|
| |
| |
| |
't Guesen ghejanck.
't Is wel een duvels dyngh om eeuwigh te begecken,
dat onsen legher tocht zoo schandigh moeste trecken
uut Brabant, 't welck gheheel ten onder scheen gesmacht,
- alzoo de mare gyngh, - van ons gevreesde macht,
de maer, dat Loven groot en Mechel Staets gheworden
met 't hofrijck Brussel was, dat 't legher oock ghetorden
was in het landt van Waes om Antwerp, 't schelde-rijck,
te brynghen oock in dwangh, en maken ons ghelijck.
Maer 't is al loghen maer. Hoe Brabant zoo bevochten
van Batavier en Zeeuw en Vries, en van de tochten
der Franschen zoo versterckt, nu teenemael verlost,
van zulck een machtigh heir ghevoedt op onsen kost?
Kost, ach! te groote kost, die 't Waterlands ghemeente
noch zughend is het bloedt en 't merch uut hun ghebeente,
en zulck een kost voor niet, rijck Amsterdam ghedoocht!
met noch zoo menigh man in Brabant maer ghetooght,
| |
| |
daer niet is uut gherecht, dan alleen 't arme Thienen,
- 't welck ons zal tot verwijt van bloedigh honden dienen, -
zoo jamerlick verbrandt naer wreede moorderie,
die verre boven gaet barbare tierannie.
Is dat niet schand' en spijt? Hoe prince van Oraeingen,
ghy zijt zoo groot een heldt, en vreest ghy 't kyndt van Spaeinjen?
dat ghy te rugghe keert te schandigh en vervaert
voor wat Crouwaterie, een volck van duvels aerdt,
't welck t'zijnder hulpe quam uut Duutschlandt toe gheschoten,
was dat volck u te sterck en al de roo kapoten?
Maer ziet waer Egbert komt! Den man werd oock voorwaer
om dit vertreck ontstelt. Hoe is 't al lieve vaer?
Ja qualick, doch ghevaren
is 't legher om 't vertreck uut Brabant.
en zijn oock wel niet goedt, maer daer schuult noch veel meer
Noch argher, lieven heer!
| |
| |
Wat is 't? is Maestricht nu verloren?
Neen, 't is een ander plaets, heel Hollandt stater voren,
Kees, ick en rase niet, ghy zullet hooren haest,
hebt ghy 't noch niet ghehoort?
Is al ons volck versleghen?
| |
| |
Neen 't, maer daer is zoo veel of noch meer an gheleghen.
Ja, zoo is ghekeert de kans.
Wat goet jaer is 't dan, segh?
Den stercken Schynckenschans.
Hoe, hoe? den Schynckenschans?
Den Schynckenschans ghenomen
als heden morghen vroegh, magh Hollandt niet wel schromen?
Ké, Egbert, swijght, je lieght.
| |
| |
Je lieght er zelf om Kees.
Zoo 't waer is, noynt en quam in Hollandt meerder vrees.
Dat weet ick ook wel, Kees. Batavia moet duchten,
en wy ons maken reê om 't Spaensche volck t' ontvluchten.
Hoe, hoe, den Schynckenschans! Maer hoe is 't toe ghegaen?
is dese plaets verkocht, ghelevert oft verraên?
Verkocht nocht niet verraên, ghenomen met ghewelde.
Hoe, met gheweldt, waer was het Spaensche volck te velde?
Men wiste van geen volck, noch min oock van belegh,
nochtans stil onbekent was Spaeinjen op den wegh,
die wel achthondert sterck uut 't schadigh Gelder quamen,
en zoo recht toe recht an den wegh naer Cleve namen,
| |
| |
oock Schynckenschans voorby, en hebben op de Wael
met schuten hun ghereedt, begeven teenemael,
en quamen in den nacht al over zeer gheluckigh
op ons sy' van de Wael - een zaeck voor Hollandt druckigh! -
en gaende langhst den dijck, heel versch en wel ghestelt,
anvielen voor den dagh de schans an met gheweldt;
daer in was weynigh volck, den anslagh wel begonnen,
heeft daer om 't weynigh deel te lichter overwonnen.
