Officia Ciceronis, leerende wat yeghelijck in allen staten behoort te doen, bescreuen int Latijn

[fol. 99r]

Het derde boeck der Officien van M.T. Cicero.

§ Voorreden.

Catho heeft gescreuen van Publio Scipione diemen al der eerst Africanum noemde (wiens tijt ghenoot hy by na was) dat hy placht te segghen, ick ben nimmermeer minder ledich, dan als ick ledich ben, noch nimmermeer min alleen, dan als ick alleen ben. Dit was voorwaer een edele spruecke, die sulcken heerlijcken ende wijsen man wel betaemde: te kennen gheuende dat hy in zijn ledicheyt op zijne saken dochte, ende in zijn eenicheydt met hem seluen ghewoon was te spreken: alsoo dat hy nemmermeer ledich en was, ende somtijts eens anders ghesprake niet en behoefde. Dies maecten hem twee saken, te weten ledicheydt ende eensaemheyt wacker ende lustich, die een yeghelijck doen quelen. Ick wilde ick mede dat selfde waerlijck van my mochte segghen: maer can ic in desen d'edelheyt zijns heerlijcken verstants niet geheelic nauolghen metter daet, ick sals ymmers (soo ick naest mach) met de wille genaken. Want ick nv ledich ben, ouermidts ick my met

[fol. 99v]

godlose wapenen ende met gewelt, vande regeringe en vanden vierschare verstoten vinde. Daeromme ick de stadt oock verlaten hebbe ende dicwils wandelende lancx de velden alleen ben: maer noch dese mijne ledicheyt noch oock mijn eensaemheit en zijn by de zijne niet te gelijcken. Want Africanus verlatende d'alderheerlicste officien van Romen, nam somwijlen zijn ruste, ende ginc onderwijlen van de grote vergaderinghen ende menichte in zijn eensaemheyt als wt een onrustige sorchlike zee in een stille sekere hauen. Maer mijn ledicheydt comt wt ghebreck van hant ghebaer, ende niet wt begheerte van rust. Want wat isser doch (nae dat den raet te niet ghedaen ende tgherecht vernielt is) dat ick met eeren opt raethuys oft inde vierschare soude mogen handelen? dies ick nv, die in vergaderinghe van eerlijcke luyden ende voor allemans ooghen plach te leuen, vlieden moet wten gesichte der schelmen dier oueruloedich zijn: ende my selfs verberghen niet teghenstaende ick noch veel tijts alleen ben. Maer want de gheleerde mannen ons leeren dat wy niet alleen wt twee quaden het minste behoren te kiesen, maer daer oock yet goets wt te plucken indient daer inne is, soo ghebruyck ick ooc mijn ruste: doch niet sodanighen ruste, als den genen

[fol. 100r]

wel toe behoort die de stadt eertijts inrusten gheholpen heeft: noch ick en laet ooc die eensaemheydt niet quelen die my de noot ende niet mijn wille toebrengt. ⁺Ende alhoe wel dat Africanus (iae oock na mijn oordeel) meerder lofs vercreech, soo en vintmen nochtans niet van zijn schriften ouergebleuen daermen zijn verstant noch aen mach mercken: noch men siet gheen werck zyns ledicheyts, noch ons en blijckt gheen dienst van zyn eensaemheydt daer wt men mach verstaen dat hy door zyns ghemoets beweghinghe, ende door de nasporinge der dingen (die hy al denckende ondersochte) nemmermeer ledich noch eensaem en was: maer want ick soo vele crachts niet en hadde, dat ick my met myn swyghende gedachten af mochte trecken van de eensaemheit, so hebbe ick alle myn naersticheyt ende sorchvuldicheyt tot desen arbeyt van schryuen ghestrect. Also hebbe ic en weynich tyts de wijle tghemeen weluaert ter neder lach meer geschreuen, dan ic in veel iaren by staende regiment gedaen hebbe. Nv alhoe wel de gheheele Philosophia (myn lieue Cicero) vruchtbaer ende rijc is, noch oock in gene plaetsen woest noch ongebouwen: soo en isser nochtans gheen plaetse die oueruloediger is, dan vande officien, daer de leeringen om stantuastelyck

+ Cicero prijst bedectelijck zijn maniere van ledicheyt.

[fol. 100v]

ende eerlijck te leuen wt gehaelt werden. Daeromme alhoe wel ick betrouwe dat ghy daghelijcx dese dingen leert ende hoort van onsen Cratippo de fleur vanden tegenwoordighe philosophen: so acht icx v nochtans nut dat sulcke saken altijt in v oren clincken: ia dat ghy (indient wesen mochte) anders niet met allen en hoorde. Ende al ist soo, dat sulcx een yeghelijck die den wech van eeren dencken te bewandelen, van noode is te doen: soo en weet ick niet, dattet yemandt nootlijcker is dan v. Want ghy en hebt gheen cleyne wacht opten halse om mijn naersticheyt na te volgen, een grote wacht om mijn eere, ende oock al yet wat om mijn fame nae te volghen. Soo hebdy daer en bouen een swaer pack geladen, te weten van de Atheniensers ende van Cratippo, totten welcken ghi ghereyst zijt, als tot een marct van goede consten: van waer het v met allen schandelijc is ledich weder te comen: want sulcx des stadts ende v meesters vermaertheyt tot groter oneeren wesen soude. Daeromme suldy v met herte met sinnen ende met vlijtigen arbeyt (indient leeren anders meer arbeyts dan lusts is) begheuen ende strecken totter leeringhen: op dat ghy niet en maect dat ghy v selfs onthelpt als ick v met alle behoeften besorge ende helpe. Daer van ist nv dan genoech:

[fol. 101r]

want ick v dicwils veel gheschreuen hebbe om aen te porren ende te vermanen. Maer nv wil ick weder tot de deylinge van mijn voortstel gaen.