|
| |
| |
| |
Inleyding.
Terwyl de bezonderste plaets, in welke de lange reek van droevige en vreede doch tevens van belangryke en manhaftige voorvallen, die wy voorgenomen hebben onder de oogen van den nieuwsgierigen lezer te brengen, zich ontrold heeft, de stad Brugge is; terwyl deze vermaerde stad tot het bloedig tooneel heeft gestrekt op welk eene van de merkweerdigste dramen der middeleeuwen is verbeeld; terwyl Brugge, in de dertiende eeuw, den dapperen Baudewyn en de deugdryke Avezoeta heeft voordgebragt, verdient de stad Brugge ook van eenige aenmerkingen hier het voorwerp te worden, en schynt de natuer van het verhael, welk wy de Belgen voordragen, te vereyschen dat den toestand van de roemruchtige en ryke stad Brugge, op het tydstip der dood van Baudewyn en der verzaking aen de wereld van Avezoeta, nader bekend zy. De plaets die het worstelperk gaet worden van eene onderneming, welke door zulken verschilligen uytslag moet gevolgd zyn, kan niet onverschillig en onaengemerkt gelaten worden, te meer, daer zoo vele
| |
| |
omstandigheden van deze geschiedenis inniglyk met den toestand, met den bloey, met den rykdom en met den hoogen voorspoed van deze stad in verband staen; dergelyke stad verdient immers eenige opheldering. Brugge, gelyk het over zes honderd jaren bloeyde, moet hier van naby gekend worden, en om die stad van de XIIIe eeuw eenigzins te konnen waerderen en haren toestand en haer belang te begrypen, moet men hooger opklimmen, en eenen blik op het voorgaende werpen.
Men beelde zich nogtans niet in dat wy voorgenomen hebben hier eene volledige geschiedenis, eene wysgerige verhandeling, af te kondigen; dergelyk werk laten wy aen kundigeren dan wy over, en bepalen ons met maer weynige bezonderheden aen te stippen, ten eynde den lezer van deze geschiedenis beter in staet te stellen van gemakkelyker te begrypen de geschiedkundige omstandigheden welke wy, in de volgende kapittels van dezen boek, hebben byeen verzameld.
Alles wat den oorsprong en den naem der stad Brugge aengaet, is nog met groote duysterheyd omheven, en, ofschoon vele en verdienstelyke schryvers dit vraegstuk in het lang en breed verhandeld hebben, nog is men verre van iets stellig, iets zeker, iets onwederleggelyk, daergesteld te vinden.
Alle steden en gemeenten onzer beyde Vlaenderen hebben, op alle tyden en by vele schryvers, als het haren oorsprong betreft, tot schrandere gissingen, tot vernuftige veronderstellingen, en tot zeer waerschynelyke afleydingen den weg gebaend. Zoo is het ook met Brugge. Dat nu de eene plaets hare opkomst aen een opgeworpen kasteel, dat eene andere gemeente aen eene ingerigte abdy, dat deze of gene stad aen iet dergelyks haren oorsprong of benaming verschuldigd zyn, nemen wy geern aen; maer, hierom aenveerden wy alles wat menigvuldige schryvers over het beginnen en het uytbreyden der steden gemeld hebben, geenzins als onwederleggelyk daergesteld. Nog min zyn wy genegen om voor waerheyd aen te nemen alles wat er over de namen der steden in Vlaen- | |
| |
deren geboekt staet, ofschoon er over zommige namen van steden wederom by verdienstelyke schryvers zeer kundiglyk verhandeld zy. Zekerlyk hebben alle steden en gemeenten eenen oorsprong gehad, en ongetwyffeld heeft men aen dezelve steden eenen naem moeten geven, dit is immers te eenvoudig en te natuerlyk om te konnen tegengesproken worden; maer, volgt hier uyt dat men blindelings moet aennemen alles wat men by geachte schryvers aentreft? Ware het zoo, en behoorde men voor den eerbied hunner werken te wyken, dan zou men nog eene andere moeyelykheyd ontmoeten, te weten, welken keus men zou moeten doen onder de verschillige denkwyzen, en welke uytlegging men, by uytsluyting van andere, onder de uyteenloopende gissingen zou moeten aennemen? En, om ons by de stad Brugge alleen te bepalen, van welk woord zullen wy de benoeming van Brugge doen afstammen? Waer zullen wy den echten oorsprong opzoeken? Zullen wy Grammaye, Marchantius, Scriekius, Sanderus, of anderen volgen? Zullen wy Brugge van ‘Burgt’ of van ‘Brug- of Burcht-stok’ doen voordkomen? Wy durven diesaengaende geene beslissing nemen, en volgen hier den wyzen raed van in twyffel zich te onthouden van te beslissen. Ondertusschen zyn
wy gedwongen, zoo als wy hooger hebben doen aenmerken, iets over de stad Brugge te melden, op dat men haer tot zoo hoogen trap van voorspoed zou zien opklimmen. Nu, om ons van die pligt te kwyten, zullen wy, zoo kortbondig mogelyk, eenen rasschen blik over deze graeflyke stad en hare opkomst werpen.
