|
| |
| |
| |
IV.
Baudewyn Priem.
Wie is nu dezen Baudewyn van welken er reeds meermaels is gehandeld geweest? Welken is dien jongen held? Wie is dezen jongeling die zulke wonderen aen den dag legt, en zulke bewyzen van onverschrokken moed laet uytschynen? Wie is dezen Bruggeling die door den vader zoo bemind word en voor wien de dochter zulken afschrik toont? Wie is dan dezen Baudewyn die voor den goudsmid het voorwerp van zoo vele genegenheyd en zorg is, en wiens gedacht alleen de schoone Avezoeta doet beven?
De volgende regelen zullen dezen jongeling nader doen kennen.
Toen den vader van Avezoeta en van Sybilla nog een kind was, woonde er nevens het huys zyner ouders eenen treflyken spaenschen koopman, die, met eene brugsche joffrouw in houwelyk getreden, maer eenen zoon by zyne gemalin verwekt had. Den Spangniaerd had op eene zyner reyzen schipbreuk geleden, en was in den afgrond der woedende zee omgekomen. De weduwe kon alleen hare
| |
| |
handelszaken niet verrigten, en trad in een tweede houwelyk met zekeren koopman der stad Brugge, Priem genaemd. Eenen anderen zoon sproot uyt dit tweede houwelyk, en dezen bleef in leven, terwyl eene ziekte den eersten, in zyne jongheyd, schielyk wegrukte. Den zoon van Priem wierd tot den koophandel bestemd, gelyk den jongen Van den Damme door zynen vader wierd opgebragt om eens zynen opvolger te wezen. De twee zoonen sleten te zamen hunne kinderjaren; zy waren speelmakkers; zy beminden elkanderen van in hunne teederste jeugd. Den eersten was Karel genaemd, den anderen droeg den naem van Idesbaldus. De vriendschap van Idesbaldus en Karel groeyde met de jaren aen, en in eenen meer gevoorderden ouderdom wierden deze banden van vriendschap nog nauwer toegesloten. De beyde vrienden raedpleegden elkanderen op alles, en de ouders dezer deugdzame jongelingen verheugden zich te zamen over die aengroeyende genegenheyd.
Het gebeurde nu dat de ouders van Karel Priem op korten tyd, aen de gevolgen van eene besmettelyke heerschende ziekte, overleedden, en dus den zoon alleen aen het hoofd van de uytgebreyde koophandelzaken lieten. Den jongen koopman kon niet meer alleen blyven, en was genoodzaekt eene gemalin te zoeken, die hy spoedig vond en met welke hy in houwelyk trad. Priem was gelukkig in alle zyne ondernemingen, en wierd gezegend in zyn huysgezin. Nauwelyks een jaer gehuwd, wierd hy vader. Twee jaren nadien vermeerderde zyn huysgezin met een dochterken, en, kort nadien, begaf Idesbaldus zich insgelyks in
| |
| |
den houwelyken staet, en ging het huys bewoonen welk wy in het begin den lezer nader hebben doen kennen.
De houwelykfeest van Idesbaldus Van den Damme is door eene zaek, die hier niet verdient vergeten te worden, opmerkzaem.
De bruyd en den bruydegom, sierlyk en rykelyk opgetooyd, omringd van hunne bloedverwanten en gevolgd van een talryk gezelschap van vrienden en kennissen, hadden zich in stoet naer de kerk begeven, om door de hand des priesters vereenigd en gezegend te worden. Eene plegtige mis door den herder der parochie gelezen, wierd door allen, zoo was het gebruyk, die ter bruyloft genoodigd waren, bygewoond. De ceremonien der zegening en de plegtigheden der houwelyks-vereeniging waren alsdan nog niet veranderd gelyk wy die op onze dagen zien; statige en beteekenisvolle ceremonien wierden onder de mis voltrokken, en het was enkelyk na dat de verloofden zich in den geest met hunnen Schepper door eene H. Communie vereenigd hadden, dat den geestelyken den trouwring wydde en de sakramentele woorden van den onverbreekbaren houwelyks-zegen uytsprak. Aendoenelyk was dergelyke plegtigheyd, en meer dan eens stortten menigen der aenwezigen tranen, toen zy het verbindend ja-woord door den bruydegom en de bruyd hoorden uytspreken.
