|
| |
| |
| |
XXV.
Laetste stonden der Veroordeelden.
Alle de ondervragingen, pynen en folteringen waren vruchteloos geweest; men had geene de minste inlichting van de aengehoudenen konnen vernemen. Er wierd dus besloten, zoo om zich van die opperhoofden der opstandelingen te ontmaken, als om een voorbeeld aen de muytzieke stad Brugge te geven, de kopstukken, welken men nu onder de hand had, ter dood te brengen. Niet om dat Baudewyn met zyne medemakkers de eenigsten waren welken tegen den graef en deszelfs gevolmagtigden waren opgestaen; niet om dat zy alleen pligtig waren; niet om dat zy alleen den oproer bewerkt hadden; maer om dat den graef oordeelde dat er toch eenigen moesten ter dood gebragt worden, en dat men juyst dezen nu in de boeyen had. Guido zou, wel is waer, geern een meerder getal Bruggelingen het schavot doen beklimmen; hy zou liever honderde hoofden door den beul zien afgehouwen worden;
| |
| |
mogte hy aen de stem zyner vraek gehoor verleenen, het bloed zou in menigte de straten en openbare plaetsen van het oproerig Brugge verwen; maer, langs den eenen kant vreest hy de gesteltenis der nog aengehitste gemoederen, en langs den anderen kant haekt hy naer eene gelegenheyd om zyne ydele geldkoffers te konnen vollen. Den gelddrift, zoo als voorgaendelyk reeds is aengemerkt, behaelt hier op de vraekzucht den zegeprael; hoe sterk Guido naer bloed dorst, nog heeft hy meerderen drift naer geld. Het doodvonnis word dus tegen de zes aengehoudene persoonen uytgesproken, en Brugge word veroordeeld om aen den graef eene groote somme op te brengen.
Het is aen Baudewyn Priem dat men eerst aenkondigt dat hy maer weynige uren meer te leven heeft.
- God zy gelofd! roept hy uyt; myne pynen zullen welhaest geëyndigd zyn. Heer, wees my ellendigen zondaer genadig!
Ofschoon Baudewyn zich aen dergelyke boodschap verwachtte, deed nogtans de bekendmaking van deze straf eenigen indruk op zyn gemoed. En inderdaed, zoo is eenen mensch gesteld, dat hy altyd eenigen afkeer van de dood, altyd eenen schrik voor dien gevaerlyken oogenblik, gevoelt. Het was den regter, die hem onlangs voor, tydens en na de folteringen der pynbank, ondervraegd had, die nu Baudewyn de dood kwam aenzeggen. Hy was vergezeld van den scherpregter en van twee beulsknechten, die Priem ter zelver tyd het hair van zyn achterhoofd kwamen afsnyden. Nog eenen persoon maekte van dien lykstoet deel, het was...... Walter, den artsvyand van Baudewyn!
| |
| |
Den gepynigden Priem lag op een handvol strooy uytgestrekt, en bezat nauwelyls de kragten om de ongedierten van zich te weren, en te beletten dat de ratten en muyzen aen zyne half gebradene voeten en gerooste beenen kwamen knauwen. By het hooren dat hy buyten de poort moest omgebragt worden, regtte hy een weynig het hoofd op, en sprak met eene flauwe en half gebrokene stem:
- En Lambrecht?.... en Danwilt?
- Zy gaen hun vonnis ook hooren, antwoordde den regter.
- Ook de dood?.. vroeg Priem.
- De dood! De dood!
Zoo liet zich eene stem, in welke vraek en genoegen zich te zamen smolten, hooren. Het was den vreeden Walter die deze vreede woorden uytsprak.
- Zy leven dan nog! zuchtte Baudewyn; en eenen traen vloeyde uyt zyne halfgebrokene oogen. Eene gunst heb ik nog te vragen. Eenen priester!...
- Eenen priester zal u toegestierd worden, antwoordde den regter.
