'Oprecht veinzen.' Over Frans Kellendonk

[p. 76]

foto Gerrit Serné, 1986
Voor Theater De Balie in Amsterdam op 18 februari 1986, na afloop van zijn lezing ‘Idolen. Over het tweede gebod’.

[p. 77]

Hé, Kelly!

Doeschka Meijsing

Het was zomer 1983. We waren met z'n zevenen en we bevonden ons in het zuiden. De nieuwe uitgeverij Tabula van Jeroen Koolbergen had een boekje uitgegeven en de zeven schrijvers ervan uitgenodigd voor een presentatie te Maastricht. Het boekje heette Over God.

Het werd een kolkende avond.

Frans Kellendonk had ik wel eens ontmoet. Hij behoorde immers tot de Revisor-schrijvers die dankzij een omslag van de HP tot een stroming waren gebombardeerd: Frans Kellendonk, Dirk Ayelt Kooiman, A.F.Th. van der Heijden (Canaponi), Nicolaas Matsier en ik. Kellendonk en ik hadden een vriendelijk contact, wat vooral neerkwam op een grijns en gegrinnik van Frans naar aanleiding van een van mijn vele boude uitspraken.

Ook hebben wij - bien étonnés de se retrouver ensemble - eens een treinreis gemaakt naar een literair doel in Keulen. Frans was verlegen en grijnsde. We spraken over het literaire leven. Ik denk dat we er beiden weinig van hebben onthouden.

Terug naar Maastricht en de zeven schrijvers. Het was een zomerdag zoals je hem maar kunt wensen: zonnig, warm, uitbundig. Bij de boekhandel op het Vrijthof werden we royaal onthaald. Al de voor ons bedoelde hotels op en rond het Vrijthof waren echter bezet door tandartsen (!) op congres. Wij zouden buiten de stad worden gehuisvest.

Maar eerst was er een copieus diner plús de eigenlijke presentatie in de vorm van een schrijversforum. De schouwburg was tot aan de nok toe gevuld met rumoerige mensen. Wij filosofeerden diepzinnig en

[p. 78]

vrolijk over God. De zaal filosofeerde luidruchtig mee en Adriaan van Dis probeerde zonder succes de verhitte gemoederen in de hand te houden. De zaal deinde.

Na afloop was er discobal.

Om een uur of twee werden we opgehaald om onze spullen op het Vrijthof te vergaren en per taxi naar een leegstaand hotel over de Belgische grens te worden gereden.

Wij vonden alles super de luxe. Wij waren super de luxe dronken.

Op het Vrijthof werden er in de tuin nog een paar flessen champagne ontkurkt. De eerste kurk knalde gelijk met de eerste donderslag en onmiddellijk viel er een tropische, loodrechte regen naar beneden. Wij vonden ook dat super de luxe na zo'n verhitte zomeravond.

Toen we uiteindelijk met zachte hand naar de taxi's werden gedreven, tikte ik een kletsnatte Kellendonk op de schouder, wees naar zijn voet in een plas op het prachtig ‘hardcover’ ingenaaide boekje Over God en zei: ‘Daar zal God niet blij mee zijn, Frans.’ Zelden heb ik, vóórdat de grijns doorbrak, iemand zó zien schrikken. Bijna had ik mijn excuses aangeboden.

Uiteindelijk zat ieder in zijn hotelkamer. Ik draaide de kraan van de wasbak open. We hadden Gods toorn tijdens het onweer kennelijk te veel in de wind geslagen, want onmiddellijk stroomde er een vuistdikke straal uit de zwanenhals. Ik draaide de kraan weer dicht. Dat hielp niet. Ik overlegde: met natte voeten in bed komen was geen punt, maar dan? Gods water stroomde door.

In de hotelhal klopte ik op de deur tegenover mijn deur. Daar bleek Matsier te wonen. ‘Matsier,’ zei ik, ‘hier is mannenhulp geboden.’ Matsier draaide de kraan open en weer dicht. We stonden inmiddels tot onze enkels in het water. ‘De eigenaar,’ sprak hij de verlossende woorden.

We vonden, soms tastend op zoek naar lichtknopjes, ten slotte in de Belgische doolhof een deur met ‘Privé’ erop. Daarachter bleek niemand te wonen. ‘De hoofdkraan,’ sprak Matsier. We vonden de keuken, we troffen de gedekte ontbijtzaal waar het water van het plafond drup voor drup op de jam en in de glazen terechtkwam. Matsier dook heldhaftig een donkere kelder in, ik sloot mijn nachthemd om me heen en ging naar de buren. Op de bel werd niet geantwoord. Ik brulde naar een zomers openstaand raam, waarachter een vrouw verscheen. Na anderhalf uur kwam een neef, tevens loodgieter, aangereden om Matsier bij te staan.

Het was inmiddels een uur of vier. ‘Kom maar hier slapen,’ zei Matsier die het nu kuithoge water in mijn kamer zag.

[p. 79]

Nauwelijks waren we in slaap of een haan, pál onder Matsiers raam, kondigde een nieuwe zomerdag aan en hield daar niet mee op. ‘Matsier,’ zei ik, ‘we moeten eruit.’

Beneden kregen we in de ‘lounge’ een broodje en een kop koffie op onze knieën gedrukt. Om ons heen was er volop bedrijvigheid. Het wachten was op onze medeschrijvers. Ze kwamen naar beneden, een voor een, met hun aanhang. Kellendonk was de eerste. Hij zag grauw. De altijd frisse, altijd schone Kellendonk zag grauw! Hij begon zich uitgebreid te verontschuldigen, met schaamte haast, alsof het zíjn schuld was: hij had zich net uitvoerig ingezeept onder de douche, toen plotseling het water... ‘Hou maar op,’ riepen Matsier en ik in koor. En dat riepen we bij iedere schrijver die met zijn partner, grauw van de zeep en slecht gehumeurd, de trap afdaalde.

De laatste keer dat ik Kellendonk zag, liep ik hem bij mij om de hoek tegen het lijf. Hij zag er zo schoon en fris uit als alleen Kellendonk eruit kon zien. ‘Hé, Kelly!’ riep ik, ‘zin in een kop koffie?’

We dronken de beste koffie van Amsterdam op een bankje in de zon voor Panini. Waarover we spraken weet ik niet meer.

[p. 80]

[p. 83]

Proeve in potlood van de vertaling van het begin van de essaybundel Less than One (1986) van Joseph Brodsky. De vertaling van de gehele bundel verschijnt in samenwerking met Kees Verheul als Tussen iemand en niemand (1987), waarna dit eerste essay herdrukt is in de bundel met drie autobiografische novellen van Joseph Brodsky, In anderhalve kamer (1993).