Dit 's d'oorzaeck dat dat volck zoo licht ghenomen heeft
d'onwinbaer Schynckenschans, Kees, daer zoo veel an kleeft.
Ja toch, daer kleeft veel an, maer was dien schans ghelaten,
ghy, Egbert, onvoorzien van vechtende soldaten?
Ick zegh u ja hy, Kees: ons prins die noyt en dacht
dat op den Schynckenschans zou vallen 's vyandts macht,
heeft daerom desen schans ontbloot van strijdbaer mannen,
om erghens eenigh stuck van oorlogh in te spannen,
daer 't zelf hem dochte goedt; dat was al wel bespiedt,
en die Papauwen boos en sliepen daerom niet;
zy vielen daer op an, het welcke zoo gheluckte
dat dat volck Hollandts slot en sluetel med' afruckte.
ô Schyncken, Schyncken schans! ô Heer, wat maken wy!
ons Betuwe voort an en zal noynt wesen vry!
| |
| |
De Veluw insghelijcks, 't Spaensch volck zal 't al betrapen,
noynt zalmen nacht gherust in Hollandt moghen slapen.
Hoe, werd den Thienschen brandt
en moordt en schenderie ghewroken in ons landt?
Dat volck werd over ons met reden onghenadigh.
En noch dat meer is, Kees, hoe werdt ons steden schadigh
een Schynckenschans verlies? De vloedt van Wael en Rijn,
en alle koopmanschap zal afghesneden zijn:
het prachtigh Amsterdam zal teenemael beswijcken,
van schatrijck worden arm, 't magh Antwerp nu verrijcken,
ô Schyncken, Schynckenschans!
'k En zie nu geenen raedt.
| |
| |
Het schijnt dat hemel, aerdt nu Hollandt teghen gaet.
Maer, Egbert, is 't niet waer?
Nu, Kees, als wy verwachten
heel Brabant, Henegouw en Vlaender t' overmachten,
met Namen en Artois door onsen legher tocht
met zulcke trotsigheydt in Brabant anghebrocht.
Och! hadt men 't niet ghedaen en 't volck ghehouden binnen,
men hadt den Schynckenschans zoo licht niet laten winnen.
Maer ziet waer Langhe Lijs oock vol beroeren komt.
Eylaes! de zoete moêr is bijster oock beschromt,
| |
| |
Hoe staen oock uwe zaken?
Och! Egbert, lieve Kees, och! ick en weet wat maken!
Wat hebt ghy Langhe Lijs?
Och mijnen man, mijn man!
Komt uwen man t'huus zieck?
Och! 't is een ander dyngh! ô Trotsighe Papauwen!
Wat is 't? wat schuulter dan?
| |
| |
Och! ongheluckigh trouwen!
Is uwen man versmoort of in den Spaenschen dwangh?
Och! Duynkerck, och Oostend'! ô Schelmschen haryngh vangh?
Maer Langhe Lijse, moêr, hoe is 't met haryngh vanghen?
De busen zijn gheboort in grondt en 't volck ghevanghen.
De busen al gheboort, Lijs, in de Noordsche zee?
Ja, die vlote is geschendt eer zy quam op de reê,
want d' orloghschepen sterck, van Duynkerck afghevaren,
de busen vielen an, als zy vol vanghen waren,
en boorden in den grondt en vinghen groot ghetal
van visschers; mijnen man is een oock onder al
in Vlaender an ghebrocht. Wat sal ick nu bedrijven?
om raken an de kost, moet Japick achter blijven!
| |
| |
Hoe, hoe, den harynghvangh versmoort en af ghezet?
En was daer geen convoy, dat 't niet en heeft belet?
Convoyers niet ghenoegh, de Duynkercksch orloghschepen
hun waren veel te sterck; de vlot is op ghenepen.