Den stoet verliet het onderaerdsch kot van Baudewyn, om de zelve tyding aen de andere gevangenen te gaen aenkondigen. By het verlaten der plaets aenschouwde Walter nog eens den lyder dien hy voor zich op den grond zag liggen, en, op den zelven oogenblik, opende Baudewyn zyne oogen, en de blikken der beyde vyanden ontmoetten elkanderen. Wy laten het den lezer over, te oordeelen welke tegenstrydige gevoelens dezen aenblik in de verschillige gemoederen deed ontstaen.
| |
| |
De tyding der ter dood veroordeeling van de aengehoudene persoonen, en de omstandigheden der pynigingen welke zy op de pynbank uytgestaen hadden, waren welhaest door geheel de stad gekend, en verwekten by elkeen eene hevige verontweerdiging. Meer dan eenen Bruggeling zwoer eens dezen hoon te zullen vreken; meer dan eenen vriend der veroordeelden zou zyn leven willen ten besten gegeven hebben om dit van deze weerdige borgers af te koopen; meer dan eenen borger, die onder de bevelen van Baudewyn Priem of van Danwilt gestreden had, zou willen onder de wapens komen om zyne oversten, die hy wonderen van moed en dapperheyd heeft zien geven, te helpen en by te staen. Maer, vruchteloos zyn alle die wenschen, te vergeefs zyn alle poogingen, nutteloos zyn alle plans en aenslagen. Den graef heeft maetregelen genomen om, voor den oogenblik ten minsten, alle onlusten, allen opstand, alle poogingen van geweld, onmogelyk te maken.
Ondertusschen had die tyding ook de ooren van Van den Damme getroffen, en was deze droeve mare tot in het huys van den goudsmid gedrongen. Avezoeta en Sybilla waren de eenigste welke onbewust van dit alles waren. Wy zullen het hier niet ondernemen te doen begrypen wat er in het gemoed van Van den Damme omging, en welke droefheyd hy gevoelde. Alwie weet wat vriendschap is, alwie de genegenheyd kan waerderen die den eenen hertsvriend den anderen toedraegt, alwie den schat van verknochtheyd kent, dat dezen zyn gemoed ondervrage, en de inwendige stem van zyn hert zal hem doen
| |
| |
gewaer worden aen welke folteringen den boezemvriend van Baudewyn moest ten prooy zyn. In deze zoo wettige droefheyd deelde den achtbaren geestelyken ook, en spoedig kwam dezen op het gedacht van zich te gaen aenbieden om den laetsten troost van den godsdienst, en om de veelvuldige middelen van hulp, versterking en vertroosting die de kerk ter beschikking der geestelyken stelt om deze de stervenden deelachtig te maken, toe te dienen. Zoo spoedig dit voornemen gemaekt was, even spoedig wierd het ten uytvoer gebragt. Ziet! den yverigen priester heeft reeds het huys van den goudsmid verlaten, en is op weg naer het gravelyk verblyf, ten eynde den toegang tot die onderaerdsche plaetsen van geween en gekerm af te smeeken.
Als den eerbiedweerdigen geestelyken nu aen de wallen van het kasteel was gekomen, liet men juyst de valbrug om leeg, en eenen opgesmukten jonker, eenen fieren hoveling, trad uyt het verblyf van den graef, en wierp eenen trotschen en verachtelyken blik op den zedigen priester, en, daer hy dezen naer den ingang van het verblyf zag naderen, wierd hy eenigzins nieuwsgierig, en hield stil.
- Werwaerds wendt gy uwe stappen? vraegde den hofjonker.
Den geestelyken die zich hoorde toeroepen keerde het hoofd naer den kant van waer hy de stem vernomen had.
- Waer gaet gy henen? sprak Walter nog eens. Wie zyt gy om naer dit verblyf te komen?
- Eenen priester, antwoordde den oom van Avezoeta, zeer kalm.
| |
| |
- Wat verlangt gy?
- Niets wat niet billyk is.
- Spreek, of de schildwachten zullen u op staenden voet aenhouden.
- Ik ben geenen kwaeddoener; gy hebt niets van my te vreezen.
- Ik vreeze niemand, en u nog min dan vrien het zyn moge. Maer, zeg my wat gy begeert.
- Ik verlange de gevolmagtigden van den graef te spreken.
- Gy ziet hier eenen voor u; wat vraegt gy nog?
- Ik kome mynen dienst als gezalfden des Heeren aenbieden. Onze bediening is de gene van bevredigers, wy zyn de boden van vertroosting, ons ambt is dit van liefde, en, als bedienaer van den liefdevollen godsdienst, kome ik myne broeders in hun geloof opwekken, hun tot de laetste reys versterken, en hun den schromelyken oogenblik, op welken zy in de eeuwigheyd gaen geworpen worden, min gevaerlyk doen voorkomen, met hun het brood van het eeuwig leven uyt te reyken.
Deze woorden van den achtingsweerdigen priester met statigheyd uytgesproken deden indruk op het gemoed van den gevolmagtigden des graefs, en bragten Walter de beloften te binnen die hy weynigen tyd te vooren gedaen had.
