Vlaamsche sagen uit den volksmond
(1921)–Alfons de Cock–
Auteursrecht onbekend
bron
Alfons de Cock, Vlaamsche sagen uit den volksmond. Maatschappij voor goede en goedkoope lectuur, Amsterdam 1921
codering
DBNL-TEI 1
Wijze van coderen: standaard
dbnl-nr cock001vlaa01_01
logboek
-
verantwoording
gebruikt exemplaar
eigen exemplaar DBNL
algemene opmerkingen
Dit bestand biedt, behoudens een aantal hierna te noemen ingrepen, een diplomatische weergave van Vlaamsche sagen uit den volksmond van Alfons de Cock uit 1921.
redactionele ingrepen
p. 185 en 194: in het origineel is een gedeelte van de tekst slecht leesbaar. De redactie heeft de tekst tussen vierkante haken aangevuld. Advertenties zijn niet opgenomen, pagina's 233 t/m 265 zijn hierdoor komen te vervallen.
Bij de omzetting van de gebruikte bron naar deze publicatie in de dbnl is een aantal delen van de tekst niet overgenomen. Hieronder volgen de tekstgedeelten die wel in het origineel voorkomen maar hier uit de lopende tekst zijn weggelaten. Ook de blanco pagina's (6, 8, 12, 14, 96, 98, 140, 148, 156, 158, 174, 204, 232) zijn niet opgenomen in de lopende tekst.
[pagina 1]
VLAAMSCHE SAGEN UIT DEN VOLKSMOND
[pagina 2]
VLAAMSCHE BIBLIOTHEEK
ONDER LEIDING VAN EMMANUEL DE BOM
UITGEGEVEN DOORDE MAATSCHAPPIJ VOOR GOEDE & GOEDKOOPE LECTUUR-AMSTERDAM
[pagina 3]
VLAAMSCHE SAGEN UIT DEN VOLKSMOND
VERZAMELD door ALFONS DE COCK
1921
[pagina 4]
DRUK. D. DE VOS-VAN KLEEF, ANTWERPEN
[pagina 220]
INHOUDSTAFEL
| EERSTE GROEP. | ||
| MYTHOLOGISCHE SAGEN. | ||
| I. Sagen uit de Tooverwereld. | ||
| A). TOOVERESSEN EN TOOVERAARS. | ||
| a) Heksen gedwongen tot kwaaddoen. | ||
| Nr. | Blz. | |
| 1. | Heks in een eierschaal. | 15 |
| 2. | Een Heks moet immer kwaad doen. | 15 |
| 3. | De Heks en haar buurman | 16 |
| 4. | De Heks zelve gepijnigd | 17 |
| 5. | De Heks, die haar eigen ongeluk bewerkt. | 17 |
| b) Heksenkunst dient overgenomen. | ||
| 6. | Een Heks, die niet sterven kon. | 19 |
| 7. | Door den Pastoor verlost. | 19 |
| 8. | Tooverkunst overerven | 20 |
| c) Heksenvergaderingen en Vergaderplaatsen. | ||
| 9. | Vergaderplaats te Ste-Maria-Lierde. | 21 |
| 10. | Naar Keulen in den wijnkelder (a-b). | 21 |
| 11. | De Boerendanswei | 23 |
| 12. | In de Wijngaardboschjes van Denderleeuw. | 24 |
| 13. | In de Bolloobosschen | 24 |
| 14. | In de Bosschestraat | 25 |
| 15. | Vliegende Muziek | 25 |
| 16. | De Tooverlinde | 25 |
| 17. | De dikke Linde te Vlierzele | 26 |
[pagina 221]
| d) Heksen herkend of ontmaskerd. | ||
| 18. | Om Heksen te ontmaskeren | 27 |
| 19. | De Paaschnagel weerhoudt de heks | 27 |
| 20. | De Paaschnagel te Denderwindeke | 27 |