Volgens zommigen bestaet de plaets, den grond, de streek, waer naderhand opgeregt en gebouwd is het eygenlyk Brugge, van in den tyd der Romeynen, van in het tydstip op welk Julius Caezar, als overwinnaer der Gallen, aen het hoofd der roomsche legioenen, deze landen is binnen gerukt, en de bewooners dezer boschen waterachtige streken is komen aenranden, poogende hun onder zyn geweld te brengen, terwyl anderen, en ook niet zonder gegronde redenen, beweren dat Brugge, in- | |
| |
dien niet zynen oorsprong ten minsten zyn eerste belang en zyne kiem van uytbreyding, aen den laetsten forestier, den eersten graef van Vlaenderen, den heldhaftigen Baudewyn-met-den-Yzeren-Arm, is verschuldigd. Beyde deze denkwyzen konnen in zekeren, doch eenen min algemeenen zin, zonder moeyte in overeenkomst gebragt worden; daer het zeer waerschynelyk is, om niet te zeggen zeker, zoo als zommige schryvers beweren, dat Caezar by de Grudiers, Menapiers en Moriniers, eerste bewooners dezer streken, eene standplaets heeft gehad, en op- of omtrent de plaets, waer eenige eeuwen later Brugge is gestigt, een kamp of een bolwerk heeft opgeworpen. Nu, deze sterkte of de plaets, die den romeynschen veldheer zou konnen gekozen hebben, zoo voor hare voordeelige ligging als voor andere redenen, kan misschien de zelve zyn waer Baudewyn, eersten graef van Vlaenderen, zyne legerplaets vestigde, wanneer hy den oorlog voerde tegen de Noordmannen, en zyne staten van die rooversbenden verloste. Deze denkwyze mag eenigzins door zommigen aengenomen worden, daer zy in alles met menigvuldige punten der geschiedenis, betrekkelyk den oorsprong van andere min of meer belangryke plaetsen, volkomen overeenstemt
Dit is het gedacht van vele schryvers, en dit gedacht vindt vele waerschynelykheyd in de maniere op welke deze denkwyze word voorgedragen. Wat meer is, men schynt altyd genegen den oorsprong van elke stad, bezonderlyk van deze wiens begin nog met geheym omhuld is, tot de eerste tyden des christendoms, ja meermaels tot voor de geboorte van den Zaligmaker te doen opklimmen. Dit gevoelen word des te meer algemeen daer de opkomst, de stigting of de benoeming van eenige stad onzekerder zyn. Kan men den oorsprong van eene belangryke plaets niet gemakkelyk uytleggen, men neemt zynen toevlugt tot de Romeynen, en men schryft de bouwing der stad aen Julius Caezar toe, om dat men weet dat dezen veldheer onze Nederlanden heeft bezocht, tegen de bewooners van deze streken den oorlog heeft gevoerd,
| |
| |
en inderdaed eenige sterkten heeft opgeworpen en aldus tot het begin van zommige steden heeft aenleyding gegeven. Zoo handelt men ook met de stad Brugge; haren oorsprong schryft men insgelyks aen Caezar toe. En inderdaed, vele aenmerkingen en beweegredenen konnen tot staving van dit gevoelen ingeroepen worden; wel is waer dat meest al deze aenmerkingen algemeen zyn en door weynige bewyzen (die toch verre te zoeken zyn) worden onderschraegd; maer eenige blikken op den oorsprong en uytbreydiug van zommige andere plaetsen, zullen misschien de denkwyze van eenige schryvers min onwaerschynelyk doen voorkomen.
