Naar de Barbiesjes

[p. 168]

Hoofdstuk 26
De verbranding van Olloque

Hun volgende kamp sloegen ze in de bewoonde wereld op. Een Indianendorp lag op een eiland in de rivier en hun kamp aan de vaste wal ertegenover, daar waar de Indianen een vast landingspunt hadden: kleine korjalen van boombast voeren met grote regelmaat heen en weer. Want het dorp op het eiland was slechts de helft van de Indiaanse nederzetting. De rivieroever, die bij het water maar een paar voet hoog was, steeg vervolgens vrij steil tot wel zeventig voet boven de waterspiegel. Langs die steile wand liep een hoge trap, gemaakt van een enorme woudreus, die men kennelijk met overleg had omgehakt en tegen de oeverwal laten vallen. In de stam waren op regelmatige afstanden kleine horizontale vlakken uitgehakt, zo'n honderd ‘treden’. Op de hoogte waar de trap heen leidde, konden ze hutten zien staan.

‘Ik heb wel eens gehoord van een stad met voorsteden,’ zei Tania, ‘maar wat van de twee is hier de stad en wat de voorstad?’

‘Hoe hebben ze dit in 's hemels naam voor elkaar gekregen? Zonder zaag... Met stenen bijlen?’ vroeg Mani zich af.

‘Zou dat dorp daarboven als een soort van onneembare burcht fungeren, in geval van oorlog?’ zei Monge. ‘Dat eiland is natuurlijk heel kwetsbaar.’

Een van hen vroeg aan de Indiaan Olloque of ze de trap mochten beklimmen. Hij stemde aarzelend toe. Monge ging als eerste, de andere jongens volgden hem. Tania wilde liever beneden blijven, maar toen de Indiaan haar aanbood mee te gaan, zodat ze zijn arm kon vasthouden, won haar nieuwsgierigheid het van haar angst en begon ze aan de beklimming van de trap.

De drie jongens waren nog niet boven toen het gebeurde, dus die konden op het fatale ogenblik zelf niets zien, en bene-

[p. 169]

den was er niemand die keek. Degenen die langs de rivier bezig waren met het kamp of de korjalen keken pas op toen zij de door merg en been gaande gil van Tania hoorden en het daarop volgende bonzende geluid van de vallende Indiaan.

Hij had het meisje dus losgelaten. De traptreden waren natuurlijk ook niet breed genoeg voor twee personen. Misschien had Tania van schrik een duwende beweging gemaakt. In elk geval rolde de arme Olloque met grote snelheid de boomtrap af. Vlak voordat hij helemaal beneden was, sloeg hij met zijn hoofd tegen het harde hout zodat de klap ver te horen was. Daarna rolde het lichaam bedaard het onderste, minder steile deel van de oeverhelling af en kwam vlak bij de rivier tot stilstand.

Op het moment dat hun vriendin begon te gillen, hadden de drie jongens boven haar zich omgedraaid en waren voorzichtig afgedaald naar het meisje, dat nu, stapje voor stapje, naar beneden durfde. Daar stond al een aantal mensen rond de hevig bloedende levenloze Olloque.

Dokter Hahn knielde langdurig naast de Indiaan, stond op en verklaarde ernstig dat hij dood was. Sjom Bok keek zeer bezorgd. Er kwamen steeds meer onbekende Indianen om hen heen staan, onder anderen een oude man met drie prachtige veren in de band om zijn hoofd.

‘Gaan jullie hier maar weg,’ zei Sjom Bok streng maar niet onvriendelijk tegen de vier republikeinen. ‘Wacht in het kamp tot ik terug kom. Dit kan heel moeilijk worden.’

Hij was bezorgd omdat Olloque zijn beste tolk was geweest. En hij was bevreesd dat de Indianen de expeditie zouden beschouwen als ‘dader’ van het ongeval.

Terwijl de filosofen wachtten, voerden de Pruisen gesprekken met de kapitein van het dorp, die gelukkig zoveel Engels verstond dat hij geen tolk nodig had. Het lichaam van Olloque werd overgeroeid naar de nederzetting op het eiland.

