|
| |
| |
| |
XIX.
Het Gevecht.
De talryke vuren, die men in den nacht aengesteken had, waren byna uytgebrand, en nauwelyks zag men hier en daer nog eenige half verteerde takken van versch gekapte boomen een weynig flikkeren; de laetste sterren verdwenen allengskens voor de eerste stralen der opkomende zon, die, ofschoon nog ontzigtbaer, reeds het oosten met rood, goud en purper kleurde. Den dageraed liet nauwelyks de doorschynende peerlen, die den morgen-dauw, als zoo vele heldere tranen, op de planten en struyken, op de bladeren en in de kelken van zoo oneyndige welriekende bloemen had laten nederdalen, onderscheyden, of het krygsklaroen welkers weerklanken langs verscheyde kanten wedergekaetst en herhaeld wierden, wekte de nog slapende krygsmannen op, en kondigde hun aen, dat zy heden tot den stryd geroepen wierden.
Het legerkamp, welk, gedurende den nacht, zoo stil
| |
| |
en eentoonig als de slaepverwekkende duysternissen, gerust had, kwam spoedig in volle beweging. De voetknechten omgordden zich met het zweerd, namen de pyk op de schouder, of wapenden zich met goeden-dags of zware handbylen, terwyl de ruyters hunne grinnikende peerden zadelden en het blinkend harnas aentrokken. Terwyl elkeen zich tot den optocht bereydde, wierd in de tent van Guido den laetsten raed gehouden, en aldaer wierd eyndelyk het plan van optocht, van stilstand en van aenrandigd, vastgesteld. Elken oversten ontving zyne laetste bevelen, en het leger, nu in slagorder gerangschikt, rukte voorwaerds.
Op weynigen afstand van Brugge, scheydde het leger van den graef zich in twee. Terwyl een deel langs den breeden weg naer de Gendpoort trok, snelde een ander deel, door enge voetpaden langs het land, naer eenen anderen kant der stad, die men wist min verdedigd en zoo wel niet versterkt te zyn. De wagens die het leger volgden, en op welken de bogens, schigten en andere krygswapenen geladen lagen, wierden, na dat de wapens waren uytgedeeld, op dergelyke wyze geplaetst, dat zy eenigzins tot beschutting konden dienen. Rams-koppen en Catapulten door zware peerden voordgetrokken en aengevoerd, zag men op eene linie gesteld die de voordeeligste scheen. De boogschutters, pyl-schigt-spies- en steenwerpers schaerde men rondom hunne respektieve vaendelen, terwyl de ruytery ook hare plaets wierd aengewezen. Alle deze toebereydselen waren van kleyn belang, en de magt die men hier werkstellig maekte tot het veroveren van
| |
| |
een byna onoverwinnelyk punt, zou belachelyk geschenen hebben, zoo zy niet eenen krygslist moest verduyken. Het was langs hier niet dat den graef binnen Brugge ging dringen; een ander punt had hy gekozen om de stad te veroveren, en dit punt was het geen, werwaerds hy het grootste deel zyner krygslieden gezonden had.
In Brugge stond ook alles in rep en roer; den opstand van dags te vooren was gestild, maer de opgehitste gemoederen waren nog verre van bedaerd te wezen. Den geestdrift welken de bevolking in gisting had gebragt, zou voor een goed en gunstig voorteeken konnen beschouwd worden, indien dezen geestdrift betoomd kon worden. Zekerlyk is een driftig ros wel voorbereyd om zynen ruyter by eenen kampstryd den eersten aen den pael te brengen, maer nog moet de hand welgeoeffend wezen om met den breydel die wendingen aen het dier te geven welke den oogenblik vereyscht. Bekwame mannen ontbraken in het heldhaftig Brugge niet, meer dan eenen heeft immers reeds bewyzen opgeleverd; maer de woelige bevolking liet zich niet altyd geleyden, en, daer de regeltucht en blinde gehoorzaemheyd der krygsmannen eenen der gunstigste voorboden van eenen zekeren zegeprael zyn, moet men met leedwezen aenmerken dat, onder dit betrek, de brugsche borgers veel te verlangen lieten. Dit is een gebrek welk men by alle gewapende borgeryen aentreft.
Men verwachtte zich heden aen een beslissend gevecht, of ten minsten aen eene hevige worsteling, en, in dit vooruytzigt, was ook elkeen van den vroegen morgend te
| |
| |
been. Het duerde niet lang of men wierd onderrigt dat het geen men voorzien had ging verwezenlykt worden. Den vyand rukte naer de oproerige stad. Van afstand tot afstand wandelden gewapende schildwachten, die het teeken gaven; en, na mate den vyand naderde, na mate plooyde den verstgeplaetsten schutter zich stadswaerds, hen voegde zich by zynen medemakker, tot dat beyde wederom moesten achter deynzen, om naer hunnen naesten schildwacht te naderen.
