|
| |
| |
| |
XXII.
Den Kerker.
Guido, nu meester van de stad, had niets meer ter herten dan den opstand te dempen, en begreep dat het alleronvoorzigtigst zou geweest zyn met te groote vreedheyd te werk te gaen. De fransche raedsmannen lieten nu den graef aen zyn zelven over; de arglistige staetkunde van Vrankryk had immers haer helsch doel bereykt, zy had Guido tot het uyterste gedreven, zy had haer voorgenomen plan uytgevoerd gezien, met het volk in opstand en den graef in afkeer gebragt te hebben, en nu liet zy het vereffenen der moeyelykheden, indien zulke moeyelykheden vereffend konnen worden, aen 's Vlaenderens opperheer over. Guido, te hooveerdig en te sterk opgeblazen over den zegeprael dien zyn leger bekomen had, begreep niet genoeg zynen opregten toestand, en weygerde ten vollen den goeden en staetkundigen raed die hem gegeven wierd te volgen. Nogtans, door het voor- | |
| |
gaende ten zynen nadeele onderwezen, ging hy met zoo buytenspoorig geweld niet meer te werk. Hy nam dan voor, van enkelyk eenigen te straffen, maer de stad eene groote boet te doen betalen, hebbende liever zyne geldkoffers te vollen, dan door het vergieten van bloed zynen vraeklust te voldoen.
Hoe groot en geweldig de neyging van Guido tot vreedheyd was, nog sterker en toomeloozer was zynen drift naer rykdommen. Het belang zegepraelt hier over de vraek; het geld overwint de bloedzucht. Hy dorstte immers naer geld, en hier vond hy eene prooy die zynen lust zou konnen lesschen. Den graef vergaderde de bezondersten van zyn hof, gaf hun zynen wil te kennen, en belastte zyne twee gunstelingen, Rogier van Ghistel, en Walter van Lovendeghem, met de uytvoering van zyn besluyt. Guido vertrok terug naer Gend.
Brugge was nu onder het bedwang van die twee vraekzuchtige ridders, en hun karakter, welk men reeds heeft konnen doorgronden, zal genoegzaem doen begrypen dat zy geene enkele gelegenheyd lieten voor by gaen om hunne woede te koelen, en om hunnen vraeklust te voldoen. De gekrenkte eygenliefde van Rogier, en de mislukte schaking door Walter, waren genoegzame beweegredens, waren zware oorzaken genoeg, op dat die twee hofjonkers hunnen gunstigen toestand zouden te baet nemen, en hunne magt zouden gebruyken tot het kwellen en straffen der genen, tegen wien zy, om verscheyde en verschillige redenen, het meest vyandig, verbitterd, verwoed en razend waren.
| |
| |
Geen wonder dat Rogier niet eenen oogenblik verwaerloosde om dezen te doen opzoeken, van welken hy beweerde in de vergadering van het magistraet beledigd te zyn geweest. De bytende berispingen, en de vrange verwytingen, welke hem door de rondborstige Bruggelingen waren toegestierd, lagen hem nog op het hert, en doorknaegden zyne gekrenkte eygenliefde; de woorden van Lam en de handelwyze van Coopman en Danwilt had hy nog te versch in het geheugen, om die mannen niet met allen spoed te doen opzoeken. Allen vielen in de klauwen hunner bloeddorstige vervolgers.
Treden wy hier, voor eenige stonden, in de onderaerdsche kelders die het onderste deel des verblyfs van den graef doorkruyssen. Op het eynde van eenen nauwen, donkeren, overwelfden gang, blikt eene kleyne opening in den muer; het is een spelonkgat welk een weynig klaerte van een flauw en onzeker licht laet doordringen, langs de dikke yzere staven met welke het van buyten bezet is, op dat den cipier de opening der sloten en de handvatten der zware grendels zou vinden, wanneer hy in die kuylen moet dringen. Het is daer dat men eene valdeur beschouwt, die al de magt van eenen kloeken man vereyscht om opgeligt te worden. Deze val opent zich boven den laetsten tred van eenen slekvormigen trap die, al draeyende, naer de afschuwelykste kotten afdaelt. Eene koude rilling doorloopt uwe leden, toen gy die trappen afdaelt; het bloed styft u byna in de aderen, en de hairen ryzen u te berge van afschrik, toen gy den voet op die killige steenen stelt, steenen die nauwelyks met
| |
| |
de rare halmen van eenig verrot strooy bezaeyd zyn. Laet u niet verschrikken; treden wy nog wat verder, en doen wy ons geweld aen om eenige stappen zydelings te gaen. Ziet, wy zyn eene deur genaderd. Maer, Goeden God! welke deur! geen menschelyk geweld is bekwaem om die te openen indien men de dry of vier overgroote sleutels niet bezit, by middel van welken, de verscheyde sloten en de zware grendels moeten geschoven worden. De deur is leeg, en nog met yzer beslagen; in het midden is eene opening met yzere staven en tralien bezet, langs welke men de gevangenen een stuk bruyn brood toewerpt. Luystert, en gy zult eene stem hooren, droeve stem, doch eene stem die gy welhaest herkent.