- Kom, zeyde hy, uwe aenbieding word aengenomen. Begeef u by de veroordeelden, hunne laetste uer zal morgen reeds geslagen zyn voor aleer de zon den gezigteynder zal verlaten.
| |
| |
Walter keerde eenige stappen terug, gaf bevel dezen priester by de veroordeelden te leyden, en vraegde aen den geestelyken of hy alleen voor zes zou toereykend zyn.
Dit getal deed den man yzen, terwyl hy hier door begreep dat alle de aengehoudenen tot de doodstraf veroordeeld waren. Hy antwoordde dat hy zynen dienst aen eenen of twee kon toedienen, maer niet aen zes, dat het zou betamen nog twee of dry geestelyken te laten roepen om de veroordeelden in hun uyterste by te staen. Den priester wierd dan gemagtigd, wanneer hy nog eens terug kwam om de verwezenen te bezoeken, nog twee of dry andere priesters met zich te leyden.
Nu zag den oom der schoone gezusters zynen stap wel gelukt, en brandde van verlangen om zynen vriend te omhelzen. Den scherpregter, gevolgd van eenen zyner dienaers, bragt den geestelyken in de onderaerdsche kotten, en opende de eerste deur.
- Den veroordeelden Priem ligt hier, sprak den beul, terwyl hy de grendels en sloten opende. Eene halve uer mogt gy by hem blyven; myne knechten zullen u alsdan komen terughalen.
Hy had nauwelyks deze woorden uytgesproken, of hy liet eenen lantern in de handen van den priester, en verwyderde zich.
Baudewyn lag daer uytgestrekt, moedeloos, weemoedig. Zyn hoofd rustte op zynen arm, en zyne oogen waren gesloten, en zouden doen denken dat hy in slaep was gevallen. Priem bevond zich in eenen staet die noch slaep noch ontwaking is; in eenen staet, in welken de gedach- | |
| |
ten alom zweven, in welken de ziel het lichaem schynt te verlaten, in welken het lichamelyk gevoelen schynt uytgedoofd te zyn door de werkingen der verstandvermogens. Het was den eersten oogenblik van rust, indien dit rust mag genoemd worden, dien Baudewyn genoot, sedert dat hy zoo vreedelyk op de pynbank gemaerteld was geweest. Het gerucht welk de beulen gemaekt hadden by het inleyden van den priester, had Priem uyt zyne sluymering getrokken, en de roodachtige klaerte die hy in zyn kot zag schemeren deed hem aen nieuwe pynigingen denken. Op dezen stond gevoelde den ongelukkigen op eenmael alle de pynen van zyne menigvuldige wonden, en eenen diepen zucht ontglipte zyne borst. Ter zelver tyd voelde Baudewyn zich zachtjes aengeraekt, en hoorde zynen naem, zonder smaed of gramschap, uytgesproken. Hy keerde zyn hoofd een weynig langs den kant waer hy dit geluyd gehoord had, en sprak:
- Wat wilt gy?... Wie zyt gy?
- Uwen vriend! Baudewyn! Ik brenge u troost.
Deze woorden hadden een wonderbaer uytwerksel op den gepynigden. Zy waren zachter en heelender dan balsem; zy waren zoeter dan honing.
- Mynen vriend! mynen vader!....
Meer kon Baudewyn niet zeggen, en tranen vloeyden uyt zyne oogen. Den priester wierp zich op zyne knieën nevens het strooy op welk Priem lag uytgestrekt, en omhelsde den lyder. De tranen der beyde vrienden vermengden zich, en bevochtigden het killig strooy.
Den geestelyken was diep getroffen door den deernis- | |
| |
weerdigen toestand, in welken hy den moedigen verdediger der brugsche vryheden vondt, en den ongelukkigen jongeling gevoelde zich overstroomd van vertroostingen in de armen van zynen vriend. De stilzwygendheyd had reeds eenige oogenblikken geduerd; het was Baudewyn welken de zelve eerst onderbrak.
- Nu sterve ik geern, wanneer mynen vriend my is komen vertroosten. Is de uer myner dood zoo nakend?
- Zy is niet meer verre verwyderd, antwoordde den geestelyken. Doch, dit moet u niet verschrikken; gy gaet een ellendig bestaen tegen een eeuwig geluk verwisselen.
- Het is de dood niet die my verschrikt. Eene andere zaek kwelt my.....
- Wat kan u nog bekommeren daer gy de uer ziet naderen op welke gy uw lyden moet zien eyndigen?
