|
| |
| |
| |
XVII.
Eenen Volksoploop.
Terwyl alles stil, neerslachtig en weemoedig treurde in het huys van den deken der goud- en zilversmeden, terwyl eenieder in Van den Dammes wooning in diepe gedachten en in hertgrievende overdenkingen verslonden zat, stond alles op de straten van Brugge in rep en roer, en vervulden duyzende vraekgeroepen de locht. Weynige oogenblikken waren, sedert het vertrekken van Baudewyn, verloopen, toen er aen de deur der wooning van Van den Damme geklopt wierd; het was eenen schepenen-bode die den vertegenwoordiger der nering van de goud- en zilversmeden kwam uytnoodigen om zich spoedig naer de vergaderplaets te begeven.
Hier door wierd elkeen uyt zyne mymering ontwekt, en op nieuw vertoonde zich een hertscheurendst tooneel. De weenende moeder voegde ditmael hare bede by de smeekingen der dochters, om haren echtgenoot van het gevaer
| |
| |
te onthouden; tranen, gekerm en gehuyl waren de eenigste poogingen niet die wierden aengewend om Van den Damme van zyn voornemen af te leyden; men beproefde geweld. De teedere huysvrouw hief de beyde armen voor haren gemael opengespreyd om hem te wederhouden, en smeekte hem met de liefderykste woorden, onder het storten van eenen vloed van tranen, terwyl Avezoeta en Sybilla de knieën huns vaders omhelsden. Eenen Regulus vond eertyds zoo grooten tegenstand niet, toen hy vertrok om aen zynen eed getrouw te blyven. Van den Damme voelde zich bewogen, en was op het punt van toe te geven; zyn hert kon zulken storm niet uytstaen; de liefde en de genegenheyd voor zyne teedere wederhelft en voor zyne beminde dochters gingen zegepralen; den vader sloeg de hand aen het voorhoofd, en het woord: ‘Ik blyve’ stond zyn gefolterd gemoed ontvrongen te worden, wanneer eene bende opgehitste borgers de straet doortrok en moordkreten ophief. Van den Damme dacht nu aen zyne pligt, hy herinnerde zich dat hy een ambt bekleedde, en........ hy rukte zich uyt de handen zyner huysgenooten los, en snelde naer de raedkamer, terwyl de moeder in onmagt viel in de armen der weenende dochters!
Men had de tyding vernomen dat den afgezondenen van Brugge, dezen die, in den naem der stad, aen den graef de besprekken ging voorstellen op welken Brugge zyne poorten aen de krygsmannen van Guido zou geopend hebben, den graef ten halven wege ontmoet had, en door hem met vele beledigingen beladen en, op bevel van de twee gevolmagtigden, op bevel van Rogier van Ghistel en
| |
| |
van Walter van Lovendeghem, vreedelyt verminkt was geworden, en naer Brugge terug was gezonden, na dat men hem de ooren en een deel van den neus had afgesneden.
Omtrent den avond wierd dezen ongelukkigen, gansch bewonden, binnen de stad gebragt, en het gezigt van dezen man deed eene onbeschryflyke woede in het aengeprikkeld hert van elkeen ontstaen. Vraek! Vraek! hoorde men langs alle kanten weergalmen. Een deel der nering van de vleeschhouwers en verscheyde metsers, op het gezigt van het bloed welk de doeken verwde die de wonden van den verminkten bedekten, konden hunne razerny niet beteugelen. Wedervraek! riep eenen van hun. Naer het gevang! schreeuwden eenige anderen, en deze geschreeuwen wierden door de menigte begrepen.
