De vulgaire geschiedenis van Charelke Dop

[p. 25]

Derde hoofdstuk.

Met de komst van den Duitsch veranderde alles. 't Was gedaan met de zottigheid, de menschen wierden serieuzer en de pastoors kregen meer te doen in de kerken. Hoe dat de Duitschen hunnen bonjoer gedraaid hebben is door iedereen geweten, en gelukkig de menschen die toen ieverans anders woonden. 't Is 'n schand, en het zal hun weerom komen, zeien de menschen toen al. Te Diest zelf hebben ze niet veel schanne gemaakt. De officieren van den Duitsch zagen er anders allemaal komilfoo heeren uit.

Na acht dagen waren we daar weeral aan gewend. Een mensch wordt aan alles gewend in de wereld, behalve aan hongerlijden en aan een kwaad wijf, zeggen ze te Diest. Ik weet er van mee te spreken. De Duitschen dronken geerne Diestersch bier, en de brouwers en de gemeenteraad van Diest zijn daar lang fier over geweest. Van de politiek trokken ze hun eigen niks aan, want ze zaten zoowel in de herbergen van de liberalen als in die van de katholieken. Dat ging de liberalen wel niet goed af, en ze probeerden op alle manieren om de Duitsche officieren op hunne kant te krijgen, maar 't lukte niet. Elken dag kwamen er andere en ze trokken allemaal naar Parijs, zoo 't scheen, en te voet nog wel. 't Was een

[p. 26]

goeie tijd voor de herbergen en in 't Sint-Job was 't weer iederen avond spel in al de kabberdoeskes. De gemeenteraad kost er niet tusschenkomen, omdat de menschen anders gingen klagen bij den Duitsch en daar altijd gelijk kregen, en ik versta ook niet waarom dat een mensch geen cent zou mogen verdienen als 'm de kans heeft.

Op een voornoen liep ik eens door 't stad, swenst dat er juist een troep soldaten voorbij trok. Ineens wijst er een van de soldaten met zijn geweer naar mij met zoo'n prijkeleus dreigement, dat ik op mijn knieën viel en mijn armen omhoog stak en over de straat schreeuwde: ‘Ik geef me over!’ Ik geloof dat ik zoo wit zag als de schelp van een ei. Een lange officier kwam me een stamp tegen mijn broek geven, maar de menschen in de straat hadden allemaal gezien dat ik bekanst gefuzeljeerd was en dat de soldaat zijn geweer niet afging. Op een half uur tijd was het heel Diest rond dat de Duitschen op Charelke Dop geschoten hadden en dat ik ai-zoo-na dood was geweest, en daar is dien dag over weinig menschen zooveel gesproken geworden als over mij, iedereen die me tegen kwam vroeg om mee een druppel te gaan drinken, ze waren toen nog niet opgeslagen, en zelf de Deken gaf me een hand in 't midden van de Groote Merkt, iet dat nog nooit aan iemand van 't Keersegangske was overkomen. Ik vertelde dat ik den kogel had hooren fluiten en dat ik geroepen had: ‘Vivan de Belgique!’ Ik deed er dat bij omdat ik weet dat de Diesteneers geerne zoo iet hooren.

‘Zie Charel, zei Gust Serezo in De Keyzer, ik

[p. 27]

heb u alle ze leven gekend als een braven mensch, maar nu ben ik er voor dat ge in de gemeenteraad komt. Menschen lijk als gij zijn een eer voor Diest, en drink nog een druppel Charel.’

En Stanne Geerdonckx zei: ‘Dat er zóó iet in u stak Charel, dat had ik nooit of sjamij gepeisd, ze hebben voor minder dingens eerekruisen gegeven.’

En de bazin uit De Keyzer zei dat ze Anzelien-zaliger zoo goed gekend had. Toen ik naar huis ging stond Sefie in heur deur en ze was dezen keer de eerste om goeien dag te zeggen, en ik zag aan heur manier van doen dat ze wel geerne zou gehad hebben dat ik bleef staan om wat te klappen. Maar ik zei simpel goeien dag en ik ging voort. Waren de Duitschen niet in Diest geweest, dan zou de fanfare mij zeker een serenade gebracht hebben.

