|
| |
| |
| |
Een stichtelijcke Predicatie, ghestelt ende beschreven van eenen vrient Godts aengaende het sterven, ende hoe wy ons daer toe wel te bereyden hebben, over de woorden die de Heere den Propheet Esaias beveelt totten Coninck Hiskia te seggen, Esaias int 38. Capittel vers.1. Beschickt dijn huys vvant ghy sult sterven, ende niet levendich blyven.
Inden eersten, hebben wy te aenmercken dat dese Predicatie ontstaet, doort bevel des alder oppersten, ende sy betreft alle Menschen, die ooren hebben om te hooren, ende herten om te verstaen, ende is oock daerom des te gewichtiger, om datse doort bevel Godts, oock aen een van die voornaemste der Propheten bevolen, is te vercondigen aen den treffelijcken Coninck Hiskia, ende is ons tot leeringhe na ghelaten.
Om dan totte sake te comen, ende de selfde tot leeringe voor te stellen, op dat de gemoeden der toehoorders mochte geraeckt ende beweecht werden, ende tot een goede bereydinghe op geweckt, sullen wy voorstellen, dese twee hooft saecken.
1. Ten eersten, de nieticheyt en sterffe- | |
| |
lijckheyt des menschen, de snelheyt ende onsekerheyt sijnder daghen.
2. Ten tweeden, hoe wy ons daer toe wel bereyden moeten, te weten tot het sterven.
| |
Het eerste Deel.
DAt alle Menschen sterffelijck sijn, ende sterven moeten, sietmen openbaer, ende Paulus totten, Hebreen 9. seyt, de Mensche is gheset eens te sterven, maer dewijl een Mensche sterft, niet gelijck de Beesten, die niet hebben te verwachten, so maeckt dit de saecke gewichtich, om die volgende woorden, ende daer na, om t'Oordeel, daerom hebben die heylighe Mannen, de saecke seer hooch ghewegen, ende om haer te beter te bereyden, spreeckt David, (Psalm 39.) Heere leert my doch dat het een eynde met my hebben moet, op dat ick mach in gaen met wijser herten, ende inden 90. Psalm leert ons bedencken, dat wy sterven moeten, op dat wy verstandich werden, hier uyt mach men proberen, dat de oprechte menschen, dese saecke hooch geacht hebben, waerom | |
| |
oock Syrach seydt, mijn kint in alle dingen, bedenckt u uyterste, en inder eeuwicheyt, sult ghy niet sondigen, (Syr.7.) om dan voorder te treden, tot de nieticheyt des Menschen, oft schoon Coninghen Rechters, gheweldighen gheweest sijn die (andere, dooden, dwinghen, gebieden) oft, schoon, stercke, schoone, wijse, natuercundighe, gheweest sijn, sy hebben alle ter neder moeten bucken voor de doot, den heylighen Man Iob heeft oock van het verdwijnen des, nietigen levens, also geseyt, int 7.Capittel, (als hy in sijn ellende sadt, ende sijn voorige leven gedenckt, spreeckt hy,) mijn daghen sijn lichter heen ghevloghen als een Wevers spoel, ende in 9.Capittel, mijn daghen sijn snelder gheweest, dan een looper ende sijn ghevlucht, ende hebben niet goets beleeft, ende int 14.Capittel, een mensche van eender vrouwen geboren, leeft eenen corten tijt, ende is vol onrusten, gaet op als een bloem, valt wederom af, vlucht als een schaduwe, ende en blijft niet, David wederom, inden 39. Psalm, mijn daghen sijn een hant breet by u, och hoe gans niet zijn alle Menschen die doch so seker leven, sy gaen daer heen als een schaduwe, ende maken haer veel onrusten: Sy vergaderen ende en weten niet wiet verkrijgen sal, inden 90. Psalm, | |
| |
onse leven duert tseventich Iaer alst hooch komt ist tachtentich alst costelijck geweest is, ist moeyten ende arbeyt, want het vaert wech als vlogen wy daer af. Inden hondert ende derden Psalm, een mensch zijn leven is als gras, hy bloeyt als een bloem op't veldt, maer als een windt daer over waeyt soo is hy niet meer, alsoo oock Esaias, Capittel 40. Alle vlees is als hoy, ende sijn goetheyt als een bloem op't velt, ende Syrach aent 10. Capittel: Wat verheft hem de arme aert en asch, hy is doch maer enckel schandelijc slijck als hy noch leeft, met die volghende woorden, huyden Coninck ende morgen doot, ende aen zijn 18. Capittel, seydt hy, wat is doch den Mensche, waer toe dooch hy als hy al lange leeft, so leeft hy hondert Iaer, ghelijck een drop tegen de Zee, ende een correltjen tegent sant aen der Zee, so weynich zijn zijne jaren tegen de eewicheyt, t'selfde gedenckt ook den Apostel Petrus, in zijn eerste brief, int eerste Capittel, alle vlees is als hoy, ende zijn heerlijckheyt als een bloem etc. Ende Iacobus aent vierde Capittel, o Mens wat is u leven, eenen damp, die eenen kleynen tijt geduert, daer na verdwijnt hy. Hier heb ghy getuygenisse der Schrift, vande cortheydt ende zwackheydt vande arme Mensche, laet | |
| |
ons nu comen totte onsekerheyt.
