Herinneringen en ontmoetingen

[p. 64]

Het Vrijthof.

Wij zijn op 't Vrijthof; liet is, zoo als gij weet, een zeer ruim plein, wiens gelijken in ons land weinig aangetroffen wordt; neemt plaats, gaat zilten, ik moet u iets van 't Vijthof vertellen.

Vroeger stond in de nabijheid van dit plein eene heerlijkheid of een paleis, waarvan nu niets meer bestaat. - De ridders en bedienden, aan het hof van den vorst verbonden, konden zich op dit plein, door eenen muur omgeven, vrij vermaken, en zich aan verschillende oefeningen en uitspanningen overgeven; van daar de naam van Vrij-hof, Vrijthof; dergelijke pleinen vindt men nog bij de meeste ruïnen en kasteelen van Duitschland.

Keizer Frederik II gaf het plein aan de domheeren van Sint Servaas, opdat deze goede lieden, ongestoord en op hun gemak, na hunne vermoeijende bezigheden, zouden kunnen wandelen en een luchtje scheppen.

Gelooft dus niet, wat men u ook moge zeggen, dat het Vrijthof een toevlugtsoord voor schelmen en moordenaars geweest is; zij waren toen, even als nu, welligt grooter in aantal, maar niet gezien, noch werd hun hier een toevlugtsoord geschonken.

Het Vrijthof is, in de middeleeuwen, het kampof tournooiveld der vredelievende burgers geworden,

[p. 65]

die hunne geschillen met den vuist of het zwaard vereffenden, maar toch in alle deugd en eerlijkheid, want de regters waren er bij tegenwoordig; en het volk, of zij, die de zaak niet aanging, zagen van het regtsgeding niets: puisqu'on se battait en champs clos, zoo als de Franschen zeggen.

Nu zijn de muren, die het Vrijthof tot eene kampplaats vormden, verdwenen; eene lommerrijke laan van lindenboomen omringt het plein, en de dandij's, wier aantal in de troebeljaren redelijk te Maastricht vermeerderd is, spalatreren, alleen of in gezelschap hunner vrienden of protégés, over het sierlijke plein rond. Ah! het spreekwoord zegt: ‘wanneer men van den duivel spreekt, is hij nabij.’ En voilà trots! dáár, een weinig regts. Op de keijen kunt gij de heeren hooren aankomen, want zij hebben een' spaanschen rotting in de volle hand, even als mijn grootvader, toen de goede man twee en zeventig jaar oud was. Dragen zij den stok onder den arm, dan kunt gij ze in de verte reeds aan den reuk kennen: bij den stok behoort eene sigarre. Zij gaan in 't Café des Paijs-Bas, bij Baartmans; volgt mij.