Men heeft nog niet vergeten dat eenen bespieder van den graef was aengehouden, en dat dezen verrader zich in de onderaerdsche gewelfde kotten van het gevangenhuys bevond, in welk gevangenhuys ook eenigen der gekwetsten van de krygsmannen des graefs en weynige krygsgevangenen geleyd waren. Het was naer het gevang dat de menigte zich wilde begeven, om aldaer de opgeslotenen te slagtofferen, tot wedervraek over het ongelyk, den smaed, de belediging en de pyniging welke men in het legerkamp van Guido aen den afgezondenen van Brugge had aengedaen. De zamenrotting groeyde aen rondom de vleeschhouwers en metsers, en men trok, onder het uytbraken der vreedste bedreygingen tegen den graef en tegen al wie van zynen aenhang waren, naer het ge- | |
| |
vangenhuys. In tyds van het bloedzuchtig voornemen van deze zamenrotting onderrigt, had men eenige maetregelen van voorzorg genomen, maer geenzins toereykend. Den dapperen Baudewyn, met eenige wevers, had het op zich genomen deze strafbare baldadigheyd te beteugelen. Dergelyken oploop beteugelen, eene bloeddronkene bende intoomen, een vraekzuchtig grauw tegen honden wanneer het, als een uytgehongerd roofdier, op zyne prooy rukt, is geene zaek die door elkeen kan beproefd worden; niet alleen zelfopofferingen en moed zyn hier toe noodig, maer boven al moet men van aenzien by het volk zyn, en behoort men invloed op zyne medeborgers te konnen uytoeffenen. Zulkdanigen man zou den gryzen Lambrecht geweest zyn; maer den ouden volksvriend was hier niet tegenwoordig om het volk tot rede te brengen. Baudewyn Priem zal hem vervangen. Ziet hoe hy komt aengesneld; de woede blaekt in zyn gemoed; de verontweerdiging staet op zyn gelaet geprent; zyne vlammende oogen bliksemen toorn uyt. By het omkeeren der straet ontmoet hy de opstandelingen.
De woeste bende naderde nu de gevangenis, toen Priem te voorschyn kwam, en aen de opleyders de reden van deze zonderlinge handelwyze vroeg.
- Leve Baudewyn! Leve Priem! hoorde men door geheel de zamenrotting opgeheven worden.
- Vrack! Dood aen de gevangenen! brieschten eenigen.
Baudewyn, hygend en verontweerdigd, poogde te spreken, maer kon zich niet doen verstaen.
| |
| |
Het toomeloos getier begon op nieuw, en duerde nog eenige stonden, wanneer het den jongen held gelukte eenige woorden tot de menigte te stieren.
- Borgers van het manhaftig Brugge, riep hy, uw gedrag is onweerdig van uwen naem. Het staet u niet toe zelve regt te doen; hier toe zyn uwe magistraten. Wilt den luysterlyken zegeprael dien gy tot hier toe bekomen hebt, met geene moordenaryen bezoedelen; het is op het veld van eer, het is aen de bedreygde poorten, het is op de aengerande vestingen, het is op het slagveld, dat gy het bloed uwer vyanden moet vergieten. Daar is eer te winnen, maer hier, hier is enkelyk schande te rapen.
- Vraek! Vraek! Dood aen de gevangenen! Levert ons den bespieder! Deze en dergelyke geroepen verhief de menigte.
- Neen, bulderde Baudewyn, neen; gy zult geene moord bedryven. Gy zult door eene......
- Sterven de gevangenen! schreeuwde men op nieuw.
- Sterve dezen, welken zich eerst tot het begaen van dergelyk schelmstuk zal aenbieden. Dit stael zal hem het hert doorbooren.
En Baudewyn trok zyn zweerd en begaf zich dwers door de menigte naer het gevang, om alle geweld tegen de gekwetsten en krygsgevangenen af te weren.
De onbevreesde woorden welken Baudewyn kwam uyt te galmen, en de bedreygende houding die Priem had aengenomen, waren geenzins zonder uytwerksel gebleven; was de bloeddronkene menigte nog niet bedaerd en beteugeld, zy had zich toch al in haren gang opgehouden.
| |
| |
De moordkreten waren uytgedoofd, eene oogenblikkelyke stilte volgde dit akelig gedruysch op. De eerste toonen welken eenen konstoeffenaer zyn geliefkoosd speeltuyg ontvringt, om die ter verkwikking en aendoening zyner aenhoorders te zenden; de treffende woorden die eenen tooneelspeler, by den aenvang der vertooning, voor eene nieuwsgierige vergadering uytgalmt, stillen en bedaren met min spoed de woelende aenhoorders, dan de woorden en de gebaren van dezen moedigen jongeling deden. Baudewyn, met het zweerd in de hand, doorkliefde de golvende menigte, drong door de verstomde oproermakers, en trad, in het gezigt van hun allen, in het gevang.
De zware poorten wierden achter Priem gesloten en gegrendeld, en het volk, verbaesd, stond raedloos, wanneer eenigen der opleyders het voornemen veropenbaerden van het gebouw te bestormen en met geweld de poorten te openen.