Dat de tijdt snel vergaet is waer, dat wy ghewis sterven moeten is oock openbaer: maer het alder bedenckelijckste is, de groote onsekerheydt ghelijck den valstrick den voghelen, Luc.21. Capittel, ende als een dief inder nacht, (Apoc.16.Cap.) ofte eenen schoonen bloem, die onversiens afgepluct wort, also wert oock den mensche in zijn bloeyen, in zijn crachtichste als hijt minst gedenckt, wech geruckt, o ghy Ionckheyt, verlaet u daer niet op, want uws gelijck, is al vergaen, ende oock ghy schoone, ghy rijcke, ende die in wellusten leeft, verlaet u niet op u ghesontheyt snel, treft u des doots pijle leest hier af, Luce 12. Vande rijcke diens acker veel gedragen hadde, wat seyt hy, eet, drinckt, rust, ghy hebt voor veel tijt vergadert, maer hoort dat schrickelijck antwoort, o ghy sot in desen nacht salmen u Ziele van u eyschen. Leest oock dat gedencweerdige exempel, Daniel 5. Van den Coninck Beltsasar, hy was noch in zijn fleur, weynich nae zijns Vaders doot hadde hy gheregeert, siet eens doen hy in zijn Conincklijck Paleys sat, met zijn Edelen, ende Boelschappen in grooter wellusten, aen den Conincklijcken maeltijdt, daer dranck met uyt gouden vaten, maer hoe haest wast een eynde, | |
| |
teghen hem over quam des doots bode, vingheren als eens menschen handt, die schreven, dit wert ghewaer den Coninck, zijn aenschijn wert dootverwich, zijn lenden beefden, ende zijn beenen schudden: O Coninck waer is nu u gebiet, blijft in dijn fleur, o neen die cracht was wech, noch zijn gout, noch zijn Conincrijck en mocht hem beschermen, den tijdt was verloopen hy was te licht op de wage, de doot heeft hem verbeten in dien stonde. Leeft insgelijcx, vanden grooten Alexander int eerste boeck der Machabeen int eerste Capittel, zijn macht scheen seer groot, hy werde by na als een Godt gheeert, in zijn vroomste van zijn leven als hy twaelf Iaren geregeert hadde, en 34. Iaren of daer ontrent out was, een cleyne onsekere tijt, vol moeyten, hy meynde de gantsche werelt gewonnen te hebben, ende onder zijn gebiet, doen most den elendigen Man daer onder, daer alle Man voor most bocken ende buygen, most nu selfs onder den bitteren doot bucken, ende neder leggen, o hoe bitter is den doot den onbereyden, die rijckdom ende genoech heeft (soo Syrach seyt) ende alle dinck na zijn wellust heeft, maer onversiens als een Os neder gheslaghen wert. Also gaet het den onbereyden, Somma Samson in sijn cracht, Absolon, in sijn schoonheyt, Salo- | |
| |
mon met zijn wijsheydt, niemant en cant ontloopen, noch door Medecijnen, noch door eenige remeetje, soo dat dit leven seer wanckelbaer is ende onseker, dan hoortmen is een doot gevallen, dan isser een ofte meer verdroncken, dan isser een haestich neder gestort ende doot op gheheven, dan reyst een gesont uyt ende wort doot t'huys ghebracht, deen vande Peste, dander vant Sweert, andere aen langhe miserien ende qualen, die oock ten laetsten noch al onversiens sterven, ende als den doodt zijn ampt heeft uyt ghevoert, dan macht niet wederhaelt werden, den verloren tijdt en comt niet weder, isser dan een dinck versuymt, soo ist al verloren, eens onbereydt ghestorven, is den eeuwighen doot ghestorven, o groote onwederhalijcke schade, o groot verlies, daerom o Christen Menschen, ghedenckt dijns Meesters Woordt (Matth.25.) waeckt, waeckt, want ghy noch uere, noch tijdt en weet, waeckt ende bereyt u, want haest sal hy comen, ende niet vertoeven (Hebr.10.) o Mensche nemet ter herten, u sterven ende waer toe, wel mocht Ieronimus segghen, met reden, waer ick ga, waer ick sta, altijdt is dat geluyt in mijn ooren, ghy dooden staet op, ende comt ten oordeel, o saliche overdenckinghe, om hem wel te bereyden, als- | |
| |
men dese ende dierghelijcke dinghen hem selven scherp voorsteldt, ende dat groote verlies der Zielen, o dat maeckt een yver om het wel te bereyde, om die groote schade te verhoeden.
| |
Het tweede Deel.
Nu sullen wy tot het tweede deel treden, hoe wy ons behooren te bereyden, teghen den dagh van sterven, na dat Woort des heeren, bereyt u huys want ghy sult sterven. Om nu bequaemelijck dit te vaten, soo sullen wy int natuerlijck aensien, wat het is een huys te bereyden, gemeenlijck en connen, die corrieuse Vrouwen geen ghenoegen hebben, aen een besmet huys, dat onreyn is, soo soecken sy dat eerst te reynighen, daer na op te schicken, ende te vercieren, laet ons dan leeren uyt dit (dickwils onnoodige), dat alleen noodighe, dat is dat wy ons huys inwendich, ende uytwendich bereyden, op dat doch de Heere nimmermeer te onpas en come.