‘Wees my, goeden God! my, armen zondaer, genadig! zoo spreekt eenen gevangen. Ik onderwerpe my geern aen u, o Heer, want uwe oordeelen zyn ondoorgrondelyk, en de besluyten van uwe Voorzienigheyd blyven een eeuwig geheym voor allen sterveling. Myn lot is beklagelyk; maer, ik zou het verduldig lyden, ware ik het eenigste slagtoffer. Yslyke gedachten verontrusten my..... Wat is er van haer geworden die ik zoo moedig verdedigd heb!... Wat is er van dezen geworden die met my alle gevaren getrotseerd hebben om aen onze stad hare regten te verschaffen, en haer van eene onverdraeglyke willekeurigheyd en van het hatelyk jok van slaverny te bevryden? Welk lot mag het geen van den ouden Lam en van de gebroeders Coopman zyn?... Wie weet wat er van Danwilt is geworden?... En gy, mynen vriend, gy Van den Damme, zucht gy misschien ook in een kot?... En uwe dochters?...
| |
| |
O Hemel, dryf die kwellende gedachten van my! Ware Avezoeta eens in de handen van!.... ware dit onnoozel en zuyver schepsel de prooy der wulpsche en baldadige schelmen!... Ah! het gepeys dat Avezoeta..... Maer, neen, de Voorzienigheyd zal over deze deugdzame dochter waken, en gy, Troosteresse der Bedrukten, gy, die de Zuyverste Moeder zyt, gy, die wy de Koningin der Maegden uytgalmen, gy zult eenen Yvoiren Toren zyn tot het verdedigen van dezen onwaerdeerbaren schat.....’
Men hoort de stem niet meer, maer wy hebben die voor de stem van Baudewyn herkend. Werp verder, tot bewys, eenen blik, door de opening der deur, in dit kot, en gy zult eenen jongeling zien zitten, nedergeworpen op zyne knieën, met de handen te zamen, met nedergebogen hoofde, en smiltende in bittere tranen.
Zekerlyk, indien ooyt dergelyk tooneel iemand wierd aangeboden, men zou bewogen, en men zou zich met eerbied en medelyden doordrongen gevoelen. De versteende boosheyd, het verbasterd en ontaerd gemoed van eenen wulpschen mensch alleen is bekwaem om niet getroffen te zyn, om zich te verblyden in dergelyke kwellingen, en om genoegen te vinden met zulken ongelukkigen nog meer te folteren. Dit helsch genoegen smaekte nu den bedorven Walter! Dergelyke satanische blydschap genoot den geylen vervolger der zuyvere en schoone Avezoeta!
Eenen duyvelschen lach, gelyk aen den genen dien den arglistigen bekoorder der ligtzinnige Eva, toen onze eerste moeder de dood had in de wereld gebragt, liet uytschy- | |
| |
nen zweefde nu op de lippen van den hofjonker Walter; eene elektrieke voldoening, zoo als den geest der boosheyd smaekte toen hy den geldzuchtigen Iscariotes tot het verloochenen van zynen godelyken meester had overhaeld, doorprikkelde de zenuwen van den edelman. Den vreedaerd aenschouwde zyn slagtoffer, en hy kon zyne vreugd niet intoomen! Een luydruchtig vreugdegeschetter doordringt eensklaps de onderaerdsche gewelven, en gaet de verbaesde weerklanken ontwekken van die gryze muren en van die dikke pilaren, welken tot hier toe, in deze plaetsen van schrik en weedom, niet anders dan geklag, gehuyl en geween gehoord hebben.
- Houd op u te bedroeven, roept die lachende stem van Walter door de opening der deur; houd op van te klagen, Avezoeta is in myne magt. Ik bezitte die schoone dochter!
Baudewyn meynt de tael van zynen vyand te herkennen.
Avezoeta! dit woord klinkt alleen in de ooren van den biddenden jongeling, dit woord wekt hem uyt zyne godsdienstige sluymering. Hy regt zich op, hy schynt te luysteren om te vernemen van waer dit woord hem toekomt. Den helschen lach hoort men op nieuw, en Walter herhaelt nog eens dat Avezoeta in zyne magt is. Nu word Baudewyn gewaer wie hem aenspreekt, en kan moeyelyk zyne gramschap bedaren. Ware hy min godsdienstig, ware hy niet doordrongen van de grondbeginselen des katholyks geloofs, deze schimpwoorden van Walter zouden genoeg zyn, om hem zyn hoofd tegen de arduyne muren van zyn kot te doen verbryzelen.
| |
| |
- Ellendigen! roept hy den boozen ridder toe, ellendigen! houd op my te kwellen; doe my geene duyzende dooden voor eene sterven!