Even als tegenwoordig wierd de kerkelyke plegtigheyd van den houwelyks-zegen door eene vrienden-maeltyd gevolgd, en het was op die feest dat gewoonelyk de gulhertigste vrolykheyd heerschte. De ouders der jonge gehuwde belastten zich gemeenelyk met het bereyden of doen bereyden
| |
| |
der maeltyd, en eenen der naeste vrienden wierd tot dischmeester of, anders gezeyd, tot verzorger of inrigter der bruyloftsfeest aengesteld, en het was op dezen dat alles rustte, zoo voor hetgeen de maeltyd aenging, als voor alles wat de feest betrof. Den dischmeester kweet zich volkomen wel van zyne bediening, en nooyt zag men eene bruyloft die beter ingerigt, eene tafel die lekkerder voorzien, en eene feest die vrolyker verordend was. De bede-klok klepte op S. Donaes-toren de middaguer, en het talryk gezelschap nam, rondom eene van allerhande smakelyke spyzen opgedischte tafel, plaets. Eenen kermis-pap wierd opgediend, en het eentoonig gerucht welk de lepels spoedig op de blinkende tinne tellooren maekten, getuygde gehoegzaem den goeden eetlust der uytgenoodigden. De moeskruyden, op verscheyde wyzen toebereyd, de verschillige stukken vleesch, zoo gezoden, gestoofd als gebraden, deden nu de groote tafel onder hun gewigt kraken, en het duerde niet lang of alle schotels waren spoedig geledigd, terwyl de bekers ook op tyd geydeld wierden. De vlaemsche vlaey en de nationale hesp kwamen nu de reek van de verschillende spyzen sluyten, terwyl de dikgebuykte pullen en de hooge steenen kruyken het verblydend nat in elks glas en beker deden schuymen, om herhaelde mael op de gezondheyd en het lang leven, op den voorspoed en het geluk van het jong paer, te drinken.
Men was nu aen het eynde der maeltyd gekomen, aen den oogenblik op welken, volgens een oud en zonderling gebruyk, den bruydjongen, die ook dan ceremonie-en dischmeester is, den koussenband der jonge bruyd moest
| |
| |
ontbinden, aen stukken snyden om aen elken tafelgast een deeltje te behandigen, te samen met eene bloem, welke bloem, benevens een geschenkje, door eenieder aen de jonge gehuwden, door de vrouwen aen de bruyd, door de mannen aen den bruydegom, ging vereerd worden. De gezondheden waren gedronken, de hoofden van zommigen begonnen meer of min verwarmd te zyn, en men maekte toebereydselen om uyt een te scheyden.
- Vrienden, zoo sprak Karel Priem, zich opregtende, ik moet u, voor aleer wy van elkanderen scheyden, iets, dat my deer te binnen komt, veropenbaren. Mynen vriend, mynen besten vriend, mynen Idesbaldus, is heden in houwelyk getreden, en wy wenschen allen dat zynen echt gezegend worde. Uyten wy allen den wensch dat de lieve bruyd van mynen vriend voor de eerste mael van eene dochter bevalle. En, op dat onze vriendschap ook in ons nageslacht moge voordgeplant worden, geve ik, met toestemming van wien het behoort, mynen zoon Baudewyn, ten houwelyke aen de eerstgeborene dochter van mynen vriend Idesbaldus.
- Bravo! bravo! riep men van alle kanten.
- Nog eens geschonken. Bravo! wel uytgedacht!
- Dit verdient nog een teugje.
En een algemeen handgeklap volgde op dezen voorstel.
Den goudsmid grimlachte en zyne gemalin bloosde.
De overeenkomst wierd gesloten. Men deed nog eens de bekers tegen de bekers klinken, de twee vrienden drukten elkander de hand, en het gezelschap scheydde uyt een.
| |
| |
Den Hemel, inderdaed, zegende het houwelyk van den goudsmid, en schonk hem twee dochters die, in schoonheyd, bevalligheyd en kunde, alle de jonkvrouwen van Brugge overtroffen. Het was, ten gevolge dezer verlooving, op zulke zonderlinge wyze gedaen, dat Van den Damme de genegenheyd van zyne oudste dochter Avezoeta, ten opzigte van Baudewyn op den toetsteen gesteld had.
Karel Priem, even als zynen vriend den goudsmid, was eenen der bezonderste poorters der stad Brugge. Begunstigd door de fortuyn had hy eene gelukkige uytbreyding aen zynen handel weten te geven en had het erfdeel zyns vaders welhaest verdobbeld; zyn aenzien vermeerderde insgelyks in evenredigheyd van zynen rykdom, en onder alle zyne medeborgers wierd Priem altyd hoog geacht. Den zoon trad eerlyk op de voetstappen zyns vaders. Met eene vurige inbeelding begaefd, gevoelig aen den minsten indruk, scheen hy een weynig oploopend, maer die hevigheyd wierd bedaerd en overmeesterd door een beredeneerd oordeel, gevolg van ernstige overdenkingen. Volgens het zedelyke muntte Baudewyn ook uyt; onder allen deed hy zich onderscheyden door zynen vluggen geest, door zyne buytengewoone schranderheyd, door zyn natuerlyk vernuft; de zorgvolle opvoeding en het grondig onderwys die hy ontvangen had, hadden zyne verstandvermogens ontwikkeld, en ter zelver tyd zyne begaefdheden en kundigheden meer en meer in hun waer daglicht gesteld. Boven deze zedelyke gaven, prykte nog in dezen jongeling een goed karakter, welk over geheel zynen handel iet aengenaem en voorkomend verspreydde. Ongelukkiglyk,
| |
| |
was Baudewyn langs eenen anderen kant min gunstig door de grillige natuer behandeld; hy had een leelyk aengezigt, zyne gelaetstrekken waren onregelmatig, en leverden iets onaengenaem, iets aenstootend, iets verschrikkend op. Toen men Baudewyn hoorde, hy scheen eenen engel; maer, zoo men de oogen op zyn aengezigt vestigde, was men door den eersten blik zoo getroffen dat men zyne uytmuntende begaefdheden vergat.