Eerst is dan van noode, dat die onreynicheyt, daer uyt sy (2.Corint.6.) ende 7. Hebree.12. d'anklevende vuylicheyt der sonden. Daer sijn veel sonden ende quaeden die ons besmetten, maer sy vloeyen ghemeenlijck, uyt dese drie hooft sonden als: | |
| |
1. Hoovaerdy, ofte hoochmoet. }
2. Giericheyt, ofte begheerte. }1.Ioan.2.
3. Wellusticheyt, ofte vleeschelijcke lusten. }
Dese moeten in dat waschbat der ghenaden (Titum 2.) en Psalm 6. en 51. door t'water des berous afghewasschen, ende in die voorghestelde fonteyne, teghen alle sonden (Zach13.) ghesuyvert, en ghereynicht sijn, (Psalm 51.)
1. Inden eersten, die hoovaerdt, een grouwelijcke sonde, die haer afscheyt van sijnen Schepper, Syra.10. dat is dat het arme dier, welck Mensch is hem wat aenneeme ende laet duncken, ende hem vermeyne oock wat te sijn, ende van hem selven wat roeme, ende boven een ander verheffe, door hoovaert sijn de Enghelen uytten Hemel gestooten, (Apo.20. en 2.Pet.2 Iudith leest oock Christi woort, Luc. 10. Ick sach den Sathan vanden Hemel vallen, als een blixem. Dese begheerte, hebben onse eerste Ouders gedreven uytten Paradijse, als haer ooren hoorden den verleyder den Duyvel, voorstellen, uwe ooghen sullen werden gheopent, ghy sult weten goet en quaet, ende Godt ghelijck sijn door stoutheydt, ende hoochmoet, is d'eerste werelt vergaen, (Genesi.7.) ende | |
| |
Sodoma stouten hoochmoet, ende andere vleyschelijcke lusten hebben, veroorsaeckt dat Godt vier ende Solfer vanden Hemel liet vallen, ende heeft haer verdaen ende omghekeert, tot assche verbrandt, Somma den hoochmoet is een grouwel, die alle deucht verdrijft, ende heeft menichderley vruchten, die aen desen boom wassen. Een groot deel toonen uytwendich, in heerlijcke, ende corieuse kleederen, daer sy haer arme nietighe lichamen mede om hangen, d'welck een ydele dwaesheyt is, andere met opghereckte halsen, treden trots daer henen, met een op geblasen gesicht, andere soecken een naem te maken, met bouwen van huysen, die aensienelijck na haer staet te proncken, die dan met een sodt ooghe te beschouwen, als Nebucadneser Babel aensach, andere hare huysen van binnen te vercieren, met Taferelen, Schilderijen, ende menichderleye pronckeryen, elck vast na sijn vermoghen, andere draghen moet op haer schoone lichaem, d'welck doch snel door cranckheyt vernielt ende omgheworpen wort, andere door haer wetenschap en conste, meynende sy zijn Meester, ende boven een ander. Somma daer is veel ydele glorye in dese werelt, als staet, officie, eere, ende naem, daer al de arme verdoolde Mensch yde- | |
| |
lijck nae tracht, twelck al verde moet zijn van een welbereyde Ziele, diet rechte teghendeel moet aenvanghen. Maer daer is noch een subtijle hooghe moet, die welcke een gheestelijcke schijn heeft, daer de Pharizeen mede vervult waren, dese drijft dat herte soo hooch, dat sijt noch al overtreffen wat voor ghenoemt is, desen meynen alleen Meesters te sijn, haer woordt moet alleen ghelden, ende vanden Hemel ghesproken sijn, (Psalm 73.) dese connen niemandt neffens haer lijden, leest van desen aert, (Mat.23.) Luc.12. ende op veel plaetsen meer int Euangely, door haer op gheblasen schijn ende blinde stouticheydt, hebben sy die edelste deucht versmaet, die waerheyt leugen ghenoemt, ende Godes Sone met alle zijn weldaden gehaet, tlicht duyster ghenaemt, (Esai.5.) den Duyvel toegheschreven, het ghene van Godt was (Matth.12. Ia eyndelijck, daer tleven in bestonde ter doot verdoemt, dit altemael om haer ydele naem ende aensien te behouden, dese willen boven al gheacht zijn, gegroet, ge-eert, Domine ende Meester genaemt zijn (Matth.23.) Dese toonen met haer habijten, lange rocken ende alle haer uytwendige gebaren datse gestelijcke personen zijn. O hoe walcht Godt de Heere van alsulcken aert van Menschen, ende van | |
| |
dese eersuchtighe persoonen die daer meynen sy zijn de naeste aen Godt, ende tis t'rechte teghendeel: want wat hooch gheacht is by de Menschen, dat is een afgrijselijckheydt by Godt: Luc.16. Somma int corte geseyt, so lange desen hooch dragenden geest dominatie int huys heeft, so ist onbereydt, dese dan moet niet int deel, maer int geheel uyt gevaget ende vertreden zijn. Nu zijnder noch veel exempelen van hooch dragende persoonen, als Nebucadneser, Antiochius, Alexander, Herodes ende veel stouten, als Senacherib, al zijnse van die storm des doots om geworpen. Ick sach seyt Davidt, een Godtloose inghewortelt als een groenen Lauweren boom: maer wat wast of hy stout was, een weynich daer nae als hy weder voor by ginck was hy wech, Psal.37. Somma geen blinder, geen snooder dan dat die arme aerdt ende asch hem also verheffe: want als den doot comt dan wort dat trotse gesicht verdonckert, den op ghereckten hals neder gebogen, die groot spreken, de tonge heeft geen cracht meer te roeren, daer zijn alle Lidtmaten met den doot bezwaert, ende die Conscientie bijt int herte, och hadt ick nu die minste geweest: jae een Worm, Dit sou ghy o Mensche bedencken eer de doot u over wiel, leert dan door rouwe | |
