling van alexander cohen en van den deze week begraven diamantslijper Golstein.’

4 De assuradeur August Frans Gottlieb Zeller (*Arnhem 1859) woonde met zijn vrouw Jacomina Alberta Romein (*1867) sinds november 1894 aan de Burgersdijkstraat 5 in Katwijk. Het echtpaar had een zoon August Albert (*1892) en een dochter Alberta Franciska (*1894).

[p. 209]

Ik kreeg deze week geen enkel fransch blad, en de vorige week maar twee in 't geheel.

Ik heb dat baantje gekregen aan de ‘Volharding’ - Twee dagen per week, tegen 5 gulden. Ben heel bly. Tenminste iets vast.⁵

De e.k. Revue Blanche houdt eene vertaling in van my van Multatuli.⁶

5 Waarschijnlijk door bemiddeling van zijn anarchistische makker J. Methöfer (1863-1933), die boekhouder bij de 's-Gravenhaagsche coöperatieve broodbakkerij De volharding was, kreeg Cohen een baantje bij de administratie.

6 La revue blanche van 1 mei 1897 (12, nr 94), p. 525-528, bevatte Cohens vertaling van ‘Das kommt vom Lesen’.