De Bruggelingen, nauwelyks onderrigt van de aenkomst der troepen van den graef, snelden in goed order naer de poort en de vestingen; in weynige oogenblikken stond elk op zynen post. Op het bovenste der poorten, en achter de opgeworpene hoogten die de steenen muren der vestingen bekroonden, krielde het van schutters, terwyl men voor alle schietgaten der torens nog hoofden zag wemelen.
Toen alles nu geregeld was, en dat den graef zyne krygsmagt in slagorder had gesteld, was men in afwachting wie den aenval ging beginnen; maer ziet, eenen boogschutter trad voor uyt met den gespannen boog; een papier wierd aen eenen pyl vastgemaekt, en dezen pyl wierd met zoo veel behendigheyd en tot zulke bepaelde hoogte geschoten, dat hy in het midden der vest, byna voor de voeten der oversten, viel. Den brief, op deze wyze tot de Bruggelingen gezonden, was eene laetste vermaning tot overgave; in dezen bedreygde den graef de opstandelingen met al het gewigt zyner vraek, indien zy niet spoedig zyne genade kwamen afsmeeken.
| |
| |
Dezen voorstel van Guido, zoo men gemakkelyk kan begrypen, wierd op de vestingen met een algemeen geroep van verontweerdiging beantwoord; den brief wierd gescheurd, en de stukken, aen eenen pyl vastgehecht, vielen in het midden der vyanden, en kwamen welhaest den graef overtuygen dat men met zyne bedreygingen den spot dreef. Hier op volgde eenen hagel van schigten, en den stryd was begonnen.
De Bruggelingen, welken hunne beste krygsmannen en hunne kundigste schutters op dit punt vereenigd hadden, bragten eene vreeslyke slagting in de eerste rangen der krygsbenden van den graef te wege; welhaest was den grond met gekwetsten en dooden bezaeyd. Jacob van Uytkercke gaf bevel om de wagens en rytuygen nader de poort te brengen, en achter deze versterkingen plaetsten zich de goede boogschutters van Guido, van welken iederen schigt eenen man op de vesten trof, en van tyd tot tyd in de wallen deed rollen. De ramskoppen waren insgelyks onophoudelyk in beweging en bragten oneyndig nadeel aen de muren der poorten toe. De geweldige slagen der vernielende steenen die de poort en de muren kwamen scheuren en verbryzelen, weergalmden vreeslyk, en hun gerucht wierd op verren afstand in de ronde gehoord. Het was door deze oorlogstuygen, en door hun vreeslyk alles omverre werpend geweld, dat Jacob het tegen de opstandelingen kon houden. Reeds eenen der torens was verbryzeld en lag ten gronde, terwyl de genen, dien het te beurt gevallen was deze gevaerlyke standplaets te verdedigen, den grond met hun bloed geverwd hadden, en
| |
| |
onder de zweerden en pyken der aenranders gevallen waren. Eenen anderen toren, in hout gebouwd, en die, op een gunstig punt geplaetst, buytengewoon nadeel aen de belegeraers toebragt, en de soldaten van den graef belette zich in beter en voordeeliger slagorder uyt te breyden, wierd het punt van aenranding. Jacob gaf bevel, kost wat kost, de schutters uyt die standplaets te verdryven, en deze verdediging te vernietigen.
Dry honderd mannen wierden uytgekipt, om zich van die gevaerlyke zending te gaen kwyten; de uytgekozenen, rond hun opperhoofd, zwoeren van niet te wyken, en zich liever aen stukken te laten houwen, dan dit bevel niet ten uytvoer te brengen. De bende nam alle voorzorgen die in dergelyke omstandigheden aengewend worden; de dry honderd, met hunne schilden, die zy boven het hoofd hielden om zich van de pylen en schigten te bevryden, overdekt, trokken moedig naer den toren. In de linke hand, met welke zy die schilden omhoog hielden, droegen zy eenen bundel strooy of droog kaphout, en hunne regte vuyst was met een zweerd, met eene pyk, of met eenen kolfstok, gewapend.
- Voorwaerds, vrienden, riep den opleyder; voorwaerds! Vlaenderen den Leeuw!
En de dry honderd, als dolle bloedhonden die men tot het gevecht heeft opgekweekt, wierpen zich buyten de rangen, met de vlugheyd van hinden, naer den aengewezen toren.
Nauwelyks in het volle bereyk van dezen, die op den toren en voor de schietgaten den bogen gespannen had- | |
| |
den, wierden zy met eenen hagel van scherpe gevleugelde pylen begroet, en vielen menigen in het zand, poogende, doch eylaes! te vergeefs, de schigten, voorzien van weerhaken, uyt de wonden te rukken, en rolden zielbrakende langs den grond, de vreeslykste scheldwoorden toestierende aen dezen die hun zulke vreede dood deden ondergaen. Het overschot geraekte, niet zonder groot verlies, tot aen den voet van den toren, en, terwyl het aen de belegerden nu moeyelyker wierd van boven naer beneden te schieten dan wel in de verte, vonden de belegeraers meerder gemak om hun strooy, hout en andere brandstoffen rondom den toren te leggen en het vuer er aen te steken.