| |
sterven den hoochmoet, o elendige Mensche waerom omhelst ghy u eeuwich verderven? Want die hem verheft moet doch neder, Luc.14. en 18. Hy heeft spreeckt Maria in haer Lofsanck, den hovaerdighen van haer stoelen ghestooten, Luc.2. ende den Apostel spreeckt Godt wederstaet den hovaerdigen: maer den ootmoedigen geeft hy genade, oock leert Tobias zijn Soon, mijn kint en geeft den hovaert geen stede ofte plaets in u woorden nochte ghedachten, want van aen begin heeft sy dat verderven gewracht, Tob.4. Als dan dese smette gheheel uyt is ghevaget, door den besem des gheloofs, dan canmen oock d'andere lichtelijc overwinnen, daer hoochmoet gedoot is, daer is een recht arm gestich Mensch, Mat.5. Menich Mensch meynt hy heeft geen hovaert, maer als de proef daer is, dan openbaert het hem dicmael anders, dat is, als hy versmaet, veracht, vernedert werdt, die dat met een onvertorent gemoet, in stilte, met een lijtsaem ootmoedich herte draecht, dats een teecken eens afghestorven Mensche.
2. Nu dan de tweede hooft sonde, suster vanden hovaert genaemt giericheyt, welck een boose wortel is van alle quaet, een oorsaeck van alle ondeucht, een Afgoden dienst daer al de werelt nae loopt, een | |
| |
bedrieghelijcke sonde die wel in vele op't hoochste can rusten, ende een heylich aenschijn can behouden, Luc.18. De giericheyt alsmen int corte haer sal noemen ende wijsen, sy is, ofte heet begeerte, na rijcdom, dat probeert Paulus, 1.Timot.6. daer hy seyt, die rijck wil worden die vallen in veel stricken ende schadelijcke begheerten, die de menschen doen versincken int verderven ende t'verdoemen: want giericheydt is een wortel van alle quaet dat is te seggen begheerte en rijckdom is een wortel van alle quaet, Paulus seyt niet die rijck willen worden die lijden perijckel, of misschien sy sullen vallen, maer sy vallen, dit zijn de hooft sonden daer de Duyvel de Heere mede bestreet, Matth.4. op de tinne des Tempels ende op den hooghen bergh, wel wetende dat die gantsche werelt daer door verleyt is, ende op desen breeden wech loopt (Matthe.7.) o arme Mensche siet wel toe, dat u huys dat is u edele Ziele, ende alle uwe inwendighe crachten, hier niet mede besmet en sijn want ghy connet doch niet ghelijck twee Heeren dienen, dats Mammon, en Godt, Mammon is gelt, of rijckdom, dient ghy ende lieft ghy Mammon, soo dient ghy dien Afgodt dat gulden beeldt, dat den duyvel ten toon stelt daer alle Man voor | |
| |
bockt, knielt, nae honghert, nae loopt, nae hoopt, nae reyst, om waeckt, nae wenst, sijn raetslach, ende hoochste gepeynsen na heeft, d'Ouders voor de kinderen, ende in houwelijcken in vast maecken, dat doch den aertschen Godt wel bewaert sy, desen grouwelijcken Afgodt wordt soo seer bemint, van gheestelijcke ende wereltlijcke persoonen, alleens of dit onsen loon beloonder, bewaerder, versorgher, in noot, in ouderdom soude sijn, ende dat by na principael onder den ghenaemden Christenen, jae die de voornaemste, voorbarichste, en principaelste noch willen sijn, die daer noch (quansuys) willen den ghecruysten Christum, (die daer arm werde om ons rijck te maken,) na volgen dit is een grouwelijcke smette, ondert ghenaemde Christendom, daer mede sy haer gantsche glans verliesen, ja die croone des gheloofs vertreden, ende die heylige wandel des vertrouwens schandelijck, int slijck der giericheyt verpletten, David seyt een gierich Mensch segent hem selven, ende lastert Godt, maer dat is d'Afgoderye der giericheyt, (Eph.4. en Col.3.) dat de mensche hem selven soeckt voor t'ongheval te beschermen, sijn selver seghent, en set sijn troost inde gout clomp, seggende: t'goet ist daermen wel af vaert, welcke eere alleen den eenigen God | |
| |
toe comt, daer in sy dan Godt lasteren, ende sijn eere den stommen Afgoden gheven. Daerom is van noode die sijn huys wel wil bereyden, op dat hy dat beloofde huys inden Hemel besitte, dat hy wel toe sie dat die aenclevende slacke, der giericheyt sijn inwendicheyt niet en becruype, en onreyn maecke. Dit is oock te aenmercken aen alle die boose vruchten, die daer wassen aen dese boom der giericheyt daer comt uyt voort, twist en oneenicheyt, om t'langste eynde te behouden, daer na rechten, pleyten, overpeynsen, sijn sake doch vast te besteecken met schrijven, en laten schrijven, met conseleeren aen Advocaten en andere bedrieghers, die oock der giericheydt vol sijn, en soecken haers naesten gheldt, ende niet het voordeel, t'sijn al rontsom oorsaecken om alle vriendtschap ende liefde te breken, dus plaecht die giericheydt dan sijn eyghen Meester aen alle canten, ende alst dan al haer ten voordeel (soo sy meenen) loopt, so ist tegendeel sijns naesten schade diemen opt hoochste heeft ghewenst, daer is dan tijdt verloren, Ziel verloren, vriendtschap verloren, ende die consientie verduystert, ofte bijtende, ende onversiens als een vogel van sijn Eyeren ghejaecht wert, (Ier.17.) alsoo comt die bittere doot, ende jaecht haer van t'geene | |