Het moet dus niemand verwonderen vernomen te hebben dat eene zoo jonge dochter, eene zoo schoone meyd, eene zoo bevallige joffrouw, gelyk de uytgelezene Avezoeta was, zulken afschrik voor Baudewyn toonde, toen men haer liet hooren hoe zeer men verlangde dat zy haer hert en hare hand aen dien jongeling zou schenken. Wy hebben het reeds gezeyd, Avezoeta dacht geenzins aen eenen vreyer, haer onnoozel gemoed was nog voor de min niet geopend, haer maegdelyk hert had nog voor niemand anders dan voor haren Schepper geklopt. Ja, voor Dezen, welken de oneyndige liefde in zich zelven bevat, voor den oorsprong van alle liefde, had het vlammend gemoed der onschuldige maegd gestadig geblaekt; in dit godelyk forneys van onuytblusschelyken liefdegloed ging zy haer hert verzadigen op dat het steeds voor haren God zou gebrand hebben. Het was deze liefde die, zonder ophouden, als eene zoenofferande, hare vlammen tot voor den troon des Allerhoogsten deed opstygen, en die het hert van Avezoeta, gelyk het goud in den smeltkroes, zuyverende, over die ziel zulken zachten glans verspreydde. Begrypt gy nu den toestand van dit onschuldig gemoed? Bevat gy nu de stoo- | |
| |
ring van dit vreedzaem hert? Beseft gy na de oorzaek der tranen, en gevoelt gy waer uyt den afkeer tot wereldsche liefde by Avezoeta ontstaet? Waerlyk, men kan het niet meer ontkennen, de eerste veropenbaring van haren vader, den eersten voorstel welken haer, ingevolge der zonderlinge overeenkomst op de bruyloft van den goudsmid gesloten, door haren ouder gedaen wierd, moesten zeker eenen hevigen indruk op die gevoelige dochter maken, en geen wonder dat wy haer nadien met zoo veel genoegen van de wereld zullen zien scheyden, dat wy haer aen alle aerdsche genuchten, aen alle wereldsche vermaken, eenen eeuwigen vaerwel zullen zien zeggen.
Na de laetste onderhandeling der dochter van Van den Damme met haren oom, en, na den zoo stelligen afkeer voor den leelyken Baudewyn, had den konstoeffenaer geen woord van het ontworpen houwelyk meer gerept; doch, dat men oordeele van den indruk welken het aenbrengen van den verbranden en gekwetsten Baudewyn op de jonge Avezoeta moest te wege brengen. Nogtans, hoe groot haren afkeer was, hoe veel tegenheyd zy voor den zoon van haers vaders vriend gevoelde, hoe geweldigen afschrik zy voor den jongen koopman had, nog kwam zy haren afschrik, hare tegenheyd en haren afkeer te boven, toen zy Baudewyn in zulken deernisweerdigen toestand zag. Het was nu geenen minnaer die zy beschouwde, het was eenen ongelukkigen; en als dusdanigen wierd hy door de medelydensvolle dochter bezorgd en opgepast. Alle de diensten en de hulp welke den toestand van den gekwetsten vereyschten, wierden hem
| |
| |
spoedig bewezen. Men vermaekte en verbond zyne kneuzingen en wonden met gebalzemde doeken; men ververschte met yskoude vochten de verbrande deelen, terwyl den oom van Avezoeta en Sybilla de sakramenten der stervenden aen den lyder toediende, want elkeen voorzag de dood van den moedigen jongeling. Het duerde niet lang of de vrienden van Baudewyn snelden naer het huys van hunnen vriend Idesbaldus, en voegden hunne zorgen by de gene van het huysgezin van Van den Damme, ten eynde den jongeling te helpen.
Wy zullen ons hier niet ophouden met verder af te schetsen hetgeen er rondom het bed van den lyder omging; wy zullen enkelyk melden dat den gekwetsten welhaest bekwam, en spoedig van zyne wonden genas; ongelukkiglyk al te spoedig, om tot zulk beweenelyk eynde te komen!
Werpen wy eenen blik op Vlaenderen, gelyk zich dat graefschap op het eynde der dertiende eeuw bevond.
|
|
Auteursrechtvrij