Huishoudelyk woordboek

Vervattende vele middelen om zyn goed te vermeerderen, en zyne gezondheid te behouden, Met verscheiden wisse en beproefde middelen

D.

dauwurm is een ziekte van de huit, waarop zy een korst maakt, die ’t vel schubbig, of zemelig doet zyn. De Dauwurm maakt veel gejeuk.

I. Neemt een half drachme Kamfer; Nagelen, een half once; Gember een half once; Grana Paradisi, een dozyn; Gom Adragant, een weinig; levende Zwavel zo veel als gy wilt; Varkensreuzel, van een mannetjes Varken, zo veel nodig is, doet dit alles wel onder een, en maakt het tot poejer, daar na mengt het met Reuzel, en maakt’er soort van smeersel van; waar mede gy de Dauwurm smeert; gy zult het ook voor de schurft gebruiken.

II. Neemt sap van de wortel van Lapatum Acutum zes oncen; Olie van Hennip een pond; fyn geschrapte Zeep vier oncen; roet van den mond eens Ovens, wel fyn gemaakt, een half once; doet alles over ’t vuur in een vat koken, en roert het gedurig tot een smeersel; smeert’er de Dauwurm mede, en wast ze met Pis.

III. Neemt voor twe stuivers wit Maagden Was, zoete Amandelolie een once; Veneedse Terebinthyn, door ’t wassen in Rozenwater aan smeersel gemaakt.

Doet in een bekwame pot uwe was smelten op een Konfoort; als het gesmolten is, doet’er het andere in, neemt het van ’t vuur, en slaat het met den andere, tot dat het de dikte van een smeersel heeft; bewaart het met den andere; en gebruikt het als gy het nodig hebt, om’er de Dauwurm mede te smeren.

IV. Doet in ’t voorjaar Neutenolie koken, en neemt vyf, zes levende Padden, gooit ze daar in, als zy enigen tyd gekookt hebben, zo haalt ze daar uit, en gooit ze weg. Bewaart die Olie in een glazen fles, en smeert’er de Dauwurm mede, die daar in ’t korte van zal droog worden.

V. Neemt Sublimaat, Kwik, Ceruis, een once van elks; zoete Amandelolie, twe oncen; Limoensap twe dragmen. Doet daar de Kwik in doden, stoot daarna het overige, mengt het door een, en slaat het drie, of vier uren deur een; zo zult gy een smeersel hebben, waar mede gy ze smeren zult; ’t neemt eerst de hitte weg, en daar na geneest het.

Voor ontstoken Dauwurm.

I. Neemt Goudglid een once; Ceruis een once; Olyvenolie een half vierendeel; Wynazyn twe lepels vol.

Doet alles in een verglaasde pot; doet het over klein vuur koken; als het zal tot een smeersel gemaakt zyn, haalt het van ’t vuur, en bewaart alles tot dat gy ’t van noden hebt; als gy ’t wilt gebruiken, legt het op ’t kwaad, en smeert het’er warm mede.

II. Neemt Waterkers, stoot ze met Zout, en legt ze op ’t kwaad.

III. Neemt de poejer Algeroth, mengt ze met Pomade, van bloem van Oranje, of Jasmyn, of Rozensmeer, en smeert’er de Dauwurm mede.

IV. Neemt een eind van een hout van Hazelaar, ontsteekt het aan ’t eind, en houdt het gans brandende, tegen een Tinnen Tafelbord, dat gy een weinig schuin zult houden, dan zal’er rode Olie van loopen, waar mede gy de Dauwurm zult smeren.

Om de Semelige Dauwurm te genezen.

I. Doet een stuk verse Boter, zo groot als een Ei, in een Tinne Schotel, zo veel Pik, en mengt het onder een, bewaart het in een aarden pot, en legt het alle avond op de Dauwurm.

II. Neemt een glas goede Wynazyn, doet daar in weeken een vers Ei in zyne schaal, dan zal’er een schuim op komen, waar mede gy de Dauwurm zult smeren.

Voor de Dauwurm van ’t Aangezicht.

Men geneest ze door ze dikmaal met Wynazyn te smeren; waar in men zal hebben een Ei doen weeken, zo lang, tot dat de schaal is gesmolten.

Andere middelen voor de Dauwurm.