- Gy zyt in myne magt, en uwe gramschap verheugt my! Aldus antwoordde Walter.
- Vreeden mensch! gy maekt misbruyk van uwe magt.
- Gy noemt dit misbruyk! Nog andere folteringen staen u te wachten. Den Heer van Lovendeghem vreekt zich nooyt ten halven, en dit zult gy ondervinden.
- Ik vreeze u niet, en nog min alle de folteringen welke gy en uw verachtelyk gevolg my konnen doen verduren. Het gedacht dat er eenen opperregter is die den kwaden zal straffen terwyl hy tot spyt van den boozen den regtveerdigen beloonen zal, dit gedacht versterkt my, en zal my kragt byzetten om uwe pyningen en vervolgingen te verachten.
- Verachten! En de dood zoudt gy dan ook niet vreezen?
- Neen, ik heb kragt genoeg om die te ondergaen. O! mynen God, verleen my de noodige sterkte om over den schaker der reynste aller dochters nog eens te zegepralen. En gy, kloeke Maegd, aen wie Avezoeta hare behoudenis verschuldigd is, verlaet my niet, nu en in de uer myns overlydens!
En den jongeling was andermael met gevouwene handen op zyne knieën gezonken.
Den naem van Avezoeta, dien Baudewyn kwam uyt te spreken, ontstak nog geweldiger het brandend vuer der vraekzucht welk de ingewanden van Walter verteerde, en
| |
| |
den hofjonker, sprak met eene schynheylige koelmoedigheyd de volgende woorden uyt:
- Gy hebt gepoogd my die schoone te ontrukken, niet waer? Eh! wel, onderga nu hier het verdriet, verduer het spyt van te weten dat gy niet, maer ik, uwe allerliefste bezitte. Avezoeta is aen my!
- Waerom heb ik u niet gedood? mompelde den gevangenen. Waerom heb ik u met myn zweerd niet doorboord? Dan zou ten minsten een onnoozel schaep in de muyl van den wolf niet te vinden zyn geweest. Kon ik u de uytwerksels myner gramschap doen gevoelen!
En Baudewyn regtte zich op, voor zoo veel de ketenen, met welke hy beladen was, hem zulks toelieten.
Met de zelve onverschilligheyd, met welke eenen tyger het onnoozel lam aenschouwt toen hy het reeds eenige stukken heeft afgevreet, aenzag den hertsvriend van Guido den geboeyden Bruggeling, en zeyde:
- Wat is het toch zoet zynen vyand overwonnen te hebben! Nu gevoele ik hoe aengenaem het is zynen tegenstrever in zyne magt te hebben, en zich in zyn spyt te verheugen! Maer, hoe veel aengenamer en zoeter is het eene schoone op zynen vyand te veroveren! Wat zegt gy nu? Gy vringt uwe handen en armen, gy sluyt uwe vuysten, gy stampvoet, gy schuymbekt; vruchteloos is dit alles voor u, gy zyt mynen gevangenen, gy zyt in myne magt, uwe minnares hebt gy verloren, uwe Avezoeta is aen my, zy is my toegenegen; Avezoeta bemint my.....
- Gy liegt, ellendigen! gy liegt! Een uytverkoren schepsel kan geenen verworpeling beminnen. Hebt gy
| |
| |
ooyt geweten dat eene duyf van vreugd klapwiekt en van min kirt, als zy door de klauwen van den grypvogel verscheurd word? Kan de deugd zich met de boosheyd vereenigen? Kan de zuyverste der maegden den geylsten en onzuyversten boef beminnen? Kan er een verbond zyn tusschen den hemel en de hel? Gy hebt gelogen!
- En indien zy zelve u dit kwam verklaren?
- Ik zou nog moeten zeggen dat gy eenen leugenaer zyt, om dat zulks onmogelyk is. Zwyg, ellendigen, zwyg; vrees de hand van den Alvermogenden, deze tergt men niet strafloos.
- U mag ik toch tergen. Ik mag my toch verzaden in uw lyden, en ik mag, druppel voor druppel, smaken het genoegen dat de inwendige folteringen, welke u het hert verscheuren, by my doen ontstaen; gy zyt immers mynen vyand.
- Uwen vyand ben ik, gelyk gy den mynen zyt; gy verlangt myne dood, maer ik wil u zulkdanig kwaed niet, om dat ik uwen ondergang niet betrachte.
- Ik wel, ik betrachte uwen ondergang, en dien zal ik bewerken. Reeds heb ik u beroofd van het geen gy beminde, nog zal ik u van uw leven konnen berooven. Uwe dagen zyn in myne handen.