Eenen dikken en geweldigen rook verhief zich, te zamen met een woest en gevaerlyk geschreeuw der krygsmannen. De moedige Bruggelingen, verdedigers van deze bedreygde plaets, wierden verblind, en door den rook wierden hun de tegenwoordige gesteltenis en de werkingen hunner vyanden uyt het gezigt ontnomen. Zy wierpen groote steenen naer beneden, maer deze rotsstukken raekten niemand, en de pylen die zy hunne aenranders toezonden, bleven in den grond gevestigd. Eenen geduchten ramskop wierd ondertusschen naer dit punt gerigt, maer men ondervond welhaest hoe onnoodig het was den toren welken door het vuer verslonden wierd door geweld van groote steenen te doen instorten. Het schrik- en moordverspreydend oorlogstuyg wendde men naer de poort, en dit begon deze poort, niettegenstaenden hare slotten, grendels, en yzeren platen, te bewegen, terwyl een vyftigtal mannen met leederen gezonden wierd tot den
| |
| |
toren langs dezen kant waer het vuer byna was uytgedoofd. De storm-leederen, op de schouderen der krygslieden gedragen, stonden oogenblikkelyk geregt, en op elke sport eenen man, houdende zynen wapenschild als een schermdak boven het hoofd. De eerste beklimmers, zoo het gemakkelyk is om te begrypen, wierden gedood of gekwetst, na mate zy zich in het bereyk der Bruggelingen vertoonden, en vielen beneden, terwyl anderen hun volgden. Het gevecht op het bovenste der leederen was schrikkelyk. De bestormers, gewapend met lange zweerden of pyken, deden ook alle mogelyke poogingen om de verdedigers van den toren te kwetsen, indien zy hun niet konden dooden; en het gebeurde maer al te dikwils dat zy gelukten, en dat den aenrander en verdediger beyden beneden vielen; men zag er zommigen, zoo groot was de woede en vraekzucht der beyde partyen, die, op de opgestapelde lyken rondom den toren nedergestort, toen zy gevoelden nog niet doodelyk gekwetst te zyn, nog eenen vyand zochten en aenrandden, en dus zich vreekten over hunne bekomene wonden. Er bleven, ondertusschen, maer weynige krygslieden der dry honderd vyftig meer over, en men mogt nog op geene spoedige verovering van den toren rekenen. Nieuwe mannen wierden naer dit gevaerlyk punt gezonden, en deze versche soldaten vervingen de gesneuvelden.
Dezen aenhoudenden, hardnekkigen, vreeden stryd moest de verdedigers van den toren vermoeyen; en inderdaed, de weynige Bruggelingen die nog overbleven, stonden waggelend, uytgeput van kragten, en zagen dat
| |
| |
zy welhaest levendig in de handen der vyanden gingen vallen.
De soldaten van den graef lieten reeds een woest overwinningsgeroep hooren, maer ondervonden dat zy nog niet volkomen meester waren van het moedig overschot. De wanhoop zette de Bruggelingen nieuwe kragten by, en het handvol helden nam voor, zynen laetsten druppel bloeds te storten, liever dan zich over te leveren. Ah! ontvingen zy eenigen onderstand, hoe zouden zy den vyand doen gevoelen dat er de half overwonnenen nog eene redding overblyft, te weten deze van op geenen zegeprael meer te hopen! Dan immers strydt men wanhopig, en schrikkelyk zyn de gevolgen van dergelyke worsteling. De in nood zynde borgers, geprest en gepraemd, van alle kanten ingesloten en bestormd, deden teekenen naer de vesten; maer hunne stadsgenooten konden tot aen hun niet geraken; drymael had men gepoogd eenen uytval te doen; maer drymael had men moeten afzien van dezen met goeden uytslag te wagen, terwyl de ramskoppen gedurig de poort beschoten. Een honderdtal moedige Bruggelingen, onder bestier van zekeren Benninck en van den jongen Bytebier, toebehoorende aen de nering der bakkers, nam het op zich zype bedreygde broeders ter hulp te snellen, en langs eenen onderaerdschen weg, die over de vestingen eenen uytweg had, trok dit handvol dapperen naer eene onvermydelyke dood. Dezen, die op de vesten en aen de poort in de stad stonden, hoorden de weergalmende stappen in het gewelf, en wenschten goeden uytval aen dezen die zulke stoute on- | |
| |
derneming durfden wagen. Voor aleer de bestormers van den toren de aenwezigheyd van eenige vyanden konden vermoeden, waren zy overhoeds aengerand. De leederen, bezet met soldaten die ter bestorming klommen, wierden nedergerukt en de graeflyke krygslieden vermoord.