Het is immers aen elkeen bekend dat de sterkten altyd den toevlugt en de schuylplaets wierden der bewooners van de omstreken. Allen oorlog was meermaels door plundering voor af gegaen, altyd door moord en brandstigting vergezeld, en dikwils door vernieling gevolgd; om deze vreede plagen, voor zoo veel mogelyk, te ontgaen, kwamen de bewooners van eene bedreygde streek van wyds en zyds naer de versterkte plaetsen gesneld, en sloegen in de nabyheyd van het kamp hunne hutten en tenten, en leefden daer zoo van de jagt als van de vischvangst, gelyk het op andere plaetsen meermaels hunne gewoonte was. Niet zelden gebeurde het dat dergelyke vereenigingen van menschen, dat zulkdanige verzameling van hutten, ter zelve plaets, wanneer het gevaer over was, in stand bleven, en dat deze hutten de eerste wooningen eener stad wierden. Dit kan gemakkelyk het geval zyn voor Brugge; en, wanneer men de voordeelige ligging beschouwt, brengt de zelve niet weynig by om deze denkwyze, indien niet volkomen zeker, ten minsten zeer waerschynelyk, te doen voorkomen. Tot hoe verre men hier zou konnen bewyzen dit, zoo als verscheyde schryvers beweren, wat het inrigten van een kamp of het opslagen van eene standplaets door Julius Caezar in de omstreken van Brugge, aennemelyk doet uytschynen, zullen wy hier niet onderzoeken, te meer, terwyl er geachte schryvers zyn die stellig verklaren dat
| |
| |
den romeynschen veldheer nooyt zoo verre in Belgien is gedrongen; verklaring die misschien wat te algemeen is. Doch, verliezen wy dit niet uyt de oogen, dat, alhoewel Caezar den stigter van Brugge niet is geweest, het eerste begin van deze stad aen hem, aen zyne oorlogen en aen de gevolgen der zelven kan toe te schryven zyn.
Geheel de landstreek, van welke Brugge naderhand de hoofdplaets is geworden, leverde in de eerste eeuwen des christendoms, een uytgebreyd woud op, en was bevolkt door heydenen, door woeste en onbeschaefde inwooners, welken zich in hunne hutten, die zy in het dikste der bosschen van boom-takken en van struyken getimmerd hadden, ophielden, en enkelyk zich op zommige tyden, of by ernstige voorvallen, kwamen vereenigen rondom hunne priesters en hunne krygsopperhoofden; nu, deze vereenigingen wierden dan op eene onbeplante plaets van het woud, in het midden van welke eene hoogte van zooden zich verhief, gehouden. Na mate deze bevolking aengroeyde en in evenredigheyd dat de eerste noodzakelykheden eener zamenleving zich deden gevoelen, of misschien de eerste schemeringen eener onvolmaekte beschaving zich lieten in de verte ontwaren, vermenigvuldigden de hutten en breydden de opene plaetsen in het woud zich allengskens uyt, tot zoo verre, dat die onbeplante uytgestrektheden langs om meer met wooningen omringd wierden. Indien men nu eenen blik op de ligging dezer streek werpt, zal men ligtelyk ontdekken, dat de nabyheyd der zee ook eene beweegreden moest worden voor de bewooners om de kusten te naderen. Niet alleen om hier uyt eenig voordeel voor hun verblyf te trekken, maer om zich meer en meer van de woeste gevolgen der tempeesten en van de veelvuldige overstroomingen te bevryden, zoo met het uytdyken van land, als door het opwerpen van duynen en hooge oevers. Dit vinden wy bevestigd door de kronyke van Despars; dezen verdienstelyken schryver meldt dat in het jaer 436 ‘den heere van Buck veel polderen ende schorren, waer hier, waer daer, omtrent
| |
| |
der zeecant, ter note (dat is, zoo als M. De Jonghe zegt, aenleggen, bewerken dat er genot of voordeel uyt komt) deed brenghen.’ Op dat deze werken gedaen wierden, moest er volk zyn, en was het noodig dat deze streken bewoond waren, het welk ook weynig twyffelachtig voorkomt, toen men den voornoemden schryver raedpleegt welken doet opmerken dat men in 448 ‘die stede van Oudenburch, die doen ter tyt die hoofstad was van die quartiere, ende van diversche natien van cooplieden zo wel bewoont ende gefrequenteert’ teenemael heeft zien verwoest worden. Indien Oudenburch in het begin van de vyfde eeuw reeds eene zoo belangryke stad was, is het niet zonder grond dat wy veronderstellen dat de plaets, waer naderhand de eerste koophandelstad der wereld zich moest verheffen, nog onbewoond, woest en ongekend was.