| 21. | De kracht van Gewijde dingen | 28 |
| 22. | Heksen herkennen | 29 |
| 23. | Wijwater drinken | 29 |
| 24. | De gewaande Heks | 30 |
| 25. | De Heks van den Oude-God. | 30 |
| 26. | Heksen kennen elkander | 31 |
| 27. | Geheime Kenteekens der Heksen | 32 |
| 28. | Heksen beethebben | 33 |
| 29. | Een levendig Hart | 33 |
| e) Heksen aan 't werk. | ||
| 30. | Een bol Haar in de pap | 34 |
| 31. | De kwade Hand | 34 |
| 32. | Bij een Kinderlijk | 35 |
| 33. | Heks en Kind | 35 |
| 34. | Een Kwaal aanzetten | 35 |
| 35. | De Heks de beenen afgesneden | 36 |
| 36. | De witte Vrouw te Wijnegem | 37 |
| 37. | De gewijde Kogel | 37 |
| 38. | De kracht van den Trouwring | 37 |
| 39. | Zonderlinge Hekserij | 38 |
| 40. | De Heks van Aartselaar | 39 |
| 41. | Van schrik gestorven | 40 |
| 42. | De drie blonde Katten. | 40 |
| 43. | De Tooverkat | 41 |
| 44. | Uit wraak | 42 |
| 45. | De Kraai en de Kat zijn Heksendieren. | 42 |
| 46. | Peren in Padden veranderd | 43 |
[pagina 222]
| 47. | Nog Heksendieren | 43 |
| 48. | De Mastelappels | 44 |
| 49. | De bierdrinkende Pad | 45 |
| 50. | Het witte Paardje | 45 |
| 51. | Onder de Hoogmis op lavei (a en b). | 46 |
| 52. | De sprekende Haas | 47 |
| 53. | Eksters | 47 |
| 54. | Een Heer in een dier veranderd. | 48 |
| 55. | Betooverd Brood | 49 |
| 56. | Boerke Jans en het witte Katje. | 49 |
| 57. | Het Doodshoofd te Meire. | 49 |
| 58. | De betooverde Muts. | 50 |
| 59. | De drie Tooverkonijntjes | 52 |
| 60. | Elen ‘zende’ Luizen | 53 |
| 61. | Aangezette Vlooien | 54 |
| 62. | Door Ratten overrompeld. | 54 |
| 63. | Rupsen aflezen | 55 |
| 64. | Kikvorschen bezweren | 55 |
| 65. | Aangezette Koortsen | 56 |
| 66. | Melk dient betaald te worden | 57 |
| 67. | Melk wegschenken | 57 |
| 68. | Betooverde Boter | 57 |
| 69. | Wanne-Marie. | 58 |
| 70. | Geen Boter. | 58 |
| 71. | De Heks van Oelter | 59 |
| 72. | De dansende Appel | 60 |
| 73. | Elen Heks te Denderbelle | 60 |
| 74. | Betooverd door een Mastelle. | 61 |
| 75. | Geen Snoepgoed oprapen. | 62 |
| 76. | God zegene u. | 62 |
| 77. | Een Ongeloovige. | 63 |
| 78. | Toovergeld keert weder | 63 |
| 79. | Betooverd | 64 |
[pagina 223]
| 80. | De Jippenessen in de omstreek van Ninove. | 65 |
| 81. | De Jippenessen te Dosselt | 66 |
| 82. | De Gypnissen van Oordegem | 67 |
| 83. | Het Ei als toovermiddel | 67 |
| 84. | Heksen op Kruiwagenwielen. | 68 |
| 85. | Betooverd door Envoûtement | 68 |
| 86. | Klokhen des Zondags gezet | 69 |
| 87. | Onweder is Heksenwerk | 69 |
| f) Heksenmeesters, Onttooveraars en Wonderdoeners. | ||
| 88. | Lowieke, de Tooveraar | 71 |
| 89. | Na drie dagen dood. | 73 |