Uren later kwamen de twee expeditieleiders terug. Hortend en met grote tussenpozen zette Sjom Bok uiteen hoe de zaak er voor stond.

[p. 170]

‘Afschuwelijk. Dit was de man die ik van alle dragers en roeiers het langste kende. Een fijne kerel, zachtaardig en betrouwbaar tot en met. Ik heb met de Indianen gesproken. Zij vinden het een fout van Olloque dat hij jullie heeft toegelaten op de trap. Het schijnt een soort van heilige trap te zijn, gewijd aan hun godin. Dus in zekere zin is het ongeluk zijn eigen schuld, in hun ogen. Toch lijkt het me beter als jullie maar een beetje uit de buurt blijven, en wij zelf trouwens ook. Op één na tenminste. Want ze willen dat één van jullie de lijkverbranding bijwoont. Ik moet die aanwijzen. Liever had ik jullie alle vier van het eiland gehouden, want dat ligt op Nederlands gebied en je weet maar nooit. Wie zal ik afvaardigen? Wie is het minst kwetsbaar?’

Hij zweeg en dacht na. ‘Monge sluit ik meteen al uit. Ik kies uit jullie drieën. Jullie hebben mijn keuze zonder protest te aanvaarden.’

Monge zei direct dat hij de grootste en de sterkste was en dat de hele reis om hem was begonnen, dus dat hij moest worden gestuurd. Ook de anderen vonden ieder voor zich dat zij het meest in aanmerking kwamen. Toen Tania erover begon dat zij zo niet de schuld van het ongeluk was dan toch de aanleiding ertoe, baste Sjom Bok: ‘Stilte. Iedereen akkoord met mijn aanwijzing. Ik heb er lang genoeg over nagedacht. Jij gaat!’ En hij wees Axel aan.

‘Jij krijgt iets mee,’ zei Sjom Bok zakelijk. ‘Een van onze geweren. Dokter Hahn zoekt het slechtste al uit.’

‘Wacht even, sir,’ zei Axel. ‘Als dit u ernst is, dan is het mij ook ernst. Ik wil dat dokter Hahn een bruikbaar geweer uitzoekt en ook wat kruit meegeeft.’

Sjom Bok zweeg. Was hij een beetje beschaamd? Dokter Hahn zei opgewekt: ‘Dat doen we.’

Het geweer werd gekozen, de werking uitgelegd. Twee mooi uitgedoste Indianen kwamen Axel halen. Hij nam afscheid van zijn vrienden en de Pruisen.

Ze keken hem bezorgd na toen hij fier en rechtop naar de korjaal liep.

[p. 171]

‘Als ze hem niet op tijd terugbrengen, halen we hem,’ gromde Sjom Bok. ‘Met onze grote korjaal. Wij hebben nog altijd meer geweren dan zij. En het is maar de vraag of zij overweg kunnen met dat ene geweer.’

Axels vrienden vonden het beter daar maar niets op te zeggen.

Eigenlijk zaten ze allemaal te wachten.

Een eeuwigheid later schrokken ze op van een schot op het eiland.

‘Dat zal uw geweer zijn, sir! Schieten kunnen ze dus blijkbaar,’ zei Tania sarcastisch.

Het bleef bij dat ene schot.

Terwijl de duisternis viel, hoorde het wachtende gezelschap aan de oever plotseling feestgedruis op het eiland. Kort daarna zagen ze vuur.

‘Ze zijn begonnen met de verbranding,’ zei Sjom Bok.

Onthutst vroeg Tania: ‘Hoe kan Olloque nou opstaan op de Jongste Dag?’

‘Ben jij zo opgevoed?’ vroeg dokter Hahn. ‘Maar over de hele wereld worden meer mensen verbrand dan begraven, hoor, neem dat maar aan van mij.’

‘En hoe moet het met mensen die door wilde dieren zijn opgevreten?’ voegde Mani eraan toe. ‘Die opstanding uit de doden kan onmogelijk letterlijk bedoeld zijn.’

Tania, die met haar rug naar het vuur op het eiland was gaan zitten, vroeg om haar gedachten af te leiden: ‘Monge, geloof jij in God?’