| |
daerse met valsche liefde ende groote moeyten hebben bejaecht, ende offe dan haer arme na gelaten kinderen al schat na laten, dat sijn dan effen als twee snijdende zweerden die haer dootlijcke wonden gheven, distelen ende doornen, die dat goede ghewas al ende gheheel versticken, Mat.13. Ia het beletsel dat de arme Mensche dat Hemelsche Avontmael eeuwich doet derven, Luc.14. ende Matth.22. Daerom o Mensche bereydt u huys wel, ende overdenckt t'exempel vanden Iongelinck die totten Heere quam, (Mat.19.) hy meynde hy hadde alle geboden volbracht, maer als de Heere hem de Euangelische proeve voorleyde, vercoopt al wat ghy hebt ende gheeft den armen, doen ginck hy bedroeft wech want hy veel hadde, t'is alsoo ghesteldt metten armen Mensche den Hemel soudemen wel willen besitten, maer de gout Godt wilmen niet derven, wel mach de Heer Iesus den mont der waerheydt spreecken, och hoe zwaerlijck sullen die rijcke in dat rijcke der Hemelen comen, ja ick segge u het is lichter dat een Kameel door een naelden ooghe gae, dan dat een rijcke int rijcke Godts come, ende al hoe wel Christus den rijckdom soo seer schadelijck ende boven alle andere dingen perijculeus stelt, so schijnt of niemant de Heere ghe- | |
| |
looft wantmen loopt soo stijf teghen die wijsheyt Godts aen, als ofmen wilde segghen de Heere en verstaet het niet, alsoo stout derf dat arme dier Christi raet versmaden, ende die wijsheydt Godts voor sotheyt achten, ende also klimt dat schepsel boven sijn Schepper, ende en wil hem niet laten raden, hoe salt ten laetsten onversiens vallen ende t'eenemael neder ghestooten werden, dan sullen te laet die gulden goden daer heen werden gheworpen, ende hem soecken te verberghen in die holen der aerden voor den strengen Rechter, wee den gheenen (spreeckt den Propheet) die wijs by haer selven sijn, ende die Christi wijsheyt versmaden, Christus spreeckt ghy en sult u gheen schatten op ter aerden vergaderen, ende die arme dwase Mensch en acht dit woordt niet met allen, maer peynst altijdt hoe meer hoe beter, wist hy in corten tijdt veel schatten te hoopen, hy liet des niet, t'was een dwaes voor Godt Luca.12. die al versaet was ende meynden al te rusten, o hoe dwaes is die dan die nimmermeer des vergarens sat werden, somma het schijnt also verduystert te zijn ondert Christendom, als offer gheen licht voor handen en waer, Christi Leere ende stemme is haer bitter als roet, maer des Duyvels stemme is haer soet ende aenge- | |
| |
naem, nochtans sal niemandt connen den Hemel besitten, of hy moet als een gehoorsaem Schaep zijne stemme hooren ende na volgen: Somma alsment al over leyt, so is giericheyt alder boosheyt wortel, ende t'rechte tegendeel van Christi Leere, daer den Apostel leert, een yeghelijck en sie niet op dat zijne: maer wat zijns naesten profijt is, Phili.2. also oock 1.Corin.13. die liefde soeck het hare niet maer wat sijns naesten is: maer de giericheyt soeckt al zijn eygen baet, door bedroch, door wangunst, is altijt haer selfs gunstich, sy is de moeder van nijt, van dieft, van rooven, van moorden, van dootslaen, hoe wel zijt niet al en doen die des giericheydts vrienden zijn. Als dan rijckdom becomen is, dan baert sy alle hoocheydt als voorseyt is, in bouwen, in hoven, in kleederen, in brassen, in wellust: want den buyck-godt naeste vrient vande giericheyt eyst veel, ende veel behoeven van alle staci van dese wereldt, als costelijcke huysraet, klederen ende onnoodige verquistinghen die in dese landen ontallijck zijn, dese dryven den wortel der giericheydt aen, dat water doet hem wassen dat hy nimmermeer mach rusten, ofte datter wat tijdt over is om hem eens tot Godt te begeven, zijn sonden te boeten ende al dit waen ghebreck, dat de Mensch | |
| |
so plaecht ende beschut hem van alle Godtsalicheyt, blijft die arme Mens dan by tot dat die doot comt ende snijt alle dese onsalighe staet, (wereldts vrientschap) snellijck af, ende die arme Sondaer is onbereyt te sterven, o groote ongheluck, daerom o arme mensche soeckt dat gheloove, ende het vertrouwen in Godt, daer mede ghy alle dese onsalighe aertsche begheerten cont overwinnen die is ghelucksalich die dit becomt.