| 90. | De Rector van Hulshout | 74 |
| 91. | Een Spoortrein vastgezet | 74 |
| 92. | De Schaapherder, die Baanstroopers vastzet | 75 |
| 93. | Toovermacht der Schaapherders | 75 |
| 94. | De Schaapherder | 76 |
| 95. | Een Kind de Koorts aangezet | 76 |
| 96. | Onttoovering door Eiers | 78 |
| 97. | Het Kind onttooverd | 78 |
| 98. | De bovennatuurlijke macht der Geestelijkheid. | 79 |
| 99. | Een Brand te Wieze | 80 |
| 100. | De oude Pastoor | 80 |
| 101. | Paters kunnen onttooveren | 81 |
| 102. | Bij de Paters te rade | 81 |
| 103. | De oude Moeder - een Tooveres | 82 |
| 104. | Betooverde Zwijnen | 83 |
| 105. | Brannekens betooverd | 84 |
| 106. | Een flinke Knaap behekst. | 85 |
| 107. | De Stekken der H. Drievuldigheid | 87 |
| 108. | Door Vorschen geplaagd | 87 |
| 109. | Hekserij te Moorsel | 88 |
| 110. | Tooverij in den koestal | 89 |
[pagina 224]
| 111. | Onttooverde Veestal | 90 |
| 112. | Het stervende Paard weer hersteld | 90 |
| 113. | Misgeboorten door Tooverij | 91 |
| 114. | Een betooverd en onttooverd Meisje | 91 |
| 115. | Door Aanraking behekst | 92 |
| 116. | Het Kind van den Douanier | 93 |
| 117. | De Tooverpluimen | 93 |
| B. WAARZEGGERIJ. | ||
| 118. | Bij de Waarzegster | 94 |
| 119. | Een Keermis | 94 |
| 120. | Gestolen Goed | 95 |
| II. Sagen uit de Geestenwereld. | ||
| A. LUCHTGEESTEN. | ||
| a) Kludde. | ||
| 121. | Kludde en zijn Vel | 99 |
| 122. | Kludde verlost. | 99 |
| 123. | Kludde laat zich dragen | 100 |
| 124. | De Waterduivel van Wetteren | 101 |
| 125. | De Waterduivel van Nevele | 101 |
| 126. | Kludde - een Plaaggeest. | 102 |
| 127. | Kludde herkend | 102 |
| 128. | De Waterkludde | 103 |
| 129. | Kludde en de Visscher van Uitbergen. | 103 |
| 130. | Het groeiende Spookdier | 104 |
| 131. | Kludde te Aalst | 104 |
| 132. | De zwarte Hond | 104 |
| 133. | Van een vreemden Hond. | 106 |
[pagina 225]
| b) Mare. | ||
| 134. | De Mare - een oude Vrouw in 't Zwart. | 107 |
| 135. | De Nachtmerrie verjaagd | 107 |
| 136. | Om van de Maar verlost te worden. | 108 |
| 137. | De Nachtmerrie te voorschijn doen komen. | 109 |
| 138. | Paard van de Maar bereden. | 109 |
| 139. | De kracht der Paaschnagelen | 110 |
| c) De Wilde Jager, en De Wervelwind. | ||
| 140. | De Eeuwige Jager te Melsele | 111 |
| 141. | De Barende Vrouw. | 111 |
| d) Hellewagen, Nachtkoets. | ||
| 142. | De Hellewagen te Brugge. | 113 |
| 143. | De Hellewagen te Lebbeke | 113 |
| 144. | De Nachtkoets | 114 |
| 145. | Op de Spookhoeve | 114 |
| e) Framassons. | ||
| 146. | Het lijk van een Vrijmetselaar door den Duivel weggehaald | 115 |
| 147. | De Framassons bij nacht te Denderbelle. | 115 |
