Clementine

XVIII.

Hoe lang Clementine in deze bittere ure van haar leed daar nu zit, op den stoel naast het raam, - zij heeft er zelf geen besef van. Het is doodstil in het kasteelke. Rikus is weggegaan door den tuin, grommelend en vloekend, en hij heeft het straathekken zoo dwaas toegeslagen dat de klink er af gebroken is. Op de straat hooren de menschen hem vloeken als iemand die stapelgek geworden is. Clementine is nu alleen op het kasteelke, alleen met het doode mijnheerke in de andere kamer. Zij voelt zich uitgehold. Het begint in de kamer te

[p. 92]

grauwdonkeren. Haar blikken glijden nu, van de plaats waar notaris Claessens heeft gezeten, langs den muur en daar blijven ze staan op het portret van madame Parmentier zaliger. Een lange poos kijkt ze met starren blik naar dat portret, waarop madame staat afgebeeld met een wit bont om de schouders, eer zij begrijpt wat het is. Die witte vos.... ja, die ligt boven in de kleerkast, waarvan de notaris nu den sleutel heeft, in een doos.... Als ze alleen was heeft ze dat bont soms omgehangen, heeft zich voor den spiegel gebogen, en heeft gezegd: ‘Oui madame!.... Certainement madame!....’ met een fijnen mond. Naar gelang de schemering aandikt, schijnt het bleeke gezicht van het portret scherper naar voren te treden, schijnt het spottend te loeren naar Clementine. Nu schrikt ze ineens op, net als toen Rikus daar straks vloekte. Zij staat recht, gaat voor het portret staan, en met een stem die geen klank heeft: sist ze: ‘Ros!.... Gij leelijke ouwe ros!.... Gij zijt de schuld van alles!’ Zij spuwt op het portret, twee drie keeren. Daarna zakt ze weer terug op haar stoel, gedachteloos, leeg.

In de keuken valt er iets op den vloer.... Een kat?

Zij doet in de gang de voordeur op slot, stoot met den voet de scherven weg van den vernielden bloempot, en treedt in de keuken. Zij steekt de lamp aan, plaatst

[p. 93]

die op de tafel, en blikt dan verloren rond naar wat ze moet doen. En wanneer ze al de vertrouwelijke dingen van elken dag, van heel haar verleden, in den warmen schijn van het lamplicht om zich ziet, beseft ze de volle maat van haar ongeluk.

Dan is Clementine beginnen te kreunen, een bevend, hokkend geluid dat met korte halen door haar toegeschroefde keel gezogen kwam.... èheu.... ....èheu.... altijd door, met bijna niets menschelijks in den klank. Zonder dat ze wist wat zij deed, begon ze een paar borden en tassen te wasschen in de kom op den pompsteen. Als dat gedaan was kwam ze voor de kachel staan, aldoor kreunend - èheu.... èheu.... en legde de handen op de kromme handvatten van het deksel. Haar gezicht rond de oogen was nu dik rood opgezwollen. En ineens hield haar steunen op. Haar dwaze blik keek star, recht en hard, en met een plotsen stap was ze bij de tusschendeur, rukte die open, en stond in de kamer bij het lijk van mijnheerke Parmentier.

Naast het bed, op een tafeltje, stond een kruisefiks tusschen twee gewijde kaarsen, waarvan er een brandde. Het doode gezichtje van mijnheerke Parmentier, met de donkere holten om de ingevallen oogen, lag zoetjes op het kussen, met een kerkboek onder de kin om zijn

[p. 94]

mond niet laten open te vallen. Clementine zelf had dit zoo gedaan, en het was ook haar eigen kerkboek. Zijn bleeke handjes waren schoon saamgevouwen en met een rozenkrans omwonden, Clementine's rozenkrans, en het magere lijk maakte maar een kleine bulting onder de dekens. Op zijn kin stonden dik de witte stoppelhaartjes. Het bleeke neusje stak spits omhoog, en daar het kaarsevlammetje door het plotse binnenkomen van Clementine weg en weer flikkerde, maakte de schaduw van het gezicht en het neusje gekke sprongetjes tegen den muur.