Buyten deze aenmerking, die wy hier enkelyk in het voorby gaen aenstippen, zou men nog eene andere in de oorlogen van Caezar (indien men hier aen eenig belang wilt hechten) konnen vinden, en zou men, niet zonder reden, mogen houden staen, dat het woud van West-Vlaenderen, bezonderlyk de plaetsen waer nu Brugge zich verheft, de schuylplaets wierd van vele vlugtelingen, en het verblyf van verschillige volkstammen die voor den overwinnaer vlugtten. Onder dit betrek konnen de oorlogen van Caezar en de vyandlykheden der Romeynen in dit land, veel hebben toegebragt om de bosschen te bevolken. Geen wonder dan dat men van in de eerste eeuwen yverige zendelingen heeft gevonden die het waegden deze wouden binnen te trekken, om aen die vreede volkeren, te zamen met den katholyken Godsdienst, de beschaving aen le kondigen en te bewerkstelligen. Nu zal men ook dit in aendacht nemen, dat de eerste apostelen die gevaerlyke bosschen niet zouden doorloopen hebben, waren zy niet onderrigt geweest dat die plaetsen bewoond waren. Hier uyt volgt dat deze streek, ofschoon door dikke wouden bedekt, ook hare bewooners telde, doch, welke bewooners niet zoo sterk meer verspreyd waren.
| |
| |
Dit kan men nog uyt andere daedzaken afleyden. Ziet hier:
Op gelyken afstand van Brugge, doch meer naer het zuyden toe, op welken Oudenburch zich bevond, trof men, in het midden van het dik woud, Thorhout of Torhalt, aen, welke plaets in 650 reeds eene kapel bezat, en nevens welke er eenen heyligen geestelyken met naem Domlinus, leefde. Geern zal elkeen met ons bekennen dat men geene kapel zou gebouwd hebben, en dat eenen geestelyken aldaer zyn verblyf niet zou houden, indien deze plaets en de omstreken niet bewoond waren geweest. Zoo is het; want op dat tydstip was het eygenlyk Thorhout, reeds vermaerd, en dit tot zoo verre, dat den H. Bavo, op het eynde zyns levens, eene reys naer Thorhout heeft ondernomen, om er de H. Communie uyt de handen van den H. Domlinus te ontvangen. Wat meer is, ten zelven tyde doorliep den H. Eligius (meermaels S. Eloy genaemd), deze streek van Vlaenderen, en verkondigde daer de leering van onzen godelyken Zaligmaker, en stigtte te Brugge de eerste kapel die aen de H. Moeder Gods wierd toegewyd. Nu, zoo als den geleerden Sanderus zeer wel bemerkt, zou dezen heyligen daer geene kapel hebben opgeregt, ware het niet geweest dat hy te Brugge eene talryke bevolking gevonden had, welke daedzaek een dobbel belang verwerft, wanneer men aenmerkt dat dezen H. Apostel ook op andere plaetsen van dit noorderlyk deel van Vlaenderen het woord Gods heeft gepredikt en de heydenen heeft bekeerd en gedoopt, zonder aldaer eene kapel te stigten; in den loop van twee eeuwen had Brugge dus eene talryke bevolking verworven. Tot een tweede bewys dat Brugge alsdan reeds eene belangryke plaets behoorde te wezen, zouden wy hier konnen byvoegen dat den alsdan regerenden forestier van Vlaenderen, Liederyk, te Brugge eene tweede kapel deed bouwen, welke kapel den oorsprong is geweest der vermaerde kerk van S. Donaes.