3. Ten derden, die vleyschelijcke wellust, als boven verhaelt dese derde hooftsonde, sijn meest op die alder verdoemelijckste plaetsen, als Sodoma stouten hoochmoet, overvloedige spijs en dranck, vrede met haer dochteren, den armen niette ghedencken, (Heze.16.) Gene.19. oock was dit inden rijcken man, (Luce.16. rijckdom, hoovaerdt, leckery, daghelijcks den armen geen mede lijden, dit was door gaens onder Israel, ende Iuda leest die Propheten door, ende door, dese grouwelijcke smette noemt Paulus te wesen, een doodich leven, als hy seyt die in wellusten leeft, is levende doot, ende Petrus in sijn tweede Brief int tweede Capittel, schrijft overvloedich vande wellust, dat sy sout sijn, aldermeest die in wellust des vlees leven, sy hebben ooghen vol overspel, ende | |
| |
een herte door dreven met giericheyt, hier hebt ghy die heele Somma, dese wellust die door eyghen wil gebaert wert, meynt al wat hy wil, heeft hy recht toe, ende dat moet hy hebben, daer volcht dan driederleye wellust, met grooter begheerten door den verdorven sin, (Ephesi.4.) daer wert dat arme creatuer gedreven, van zijn boosen lusten, den eenen tot dronckenschap, dander tot hoerdery, tot oncuysheyt, tot lekkere spijse ende costelijcke dranck, ende dat so in overmaet, al meyntmen de maet al te treffen, want de lusten werden inden Mens als een tweede natuer, ende sy moeten so sy wanen dese dinghen hebben of sy moesten onghesont werden, ofte ghebreck lijden. Ghelijck als oock door quade ghewoonten, nu in dese tijden, een nieu ghebonden maniere voortijdts onbekent op ghecomen is, die doch so onmatelijck ghebruyckt wert, namelijck het Toeback drincken, tis waer alle creatueren sijn reyn, den reynen diese tot nooddruft met danckbaerheyt ghebruycken , maer hier wert alsulcken ontmaet in ghebruyckt, door qua ghewoonten datse dander dronckaerts in lelijckheyt te boven gaen, sy sitten int rond' blasen en poffen den stinckenden roock, uyt neus en mont, sy quijlen, en quatten, als onredelijcke dieren, ende dese arme | |
| |
Menschen werden soo aenghevoert door die quaede lusten ende ghewoonten, datse des middernachts op staen om haer lusten te boeten, och ofse met David op stonden om den Heere te dancken, ofte om haer sonden te boeten, maer lacy t'is om die Godt der begheerten te eeren, somtijdts sietmen schilderyen daer in het Avondtmael des Heeren staet, hoe hy met sijn Iongheren ter Tafelen sidt end t'Paeslam adt, maer dat het gheschildert was. Datse Toeback droncken, men soude met groote reden sulcken schilder mogen vervoeyen, ende seggen dat hy de Heere Iesus oneere aen dede, alsoo segghe ick ist oneerlijck ende schandelijck, dat die gheen die Christi navolgers roemen alsulcke ghewoonte oeffenen, ende bevlecken haeren goeden name, seght ghy het is Medecijn so gebruyckt het dan als Medecijn, ende niet tot wellust maer uyt noot ende tot niemants aenstoot, maer dus gaet het toe metten armen Mensche, men volghet des vlees begheerten soo seer, dat het ten laetsten door die ghewoonten een tweede naetuer wert, ende so wert hy door sijn quaede gewoonten gedreven tot menichderley quaden, ende maken haer arm lichaem een slave der sonden, eyndelijck door d'overvloedighe lusten tot veel miserien, dat se eyndelijck aen een quaele ellendich | |
| |
sterven, ende werden alsoo door de bittere doot afgesneden van hare verdoemelijcke lusten, (niet de nootdruft maer de overdaet heb ick hier willen bestraffen,) daerom oock Paulus (met my hier in stemmende) mach wel seggen, niet in suypen, niet in brassen, niet in cameren ende wellusten, niet in twist ende nijt maer treckt den Heere Iesum Christum aen, dat is nu als alle dese vuylicheden uytghedreven, ende heel uyt dat huys gereynicht sijn, als Paulus seyt 2.Cor.6. alsulcke hebt ghy sommige gheweest maer ghy sijt af ghewasschen, ende gheheylicht ende dat door den geest onses Godts. Dit is dan t'ghene als volghen sal, dat int huys sal op ghestelt werden, niet onbequamelijck brengt Paulus in als hy seyt, (na afschaffinge van die vleeschelijcke wercken,) treckt den Heere Iesum aen, want dat ist rechte cieraet daert huys mede moet verciert sijn, dit sal veroorsaecken een salich sterven, alsmen in plaets van hoomoet Christi ootmoet ende vernederinghe vertoont, ende in plaets van giericheyt, barmherticheyt, ende Christi liefde in laetse van vleyschelijkce lusten, Christi afghescheydenheydt ende gheestelijcke vruchten. Daerom die Godt almachtich wil behaghen, ende dat huys aengenaem voor God wil vercieren, die en toone niet | |