| 148. | De Framassons te Wieze | 116 |
| 149. | Framassons op den Hellewagen. | 116 |
| f) Spoken. | ||
| 150. | De Lange Man te Wichelen. | 117 |
| 151. | De Lange Man te Denderleeuw | 117 |
| 152. | Op de Wacht | 118 |
| 153. | De Doode te gast. | 119 |
| 154. | Het Hemd van den Geest. | 120 |
[pagina 226]
| 155. | Van Janneken den Koekenbakker. | 121 |
| 156. | Spokerij in de kerk. | 123 |
| 157. | De Pastoor van Calcken | 124 |
| 158. | De spokende Molen. | 124 |
| 159. | Op ‘Den Troon’ | 125 |
| 160. | Een Geestelijke, die weerkomt. | 127 |
| 161. | Een Kerkdief | 127 |
| 162. | Van het Begijntje. | 128 |
| 163. | De ingeprente Hand | 129 |
| 164. | De weerkomende Vrouw | 130 |
| 165. | Te veel beloofd | 131 |
| 166. | Een Verschijning. | 131 |
| 167. | De Geest maakt iets verborgens bekend. | 132 |
| 168. | Een zonderling Geval | 133 |
| 169. | Spokerij te Schellebelle (a en b). | 133 |
| 170. | Het witte Paard | 135 |
| 171. | Vier witte Katten. | 135 |
| 172. | De verwenschte Kinderen van Wientje Meeus. | 136 |
| 173. | De blatende Geit. | 137 |
| 174. | De Spookhoeve te Beveren-Waas | 137 |
| 175. | Spokerij te Zulte. | 138 |
| 176. | Op het Kasteel van Staden | 138 |
| B. VUURGEESTEN. | ||
| a) Dwaallicht. | ||
| 177. | Wat is een Stalkaars? | 141 |
| 178. | Het Dwaallicht is een zieltje. | 141 |
| 179. | De Stalkaars te Wichelen. | 142 |
| 180. | De Zondaar als Dwaallicht | 142 |
| 181. | Het Stallicht te Aartselaar. | 143 |
| b) Vuurgeest. | ||
| 182. | Vlam en Vuur. | 144 |
[pagina 227]
| 183. | De Vuurman te Baasrode. | 144 |
| 184. | Kraamvrouw bij een groot Vuur | 145 |
| 185. | De Hond van 's Graven-Wezel. | 145 |
| c) Bliksaemvuur en Dondersteen. | ||
| 186. | Donder en Bliksem | 146 |
| 187. | Dondereteen. | 146 |
| C. AARDGEESTEN. | ||
| a) Dwergen. | ||
| 188. | Van den Alf geleid. | 149 |
| 189. | Heel den nacht gedwaald. | 149 |
| 190. | Verdwaald | 150 |
| 191. | Rond zijn hoeve verdwaald | 150 |
| 192. | Door 't Water. | 151 |
| 193. | Bergmannetjes te Kasterlee | 151 |
| 194. | Kabouters te Lebbeke. | 152 |
| b) Reazen. | ||
| 195. | Het Reuzenbeen te Hamme (Oost-Vl.) | 154 |
| TWEEDE GROEP. | ||
| DUIVELSAGEN. | ||
| 196. | Een Verbond met den Duivel | 159 |
| 197. | Duivelsverbond | 159 |
| 198. | De Meid, die den Duivel haar ziel afstond. | 160 |
| 199. | Van den ouden Wever en den Duivel. | 161 |
| 200. | Strijd om een Ziel | 163 |
| 201. | Mie de Dulle | 163 |
| 202. | De Duivel in een doosje | 164 |
| 203. | De Duivel in den Vijfhoek te Wetteren. | 165 |
[pagina 228]
| 204. | De Otterboer van Wichelen. | 165 |
| 205. | Bij den Duivel in dienst | 166 |