Clementine stond voor het lijk van mijnheerke. Al haar zenuwen brandden en trilden van haat, van machtelooze woede. En het kwam bijna als een reuteling door haar keel toen ze, eerst zacht, en stilaan harder begon te schelden: ‘O, gij leelijke loeder!.... O, gij verdommelijke schurk!.... Kon ik u nog maar eens de keel toenijpen!.... Kon ik u de oogen nog eens uit uw kop krabben!.... Gij dief! Gij bedrieger! Gij schijnheilige wijventoeker!.... Ge hebt mijn eer gestolen! Ge hebt me verkracht! Ge hebt mijn fortuin weggegeven!.... Bandiet! Vagebond! Dief!.... Moest ik dààrom mijn eigen kerkboek onder uw leelijk bakkes steken!.... Daar! Daar! Daar!....’ En drie keeren

[p. 96]

[p. 97]

gaf zij met haar open hand een klets tegen den dooden kop van mijnheerke. Het kerkboek vloog door de kamer, een paar doodsprentjes lagen links en rechts, het hoofd zakte schuins weg, en nu was het net of mijnheerke keek naar Clementine, en grimlachte, lijk vroeger. Zij liep als een razende horzel inde kamer weg en weer, ziedend van woede, schopte een stoel weg, haar schaduw danste langs de muren, en van op een afstand stak ze beschuldigend den vinger naar hem uit: ‘Durf zeggen, valsche judas, dat het niet waar is dat ge me beloofd hebt te trouwen, dat alles voor mij zou zijn!.... Durf zeggen dat het niet waar is!.... Schurk! Dief! Smeerlap! Wat hebt ge met mijn erfdeel van madame gedaan!.... En gij lacht nog!.... Watte!.... Ik wil zelf in de hel komenals gij er ook maar in zijt!....’ Zij gilde nu hoog en scherp met een vreemde heesche stem. En opeens in een toppunt van razernij, scharrelde zij al haar rokken hoog op, een lint knakte, haar blauwe wollen broek viel op haar voeten, en met den rug half naar mijnheerke gekeerd, kletste ze met de vlakke hand driemaal achtereen op haar bloot achterwerk en schreeuwde: ‘Dàt is voor u! Dàt is voor u! Dàt is voor u!’ zooals het gemeen vrouwvolk dat bij ruzies doet om zijn verachting uit te drukken. Maar zij zag plots in den spiegel tegen den schoorsteen

[p. 98]

haar eigen naaktheid, schrok ervan ineen, werd meteen stil, en maakte een kruis.

De buitendeur van de keuken ging open. De vroegere knecht Lievens, Jan Saenen met zijn vrouw en zijn dochter, het hulpmeisje met haar vader, en nog een paar dorpelingen, kwamen binnen om den rozenkrans te bidden. Clementine schopte haastig met den voet haar broek onder mijnheerke's bed en raapte het kerkboek op.

De vrouw van Jan Saenen bad voor. Zij zat bij de deur tusschen de twee kamers. Op een paar na zaten ze allemaal in de sterfkamer met het gezicht naar het lijk gekeerd. Clementine had het laken over den scheef gezakten kop van mijnheerke getrokken, en ook de andere gewijde kaars aangestoken. Zij zat vooraan, het dichtst bij het bed, en men hoorde haar stem boven de andere bidders uit.

De rozenkrans was geëindigd, en de vrouw bad als slot: ‘O Godt wiens bermhertigheden zonder getal zijn, verleent aen de ziele van uwen dienaer vergiffenisse van alle zonden op dat zij de quytscheldinge daer zy altyt heeft naer verlangt door onze meedoogende smeekinge moge verkrijgen, die leeft en heerschapt in alle eeuwen der eeuwen, amen.

[p. 99]

 

Dag van gramschap en ellenden

 

Die des waerelts loop zal enden

 

En verbranden zal tot asch

 

Al wat hier beneden........’

- ‘O, gij schandalige...... schurk! Dief! Moordenaar! Valschaard!....’