Uyt dit alles kan men gemakkelyk besluyten, dat, wanneer Baudewyn, eersten graef van Vlaenderen, by- | |
| |
genaemd den-Yzeren-Arm, meermaels aengehaeld word of aengeteekend staet als den stigter van Brugge, dit niet letterlyk moet genomen worden, maer enkelyk in dezen zin, dat hy Brugge versterkt en vermeerderd heeft. En inderdaed, als dezen dapperen forestier den oorlog tegen de Noordmannen ondernam en zyn land van deze woeste vyanden ging verlossen, heeft hy aen Brugge een groot aenzien en een nieuw belang verschaft, met aldaer eene sterkte te bouwen, en haer tot het middenpunt zyner krygsverrigtingen te nemen.
Verdere aanmerkingen willen wy niet meer daerstellen, terwyl wy gelooven er genoeg aengehaeld te hebben, om te doen blyken dat ons gezegde nopens de oudheyd der stad Brugge, niet ongegrond was, en met gegronde waerheyd mag aengenomen worden, by gebrek aen verdere stelligere daedzaken.
Nu, wat hier ook van zy, Brugge was reeds in het begin der Xe eeuw vermaerd, en deze plaets mogt onder de belengryke van Belgien gerekend worden, aengezien Baudewyn, bygenaemd den Jongen, reeds twee jaermerkten aen Brugge verleende, en dat deze jaermerkten, in january en in mey van elk jaer gehouden, altyd eenen grooten toevloed van vremdelingen uytlokten, ofschoon men weynige of geene gebaende wegen in deze landstreken aentrof. Deze jaermerkten mogen als de bron der opkomst, als den oorsprong van geluk, voorspoed en rykdom van Brugge beschouwd worden, terwyl het deze jaermerkten waren die de koophandeleers derwaerds uytlokten, en de vremdelingen langs de zee hunne goederen op deze merkt deden komen te koop aenbieden. Voegt hier by dat het op die tyden is geweest dat de Lakenweveryen in Vlaenderen zyn ingevoerd en uytgebreyd, en dat deze alleen eene menigte vremde kooplieden naer onze merkten, om er hunne wol te verkoopen, uytlokten. Dezen zamenvloed van vremdelingen, zoo men gemakkelyk beseffen kan, was allervoordeeligst voor Brugge, en jaerlyks nam deze stad in bevolking, in uytgestrektheyd, in aenzien, in voorspoed en in geluk toe, en
| |
| |
zulks bleef, gedurende twee eeuwen, voordduren. In het midden der XIIe eeuw, was Brugge reeds tot eenen hoogen rang geklommen, en, had die stad het toppunt van haren luyster nog niet bereykt, zy verhief toch al het hoofd boven andere steden van Belgien, en verwekte afgunst by onze hebzuchtige naburen.
De Hollanders waren de eersten die in 1165 den koophandel, welken Belgien in het algemeen en Brugge in het bezonder voerden, poogden te krenken, en, indien niet geheel te verdelgen, ten minsten ten deele uyt te roeyen. Tot het bereyken van dit doel zond Florens, graef van Holland, een leger tegen Vlaenderen en deed zyne schepen op de zee kruyssen, ten eynde den weg te water aen de kooplieden, die zich naer Vlaenderen begaven, onveylig te maken.
Doch het duerde niet lang of de Hollanders wierden gewaer dat het gemakkelyker was ontwerpen te maken, plans te vormen en overwinningen voor te bereyden dan die uyt te voeren, terwyl zy in hunne afgunstige voornemens zoo schandelyk wierden te leur gesteld. De afgunstige naburen van onze zeekusten, rekenende ongetwyffeld op hun talryk leger, steun makende op hunne snelzeylende schepen, en stoeffende over hunne onderneming die in het begin niet zonder eenig voordeel voor hun en veel nadeel voor de Belgen kon geschieden, maekten reeds staet op eenen beslissenden zegeprael, en zagen den onvermydelyken ondergang van den bloeyenden koophandel in Belgien met genoegen te gemoet.