| 206. | Poortier der Hel. | 167 |
| 207. | Booze Geesten op de Zee ‘manen’ (a en b). | 168 |
| 208. | De Vloeker door den Duivel achtervolgd. | 169 |
| 209. | Nog een Vloeker achtervolgd | 170 |
| 210. | Ongewijde Klokken | 170 |
| 211. | De verzonken Klok | 171 |
| 212. | De Kerstklokken te Wieze | 171 |
| 213. | Zich aan een Strootje verhangen | 172 |
| DERDE GROEP. | ||
| CHRISTELIJKE SAGEN OF LEGENDEN. | ||
| a) Onz' Heereïegenden. | ||
| 214. | Mirakuleuze Kruisen van Exaarde (a en b) | 175 |
| 215. | Het Kruisbeeld op de wiik Hemelrijk te Lokeren | 176 |
| 216. | Het Wonder van Poederlee. | 177 |
| 217. | Hoe de Schelde ontstond. | 177 |
| 218. | Tweemaal klop | 178 |
| 219. | De Oorsprong van den Dender. | 179 |
| 220. | Oorsprong der Luizen | 180 |
| 221. | Waarom de Luizen en de Vlooien geschapen zijn | 180 |
| 222. | Het Hoentje met één been | 181 |
| b) Marialegenden. | ||
| 223. | O.L. Vrouw-ter-Muren. | 183 |
| 224. | De Druif van O.L. Vrouw van Tongeren. | 183 |
| 225. | O.L. Vrouw van Tongeren laat zich niet beschilderen | 184 |
| 226. | O.L. Vrouw houdt alleen processie | 184 |
[pagina 229]
| 227. | O.L. Vrouw van de Werf, te Aalst. | 184 |
| 228. | Spotters gestraft | 185 |
| 229. | Het Kapelleken van Offelken | 186 |
| 230. | O.L. Vrouw van Nazareth | 186 |
| 231. | O.L. Vrouw van de Kouterkapel, te Zele. | 187 |
| 232. | O.L. Vrouw-den-Tuimelaar van Zele | 188 |
| 233. | Het Kapelleken van den Oostbroek, te Nevele | 188 |
| 234. | O.L. Vrouw van Wijnegem. | 189 |
| 235. | De Duitschers te Scherpenheuvel (a-d) | 189 |
| 236. | Het Kapelleken te Temsche (a-b) | 191 |
| 237. | Straatschenders gestraft | 193 |
| 238. | De vervloekte Zoon | 194 |
| c) Heiligenlegenden. | ||
| 239. | St. Paulus te Godveerdegem. | 196 |
| 240. | St. Medardus | 196 |
| 241. | St. Amandus en St. Antonius | 197 |
| 242. | St. Amandus te Pollare. | 197 |
| 243. | St. Amandus te Erembodegem | 198 |
| 244. | St. Lieven draagt zijn hoofd in zijn handen (a-b) | 198 |
| 245. | De Duivel blaast het licht uit | 199 |
| 246. | De Ste-Aldegondisput | 200 |
| 246. | St. Antonius en de Varkens. | 201 |
| 248. | De Legende van Sint-Leu. | 201 |
| VIERDE GROEP. | ||
| HISTORISCHE SAGEN. | ||
| a) Persoonsagen. | ||
| 249. | Jan de Lichte. | 205 |
| 250. | Klaarke van Nokere. | 205 |
[pagina 230]
| b) Plaatssagen. | ||
| 251. | De Rijve van Ste-Ursula te Brugge. | 207 |
| 252. | De Kroon op den schoorsteen van 't Stadhuis te Brugge | 207 |
| 253. | De Kerk van Vosselare | 208 |
| 254. | De Turken te Mespelare | 208 |
| 255. | De ‘Gouden Mahomet’ te Wanzele | 209 |
| 256. | Te Ledeberg-Pamel | 209 |
| 257. | Op den Moretberg te Assche | 210 |