Bij Sefie kwamen ook Duitschen, gewoon soldaten, want Sefie is een mensch dat goed voorkomt, maar ze bleef op heur fatsoen, dat moet iedereen erkennen en dat kan in Diest van alleman niet gezeid worden. Die het hardst riepen over het vaderland in 't begin van den oorlog, die waren nu met geen oogen meer te zien, ofwel zaagt ge ze met een Duitsch over de straat wandelen. En 't een gezeid lijk 't ander, der waren er onder de Duitschen ook wel eens goeie. Der heeft er in mijn winkel een voor 'n héél mark babbeleers gekocht en die uitgedeeld aan de bengels van 't Keersegangske, nooit heeft een Diesteneer dat bij mijn weten gedaan. ‘Als ze allemaal zoo waren, zeien de menschen, dan was de oorlog niks in zijn eigen.’

[p. 28]

Het ergste van al voor mij was dat de huurders van mijn twee huizekes in 't Sint-Job me niet meer wilden betalen. Toen ik er den derde van de maand October henen ging om gelijk gemeenlijk de huishuur van drij maand op te trekken, liep ik daar leelijk in affronten. Bij Kernelie Bulscamp ging ik eerst binnen en ik dronk er een druppel aan den toog en Kernelie, in plaats van naar de kelderkamer te gaan om de vijfen-veertig frank te halen, ging op heur zeven gemakken aan 't venster zitten klappen met zoo'n specie van kiekenpoelier, 'n vent van niemandal, precies of dat ik maar een gewone klant van 't café was. Vroeger hadden Kernelie en ik nog al eens wat gefikfakt en gelachen als ik voor de huur kwam en ik zag dan op geen toerneeke omdat ik ook maar van sumpel afkomst ben en geen hertefretter.

Ik zei tegen den kiekenpoelier, om iet te zeggen, dat het goed weer was, maar hij antwoordde knak-af dat het niet waar was en 't had ook in den morgen geregend. Kernelie deed juist of dat ze van toeten noch blazen wist en ik vroeg nog een borrel.

‘Als ge misschien voor de huur komt, zei ze met heur valsche snuit, dan kunt ge weerom gaan van waar dat ge gekomen zijt. Ik ben op 't stadhuis gaan vragen, de arm menschen moeten geen huur betalen zoolang als 't oorlog is.’

Ik meende dat het huis op mijn kop viel.

‘Kernelie, zei ik, dat zijn allemaal flauw fontonten. Eigendom is eigendom, dat staat geschreven, en daar kan op 't stadhuis geen mensch iet aan veranderen. Ik moet toch ook leven.’

[p. 29]

‘Ik betaal geen rooden knop, schreeuwde ze mij in m'n gezicht, en probeer nu maar eens om me op straat te zetten!’

‘Niet betalen, Kernelie, kwam de kiekenpoelier er tusschen, niet betalen, alleman is gelijk als 't oorlog is en hij ziet er begot rijk genoeg uit!’

Had 'm dat leste op een anderen toon gezeid dan had ik misschien een druppel voor dien ruigaard betaald. Ik wierd gewaar dat die gemeene kadee kweddelen tegen me zocht en ik ging er van door.

‘Goed, zei ik, dan zullen we eens gaan zien wat dat de huissiers daar van peizen.’

‘Goei reis en de wind van achter!’ lachte Kernelie, en de kiekenpoelier deed er ook iet van 't zijne bij. Ik was zoo arrazig dat ik vast van zin was dien droes van 'n wijf op straat te doen zetten. Bij Stanne van Cutsem, mijn anderen huurder, vaarde ik niet beter. Die kwam met hetzelfde af en sprak zelf van me met klikken en klakken aan de deur te smijten als ik hem nog kwam lastig vallen, en te zeggen dat dit volk tien keeren meer geld verdiende dan ik.