- Hulp! hulp! hoorde men schreeuwen, door dezen die zoo op het onverwachts wierden aengetast, en onmedoogend aen stukken gehouwen.
- Doodt! doodt! riepen de Bruggelingen, en op eenen stond was niemand meer in leven rondom de aengerande plaets.
Den stryd die by den toren begonnen was, moest voordgezet worden; Jacob van Uytkercke bleef hardnekkig om dit punt te veroveren. Nieuwe krygsmagten wierden naer den toren gezonden. Terwyl Jacob zyne beste soldaten uytkoos om de verdedigers te gaen straffen, zag men de leederen tegen den toren geregt, en de aengekomene Bruggelingen klommen naer om hoog by hunne heldhaftige stadsgenooten. Doch, eene hagelbuy pylen die op hun regende van de genen die hun kwamen aenranden, belette de laetsten tot boven te klimmen, en een hardnekkig gevecht had plaets aen den voet des torens tusschen een twintigtal Bruggelingen en verscheyde krygsmannen des graefs. Het moedig handvol dezer brugsche helden wierd omringd, maer het bleef zich roemvol verdedigen; het deed wonderen van dapperheyd, en niet eenen Bruggeling stierf zonder zyn leven duer te hebben doen kosten aen de genen welken hem het zelve kwamen ontnemen. Dezen die zich op en in den toren bevonden, namen den oogen- | |
| |
blik van deze worsteling waer, om de laetste middelen van verdediging te bereyden. Er was geene redding voor hun meer over, en, even als de helden der oude fabelachtige tydstippen, zochten zy eene hulp, of, om beter te spreken, eenen schyn van redding in hunne wanhoop, en vonden eene wedervraek in de onmogelykheyd zelve van overwinning. Tien yzere ketels met olie kookten nu in het binnenste des torens, en dezen waren geschikt om tot verdediging te dienen. Benninck, wien het gelukt was in den toren te geraken, en nu het bevel voerde over de genen die zich in den zelven aen eene zekere dood hadden toegewyd, deed deze olie naer boven brengen, te zamen met eene menigte asschen doormengeld van een bytend en vergiftigend poeder.
De versche mannen, dezen die nog geene bestorming hadden uytgestaen, plaetsten zich op den eersten rang, en wachten met moed af de bestormers welken in menigte naer boven klommen. Men kon tot hier toe nog maer den toren langs eenen kant beklimmen; het vuer welk langs de andere kanten nog brandde, belette eenigzins den toegang. Nu wierd het van groot belang voor de bestormers het aengesteken vuer, welk reeds een deel van den toren tot houtkolen byna verteerd had, uyt te dooven, en men stelde zich aen het werk om zulks te konnen verrigten; maer, eenige ketels olie van boven op de bestormers en ter zelver tyd op dit vuer gestort, deden het zelve met meerder geweld ontvlammen, en de hitte en verterende vlammen hielden de soldaten van den graef op verren afstand van den toren, en stelden hun dus bloot
| |
| |
aen de schigten der genen die zich met gespannen bogen voor de schietgaten hielden. Ondertusschen wierd de bestorming van den eenen kant des torens onafweerlyk, de menigte was te groot, de beklimmers wierden te talryk; den stond naderde, hy was daer reeds, op welken de vyanden op- en in den toren gingen dringen! Alle de asschen waren neder op de bestormers geworpen, en de laetste ketels olie hadden de vlammen nieuwe kragten bygezet; het vuer had nu zoo vele verwoestingen aengerigt dat den kloeken toren op zyne fondamenten begon te waggelen. Meer dan de helft der verdedigers lag gesneuveld, en het overig ging door het geweld en het getal overrompeld worden. Reeds zyn de vyanden op het dek gedrongen; Benninck en Bytebier met hunne moedige medemakkers doen wonderen, maer konnen geenen genoegzamen wederstand meer bieden. Een gekraek, gevolgd door een vreeslyk gedruysch, laet zich hooren; een ongewoon geroep, een vremd doch vreed geluyd, welk noch aen overwinningskreet, noch aen noodgeschrey gelykt, verheft zich; den toren, door de vlammen ondermynd, heeft zyn evenwigt verloren, en stort in......
Deze onvolledige schets kan eenigzins dienen om zich een denkbeeld te vormen van de hardnekkigheyd en van de woede met welken er van beyde kanten gestreden wierd.