De Noordsche zee gheschuumt, den Schynckenschans verrast,
den leghertocht voor niet, 't gemeent oock overlast
van schattyngh uut-ghekeert, de neerynghen ghesloten,
met wat een plaghe, Kees, is Hollandt nu begoten?
En onder al 't verdriet, wie datter lijden proeft,
geen vrouw en kan als ick met reden zijn bedroeft;
ick zie mijn man ghevaên, ick moet als wêwe leven,
dies magh ick gansch en gaêr den moedt verloren geven.
Zoo 't waer is, Langhe Lijs, hoe staen wy nu begaeyt?
Hoe is de kansse-keer van Hollandt om ghedraeyt?
| |
| |
Fortuna wankelbaer! ghy valt ons teghen-smertigh.
Maer wat een pape-jaer is 't jaer van vijf-en-dertigh?
Ja toch een pape-jaer: in 't eerste van den Mey
het gyngh al voor den wyndt gheheel naer onsen grey.
Maer 't en gheduerde niet den tijdt van zeven weken.
Den duyvel heeft zijn steert, ô Kees, daer in ghesteken!
Jaen, Egbert, 't moet wel zijn.
Ons staet nu toe den druck
en het beklaghen groot van al ons ongheluck;
maer ick magh aldermeest mijn droevigh handen vrynghen.
| |
| |
Laet ons gaen salmen zynghen:
Van uter diepten, Heer, van al dat droevigh queelt;
- terwijlen 't Paepsche volck Laudamus syngt en speelt -
dat tot den hemel toe ons stemmen lude galmen.
Ja Kees, dat is goên raedt te zynghen droeve salmen
om roepen ons gheluck met d' ooghen al betraent,
nu weder van den Heer door salme-sangh vermaent.
| |
Prins Hinderick van Oraeinjen met twee staten.
Den grooten duyvel heeft het Spaensche volck ghedreghen
in desen Schynckenschans en loopt ons schenen teghen.
Maer is 't nu zoo gheschiedt? men moet haest nederslaên
het Spaensche volck daer uut, of Hollandt moet vergaen.
| |
| |
Het is wel haest ghezeydt, maer ghy moet overlegghen
dat eenen grooten bergh light tusschen 't doen en 't segghen.
Den schans is al te sterck, hoe wilje dat m' haer dwynght,
met wallen geen 's gelijcks, met halve zeen omrynght,
ick zegghe halve zeen die de revieren maken.
Wel hoe, dat is men moet daer weder in gheraken.
Ghy seght al wel men moet, maer vraeght eerst of men kan?
Den noodt seght dat men moet.
't Is waer; hoe wiljer an?
'k Heb Willem, mijnen neef, ghesonden metter haesten,
om aen den Schynckenschans te vallen t' aldernaesten
daer hy anvallen kan, het welck maer van den kant
der Betuwe kan zijn; 'k en zie geen ander landt.
Wel dat men 't doet van daer met dapperlick beschieten.
| |
| |
Graef Willem zal 't wel doen, maer zeker 't werden nieten.
't En magh niet zijn voor niet.
Kan 't anders wel gheschiên?
Den prince-cardinael komt haestigh, wel voorzien;
naer desen Schynckenschans om houden met ghewelde,
nu hy gheworden is een meester van den velde.
Hoe, meester van het veldt? Ontziet men u niet meer?
'k En wist wat segghen, neen 't, het is nu zijnen keer.
De hulpe was te groot van Duutsland hem ghesonden,
dies quam 't, dat wy in 't landt van Brabant niet en stonden,
maer gynghen voor hem wegh, ô schand', ô Schynckenschans!
hoe werd hierom bevleekt d'Orainje leliglans,
die om 't sterck Maestricht was zoo lovelick verheven,
als 't ons, met steden meer, in handen was ghegheven,
oock als 's Hertogenbosch, - dat driemael heeft ghejaeght
mijn broeders heir van daer, en trotsigh bleef als maeght, -
quam onder mijnen dwangh, was 't niet al voor Orainjen
dat doen de Fame gyngh verswijghend het groot Spaeinjen?
| |
| |
als Rijnsbergh oock vermant was van mijn stalen tocht,
doorklonck Nasauwen niet lofbarelick de locht,
waer heb ick oint ghekeert meer schandigh mijnen rugghe?