- Gy hebt myn stoffelyk leven in uwe magt, om dat gy den sterksten zyt; gy kont my doen omhals brengen, aengezien gy beulen aen uwe bevelen hebt. Doch, ik lache met uwe bedreygingen, en zal met onderwerping aen Dezen, die myn hert kent en uwe euveldaden zal weten te straffen, sterven, terwyl ik in uw gemoed eenen
| |
| |
nooyt verzadigden worm van knaging zal laten, die uwe dagen zal verkorten, in afwachting dat eenen vreker zal opryzen welken, aen u en aen de uwen, rekening over myn leven zal eyschen. Lach niet, ellendigen, dezen vreker is misschien meer naby dan gy wel peyst.
- Vruchtelooze bedreygingen! Gy zyt in myne handen, en ik ben het die over uw lot te beslissen heb. Reken op myne vraek, zy zal niet kleyn wezen; nu is my de gelegenheyd verschaft om my over mynen vyand te vreken. Doorgrond wel dit woord ‘vyand’, en wees van nu af verzekerd dat ik niets zal onbeproefd laten om u te doen gevoelen tot hoe verre mynen haet tot u zich uytstrekt. Ik zal u doen maertelen; die magt bezitte ik.
En eenen helschen grimlach zweefde op de toegeslotene lippen van den vraekgierigen Walter.
Deze woorden, vergezeld van eenen satanischen lach, doordrongen het merg der beenderen van Baudewyn, en ontrukten den geboeyden jongeling de volgende antwoord:
- Ja, die magt bezit gy, maer men moet den lafhertigsten der wereld zyn om zich in het spyt van eenen overwonnen vyand te komen verzadigen. Gy zyt het verachtelykste wezen dat de aerde bezoedelt; want, zoo gy tot het laetste gevoel van eer en van menschlievendheyd in u niet had uytgedoofd, gy zoudt u onder de redelooze dieren niet gerangschikt hebben, gy zoudt niet vreeder dan tygers en hyënas geworden zyn; deze dieren verslinden hunne prooy, zy verscheuren hunnen vyand, maer gy.....
- Ga maer voord, ik hoore geern uwe klagten. Braek
| |
| |
maer al uyt wat gy denkt tegen my, niemand kan ons hier hooren; uwe scheldwoorden en uwe verwytingen konnen my geen nadeel toebrengen.
- Vreedaerd!.... onbermhertigen mensch!
- Dit ben ik, en dit zult gy nadien beter ondervinden. Gy zyt nog ten eynde uws lydens niet.
- Kont gy my nog meer doen lyden? Ben ik reeds niet duyzend mael meer gemaerteld dan dezen die men raeybraekt?
- Gy hebt my myne vreedheyd verweten, en ik zal u bewyzen tot hoe verre ik vreed en onbermhertig kan zyn.
- Gy kont my maer het leven ontnemen.
- En de pynbanken?
- De pynbanken zullen my niet meer doen lyden dan het geen ik in dezen oogenblik gevoele.... Avezoeta! gy in de handen van......
Baudewyn kon niet meer voordspreken, en zonk neder op eenen steen die hem tot zitbank moest dienen.
Walter bleef nog eenige oogenblikken den ongelukkigen Baudewyn beschouwen, en smaekte een genoegen, byna gelyk aen dit welk Satan moest gewaer worden, toen hy voor by het lyk van den vermoorden Abel snelde, om zich in de wanhoop van den broedermoorder Caïn te gaen verheugen.
- Vergeet niet dat ik van uwe minnares meester ben; onthoud wel dat Avezoeta in myne magt is. Zy bemint my.....
En nu slot Walter, in eenen lach uytberstende, de opening toe, langs welke hy tot Baudewyn gesproken
| |
| |
had. Den ongelukkigen bleef ten prooy aen droevige gedachten, want hy meynde dat inderdaed de deugdzame Avezoeta in de handen van den wulpschen ridder gevallen was. Hy was genoeg overtuygd dat alles, wat Walter over de genegenheyd en de gesteltenis der maegd gezeyd had, geen geloof verdiende, doch hy durfde niet veronderstellen dat alles volkomen valsch was. Eene brandende koorts kwam Priem overvallen, en den lyder bleef ten prooy aen den schriklyksten dorst.
Wilden wy verder den vreeden Walter volgen, wy zouden hem van het een naer het ander kot zien gaen, en zyne gevangenen hooren aenspreken. Doch van hun ontving hy geene antwoord. Danwilt, Lam, Coopman, en anderen verachtten, te sterk den gunsteling van den graef, om hem een woord toe te stieren. Maer, verlaten wy deze onderaerdsche gevangenis om ons naer eene andere plaets te begeven, in welke wy nog eene vreedere vertooning moeten bywoonen.
|
|
Auteursrechtvrij