Deze trotsche gedachten by de vyanden onzer Vlaenderen komen des te natuerlyker voor, daer zy het gevolg waren van eenen verraderlyken aenval tegen een volk, dat, met niet anders dan met het uytbreyden van zynen koophandel en het verbeteren van zynen stoflyken toestand bezig zynde, zich tegen dergelyke aenranding niet gewapend en tegen zulke vyandelykheden zich op zyne hoede niet had gehouden. De Hollanders, onder geleyde van hunnen roofzuchtigen graef, bekwamen eenig voordeel; zy drongen allengskens in ons land, en
| |
| |
zetten hunne gewelddadige rooveryen te vuer en te zweerde voord, poogende door brandstigtingen, plunderingen en moorderyen tot de vernieling van de bloeyende gesteltenis der Vlaenderen te geraken. Maer, hunne strafbare hoop wierd welhaest verydeld.
Voor al wie het karakter der oude Belgen niet zeer wel kent, en voor die den moed onzer dappere voorvaders niet grondig bevat, kan den toestand in welken Brugge, en met deze stad een groot deel van Vlaenderen, zich bevond, netelachtig voorkomen; maer zoo is het niet voor dezen, welken weten tot wat een fier volk bekwaem is. De nydige Hollanders hadden schoon ons te bedreygen, zy waren nog verre van ons eenige vrees in te jagen; zy verwoestten onze landen en verdelgden, zoo als wy daer aengemerkt hebben, zommige deelen van ons grondgebied; zy kruysten met hunne schepen op zee, en, als vreede schuymers, klampten de koophandelschepen aen, en beletten de zelve naer Brugge te zeylen. Den graef van Vlaenderen, Philip, verzamelde spoedig een leger, en ging ter opzoeking van den vyand, vastelyk besloten hebbende vraek over den trouwloozen handel van Florens te nemen, en hem te doen ondervinden dat men niet strafloos de Belgen aenrandt of hunnen koophandel en betrekkingen met vremde natien benadeelt. De Vlamingen wapenden zich en ontdekten welhaest het vyandlyk leger. Eenen hardnekkigen slag wierd nu geleverd, en eenen volkomen zegeprael kwam den moed en de onbeschroomde dapperheyd onzer voorouders bekroonen. Den vyand der Vlaenderen, met geheel zyne lyfwacht, viel in de handen der overwinnaers, en wierd krygsgevangen naer Brugge gebragt, alwaer hy meer dan een jaer verbleef, te weten tot den oogenblik op welken eenen voordeeligen vrede voor de Vlamingen met Florens gesloten wierd, welken vrede door Willem, naderhand, in 1248, bevestigd is geworden.
Deze overwinning, door de Vlamingen op de Hollanders bekomen, was eenen volkomen zegeprael voor den vlaemschen handel; zy opende eene gulden eeuw voor
| |
| |
Vlaenderen in het algemeen en voor Brugge in het bezonder. Nu wierd het nyverig Brugge het middenpunt van den europeaenschen koophandel, en zag van alle kanten de handeldryvende natien toesnellen; niet eene vlag was ergens gekend of zy wapperde in de have van Brugge, tot zoo verre dat de stad Brugge de stapelplaets wierd der koopwaren die met zwaergeladene schepen uyt alle streken daer wierden aengebragt, en als de koningin van alle koophandel-steden zich verhief, gelyk eenen vlaemschen dichter zeer wel heeft gezongen in de volgende regelen:
Roome die groete, Florence die schoone,
Milaenen die wel gepeupelde stede,
Venetien die draegt des rykheyds kroone
Genua vol van hooveerdighede
Parys ook zonder 's gelykens mede,
Keulene heylige stad geprezen;
Dit zyn al Steden in Christenhede,
Boven al andere plaetzen uytgelezen;
O Brugge; gy zyt boven al gerezen....
En inderdaed, geene stad hoegenaemd, door geheel Europa, kon het ryk en zoo bloeyend Brugge overtreffen.