Den prins swijght van Breda en van de stad van Brugghe.
Ach! moet nu al gheheel beswijcken mijn ghemoedt!
Als Spynola vertrack, dan was 't al voor ons goedt;
veel sochten Spaeinjen af verradelick te wijcken,
het welck een oorzaeck was van ons ghewins verrijcken.
't Was daerom dat men u gaf over stadt en slot,
maer of 't al was met eer ghewonnen, dat weet Godt.
Ghy naemt het hebben waer, ghy naemt al dat men jonde,
en ghy liet dat men niet met macht verkrijghen konde.
Dan was het vyandts landt vol heeren zonder hoofdt,
ghetrauwigheid wiert min dan stil verraedt ghelooft;
doen was 't al 't onser baet, maer doen een Ferdinande
uut Spaeinjen quam in 't landt, quam trauw oock bin den lande.
| |
| |
't Is daer af al ghenoegh op desen tijdt ghepraet,
men moet den Schynckenschans, met kort en rijp beraedt,
wel heftigh vallen an en Spaeinjen daer uut drijven.
't Anvallen, seggh' ick, zal heel in de brodde blijven.
Wij segghen noch 't en magh, 't moet zijn in korten tijdt,
Of wy zijn, zoo ick zie, het gansche Hollandt quyt,
't Gemeente loopt te hoop, 't is druck an alle zijden,
Kan 't niet ghebetert zijn, men moet de pijne lijden.
Zoo niet, doorluchten Prins, ziet dat ghy weêr verheft
uw afghevallen eer, en Spaeinjen overtreft.
| |
| |
Maeckt weder u ontzien en boven al ghepresen,
en houd noch onsen staet in sijn bestier en wesen.
Hoort hoe 't ghemeente klaeght om desen nieuwen gru.
Hoort, hoort, doorluchtigh heldt, en ziet, het komt tot u.
| |
Egbert, Kees, Langhe Lijse, kommen al droevig synghende.
van den Hollandtschen druck,
roepen wy, haest u zeere,
Heer, wilt ons stem verhooren
wij hebben, Heer, verloren,
den stercken Schyncken-schans.
En wilt doch niet vergeten
ons broeders van dit landt,
al wat komt van uw handt.
| |
| |
Wilt d'orlogh van ons drijven,
ô Heer, eer dat wy blijven
heel Spaeinjen tot een buut.
Wij zijn de gon', die lesen
wilt ons ghenadigh wesen,
geeft troost en ons verhoort.
Ziet, Heer, hoe dat wy zuchten,
doet de Krawaten vluchten,
de broeders zijn zoo bang.
Wie zal uw Zalmen zynghen,
Heer, laet gy ons vergaen?
Wie zal de Schrift voortbrynghen
Heer, laet ghy ons verjaghen
beschermt toch t' allen daghen
Kees; gaen wy naer de Staten
en naer d'Oraeinjen prins en bijster ons ghelaten.
| |
| |
Ja, Egbert, laet ons gaen,
om d'orlogh quyt te zijn uut een ghemeene loop.
Ja, roepen om een paeys of langh bestandt te hebben,
want d'orlogh hebben wy te naer op onse rebben,
met desen Schynckenschans.
maer d'orlogh onghezien van verr' in ons ghehoor.
Maer te ghevoelen nu in onse vette landen
des oorloghs beten wreedt, het zijn te scherpe tanden.
Wel! gaen wy dan ghelijck de Staten vallen an,
naer dien men in ons landt geen krijgh verdraghen kan.
| |
| |
Ja, ghy zult uwen man te beter wederkrijghen.
Wel! gaen wy dan het volck oprocken en niet swijghen
om roepen naer den paeys, om Nederlandt t' ontslaèn
van 't orloghs sware last, en blijven Licht-ghelaên.
|
|
Auteursrechtvrij