Wanneer men tot zoo verre gekomen is dat men de menigte heeft konnen misleyden, en haer met zulkdanige gevoelens heeft weten te bezielen, van koelbloedig de dood van krygsgevangen en gekwetsten te vragen, zal men ook begrypen dat het niet meer moeyelyk is eene redelooze en in gisting zynde bende tot alle slach van baldadigheden te brengen. Verscheyde borgers die zich door hunnen slechtgeplaetsten yver en door een overdreven gedacht hadden laten vervoeren, poogden, maer te vergeefs, de zamenrotting tot bedaren te brengen, en vertrokken. Nu was de bende nog toomeloozer geworden, en eenige knechten van vleesschhouwers, gewapend met
| |
| |
groote en zware kapmessen stelden zich aen het hoofd, terwyl de woedende metsers, in de nabyheyd, de stadsleederen, die in de verschillige wyken gehangen waren, om, in geval van brand, te dienen, waren gaen losmaken.
Alle beteugeling is nu onmogelyk; de aengehitste driften zyn op den hol, en even als het wild ros dat Mazeppa door de woesteyn voerde by elke hinderpael meer woedend wierd, zoo ook prikkelt elken oogenblik van vertoeving het moordhakend gespuysch aen. De helsche onderneming heeft eenen aenvang genomen.
De vee-slagters met ontbloote armen stelden zich aen het werk, en met verdobbelde slagen van hunne zware welsnydende kapmessen vielen zy de poort aen, en wedyverden om de zelve te openen, terwyl de metsers leederen tegen den voorgevel van het gevang opregtten om langs het dak binnen te dringen. De eerste poort, door de geweldige slagen der bylen en kapmessen, was gedeeltelyk aen stukken gehouwen, en door aenhoudend stooten en stampen leverde zy eenen doorgang aen den woedenden hoop; deze poort viel verbryzeld, en stortte ten gronde onder het herhaeld geroep van duyzende bedreygingen. Doch, de bestormers waren weynig gevoorderd met het verbryzelen van deze poort, aengezien zy zich voor een yzeren hekken bevonden, en nog andere poorten en deuren te vernietigen hadden voor aleer zy in het binnenste van het gebouw konden rukken. Maer, hunnen zucht naer vraek verflauwde geenzins; na mate zy tegenstand ontmoetten, verdobbelden zy hunne poogingen. Welhaest zag de razernyvolle bende dat haer geweld vruchteloos
| |
| |
was, en eenigen raedden aen, het vuer in de gevangenis te steken, om dezen, welken men niet kon met het zweerd of strop ter dood brengen, door het vuer te verteren.
Ondertusschen waren verscheyde magistraets-persoonen tot in het midden der bestormers gekomen, en hadden aen de vleeschhouwers en aen de metsers, welken de opleyders van de bende waren, doen begrypen hoe onbetamelyk hun gedrag was, en hoe onvoorzigtig zy te werk gingen op eenen oogenblik, op welken de vyandlyke benden van den graef tegen Brugge in aentocht waren.
- Wy, zeyde eenen der schepenen, wy zyn de regters; de krygsgevangenen en de gekwetsten moeten geëerbiedigd worden, en over den bespieder zullen wy regt doen. Is hy pligtig, hy zal loon naer werken bekomen.
- Vraek! Vraek! riep het volk met verdobbelde woede.
- De vraek moet op het slagveld genomen worden; het is op den vyand en niet op weerlooze gekwetsten dat men zich moet vreken. Naer de poort! Naer de vesten! Voorwaerds, borgers! volgt my!
Het was Danwilt die aldus sprak, terwyl hy eenen der woedendste aenleyders by den arm greep.
Velen der genen die zich hier, vervoerd door eenen overdreven geestdrift, aen het hoofd hadden gesteld, herkenden hunnen dapperen opleyder, onder wiens bevelen zy op de vesten en aen de poorten de krygsknechten van Guido bestreden en overwonnen hadden. De stem van den dapperen jongeling, gevoegd by de vermaningen van zoo vele magistraets-persoonen, wierd aenhoord, en de oproermakers kwamen allengskens tot bedaren.
| |
| |
De zelve mannen die, eene uer te vooren: Vraek! Moord! riepen, die plundering inrigtten, en brand verzonnen, schaerden zich nu rondom Danwilt, en zagen van hun pligtig voornemen af. Op korte stonden was de rust hersteld; Baudewyn verscheen in het midden des volks, en kwam de hand van zynen vriend Danwilt drukken, onder het algemeen geroep van: Leve Baudewyn! Leve Danwilt!
De menigte scheydde traegzaem uyt een, en alles trad in rust. Den zelven avond verscheen den aengehouden bespieder voor zyne regters, wierd pligtig verklaerd, en des anderdags wierd hy, in het byzyn van duyzende aenschouwers, onthoofd, en zyn lyk buyten de stad op een rad geleyd om tot prooy der grypvogelen te dienen.
|
|
Auteursrechtvrij