Nu bleef deze stad langen tyd eenen gelukkigen vrede genieten en bereykte welhaest het toppunt van voorspoed, tot welk het eene stad voorbehouden is te klimmen. Niets belette verder de noodige uytbreyding aen den handel te geven; en alles wat maer eenigzins tot heyl en bloey van deze stad kon toegebragt woeden, wierd spoedig verrigt; elken graef hield het zich tot eer en tot roem ook iets toegebragt te hebben tot het verheerlyken van Brugge, tot het uytbreyden van den brugschen roem, of tot het verheffen van stads welvaren. Men moet niet verwonderd zyn van te zien dat Brugge met vryheden begunstigd en met privilegien van alle slach beschonken wierd, niet alleen voor wat den handel betrof, maer ook als het de stad in het bezonder aenging. Buyten deze voordeelen welke de stad Brugge en hare borgers van de graven bekwamen, verwierf deze handelplaets nog meerdere gunsten door de verbonden, overeenkomsten
| |
| |
en traktaten die met vremde vorsten en met uytlandsche volkeren gemaekt wierden, ten gevolge van welke alle slach van kooplieden hier aenkwam om handel te dryven, en zich later is komen vestigen. De eerste uytheemsche volkeren die met de Bruggelingen den grooten koophandel begonnen te dryven, zyn de Engelschen, Franschen, Italianers en Portugiezen geweest. Engeland zond zyne wol naer Belgien, om in de Vlaenderen tot lakens verdreven te worden, terwyl Schotland ons zyne vellen, en Ierland zyne pelteryen tegen voordbrengselen van ons land kwamen verwisselen. Vrankryk voorzag dit graefschap van lekkere wynen, van olyven en van fyne olie; welriekende kruyden, geneesmiddelen, zyde stoffen, goude en zilvere lakens, als ook camelot en aluyn, wierden ons uyt Italien gestierd, terwyl Spangnien de smakelykste vruchten, goud en suykers, Portugael fyne perlen en kostbare gesteenten, Genua duerbaer fluweel en ryk satyn naer Brugge zonden, en op hunne terugreys onze lynwaden, ons koorn, onze boonen, onze kloeke peerden, onze vette ossen, onze lekkere boter, onzen gezouten en gedroogden visch medenamen. Dezen voorspoedigen toestand van Brugge was niet zonder invloed op het overig van ons land, want elkeen, welke streek hy in Vlaenderen bewoonde, ondervond de heylzame gevolgen van dezen staet van zaken. Nieuwe vaerden wierden gedolven, en groote wegen, geschikt om de gemeenschappen te begunstigen en om de goederen gemakkelyker te vervoeren, wierden aengeleyd, en menigvuldige schepen, groote voor den buytenlandschen handel, en mindere om de binnen-waters en de rivieren te bevaren en ons land in alle rigtingen te doorkruyssen, verspreydende overal gemak en weelde, zag men gebouwd en van stapel gelaten worden. De steden groeyden aen; gedenkstukken wierden opgeregt; kerken en stads-torens zag men opryzen; kloosters en abdyen wierden gestigt; het beluyk der steden wierd uytgebreyd; met een woord, den bloeyenden handel had ons land zoo verre gebragt dat het ten top van
voorspoed en geluk was gestegen.
| |
| |
Doch keeren wy weder tot de stad Brugge van welke wy hier in het bezonder moeten handelen.
Toen nu den koophandel, na den vrede die met Holland gesloten was, te Brugge zulke verbazende uytbreyding ontving en zoo buytengewoon aengroeyde, bleven de graven van Vlaenderen ook geenzins ten achteren, om dezen voordeeligen toestand van zaken nog meer en meer te begunstigen. Het was ten dezen eynde dat er met den aenvang van de dertiende eeuw door den graef eenen tol wierd gesteld op alle de koopmanschappen (welke van buyten land in Vlaenderen langs zee gebragt wierden) van 4 grooten voor ieder pond welk uyt het land vervoerd wierd, en van 2 grooten, als de waren tot vertier en gebruyk des lands gekocht en gebezigd wierden. Den ontvangst, dat is den geheelen opbrengst van dezen tol, wierd aenden Heer van Ghistel gegeven, doch met dit besprek, dat hy, ten zynen koste, de zeekusten en de dyken van Vlaenderen, van aen Cales tot aen het Zwyn van Sluys, moest bewaken, bewaren, en, in tyd van nood, beschermen tegen alle zeeroovers. Den Heer van Gruuthuyse wierd byna ter zeler tyd tot kapiteyn van Brugge aengesteld, met last van in alles den Heer van Ghistel by te staen; en tot belooning van dit ambt, stelde den graef een regt van twee grooten op elke tonne bier die men in Brugge zou brouwen, welk regt het inkomen van den kapiteyn der stede uytmaekte.
