Clementine

XI.

Het was tijdens deze crisis van gierigheid dat Rikus, de broer van Clementine, op het tooneel verscheen. Hij was tien jaar jonger dan zij, en de eenige van de broers en zusters - zij waren met zeven geweest - van wien ze ietwat gehouden had. Waaraan dat toe te schrijven was zou zij moeilijk hebben kunnen zeggen, Rikus had daarvoor nooit iets gedaan, maar het lag in de lijn van Clementine's ingewikkelde natuur. Die Rikus bezat een boerderijtje op den Hagelandschen steenweg, een huis vol kinderen, en hij had het verre van ruim. Hij was totdantoe hoogstens een- of tweemaal in het jaar bij zijn zuster op het kasteelke gekomen, om iets te zeggen over de kinderen, om haar op de kermis te verzoeken, daar Rikus er op rekende na haar dood Clementine's spaarcenten te erven. Een andere reden voor die schaarsche bezoeken had hij niet. Nu gebeurde het in dien tijd dat hij op een zondag na het Lof met Clementine mee

[p. 66]

naar het kasteelke ging, hij had een van zijn jongste meisjes, waarvan Clementine meter was, bij zich, en zij maakte voor hen de koffie klaar in de keuken. Die koffie was zeer duti, en de boterhams weinig in getal. Al pratend daarna over den slechten tijd voor de boeren, tegenslag hier en ongeluk daar, zegde Clementine ineens:

- ‘Dat is niks, Rikus, gij en de kinderen zult na mijn dood niets te kort hebben.’

Zij zuchtte omdat met het woord ‘dood’ het zelfmedelijden weer in haar opschoot. Rikus, die meende dat zij het had over haar spaarcenten, dacht: ‘Hoe lang zal dat nog duren!’ en hij zuchtte ook, en luidop zegde hij:

- ‘Dat is heel schoon, Clementine wicht, maar zoo veel kunt ge ook al niet gespaard hebben, niet waar.’ Daar klonk ontmoediging, en bijna geringschatting, in zijn toon. Clementine zweeg een oogenblik en keek op haar handen in haar schoot.

- ‘Ik zeg, Rikus, zei ze dan met stillere stem, dat gij en Urzela en de kinderen later niets zult te kort hebben.’

Hij bezag haar nu met aandacht, en verwondering, deed een paar trekken aan zijn pijp, over zijn mager gezicht gleed een sluwe trek.

- ‘Clementine, meent ge daarmee misschien....’ Hij kon niet raden, waarop zij zinspeelde.

[p. 67]

- ‘Marieke,’ - dat was tegen haar petekind - ‘ga eens spelen in den hof.’ Ze deed zelf de deur achter het meisje dicht, en zette zich terug op haar stoel.

- ‘Wat zoudt ge er van denken, Rikus, als ge later hier op het kasteelke kondt komen wonen?’

Met onderzoekende blikken keek hij haar in het gezicht.

- ‘Als hovenier?.... of hoe.... wat wilt ge daar mee zeggen?’

Zij knikte langzaam met haar dik hoofd en dronk aan haar tas.

- ‘Uw kinderen zullen met tante Clementine goed zijn, Rikus.’ Ze zegde het bijna treurig. ‘Dat wordt hier allemaal van mij, en na mijn dood is het voor u en de kinderen.’ Nu veegde zij met den voorschoot een traan uit haar oog.

Rikus zat daar alsof iemand hem met een stuk hout boven op den kop geslagen had. Hij kon niet meer spreken. Zijn hand beefde toen hij zijn tas terug op de tafel zette, en zijn gezicht werd ineens vuurrood.

- ‘ Zijt ge daar zeker van, Clementine wicht?’ vroeg hij heesch.

- ‘Zeker?.... Zou 'k anders zoo iets zeggen?.... Ik heb met mijn eigen oogen het testament gezien.’

[p. 68]

- ‘Maar onze Peer en onze Friede?’ De twee andere broers die nog in leven waren.

- ‘Die gaan me niet aan.’

Toen zag Clementine ineens dat de deur naar de zitkamer, waar mijnheerke in zijn zetel bij de kachel zat, op een kiertje stond. Zij ging die deur toedoen, maar keek eerst binnen. Neen, mijnheerke lag met zijn hoofd tegen den zetelrug, en sliep. Zeker, zeker, mijnheerke sliep.

Rikus was, voor het dien avond acht uur sloeg, smoordronken. Hij was een man die weinig sprak. Ook als hij zat was zweeg hij. Alleen aan Urzela, zijn vrouw, verklapte hij het geheim.

Het spreekt van zelf dat Rikus van dan af geregeld op het kasteelke kwam. Stilaan begon ook hij daar alles te bekijken met de blikken van den toekomstigen eigenaar, hij berekende reeds wat hij hier zou aanvangen, daar zou veranderen, en hij gaf zoo al min of meer zijn orders aan Jan Saenen. Hij bracht van zijn boerderijtje telkens wat mee, het schoonste fruit en de beste groenten uit zijn tuin, versche eieren, een gerookte ham, een paar keeren in de maand een kip, een konijn, Clementine had geen boter meer te koopen, zij leefden op het kasteelke nu bijna van Rikus. Als Urzela daarover soms wat zegde, antwoordde Rikus:

[p. 69]

- ‘Zwijg, het geluk van de kinderen hangt er van af.’ De gierigheid van Clementine vond daarin een groote voldoening. Zij heeft eenmaal een mandje peren, dat Rikus had meegebracht, verkocht aan den postmeester. Clementine liet nooit na aan mijnheerke te gaan toonen wat die goedhartige broer van haar had meegebracht. Mijnheerke knikte, en als zij weg was klotste het hikkend lachje door zijn enge keel.

Rikus heeft dat volgehouden tot het eind.

Hij vroeg soms met belangstelling aan Clementine hoe ver het stond met de gezondheid van mijnheerke, op een toon dien hij hartelijk meevoelend trachtte te maken, maar hij durfde haar onderwijl niet in de oogen zien. Want voor hem moest mijnheerke Parmentier geen dag langer leven, en hij vreesde dat dit wat al te duidelijk op zijn gezicht zou te lezen staan. Hij kwam nu geregeld elken zondag na de vroegmis een poosje bij haar in de keuken zitten, en ook in de week, 's avonds, als hij voor de eene of andere reden in het dorp moest zijn, of zonder reden. Hij kwam daar zitten in de hoop dat Clementine wat naders zou zeggen omtrent de erfenis, hij probeerde zelfs haar met een half woord er op te brengen. Maar Clementine deed dat niet, zij gebaarde het niet te hooren of niet te verstaan. Het was juist of zij

[p. 70]

eenigszins spijt had haar geheim verklapt te hebben aan Rikus. Zij genoot niet meer zoo gelukkig alleen van haar rijkdom als vroeger. De schaduw van Rikus' klauw viel er over. En haar houding deed soms in Rikus een verkropte woede tegen haar opstijgen, die hij met moeite bedwong, en hij keek haar met valsche blikken aan als zij het niet zag. Nu zij eenmaal zooveel gezegd had beschouwde hij het als een verongelijking, zoo niet erger, er niet meer over te vernemen. Gebeurde het dat Clementine hem iets zegde van wat zij later ging doen, had hij bijna lust haar te vragen: ‘En dat allemaal met mijn geld?’ Een zonderlinge toestand.

Het was toen Januari.