| 258. | De Drakenput van Wetteren | 210 |
| 259. | De Schaper van Postel | 210 |
| 260. | Heiligschennis gestraft | 211 |
| 261. | De Cholera te Lier | 212 |
| 262. | Het Kalf te St. Lievens-Houtem. | 213 |
| 263. | De Gitschotel | 213 |
| 264. | Het Ziekenputje | 214 |
| 265. | Mithrem van Daasdonk-Sleidinge | 214 |
| 266. | De vermoorde Soldaat | 216 |
| 267. | De Heirnesse te Gent | 216 |
| 268. | De Troteters van Pollare. | 217 |
| 269. | De Zotten van Wieze | 217 |
| 270. | Hoe de Gemeenten aan hun naam gekomen zijn | 217 |
| 271. | Hoe Vinkhem zijn naam gekregen heeft. | 218 |
| 272. | Hoe Okegem ontstond. | 218 |
| 273. | De Zotten van Brugge. | 219 |
[pagina 231]
WERKEN VAN DENZELFDEN SCHRIJVER:
| 1. | Flora der Dendervallei. Gent, 1883; 2e druk, Gent, 1883 | Fr. 0.50 |
| 2. | Simon Stevin. Gent, 1888. (Uitverkocht) | Fr. 0.40 |
| 3. | Arm geboren en Beroemd gestorven. Gent, 1888; 2e druk in 1900. Geïllustreerd | Fr. 1.00 |
| 4. | Uit de Wonderwereld. Gent, 1889. Geïll. (Uitverk.) | Fr. 1.00 |
| 5. | Rond den Heerd. Gent, 1890. Geïll. (Uitverkocht) | Fr. 1.00 |
| 6. | Rembert Dodoens. Gent, 1890. (Uitverkocht) | Fr. 0.40 |
| 7. | Volksgeneeskunde in Vlaanderen. Gent, 1891. (Uitv.) | Fr. 3.75 |
| 8. | Wonderen uit het Plantenrijk. (Bekroond door de Kon. Belg. Academie met een prijs De Keyn.) Gent, 1892. Geïll. | Fr. 2.00 |
| 9. | (Met Pol de Mont.) Vlaamsche Wondersprookjes. Gent, 1896 | Fr. 2.00 |
| 10. | (Met Pol de Mont.) Vlaamsche Vertelsels (20 teeken. van K. Doudelet). Gent, 1898. (Uitverkocht) | Fr. 4.00 |
| 11. | (Met Pol de Mont.) Zoo vertellen de Vlamingen. (Penteeken, van E. Van Offel.) Gent, 1903, 2e druk in 1912. (Uitverkocht) | Fr. 1.75 |
| 12. | Spreekwoorden en Zegswijzen, afkomstig van Oude Gebruiken. (Bekroond door de Kon. Belg. Academie met een prijs De Keyn.) Gent, 1905; 2e dr. in 1908 | Fr. 4.25 |
| 13. | (Met Is. Teirlinck.) Kinderspel in Zuid-Nederland. (Met goud bekroond door de Kon. Vl. Academie.) 8 deelen. Gent, 1902-1908. | Fr. 32.00 |
| 14. | (Met Is. Teirlinck.) Brab. Sagenboek. (Met goud bekroond door de Kon. Vl. Acad.) 3 deelen. Gent, 1909-1912 | Fr. 12.00 |
| 15. | Spreekwoorden en Zegswijzen over de Vrouwen, de Liefde en het Huwelijk. Gent, 1911. | Fr. 4.00 |
| 16. | Natuurverklarende Sprookjes, 2 deelen. (Met 8 teeken. van E. Van Offel.) Gent, 1911-1912. | Fr. 2.50 |
| 17. | Volkssage, Volksgeloof en Volksgebruik. (Met 77 platen.) Antwerpen, 1918. | Fr. 12.50 |
| 18. | Studiën en Essays over Oude Volksvertelsels. Antwerpen, 1920 | Fr. 9.00 |
| 19. | Spreekwoorden, Zegsw. en Uitdrukkingen op Volksgeloof berustend. Antwerpen, 1920 | Fr. 9.00 |