- Myne vrienden!.... Ah!.. myne vrienden, waer zyn die?...
- Uwe vrienden beklagen uw lot, zy hebben medelyden met uwe ellenden, en zouden allen myn voorbeeld willen volgen om u te vertroosten. Zy waerderen allen uwe verknochtheyd aen uwe geboortestad, zy bewonderen uwe standvastigheyd, en beschouwen uw lot als eervol, gelyk zy uwe dood voor roemvol houden. Van den Damme is ontroostbaer over u, en zou geern....
- Van den Damme! weerdigen vriend!... Hy is dan nog mynen vriend?...
- Ja, dit is hy, en dit zyn alle uwe medeborgers. Baudewyn, gy hebt de liefde en genegenheyd van niemand verloren. Niets moet u bekommeren.
| |
| |
- En het huysgezin van mynen vriend? En Avezoeta?... ah!...
- Geheel het huysgezin blyft u liefde toedragen; de genegenheyd van elkeen blyft u toegekend.
- Geheel het huysgezin! Mag ik dit gelooven?
- Wie zou u niet achten?
- Ah! ik twyffele aen de achting van niemand. Maer is het huysgezin van mynen vriend nog in zyn geheel?
- Ik begrype niet wel uwe bekommernis. Hebt gy dan eenig vermoeden tegen iemand? Gy zoudt ten onregte handelen.
- Den hemel is getuyge dat ik nooyt dergelyk gedacht heb gehad. Maer, weerden vriend, zeg my dan wat er van Avezoeta en van Sybilla is geworden.
- Zy zyn in eene veylige plaets. Door myn toedoen zyn zy buyten alle gevaer geraekt.
- Goeden God! zy zyn dan niet geschaekt?
- Hebt gy haer niet verdedigd? Is het aen uwen moed niet dat zy de handen harer roovers ontsnapt zyn?
- Genoeg, den Heere zy gedankt! Gelofd zy deze die met reden de ‘sterke Maegd’ genoemd word! Neen, vriend, niets bekommert my meer..... Ah! vreeden Walter! het was dan niet genoeg dat gy my in alle myne ledematen deed pynigen, uwe leugenvloeyende tong moest myn gemoed nog komen folteren? Vreedaerd, uwen helschen aenslag is mislukt!
- Ja, hy is mislukt; God heeft niet toegelaten dat de boosheyd den zegeprael zou behalen. Maer, zeg my wat u heeft aengepord om zulke denkwyze op te vatten?
| |
| |
Baudewyn verhaelde in korte woorden de zamenspraek die hy met den afgeveerdigden van den graef had gehad, en wat dezen hem nopens de dochter van Van den Damme, nopens de schoone Avezoeta, gezeyd had, en kon zich niet weerhouden van met hevigheyd en bitse uytdrukkingen het eerloos gedrag van den geylen Walter te beknibbelen.
- Gy moet vergeven, onderbrak den geestelyken hem; gy moet vergeven. Gy moet toonen dat gy kwaed met goed weet te loonen.
- Ja, ik vergeve, en dit uyt geheel myn hert. De uer myner dood nadert, en ik vergeve aen alle myne vyanden, op dat den Heere my ook zou vergeven.
Den tyd, welken aen den geestelyken verleend was om by Baudewyn te mogen blyven, was byna verloopen. Den oom van Avezoeta wakkerde Priem aen om zich tot eene goede biecht te bereyden, en gaf hem te kennen dat hy oorlof ontvangen had, om hem tot den netelachtigen oogenblik die niet verre meer af was, te bereyden, en hem op den laetsten stond te vergezellen en by te staen. Hy zeyde dat hy ook zyne medegevangenen mogt bezoeken, en hun de verzekering dragen dat zy insgelyks eenen priester mogten verwachten. Ondertusschen was de halve uer verloopen; den geestelyken gaf den ongelukkigen jongeling zynen zegen, en liet hem volkomen getroost, terwyl hy de andere gepynigden ook troost ging dragen.
Den moedigen priester keerde des anderdags by den veroordeelden Baudewyn terug, en was vergezeld van verscheyde Predikheeren, welken de andere ter dood ver- | |
| |
wezene borgers kwamen tot hunnen overgang naer een beter leven voorbereyden.
Het onbloedig zoenoffer der nieuwe wet wierd in de onderaerdsche kuylen door den oom der schoone Avezoeta opgedragen, en de hemelsche teerspyze aen elken maertelaer, tot eenen onderpand der toekomende verheerlyking, toegereykt.
|
|
Auteursrechtvrij