Herinneringen en ontmoetingen

[p. 230]

De Schouwburg.

De Nederlander, die Antwerpen bezoekt, zal niet vergeten, om eene bedevaart naar de plaats te doen, waar van Speijk's vaartuig in de lucht vloog, en naar den Vijfhoek, waar onze krijgstroepen, gedurende drie en twintig dagen, het hevigste vuur van eenen overmagtigen vijand braveerden. De herinnering alleen aan de gebeurtenissen maken beide plaatsen gedenkwaardig. Niets duidt u de plaats aan, waar van Speijk den heldendood stierf; en niets is er van de ijzingwekkende verwoesting, door die duizende kogels en bommen aan de citadel toegebragt, overgebleven: alles is opgeruimd of hersteld. -

Antwerpen is eene groote en schoone stad; de beurs, het stadhuis, de schouwburg, de pleinen, markten en kaden overtreffen in schoonheid en ruimte die van vele andere groote steden. Wij zouden u breedvoerig van dezelve kunnen spreken, maar dit is ons plan niet, dewijl wij de bepaalde ruimte, die wij voor onze verhalen bestemd hadden, bijna bereikt hebben. Vóór dat wij echter, en welligt voor langen tijd, van u afscheid nemen, mijne lezers! zal ik met een enkel woord van den schouwburg spreken.

De Heer Felix Bogaerts, met wien ik langen tijd over Nederland en België gesproken had, die

[p. 231]

het voortdurende nadrukken van Fransche werken als de gevaarlijkste en grootste vijand der Belgische letterkunde beschouwde, waarbij ik, als noodlottig voor onze letterkunde, het vertalen van vele Duitsche en Fransche prullen en het maken van versjes en verhalen naar reeds bestaande gravures opnoemde, raadde mij aan, om den schouwburg des avonds te gaan bezoeken; men zou Robert le Diable geven. Ik had deze opera nog niet gezien, en was daarenboven zeer verlangend, om den nieuwen schouwburg, waarvan men mij zoo veel goeds verhaalde, eens in oogenschouw te nemen.

Tegen vijf uur begaf ik mij, aan den arm mijns vriends, naar den schouwburg. De afstand derwaarts van ons logement was lang, en meer dan eens moest ik stilstaan en uitrusten. Helaas! hoe vaak had ik vroeger, vlug als een koorddanser, de breede, ruime straten van Antwerpen doorkruisd! Alles ging nu den slakkengang; 't verdroot mij, ik werd ontevreden, brommerig, en ging onvergenoegd en pijnlijk op eene bank zitten en gevoelde mij regt ongelukkig.

Ik leunde met mijn voorhoofd op de kruk van mijn stokje, en werd eensklaps door de toonen van een draaiorgel uit mijne mijmering getrokken. Onwillekeurig zag ik op, en op eenige schreden van mij stond een zonderling wagentje, met een hit bespannen, die, zoo het dier eene koe ware geweest, gerust als model voor eene der magere koeijen, welke de Egyptische Pharao in zijnen droom gezien had, kon dienen. Op het wagentje stond een draaiorgel; achter het draaiorgel zat een arme duivel, zonder

[p. 232]

beenen, met één arm, lustig te draaijen, terwijl hij de orgelmuzijk van tijd tot tijd met zijne bas-stem accompagneerde. Zijn verschoten bruin buis was met witte en blaauwe lappen bezaaid; het stuk broek zag er even kostbaar uit, terwijl instrument, rijtuig en paard even openlijk de armoede en het lijden des bezitters te kennen gaven.

‘Wat denkt gij, waarde lezer! dat mijn geweten mij zeide, toen ik dien man en zijne equipage zag?’

‘Wat zijt gij gelukkig, Clemens!’

‘Wat ben ik gelukkig!’ riep ik uit, haalde eene aalmoes uit den zak, en wierp de gift met een vrolijk hart in de bus van den beklagenswaardigen virtuoos.