| |
anders als dat beelt sijns soon, (Rome.8.) die ghestalte Christi dat is. Ten eersten een ootmoedich gelaet, ende wesen als die Heere selfs seyt, (Matt.11.) leert van my dat ick sachtmoedich ende van herten ootmoedich ben, hier is int geheel alle pracht, prael, hoocheydt, ydel eer, ende d'Afgodische giericheydt met alle boose vleyschelijcke lusten, gheheel afgheleyt, daer wert dan een nieu Mensche geboren uyt Godt een Godtlijcke natuere, mede door ghenaden dat Christus van natueren is, ende over dese Menschen is dat barmhertighe ooghe Godts, die door een gebroken herte, door een vernederden gheest, haer buygen onder t'woort Gods, (Esa.66.) daerom heeft den Vader vanden Hemel gheroepen, op dat wy weten souden wat hem behaegde, dits mijn lieve soon hoort hem (Matt.3.) O Mensche luystert hier nae, proevet u gantsche inwendicheydt, hebt ghy lust tot u salicheyt, gaet desen wech in weest inder waerheydt ootmoedich, nae Paulus woort achtet, door ootmoedicheyt een ander hoogher dan u selven, ende daer by voecht hy noch, ende een yegelijck sy ghesint als Iesus was, die hoe wel hy in een Godtlijcke ghedaente was, achtet geen roof Godt gelijck te sijn, maer heeft hem selven verkleent, ende die ghedaente | |
| |
eens knechts aengenomen, ende was zijn Vader totter doot toe ghehoorsaem. Wilt ghy u huys wel bereyden o Mensche, dit ist cieraet dat u sal doen blincken voor Godt, als ghy met Christo neder daelt ende met hem lijdet ende zijn versmaetheyt draecht, Hebr.13. In dese ghestalte hem gestadich te oeffenen sult ghy een salighe sterfdach verwachten, schaemt u niet lieve Christenen geeren de minste te zijn, u hooft is also voor gegaen, also moeten zijn leden volghen, maer schaemt u dat soo ghy u een Christen roemt ende hooch dragende leeft in uwe kleederen, huysraden ende andere cieraet: want daer mede onteert ghy u selven ende versmaet u Heere, ende ontsiert dat huys ofte Tempel daer in hy wil wonen, och hoe mach die arme Mensche soo veel uyt weghen soecken, ende soo willich den ruymen wech in treden met die ghemeyne man, daer doch de Helle haer uyter maten wijt op ghesperret heeft, op dat daer in gae beyde haer heerlijcke ende den gemenen man, Esa.5. Haest u o Mensche haest u, volghet doch dat Lam na waert henen gaet, Apocl.14. waerom draecht ghy soo noot zijn gestalte? Daer hy so willich u sonden gedragen heeft ende den bitteren doot om u ghesmaeckt heeft, o ghy verdoolde Schapen waerom wilt ghy u | |
| |
Herders stemme niet hooren? Waerom wilt ghy hem niet volghen op den wech nae de Hemelsche schaepskoye? Waerom vertoeft ghy u te bereyden teghen de comste van u Liefhebber, van u Coninck ende u Bruydegom? Maeckt u doch snel ghereet met de wijse Maechden, ende gaet uwen Bruydegom in ootmoedicheydt met brandende lampen des yvers te gemoet.
Dat tweede cieraet twelck blinckt als een Parel int fijne goudt, in des Conincx huys (twelck die ware Geloovigen zijn) dat is de edele liefde, ende een barmhertich herte gelijc ons Christus lief heeft gehadt, ende uyt barmherticheyt heeft verlost, ende uyt ons elenden geholpen, dit wil de Heere op't alder hoochste, als een merckteycken ofte baniere onder de zijne hebben, Canti.2. of hy en kentse niet, ende hier wil onsen Coninck altijt wonen ende logeren, als ghy seydt Iohan.14. wie my lief heeft sal mijn woordt houden, ende mijn Vader sal hem lief hebben, ende wy sullen tot hem comen ende een woninge by hem maken, t'selfde probeert oock Iohannes in zijn eerste Epistel. Int 4.Capittel, daer hy seyt wie inde liefde blijft die blijft in Godt, ende Godt blijft in hem, ende dat sullen ende is ons van noot te weten, dat Godt nimmermeer woont in alsulcken plaetse, daer | |
| |
die boven verhaelde hooft-sonde woonen, want hy gaet niet in een quaet willighe Ziele, of een lichaem dat der sonden onderworpen is, Sap.1. Nu mochtmen dan vragen, hoe sal dusdanigen mensche handelen in sijn uytwendighe gebaren? Wantmen moet hier leven, (antwoort) al sijn arbeyt ende handelinge moet gemeynschap hebben, met de liefde, Ephe.5. Colos.3. hy handelt eenvuldich met sijn naesten, int coopen, ende vercoopen, soo gunstich tot sijn naesten als tot hem selven, Phil.2. sijn naesten profijt is hem so lief als sijn eyghen, int coopen en sal hy niemandt vercorten, met dijsen nau dingen, maer het recht alle dingen na t'woort des Heeren, Matth.7. al wat ghy wilt dat men u doet, doetdat t'selfde een ander, dan can hy nimmermeer missen, hy mach bedrogen werden, maer hy bedriecht niemandt: maer die hem bedriecht, die bedriecht hem selven: gheeft hem Godt Fortuyn, oft uytwendige middelen, hy gheeftse veel liever den nootdruftighen dan hyse houdt, hy handelt met vrienden ende die hem vyant zijn oprechtelijck nae aert der liefden, hy lijdt liever hondert mael ongelijck, dan hy met weten yemant eens ongelijck doet: want al des werelts goet is hem so veel niet weert om eens daerom te twisten of te strijden, | |