Het valt hier geenzins in ons plan de geweldige worstelingen onder alle hare vreeslyke betrekkingen te beschouwen, en hier af te schilderen die afschuwelyke tooneelen welken een slagveld oplevert; wy hebben het
| |
| |
op ons niet genomen de vernielende zeyssen der alverdelgende dood op te volgen om de slagtoffers te tellen die, even talryk als de koornhalmen onder de pikken der maeyers, regts en links, worden nedergeveld. Eenen rukwind in den herfst verspreydt niet geweldiger de gele bladeren der kwynende boomen in de wouden, of eene maertsche buy besneeuwt niet spoediger de velden met hare hagelsteenen, dan den arm des doods de stryders zielbrakend in hun bloed deed vallen. Schrikverwekkend waren de verwoestingen die de beyde krygsbenden elkander toebragten, verwoestingen die eylaes! over den zegeprael moesten beslissen!
Terwyl men zulke bloedige worsteling op dit punt met aengroeyende razerny voordzette, wierd er op andere punten met geene mindere woede gestreden. Doch, hoe heldhaftig de brugsche borgers zich gedroegen, nog beantwoordde den uytslag hunner poogingen aen hunnen moed niet; de overwinning lachte hun nog niet toe, en de voordeelen, die zoo veel vergoten bloed hun moest verschaffen, waren nog zeer gering. Integendeel, zy schenen eenig nadeel en vele tegenkantingen te ontmoeten; niet alleen zagen zy hunne welgeslotene rangen dunnen, maer vonden dat de verdedigingsmiddelen verzwakt wierden. Inderdaed, reeds vele der versterkingen, door de dappere Bruggelingen in de toegangen der stad opgeworpen, lagen vernietigd; de zware balken waren uyt den weg geruymd, en verscheyde diepgegravene putten waren of met lyken gevuld, of, by middel van planken en boomen, overgaenbaer gemaekt. Men kon de poorten al eenigzins naderen; de
| |
| |
ruytery ging zich meer en meer uytbreyden; maer, hoe geweldig en hoe aenhoudend men de poorten met de schriklyke oorlogstuygen aenrandde, hoe zwaer en groot de steenen waren die de ramskoppen derwaerds stierden, nog was men verre van eenige hoop te hebben langs dezen kant in de stad te konnen dringen. Het getal der genen dat onder de bevelen van Jakob Van Uytkerke den stryd begonnen had, was sterk verminderd, het meestendeel was gesneuveld, en de overigen hadden nog eene harde worsteling tegen de brugsche schutters uyt te staen, eene worsteling die ongelyker wierd, na mate de rangen van 's graefs soldaten talloozer wierd en. Jakob wilde nog eene laetste pooging wagen, niet met vooruytzigt van veel voordeel te behalen, maer met het doel van tyd te winnen, en dus meerder gemak te verschaffen aen het tweede legerkorps dat op eene andere plaets met de Bruggelingen handgemeen was geworden.
Het opperhoofd, den edelen Jakob van Uytkerke, op een wit peerd gezeten, beschut met een schitterend harnas, en dragende eenen blinkenden helm boven welken men sneeuwwitte pluymen zag golven, trad voorwaerds en rende tot byna in de eerste rangen om nieuwe bevelen te geven. De belegerden volgden de bewegingen van den ridder, en honderde bogens bleven gespannen om, zoohaest zy Jakob in het bereyk hunner peylen zouden gehad hebben, hunne schigten naer hem te wenden. Inderdaed, den ridder nadert de eerste rangen zyner soldaten en eenigen der sterkste schutters beproeven tot hoe verre hunnen bogen kan dragen, nemende den
| |
| |
heer van Uytkerke voor doel hunner mikking. Den gevleugelden pyl van eenen der kundigste boogschutters van Brugge is met zulke kunde gerigt en met dergelyke magt geschoten, dat hy het peerd van Jakob treft; wel is waer niet geweldig genoeg om het te dooden, aengezien het moordtuyg van zyne sterkte verloren had, maer genoeg om het dier in de oog te kwetsen. Het edelmoedig ros kan de pyn niet koelmoedig verdragen, het gehoorzaemt niet meer aen de geoeffende hand zyns meesters; het word schigtig, en wat den ruyter ook aenwende om het te bedwingen, alles is vruchteloos; het is op den hol, het is aen het loopen, het stampvoet, het regt zich op, smyt met de achterste beenen, springt en vringt zich in alle rigtingen. Nu loopt den opperbevelhebber groot gevaer van gedood te worden, indien hy in het bereyk der schutters komt. Een deel der ruytery sneldt Jakob te gemoet en ter hulp, maer hoe zal men dit toomeloos peerd bedwingen? Gelukkiglyk rendt het niet voorwaerds en ontmoet eene hinderpael; het wilt de zelve vermyden maer valt, en werpt zynen beryder ten gronde. Het briesschend peerd is welhaest, ofschoon gekwetst en bloedend, weder op, en Jakob, wiens voet nog in eenen der stegelbeugels vast is, gaet medegesleept worden, en staet ellendiglyk om het leven te komen. Reeds is den razenden viervoeter op gang en men hoort den schellen klank der yzere wapens op den grond, terwyl den ridder word medegesleept. Eenen ruyter, die juyst in de nabyheyd rende en het gevaer van zynen bevelhebber bemerkte, plaetste zich regt voor het aendravend peerd, en, voor al eer het ros
| |
| |
van Jakob den tyd gehad had van zich te keeren bragt hy het peerd eene steek met zyne lans in den kop toe, en velde het neder. Zoo was den ridder gered, maer had niet te min gevaerlyke wonden en talryke kneuzingen bekomen. Jakob, ofschoon van zyne verdwelming terug, was niet meer in staet om het leger te bevelen, en liet de oppermagt en het bestier in handen van dezen die hem onmiddelyk moest opvolgen. Dezen voorval had eenigzins den stryd verlamd, maer nu hernam men de worsteling met nieuwen moed, en de pylen, schigten en steenen, die van beyde kanten geworpen en geschoten wierden, benamen byna aen elke party zyne tegenstrevers uyt de oogen.