Mijn hert was geen boon groot toen ik naar huis ging. Wat moest ik gaan doen zonder die huishuur? Ik moest toch leven, en mijn winkel bracht bekanst niks meer op, daar lag voor geen vijftien frank waar meer in. Van mijn kapitaalke gaan leven, dat doet een mensch maar zoo gauw niet. Op de Groote Merkt kwam ik Michel Devloey tegen, die politie-agent is.

‘Is dat zoo, Michel, lijk als ze zeggen van de huishuren?’ vroeg ik.

Michel knikte van ja, dat er niks aan te doen was.

[p. 30]

‘'t Komt van de heeren van Brussel, Charel.’

‘Die heeren van Brussel mogen voor mijn paart dood vallen, Michel, zei ik koleirig, 't is goed te zien dat het goevernement weg is, en ik zeg eigendom is eigendom, dat is “mijn” woord.’

‘Eigendom is eigendom, Charel, zei Michel, maar 't is tang-de-geer.’ Michel kende als politie-agent een klad Fransch. ‘Ga eens naar een advokaat’, zei 'm nog.

Daar wilde ik ook niks van weten, want ik ken dat soort te Diest van langen datum. Ik joeg mijn eigen zóó op met dien tegenslag dat ik me 's avonds een stuk in mijn kraag dronk. Had ik maar ja gezeid toen Sefie me den eersten keer vroeg om te trouwen! Wat hadden we aan een katholieken gemeenteraad en aan een katholieken burgemeester als ze toelieten den eigenaar zoo te koejonneeren. In mijn hert was ik blij dat ik met de leste keus voor de liberalen gestemd had. In een beurzeke onder mijnen heupeling stak tachtig frank, vroeger had ik daar goed twee maanden kunnen mee doen, nu geen maand. En aan mijn kapitaal gaan of geld halen op mijn eigendom, - een mensch moet aan zijn ouden dag peizen.

Ik heb in dien tijd arm zinnen gehad. Ik leefde van slappe koffie, brood en vet, en twee keeren heb ik in die maand een stukske vreemd spek gekocht. Den heelen dag stoken kost ik niet omdat de hoelie te dier was. Ik bleef 's morgens zoo lang mogelijk in mijn nest liggen en de triestige dagen mieken me ziek. Ik liep elken dag de straten op en af als 't niet regende, en ik was altijd-aan in mijn kop aan 't uit-

[p. 31]

rekenen hoe lang dat ik het met die tachtig frank nog zou kunnen trekken.

En het kwam dan stillekensaan zoo wijd dat ik stuk voor stuk mijn gedoentje begost te verkoopen, eerst den toog en de rekken van mijn winkel, dan het keukengerief en de kleeren, die 'k missen kost, en ik hield alleen de dingen die 'k voor mijn eigen gebruik van doen had. Ik bracht het 's avonds weg, als er niemand in 't gangske aan zijn deur stond, om geen opspraak te wekken. Het een verkocht ik hier en het ander daar, en het was niet zoo moeilijk om liefhebbers te vinden.

Ik begost er verarmoed uit te zien. Alleen de kleeren van Anzelien-zaliger verkocht ik niet. Ze hingen nog altijd in de kast op de kamer juist gelijk als ze zelf ze daar had weggehangen twee of drij dagen voor heur dood, en zoo ik ze niet verkocht dan was dit niet voor 't een of 't ander, maar omdat ik wist dat de geburen daarin weeral iet zouden gezien hebben om schand van te spreken.

Op een zaterdag-achternoen zat ik nog met tien frank. Als die op waren moest ik kreveeren ofwel aan mijn kapitaal gaan, en 't is toen dat ik aan mijn neef Gustaf en mijn nicht heb geschreven te Brussel om te vragen of dat ik niet bij hen kost komen wonen. Ik peisde in m'n eigen, die twee loeren op mijn erfdeel, en om er zeker van te zijn zullen ze me wel in huis nemen.