| |
hy ontfangt alle dinghen met ootmoedicheyt van Godt, ende hy draget hem oock alles weder op, hy draecht ghewillich armoede met zijnen Heere, 2.Cor.6. want zijn rijckdom is Godt: hy heeft al wat zijn herte wenscht, Psal.37. want hy leeft den wille Godts, die kent hy als een wijs belijder, daerom mach hem niemant krencken of teghen zijn, Rom.8. Dese Mensche leeft altijt den Heere, daerom sterft hy oock den Heere, Rom.14. dit is den gheseghenden Man daer Davidt van seyt, Psal.1. ende 112. Ende den Propheet Ieremias 17. Capittel, want Godt is zijn toeverlaet, ende alle zijn doen gheluckt hem ten besten, inden droghen dorren tijt van trybulacie brenght hy veel vruchten, dese en laet hem niet op schorten, noch verhinderen totten Avontmael te gaen, noch door Acker, noch door Ossen, door Wijf noch kint, hy spoet hem altijdt voort: Somma dese Menschen staen haren Godt gelaten ende haer naesten ten dienst, gelijck Paulus overvloedich van hem selven getuycht, ende oock vander liefden vruchten leert, Rom.8. 1.Cori.13. Colos.3. Dese en soecken niet wat hare, maer wat haer naesten dient, sy lijden al, sy dragent al, sy hopent al, sy geloovent al, sy zijn lancmoedich tegen een yegelijck, oft schoon haer door vy- | |
| |
anden zijn, blijct aent hooft Christus, Vader verghevet haer, etc. ende Stephanus zijn navolger, Acto.7. Somma den liefhebbenden Mensche en blaest hem selven niet op, maer verblijdt haer eenvoudich inde waerheyt, daerom salse nimmermeer vervallen maer eeuwich blijven. O onwaerdeerlijcke schat boven alle schatten, o suyvere witte steen gegeven van de hant des Heeren, Apocal.2. O Peerle dat alle dinck dreck by is, hoe weynich wert ghy gesocht, o dat is dat alder jammerste, ende de grootste schade, ende t'hoochtste versuym. Dese liefhebbende Mensche, heeft door de groote liefde zijnes Meesters, weder sulcke liefde (die daer is uyt ghegoten in zijn herte, door den liefhebbenden geest, Ro.5.) dat hy om geen lief, noch om geen leet, en wil scheyden van zijnen Godt, of hy gheslagen, gevangen, gesleept, gemartelt, gedreycht te branden, of men hem ter slachtbanck leyt als een Schaepken, so verwint de liefde altijdt in hem. Of wederom aen d'ander zijde gepresenteert werden een Vorstendom, of heerschappije ofte een Engels leven, t'is al als een Santje gewogen teghen een Gouden Bergh, Somma daer is niet dat hem vande liefde mach scheyden, ende daerom draecht hem alsulcken liefhebbenden mensche onder zijn Godt, al- | |
| |
tijt so veel als hy can door Godts genade te wege brengen, in een heylige wandelinghe, welcke ist laetste daer wijt mede besluiten, te weten hy draecht hem sober ende matigh in alle craeturen, die Godt de mensche tot nootdruft heeft gegeven, dat neemt hy met groote danckbaerheyt van Godt, ende daerom gebruyckt hy die creatueren recht, hy schout alle ergernisse, hy is liever int claechuys dan daermen brast, hy is lieve by den bedroefden, dan daermen ydel vrolijck is, hy gebruyckt al zijn Lidtmaten tot Godts eere ende zijns naesten dienst ende beteringhe, hy zwijcht van ydelheyt, hy spreect vant rijcke Godts ende van Godts Wet, Psal.1.Matth.12 ende daerom is hy altijt bereyt te sterven, 2.Corin.5. want hy verwacht den Heere, Psalm.42. sijn leven is altijt met Christo vereenicht: want hy is met Christo ghecruyst, Galat.2. Daerom leeft Christus in hem, daerom spreeckt hy metter herten met Paulus, Christus is mijn leven, ende sterven is mijn gewin, Phil.1.0 hoe salich is dese Mensche, die mach met Paulus segghen, 2.Corin.5. wy weten is dat ons aerdts huys dese wooninghe ghebroken wert, so hebben wy een timmeringhe van Godt, een huys niet met handen ghemaect, maer dat eewich is in den Hemel. | |
| |
Dat wy also ons huys mochten bereyden, om hier na ontfanghen te werden in dat eeuwighe huys, Iohan.14. Daer toe geef ons Godt genade door Iesum Christum zijnen lieven Soon, onsen Heylandt ende Salichmaker, Amen.
|
|
Auteursrechtvrij