Terwyl dit alles langs den kant der Gendpoort gebeurde, wierd er met geene mindere woede en met geenen slapperen moed aen eene andere poort, min sterk, en by gevolg min moeyelyk om innemen, gestreden. Daer was het Guido die in persoon vocht; daer waren de twee vleugels door Rogier en Walter opgeleyd, terwyl het middenpunt onder het bevel van den graef stond. De Bruggelingen, die zich aen eene zoo sterke aenranding niet verwacht hadden, hadden dit punt zoodanig ook niet versterkt; nogtans zou Guido zoo spoedig langs daer in de stad niet zyn gedrongen, ware de verdeeldheyd onder de oversten der Bruggelingen niet gerezen. Het was Baudewyn Priem welken hier het bevel voerde. Onnoodig nog te zeggen dat den dapperen Baudewyn veel moed en buytengewoone heldhaftigheyd liet uytschynen, Priem is immers door zyn voorig gedrag, door zyne voorgaende onverschrokkenheyd, door zyne eerste verdediging, ge- | |
| |
noegzaem gekend, om hier te gelooven dat hy wonderen van dapperheyd aen den dag leyd. Zoo was het ook, Baudewyn overtrof zich zelven, en alom waer er eenig gevaer zich opdeed ontmoette men dezen jongeling; altyd in de eerste rangen, altyd aen het hoofd zyner medeborgers, altyd den eersten. Ongelukkiglyk had hy zich te roekeloos gewaegd, en was in het begin van den stryd gekwetst, wel niet doodelyk, maer toch zoodanig dat hy gedwongen wierd zich te verwyderen uyt de rangen, om zyne wond te doen verbinden. Eenen anderen Bruggeling, eenen dapperen stryder, den deken der vleeschhouwers, nam op zich het bevel. Dezen, eenen oploopenden en razernyvollen man, beelde zich in dat de Bruggelingen van op het opperste der poort en van op het bovenste der vestingen geen nadeel genoeg aen den graef en aen zyne soldaten konden toebrengen; hy vond dat men geen bloed genoeg kon storten, om zynen dorst naer slagting te laven; hy achtte de bogens en pylen geene moorddadige werktuygen genoeg, en wilde met het zweerd en het kapmes in de hand de vyanden te keer gaen; hy verlangde van
naby handgemeen te worden; hy reykhalsde om, aenzigt aen aenzigt, en lyf om lyf, te kampen. Hy besloot dan eenen uytval te doen. De borgers die onder zyn bevel stonden, aengedreven door vraekzucht gelyk hy, juychten aen dezen voorstel toe, en deze onvoorzigtigheyd gaet den ondergang van Brugge, en de oorzaek van onrekenbare onheylen worden.
Ondertusschen, het meestendeel der mannen treedt de vestingen af, schaert zich in slagorder om de poort uyt te trekken, en is op het punt van den onvoorzigtigen stap
| |
| |
te wagen. Den noodlottigen uytval is besloten. Baudewyn, hier van onderrigt, houdt een stuk lynwaed aen zyne bloedende wond, en snelt den roekeloozen opleyder te gemoet. Hy doet hem al het gevaerlyke, het onvoorzigtige, het dwaze, van deze handelwyze zien; maer het volk is in volle gisting, het haekt naer bloed. Baudewyn smeekt, bidt, bedreygt; alles is vruchteloos. Geene rede vindt men meer by de bloeddorstige bende.
- Voorwaerds! Opent de poorten! voorwaerds!
Dezen zyn de eenigste geroepen die men uyt duyzende monden hoort herhaeld worden. De poort knerst op hare roeste grendels, de stem van Baudewyn is miskend, het teeken van optocht word gegeven, men trekt de poort uyt, en Baudewyn, door woede en spyt getroffen, valt gevoelloos in de armen van dezen welken hem omringen!