I. Neemt Zout van Wynsteen, Koperrood van elks een pond, doet het in drie pinten witte Wyn, doet alles een uur lang over klein vuur koken. Dit mengzel is een schat voor Dauwurm, Haairwurm, Semelschurft, Melaatsheid, Myt, enz.

II. Neemt Goudglit, fyn gestooten, twe oncen, doet het in een pan over vuur dat brand zonder

[p. 1479]

rook, roert gedurig met een hout, tot dat’er vonken uit de stof komen, doet’er dan een pond sterke Wynazyn by; laat ze maar een walm daar mede opkoken, en neemt ze dan van ’t vuur; laat ze koud worden, en daar na deurzygen. Neemt de drie derden van die vocht, en een derde Olyvenolie, stoot het onder een in een kom met kleine roeden, tot dat het een Pomade is geworden, daarge twe, of drie maal mede zult smeren.

III. Doet Bloedzuigers in Rivier-, of Meerwater koken, en mengt het met Wynsteenzout, wast’er u mede, en de Dauwurm zal haast zyn genezen.

IV. Zo gy een smeersel met Koejen merg maakt, en zuiver Schapensmeer, dat gesmolten is; mengt het met sap van Marjolein, ’t geen gy op de Dauwurm zult leggen, zo zult gy worden genezen.

V. Men moet Posteleinsap, sap van Gouwe, Weegbreê, Nagtschade, Limoen gebruiken, en zo dit middel niet sterk genoeg is, zal ’t goed zyn, daar wat rode Wynsteen by te doen, en smeert met dat mengzel de aangedane plaatzen.

VI. Laat den tyd van enen dag een goede sterke witte Wynazyn op de wortel van Patig, in schyven gesneden, trekken; smeert de Dauwurm drie, of viermaal daags met een schyfje.

VII. Doet tien greinen Subblimaat, en een half drachma Aloes in zo veel Weegbreêwater als dat van Nachtschade koken, tot op de helft.

VIII. Laat de poejer van Leijen in goede sterke Wynazyn met Zout koken, en smeert’er de Dauwurm mede.

IX. Neemt de Gom van een Kerseboom, een weinig Zwavel, met twemaal zo veel Zout, als Zwavel; laat alles in zeer sterke Wynazyn weeken als gy kunt, en smeert met dat mengzel de vlakkige plaatzen.

X. Smeert de Dauwurm met uwe nuchteren kwyl, of met een Gom, die om de Wyngaart wast: maar men moet ze te voren met Salpeter vryven, of wel met gestooten Tabak, leggende de droessem en ’t sap op de Dauwurm.

Geheim voor de Dauwurm van ’t Aangezicht.

Neemt een halfpond Goudglit, laat het koud trekken in een halfpint witte, of rode Wynazyn. Legt de Room, die’er op komt, met de vocht, die na melk gelykt op de kwaal.

doofheid van gevoel; dit is een ophouden van gevoel voor een tyd. Somtyds is ze algemeen; en men wordt ze gewaar aan een geprikkel, als of het krevelde van Wurmen; somtyds is ze niet dan aan een gedeelte, maar somwyl is ze meest aan de beenen; men noemt het in ’t nederduits Krevel. Zo ’t dikmaal gebeurt, dreigt het Stuipen, of Lamheid; is’er drajing in ’t hoofd by, moet men Apoplexie, Lamheid, of Doodslaap vrezen.

Die van een slag komt, of van een wonde, is ongeneeslyk, men moet ze genezen gelyk Lamheid. Zo zy door te veel bloed veroorzaakt wordt, zal men zo veel ontnemen als men nodig heeft, en purgeren door Cassie, en Catholicum Duplex, af met Syroop.

De Doofheid wordt veroorzaakt, als’er Zenuwen gedrukt worden; men noemt het in ’t Nederduits slapen, want dan willen de geesten, als sliepenze niet deurgaan, zo dat men naaulyks kan staan op de beenen, zo het daar in is. Men voelt een geprikkel als van Spelden, het komt om dat de deelen ongelyk worden aangedaan, want de dooven zyn vast aan de gezonden; daar is geen beter middel, dan de leden wel uit te rekken.

dwaallichten, of stalkaarsen noemt men zekere lichtjes, die huppelen ontrent water in moerige plaatzen, en by nacht gezien worden.