Ik zou mij schamen, om tegenwoordig, nu ik van 's morgens 7 tot 's avonds 10 uur op eenen stoel moet zitten, te zeggen: ‘Wat ben ik ongelukkig!’ Als ik maar eenigzins droefgeestig ben, zweeft de man met zijn orgel en zijn hitje voor mijnen geest.

De prachtige schouwburg van Antwerpen, een der schoonste van Europa, werd in het jaar 1829 begonnen; de omwenteling staakte voor eenigen tijd den arbeid, maar in 1834 werd hij voltooid. Dit meesterstuk der bouwkunst is naar het plan van den stads-architect Bourla opgebouwd, en door het penceel van Philastre en Cambon, tooneelschilders der opera te Parijs, prachtig verfraaid; één millioen francs zijn aan dezen schouwburg besteed.

De tooneelzaal is ruim, rijk, smaakvol versierd; de decoratiën meesterlijk geschilderd; het aantal tooneel-bezoekers onbeduidend. Waarom? Ik geloof, dat de Antwerpenaars liever in den Estaminet, onder hun glaasje bier, dan in den schouwburg zitten.

[p. t.o. 232]

[p. 233]

Men gaf, zoo als ik reeds zeide, Robert le Diable; de muzijk van Meijerbeer werd goed uitgevoerd; sommige acteurs, maar vooral eene actrice, lieten veel te wenschen over. Maar ach! wij bedorven kinderen, die zoo veel schoons zien en hooren, schijnen het middelmatige niet meer te kunnen verdragen: een tooneelspeler moet, als het ware, volmaakt zijn.

Ik had deze muzijk van Meijerbeer door het orchest nog niet hooren uitvoeren; 't verwondere u dus niet, dat ik enkel aandacht was. Ongelukkig zat in den bak, juist achter mij, een jonge windzak, die, waarschijnlijk om 't publiek, en vooral mijn persoon, een blijk zijner muzikalische talenten te geven, onophoudelijk sommige airs, die men zong of speelde, mede neuriede en den maat, meestal geheel verkeerd, met den voet sloeg. Dit hinderde mij, reeds bij de eerste passage, geweldig; 't was om tureluurs te worden. Ik draaide het hoofd om, en liet het bekende: chuuut! hooren. Ja wel, fluiten; mijn Heer ging toch zijnen gang.

‘Mijn Heer! ik verzoek u te zwijgen.’

Twee minuten hierna zweeg mijn Heer weer niet.

‘Wat drommel, mijn Heer! uw gezang hindert mij; ik kom niet om u, maar om de acteurs te hooren.’

De zanger zag mij lagchende aan, hield eenig oogenblikken den mond, maar ging kort hierna weder den ouden gang. Ik begreep, dat ik den lastigen dwingeland de volle laag moest geven, om hem den mond te stoppen. Ik keerde mij driftig om, stak beide handen vooruit, en riep: ‘Zoo gij niet zwijgt,

[p. 234]

vat ik je bij den kraag en smijt je de deur uit.’

Een fiksche blik, die den lastigen achterman deed verbleeken, volgde op de bedreiging. Beide middelen gaven het gewenschte gevolg; ik heb de overige bedrijven zonder stoornis goed gehoord. -

Gij kent het laatste tooneel van het laatste bedrijf?

Op het Antwerpsche tooneel ontbrak letterlijk niets; men werd eensklaps uit de zinnelijke wereld in het midden eener Gothische kerk verplaatst, waar de geestelijken de mis vierden. -

‘Kom, Clemens! laat ons gaan,’ zeide mijn vriend de Jong, toen het stuk ten einde was geloopen.

‘Wacht nog een oogenblikje.’

‘Waarom?’

‘Wel, als die zanger mij zag gaan, dan zou het hem stellig berouwen, dat hij voor mij den mond heeft gehouden; ik wenschte zoo gaarne mijne reputatie staande te houden.’

Toen de menigte vertrokken was, kroop ik, zoo goed mij mogelijk was, over de banken, en liet mij door eene vigilante naar het logement brengen.