Zoo er ooyt ergens met woede gevochten en met vraekzucht gestreden is, het is hier geweest. Eenen tyger wien men de jongens geroofd heeft, eenen leeuw dien eenen jager gewond heeft, eenen panther of eene hyëna die men heeft uytgehongerd en dan op hunne prooy laet aenrukken, zyn zoo vreed of zoo bloeddorstig niet als deze Bruggelingen het zyn die de poort uyttrekken. Vraek is hun eenig doel; bloed storten is hun enkel verlangen. Woest, tuchtloos, schuymbekkend, vliegt de bende den vyand te gemoet, en randt 's graefs krygsmannen met dusdanige razerny aen, dat de soldaten van Guido reeds den voet ligten en achterwaerds wyken, verschrikt over de magt met welke zy besprongen worden. En inderdaed, niets wederstaet aen de geweldige slagen der helden
| |
| |
die door den toomeloozen deken worden opgeleyd; hunne lange zweerden, hunne langs beyde kanten snydende bylen, hunne zware kapmessen, treffen alwien zich tegen hun durft verzetten; elken slag velt eenen vyand; zoo menigmael eenen arm het moordtuyg zwaeyt, zoo dikwils ook valt eenen krygsman. Honderden lagen reeds gesneuveld, en den grond was al mèt zoo veel bloed doordronken, dat de aerde het versch gestort bloed niet meer kon verzwelgen, en dat men, tusschen de verminkte lyken en de nog lillende afgehouwene lidmaten, in het zelve plaste. Onbeschryflyk was de slagting onder de krygsmannen van den graef; men zou gezeyd hebben dat het vernielend zweerd van eenen slaenden Engel, bestierd door den straffenden arm des Almagtigen, over het leger van Guido gezwaeyd wierd.
Deze voorbeeldelooze moordery duerde reeds eenigen tyd, en zou nog talrykere slagtoffers voor de woede der vreede Bruggelingen doen vallen hebben, wierden de vernielende vleeschhouwers niet vermoeyd; den moed ontbrak hun niet, de vraekzucht verliet hun niet, hunne razerny koelde zich niet in het gestort bloed, hunnen dorst naer moord en vernieling was nog verre van gelaefd te zyn; het was enkelyk de afgematheyd die hun de slagting deed staken. Het was toen de armen der slagters de moordtuygen niet meer konden behandelen, dat de vernieling begon te verflauwen. Onbegrypelyk was de slagting die door dit handvol moedige en vreede vleeschhouwers was aengerigt; nog twee zulke uytvallen, nog twee zulke benden in de verstrooyde rangen van Guido's
| |
| |
leger gezonden, en Brugge is gered! Eylaes, eenen tweeden uytval is niet meer mogelyk! Niet alleen is de terugkomst voor het overschot der heldhaftige bende belet en de gemeenschap met de poort en de vesten onderbroken, maer allen uytgang is afgesneden voor dezen die het nog zouden wagen hunne wapenbroeders ter hulp te snellen. Geene redding meer voor de vermoeyde vleeschhouwers; omringd, ingesloten, gepraemd door de vyanden, moeten zy hun leven verliezen. Ja, hun leven zullen zy slagtofferen, hunnen laetsten druppel bloed zullen zy vergieten, maer, voor aleer zy den geest geven, zullen zy hunne dood duer doen kosten.
- Leven de Privilegien! Leve de Vryheyd! galmt den opleyder der nog overblyvende Bruggelingen uyt.
- Leven de Privilegien! antwoorden zyne medemakkers.
En de zware kapmessen, bemorst en rood door het bloed van zoo vele omgebragte krygsmannen, ziet men om hoog gezwaeyd worden.
- Leve de Vryheyd! Dood voor hare onderdrukkers! Voorwaerds! vrienden, Voorwaerds! Sterven wy voor onze Privilegien!
Zoo sprak den deken tot het overig zyner medegezellen, en er wierd hem toegeroepen:
- Vraek! Vraek! Dood voor onze vyanden!
Onder het uytbulderen van deze vraekzuchtige woorden, rukten zy voorwaerds en snelden op de stappen van hunnen opleyder, vernielende alles wat zich in hunnen tocht aenbood.
