De tuin der fantasie

[p. 94]

‘Schadelijk gedierte’.

Er was onmiskenbaar een konijn in ons aardappelveldje. De planten aan de rand bleken alle schoon afgevreten tot armoedige stengels met sprieten, die kaal uitstaken, als stompjes van ledematen. En telkens had iemand het konijn gezien, een grijzig figuurtje, schrikachtig onverwacht zich losmakend uit de lage, groene massa, om vliegensvlug te verschieten onder de dichte struiken, lang eer wij, met veel geraas en onbeholpen drukte, de plek genaderd waren. Zo was er geen kwestie van het te vangen en intussen gingen onze aardappels er toch maar aan. Toen dan ook de ontdekking en verstopping van een paar holletjes geen merkbaar resultaat bleken te hebben, besloten wij, in groeiende ergernis en wrok tegen het konijnenvolk, tot eindelijk afdoende maatregelen.

De boswachter werd geraadpleegd, in de verwachting, dat hij wel begerig zou zijn 't konijn te vangen, als hij het mocht behouden. Doch de boswachter bleek niet begerig en weinig geneigd moeite te doen. Het was buiten jachttijd en de konijnen waren niet te veel waard. Aldus duurde het enige dagen, vóór hij zich de zaak aantrok en intussen scheen de toestand te verergeren. Het konijn had nu een treiterige manier om rustig te blijven zitten, terwijl wij naderden en dan met korte sprongetjes zich onverschillig te verwijderen, alsof het wel wist, dat wij het toch niet krijgen konden. Daar had 't ook wel gelijk in, doch onze stemming werd er al meer verbitterd door. En zo was het dan zonder enige aarzeling, dat wij het voorstel van den boswachter - toen hij eindelijk kwam - aannamen, om een paar vallen te zetten, van die zware, ijzeren klemmen, waarin men ratten en zulk gedierte vangt. Hij had ze al meegebracht en stelde ze zelf op, aan 't eind van kunstmatig aangebrachte ‘konijnenpaadjes’. Die liepen een eindje het aardappelveld in, en daar, onder een paar bladrijke struiken, zette hij de vallen, door wat aarde bedekt, zó, dat zij bij de minste aanraking zouden toeklappen.

Toen hij weggegaan was, met de belofte over een paar dagen eens te komen kijken, voelden wij, naast de tevredenheid, dat er nu eindelijk iets gedaan werd om het kwaad te keren, ook zekere schuwheid om door te denken op de gevolgen van de genomen maatregel. Een schuwheid, die ons tot waarschuwing had kunnen zijn...

Er verliepen een paar regenachtige dagen, dat wij het ganse geval vergaten en nauwelijks in de tuin kwamen. Tot op een heldere Augustusmaand, dat de lucht, schoongeveegd van wolken, als vochtig bloeiende boven het opgefriste tuingroen, wij ons het konijn en de vallen herinnerden en met lichtelijk griezelende

[p. 95]

nieuwsgierigheid het pad langs het aardappelveldje betraden, al op een afstand speurend of er iets ongewoons was tussen het dichte groen. En er bleek iets ongewoons. Een verrassend kale plek met wat bruins midden in, maar... alles roerloos.

Dichterbij gekomen zagen wij, dat de val gewerkt had. Maar... er was geen konijn gevangen. Een bruin-bont, slank diertje lag er doodstil, de achterpootjes wreed bekneld tussen het scherpe, ijzeren gebit, dat half lag blootgewoeld. Het moest al lang geleden gebeurd zijn, want boven de blijkbaar verbrijzelde leedjes vlogen glanzend-groene aasvliegen, belust op bloed en rottigheid.

Nader toeziend, nu ineens; 't hart vol meelij, merkten wij hoe het spitse, geestige snuitje telkens nog flauw bewoog, de donkere oogjes half gesloten. Dan schuurde het bekje over de aarde, alsof het radeloos naar iets zocht. En bij het vergeefse en benauwde van die heel kleine beweging, begrepen wij nu ook de betekenis van de wijde, open plek. In een kring lagen daar alle planten vertrapt, het loof verflenst, de wortels met de reeds donkere, kleine knollen uit de grond gerukt. Dat had dit bruine beestje gedaan, dat nu zo schijnbaar gelaten aan onze voeten lag. Deze verwoeste plek in 't aardappelveldje betekende zijn razende kamp om het leven...

Argeloos was het schuwe diertje voorbijgeschoten in 't duister, misschien op jacht naar ons konijntje, menend zijn spoor te volgen. En toen was 't gebeurd. Een ruwe schok, een vlijmende pijn, en zijn achterpoot in de beet van een ongezienen, gruwelijken vijand. Dol van schrik had 't zich geweerd. Razend van pijn en nog meer van angst om die onontkoombare greep, die hem op de plek vasthield, had hij getrokken en gerukt naar alle kanten, met de krachtige voorpootjes in de grond geklauwd in elke richting, zodat het zware ijzer een eindje meegaf. Al de woeste vrijheidsdwang, die zijn leven zelf was, zijn klein leven van schuw verbergen overdag en verwachtingsvol zwerven op roof des nachts, had zich in radeloze benauwdheid geweerd tegen pijn, gevangenschap en dood in leven. Onder de zwijgende nacht, in de zware stilte van de tuin, hadden zijn blinde levenslust, zijn blinde doodsangst gestreden: een kleine, eenzame tragedie. Tot hij, door bloedverlies en uitputting machteloos, neerlag, half verdoofd, het verdroogde bekje vastgebeten in het koel aardappelloof.

Daarop was de morgen gedaagd. En de dag lang was er nog telkens stuipachtig opschokken geweest, als het diertje zich bevond onder het verblindend licht, gevangen in de pijnstekende beet van het monster. Maar tegen de avond was ook die laatste kracht uitgeput, lag het bijna zonder bewustzijn, met enkel een smachting van dorst, die hem 't kopje rusteloos bewegen deed.

De strijd was over, en wij hadden, wat wij blijkbaar wensten...

Maar wij werden het ons wel zéér bewust, dat wij dit niet

[p. 96]

gewild hadden, de vernieling van dit kleine, sierlijke, zo onschuldige leven. En wij voelden berouw om 't onherstelbare.

Zo voorzichtig mogelijk bevrijdden wij de arme pootjes uit het grimmige ijzer, brachten ook wat water om het diertje te doen drinken. Lijdzaam liet het zich aanvatten, het glanzend bontvachtje in onze handen, zonder een enkele trilling van verzet of angst, zo droevig, zo hopeloos ver was al de levenswil geweken. Toch snoof en snokte het nog zwakjes, toen het water speurde. Wij hebben het toen neergelegd. En opdat het rustig zou kunnen sterven, het lijfje met wat vochtig gras bedekt, om de lugubere vliegen te keren...

De volgende morgen lag het daar - een eindje verder - in 't onverschillige licht, nu zelf onverschillig en klein geworden, een dofbruin, nietig dingetje tussen het sterke, glanzende groen. En wij hebben het begraven.

Doch de boswachter, die naar zijn kippen kwam zien, toen wij een dag niet thuis waren, bleek tevreden over de vangst. Het was een bunzing, zei hij, ‘schadelijk gedierte’, waarvoor een premie betaald werd. Dies groef hij 't op en sneed het, ten bewijze van de vangst, de kop af.

Frans Coenen.

Uit: De Telegraaf, jg. 1919.

Uitg. P. Noordhoff, Groningen.