Herinneringen en ontmoetingen

[p. 12]

Van Boxtel naar Eindhoven.

Zoo gij in eenige jaren niet in Noord-Braband geweest zijt, zult gij waarlijk met genoegen de veranderingen zien, die deze provincie ondergaan heeft. De negenjarige staat van oorlog heeft eene massa geld in de dorpen van Noord-Braband aangebragt. Duizende huizen zijn nieuw opgebouwd en duizende andere geheel vernieuwd te voorschijn gekomen. De burger alleen, die van zijne rentjes leefde en geen zaken deed, is achteruit gegaan, want helaas! met zeven stuivers daags kan men niet veel doen, en den soldaat, als men burger is, niet onderhouden. De hemel sta u bij zoo gij met remplaçanten der schutterij belast wordt! Het zijn lieve jongens, vooral, wanneer zij uit Amsterdam komen. De ondervinding, lezer! de ondervinding; ik heb er eens twee veertien dagen in kwartier gehad. Ik word nog knorrig als ik er om denk.

Wat het oog echter nog meer boeit, dan de opbouw en de hernieuwing van huizen, is de verbazende voortgang der ontginning van de vroeger zoo barre en woeste heidegronden.

Geene tien jaren zijn voorbij, toen men tusschen het dorp Vught en Boxtel uitgestrekte heidegronden zag, die tegenwoordig, in grasrijke weiden, vruchtbare graanakkers, rijke boomgaarden en bosschen, lusthoven en moestuinen veranderd zijn. Tusschen

[p. 13]

Boxtel en Eindhoven, hoewel hier nog vele heidegronden aanwezig zijn, is men ook onvermoeid bezig; tusschen Vught en Tilburg niet minder, zoodat de Noord-Brabandsche boertjes, die voor twintig jaren gestorven zijn, van verbazing groote oogen zouden openen, zoo zij met hunne huifkar langs de akkers reden, waar zij slechts kolken en heide gekend hebben. -

Ook dat alles noemen wij waren vooruitgang, edele beschaving onzer eeuw; lof en dank zij toegebragt aan die mannen, wier pogingen zich uitstrekken, om zoo veel goeds te bewerken. Noord-Braband telt veel zulke mannen, aan wier hoofd de gouverneur der Provincie, Zijne Excellentie Jonkheer Baron A.J.L. van den Bogaerde van ter Brugge, geplaatst moet worden. Z. Exc. toont een warm beschermer, een ijverig voorstander van den landbouw, der kunsten en wetenschappen te zijn. Vele nuttige inrigtingen zijn, gedurende het bestuur van Z. Exc., daargesteld, waaronder de Maatschappij tot bevordering der beeldende kunsten te 's Hertogenbosch, maar vooral de Maatschappij tot invoering der zijdeteelt moet gerangschikt worden.

Het hoofd-etablissement dezer laatste Maatschappij is te Sint-Michiels-Gestel gevestigd en de Heer Berail, secretaris der Vereeniging, met het toeverzigt van de aankweeking der moerbeziënboomen belast. Voor landbouw, industrie en koophandel kan deze maatschappij, door verloop van weinige jaren, van het grootste nut, het hoogste belang zijn. Maar de aankweeking der moerbeziënboom moet zich niet enkel tot ééne Provincie, tot Noord-Braband al-

[p. 14]

leen bepalen, neen, al onze grondeigenaars, al onze kapitalisten moeten hiertoe mede werken. Hier geldt der vaderen leus: Eendragt maakt magt, en niet het flaauwe en onstaatkundige gezegde: Langzaam gaat zeker.

Deze phlegmatieke woorden waren nimmer op de banier geschreven, waarom de vaderen zich schaarden, en grootere dingen, trotschere plannen ontwierpen en uitvoerden, dan wij ooit of immer gedaan hebben. Zij waren vlijtig, ondernemend, en niet traag noch langzaam; in dit opzigt waren zij ons en hunne eeuw vooruit, en zwaaiden zij den schepter in de verwijderdste oorden der aarde. Zij durfden ondernemen, wisten van elke nuttige uitvinding partij te trekken, en zouden, zoo als wij, geene jaren noodig gehad hebben, om eenen spoorweg van Amsterdam tot Haarlem aan te leggen. - Opent de jaarboeken, waarin hunne grootsche daden vermeld staan: eerbied en bewondering grijpen uwe ziel aan bij het lezen van den volhardenden ijver, die staatsmannen en kooplieden bezielden, wanneer een grootsch plan, waarvan de voordeelen wel te berekenen, maar niet zeker waren, moest volvoerd worden. -

Nu wij ons in Noord-Braband bevinden, wil ik u, terwijl mij de diligence van Boxtel naar Eindhoven brengt, nog het een en ander dezer Provincie mededeelen.

Men vindt er vele groote en schoone dorpen, maar ook talrijke gehuchten en buurten, waarvan wij, Nederlanders, ons geen denkbeeld kunnen vormen. Welligt hebt gij iemand onder uwe familiebetrekkingen, die als schutter of vrijwilliger in Noord-Braband omgedoold

[p. 15]

heeft. Wanneer hij u zijne krijgsbedrijven heeft verhaald, zal hij waarschijnlijk van zijne verschillende kwartieren gesproken hebben, waar hij, gedurende veertien dagen of langer gelogeerd heeft. Hebt gij onder uwe familie geen schutter? of zijt gij zijn verhaal vergeten, o, laat mij u dan weer eens een tafereeltje uit een van Noord-Braband's oorden ophangen.