| |
| |
Maer, nu was ook den oogenblik van wedervraek gekomen; nu sloeg ook de uer van kastyding. Guido, die zich gedurig by zyne ruyters had gehouden, en met aendacht alles had beschouwd, poogende door kundige bewegingen en door op- en aftochten in alle rigting, zoo veel mogelyk de slagting min talryk te maken, had ook getracht de onvoorzigtigen, welken den uytyal gewaegd hadden, op verren afstand van de poort te lokken; den graef had welhaest begrepen dat dezen uytval met geene andere krygswerkingen in verband stond, en had zyne ruytery in reserve gehouden om de woedende bende welhaest te bespringen. Nu oordeelde hy den oogenblik gunstig, en beval aen de ruyters van den linken vleugel eene beweging naer de uytvallers te doen, en hun ook op hunnen keer aen te randen, terwyl hy met het middendeel zyner troepen op de vermoeyde slagters aenrukte. De vleeschhouwers hielden voet, zy verzamelden alle hunne kragten, en booden wederstand. Van achter en zydelings aengerand, bleven zy staen; zy schaerden zich rondom hun opperhoofd, woedend en schuymbekkend. Na mate de eerste ry wierd nedergeveld, bood zich eene andere niet min verschrikkelyke ry aen, en dit geschiedde tot dat de laetsten gewond waren, en ten gronde in hun bloed zwommen. En dan nog hielden de gekwetsten niet op van stryden; ontwapend en nedergeveld worstelden zy nog op den grond en, waren hunne armen van het lichaem gehouwen, nog poogden zy, voordkruypend op hunne knieën, de vyanden met hunne tanden te verscheuren! Maer, uytgeput van kragten, konden zy het niet volhouden tegen versche
| |
| |
krygsmannen, en het flauw overschot, ofschoon zoo verre verwyderd, zocht nu de poorten te bereyken. Het was juyst dit welk den graef betrachtte. Het was aen zyne voetgangers dat hy nu den last liet de vlugtenden te vervolgen, van welken een onbeduydend getal tot op kleynen afstand des ingangs der stad zich nog eenen weg baende. De poort wierd geopend om de vlugtelingen te ontvangen, en met hun snelde de vyandlyke ruytery binnen.
Ondertusschen had men wel eenigen wederstand ingerigt binnen de poort, en wierpen de borgers van op de vesten schigten, pylen en steenen op den vyand, doch vruchteloos; geheel het gravelyk leger was in beweging, en men kon het niet meer beletten van binnen Brugge te rukken. Er wierd hardnekkig gevochten; de verwerring wierd groot, en de slagting vreeslyk. De Bruggelingen hadden geene ruytery, en het waren de ruyters die de overwinning van den graef beslisten; doch, die overwinning kostte duer.
Nu trad den graef met zyn leger binnen de poort, maer was nog verre van meester over Brugge te zyn. Men ging nu wederstand in de stad bieden; elke straet kon nog het tooneel eener slagting worden, en elk huys kon nog eene sterkte zyn. Dit zou ongetwyffeld verwezenlykt zyn geworden, en wie weet of men binnen de straten der stad geen meerder voordeel zou behaeld hebben dan men op de vesten had bekomen? Maer, het snood verraed is niet vremd aen den intrede des graefs, en het is, by middel van verraed, dat Guido de strikken ontkomt in welke hy onvermydelyk zou gevallen zyn. Nauwelyks de poorten
| |
| |
binnen gekomen, hadden twee vuyge verraders het gewoel en de verwerring te baet genomen om tot by de oversten van het leger der vyanden te dringen, en hun van het voornemen der Bruggelingen te verwittigen. Men begreep al het belang der inlichtingen van deze onweerdige verklikkers, en men vermeed zorgvuldig zich in de straten der stad te wagen, zonder dat men verzekerd was dat het ander legerkorps onderstand en hulp aen de afdeeling aen wiens hoofd Guido stond, kon bieden.
Het was hierom dat den graef, langs binnen, de vesten deed beklimmen, en een deel zyner ruytery voor uyt zond om de voetgangers te bestryden en te verjagen. Nauwelyks was men de vestingen beklommen of den standaerd van Guido wierd op het hoogste geplant, en met een algemeen geroep begroet. Toen het ander deel des legers van den graef dit vaendel zag wapperen, schepte het nieuwen moed, en eene laetste pooging wierd gewaegd om ook langs de Gendpoort in te dringen. Ter nauwernood had men de soldaten van Guido op de vestingen gezien, of eenen storm wierd gewaegd, en deze helft van het vyandig leger veroverde de poort, en, na eenige worstelingen in de stad, voegde het zich by den graef.
De verdediging der Bruggelingen was allerroemrykst geweest; de borgers der stad hadden wonderen van dapperheyd aen den dag geleyd, maer eylaes! hunnen moed was met geenen gewenschten uytslag bekroond. Allen verderen tegenstand van den kant der borgers wierd vruchteloos om dat de verwerring in hunne rangen geslopen was, en dat het moeyelyk, om niet te zeggen onmogelyk
| |
| |
was geworden, zich onder het beleyd der opleyders te vereenigen.
Brugge viel in de magt van Guido. Den graef rukte naer de Merkt, en verklaerde zich meester en eygenaer der stad.
Het manmoedig Brugge moest het hoofd onder het jok buygen, maer eeuwig zal den roem der brugsche stryders gezongen worden.
|
|
Auteursrechtvrij