Officia Ciceronis, leerende wat yeghelijck in allen staten behoort te doen, bescreuen int Latijn

Van twee manieren van miltheyt, ende hoemen die pleghen sal om svolcx ionste te ghewinnen.
Het x. Capit.

[fol. 83r]

Na dat ic verclaert hebbe wat den ionghelinghen betaemt om glorie te vercrijghen, so wil ick nv van weldaden ende miltheyt segghen die oock tweederley is. Want men staet den behoeftighen in staden met behulpelike daden oft met ghelt. Het ghelt te gheuen valt lichter om doen bysonder den rijcken: maer yemant metter daet ende lichame by te staen, is vriendeliker ende heerliker: tbetaemt ooc beter eenen edelen ende vromen man. Ende alhoe wel in beyde desen een milde ionst ende wille is om den behoeftigen hulp te bewisen, so haeltmen nochtans het eene wter kisten, maer tander wter duecht. De ghiften die wt eyghender borsen gheschenct werden, doen den fonteyn van vriendelicheyt verdrogen ende minderen tvermogen, also wert de ghetrouheyt oft vriendelicheit door vriendelickheyt wech ghenomen: de welcke, hoemense tegens meer behoeftigen gebruyct, hoe datmense minder teghens velen ghebruycken mach. Maer die met haer naerstich behulp, te weten met huer duecht, cloecken raet ende vroomheyt int bescermen weldadich ende milt zijn, dese sullen inden eersten so vele te meer hulpers hebben om anderen wel te doen als si meer luyden behulpelic zijn gheweest: ten anderen sullen

[fol. 83v]

si door de ghewoonte huerder weldaden bereyder ende dies te meer wel geoeffent zijn om veel luyden goet te doene. Philippus berispt sinen sone Alexandrum wel te recht in een brief om dat hy der Macedoniers ionst met gauen sochte, seggende, wat heeft v doch so onuernuftich doen hopen, datse v ghetrou souden worden, die ghy met ghelt omghecocht soude hebben? oft bestaet ghy henluyden vroet te maken dat ghy niet huerluyder Coninck, maer huer dienaer ende borsdrager zijt? vintmen ooc yet schandelijckers voor een Coninck? tis oock te sijner dat hy die miltheyt een ommecopinghe noemt: want d'ontfangher daer door verarcht, ende werdt te bereyder om altijt weder wat te verwachten. Dat schreef hy sinen sone, twelck ick yeghelijc gheseyt acht te sine. ⁺Daeromme en is niet te twijfelen of het vriendelijck behulp dat met moeyte ende arbeyt geschiet en is eerlijcker, strect breeder ende mach tot meer luyder nut zijn, dan tschencken van ghelt. Nochtans salmen oock somtijts zijn miltheyt met ghelt betoonen, noch dese maniere van behulp en is oock niet te verachten: maer men sal dickwils van sine haue den behoeftighen, die helpens waerdich zijn, gheuen, nochtans met naerstich opsicht ende met maticheyt: want vele hebben

+ Behulpelicheit metter daet gaet scenckinge van ghelt te bouen.

[fol. 84r]

huer goeden onnutteliken verdaen door onbescheyden miltheydt. Wat machmen doch sotters vinden, dan naerstich te arbeyden om niet langhe te doen datmen gaerne doet? soo volcht het rouen ooc gemeenlijc nae sulcdanighe miltheyt. Want alst onnutte gheuen arm ghemaect heeft, soo maect behoefte de handen gheweldighers in ander luyden goeden. Als sy dan milt willen zijn om ionst te vercrijgen, en werdense noch soo niet bemint vanden genen die si gheschenct hebben, als si wel gehaet werden vanden ghenen dien zijt benomen hebben. Daeromme en salmen de gheltkist soo vast niet sluyten dat de goedertierenheydt die niet openen en mach: noch oock niet soo wijt ontsluyten datse alle man open sy. ⁺De mate moet hier by zijn: ende die moet haer aenstellen ende schicken na tvermogen. In dese dingen behoortmen te gedencken tgene dat door dicmael geseyt te sine tot een spreecwoort geworden is, te weten dat geuen geen bodem en heeft. Maer wat mate mach daer doch zijn, daer de geuer altijt meer int gheuen ghewent, ende d'ontfangher altijt wel meer begheert.

+ Men moet de miltheit matigen na tvermogen.