‘Wacht even,’ antwoordde Monge, ‘vertel mij eerst wat “god” betekent. En ook zou ik graag willen horen wat dat is, “geloven in”.’

Mani juichte: ‘Goed zo, Monge, zet hem op!’

Deze tussenkomst ergerde Tania. Zij zei: ‘Hou jij je erbuiten, alsjeblieft. Wat ik vraag,’ zei ze zich tot Monge wendend, ‘is of jij niet denkt dat alles door iemand is geschapen.’

‘Door een meester?’ was de spottende wedervraag. ‘Door een blanke meester wellicht? Nee. Alles wat er is, is zichzelf.’

Raadselachtige woorden die Tania nieuwsgierig maakten.

[p. 172]

Ze luisterde naar Mongelawo's uiteenzetting. ‘Elke boom die er is, heeft zichzelf gegroeid. Elke rivier stroomt zichzelf. Iedere mens wordt zichzelf. Noem die dingen maar god. Maar als je een halve kokosnoot vol water uit de rivier schept, dan is dat geen god. Het is iets dat door de mens gemaakt is, en met water gevuld. De kokosnoot zelf was nog een beetje god, maar de halve dop is het al niet meer. Het water is een beetje god, want het komt uit de rivier.’

‘En de mens die met die nap water schept?’ vroeg Tania.

‘Die is dus ook een beetje god. Als hij wil. En hij wil altijd wel een klein beetje, zelfs als hij slaapt. Alleen niet meer als hij dood gaat.’

‘En wat gebeurt er als hij dood gaat?’

‘Dan houdt hij op met leven. Maar alleen wat leeft, kan dood gaan, dus hij was god!’

‘Hij is god geweest, bedoelt Monge,’ zei Mani, die hem wilde ondersteunen.

‘Nee,’ zei Mongelawo, die het nu moeilijk kreeg, ‘eigenlijk blijft hij god, denk ik. Hij kan een betere god worden, dat is een goede geest. Hij kan ook een slechtere god worden. Dat noemen jullie duivel.’

‘Kun jij dan weten wie er bij voorbeeld een goede god is?’ vroeg Tania. Ook Mani keek Monge gespannen aan.

‘Ach kom,’ lachte de lange zwarte jongen. ‘Jullie zouden toch beter moeten weten. Jullie spreken hem elke dag!’

‘Meneer is zelf een god,’ snoof Mani boos.

‘Monge, maak er geen flauwe grap van,’ zei Tania.

‘Bedoel je dat er in ieder mens iets van god zit?’ vroeg Mani.

‘Als je het zo wilt zien, ja,’ antwoordde Monge, opgelucht dat hij tenminste een van hen niet beledigd had. Ik ben een beetje mijn eigen god. En dat zijn alle mensen. Jullie ook.’

‘En ook de dieren?’

‘Zelfs dat wil ik niet tegenspreken. En elke boom. En sommige stenen.’

‘Flauwekul, Monge! En dat weet je zelf ook best, want nu haal je alles door elkaar!’ vond Tania.

‘Wij moeten dus toch eerst afspreken wat we onder god

[p. 173]

dienen te verstaan,’ probeerde Mani te bemiddelen.

‘Schei uit, ik word niet goed van jullie,’ zei Tania.

‘Luister toch eens!’ zei dokter Hahn met een gebaar naar het eiland, waar dof gebons klonk en feestgedruis, en waar het vuur hoog opvlamde.

Weer zaten ze zwijgend bijeen.

Iemand zei: ‘Als je in je eentje stil op iets wacht, is dat niet zo stil als wanneer drie mensen stil op hetzelfde wachten.’

Ook op het eiland werd het geleidelijk stil.

‘Daar is hij!’

Jawel, daar was hij, en hoe. Hij was naakt en twee Indianen ondersteunden hem bij het uitstappen. Zij pakten Axels kleren uit de korjaal en overhandigden ze aan dokter Hahn, die riep: ‘In bed met hem! Maar eerst aankleden!’

Dat deden zijn vrienden, zo goed en zo kwaad als het ging. Ze legden hem in zijn hangmat. De jongen viel direct in slaap.

‘Wat is er met Axel?’ fluisterde Tania.

‘Hij is dronken,’ zei de dokter.