De aengroeyende komst der koopwaren deed welhaest ondervinden dat men te Brugge gebrek aen ruyme plaetsen en aen verbergzolders had; er wierd aenstonds oorlof verleend om magazynen en bergplaetsen te maken, en de groote menigte van vremdelingen deed deze pragtige gebouwen ontstaen die men in verscheyde wyken van Brugge vond, en geschikt waren voor de handelaren van elke natie.
Nu was Brugge tot dit punt gekomen, welk niet kan overtroffen worden, aengezien het de tinne van allen voorspoed en den troon, op welken men zich kan plaetsen doch boven, welken geenen verheveneren zetel meer is te bereyken, is geworden. Brugge was nu de koningin
| |
| |
van alle koophandelhaven; zy zwaeyde den scepter over alle steden, en, fier over hare magt, zag zy zich het voorwerp van hulde en eerbewyzingen van alle natien, terwyl zy nergens eene mededingster, zelfs nog niet in het ryk Londen, zag optreden. Het was in dezen toestand van voorspoed dat deze stad zich verheven zag, als den graef Guido, uyt de handen zyner moeder, de teugels van Vlaenderens bestier ontving.
Indien Brugge nu trotsch mogt zyn over zulken voorspoed, die het gevolg van den bloeyenden koophandel was, ook mogt deze stad zich nog roemen eene der sterkste te wezen, zoo door haer deftig magistraet als door hare privilegien, zoo door hare welingerigte neringen als door hare voorregten, zoo door de dapperheyd harer borgers als door den eenparigen geest van onafhangelykheyd die de Bruggelingen, even als alle de andere bewooners van ons vaderland, bezielde. Hechte Brugge veel prys aen den bloeyenden staet van handel, en was die stad hoogmoedig als zy haer belang zag uytschynen, nog meer verhooveerdigde eenen Bruggeling zich over zyne vryheden, om dat hy wist dat deze zynen steun, en de waerborg van zynen toestand waren. Ja, de Bruggelingen van dat tydstip begrepen genoeg dat de vryheyd de bron was uyt welke alle gunsten voor hun gevloeyd waren, dat de vryheyd hun zoo hoog verheven had, en dat het de vryheyd alleen was die hun in dezen staet moest handhaven. Doch, gelyk de vryheyd, om duerzaem te zyn, om voordeelig te wezen, om heylzame voordbrengsels te scheppen, op vaste gronden behoort te rusten, en door waerborgen gestaefd moet wezen, zoo had Brugge zyne privilegien bekomen, en, beter door deze dan door hunne bolwerken versterkt, vreesden de Bruggelingen noch willekeurigheyd noch onderdrukking. Wat meer is, op het eerste gerucht eener vrees voor de minste krenking hunner privilegien, sloegen zy aen het muyten, en geenen graef liet de minste helling tot het overtreden van eenig volksregt blyken, of de stedelingen kwamen in de wapens, en gingen voor het behoud hunner regten
| |
| |
en privilegien stryden, meermaels met goeden uytslag, doch allengskens met zoo veel nadeel, dat er een tydstip is gekomen, op welk de trotsche magt van eenen overweldiger de laetste privilegien der Vlamingen heeft weten te vernietigen.
Het is in deze vryheydsminnende stad en op dit tydstip op welk nog al den prys der privilegien begrepen wierd, dat de verschillige voorvallen, de volgende geschiedenis uytmakende, Vlaenderen zyn komen verwonderen, gelyk zy, ter zelver tyde, als den eersten stap geweest zyn die de beheerschers dezer landen gewaegd hebben om allengskens de volle vryheyd die het volk alsdan bezat te beperken, om de uytgebreyde privilegien meer en meer te verminderen, tot dat zy door keyzer Karel eens teenemael zouden vernietigd worden.
Houden wy ons by dit tydstip op; het is dit, op welk zyn voorgevallen de roemryke daden die wy hier laten volgen; het is hier, dat de geschiedenis van Baudewyn en Avezoeta eenen aenvang neemt.
|
|
Auteursrechtvrij