Naar de Barbiesjes

[p. 128]

Hoofdstuk 20
Naar de Indianen

Toen Tania zich meldde bij de hut van haar vrienden ging net de vierkante en lage deur open. De jongens hadden in de hangmatten geslapen die zij er hadden aangetroffen. Een beetje frisse lucht daar was geen weelde.

Het verbaasde hen dat zij blijkbaar het eerste wakker waren van het hele dorp. Slaperig kwam er zo nu en dan een manlijke of vrouwlijke bosneger uit een hut. Ook de honden leken langslapers te zijn. Zij moesten nogal lang wachten op de vrouwlijke basja. Die vertelde, desgevraagd, dat zij wel getrouwd was maar dat haar man in een ander dorp woonde. Dat scheen normaal te zijn in deze samenleving. Hij kwam heus wel eens logeren, hoorden ze en zij woonde ook wel eens een poosje bij hem in het andere dorp.

Ze ontbeten met eieren, cassavepap en bakbananen. Daarna gingen zij naar de rivier om zich te wassen. Een paar mannen en vrouwen waren al aan het vissen. De basja legde uit dat er 's morgens vroeg nog wel vissen afkwamen op het afval van de vorige dag. 's Avonds beten ze het best, overdag nauwelijks. Dit waren de vroegste mannen en vrouwen, die aten graag een geroosterd visje bij hun ontbijt.

Nu kwam hun ‘eigen’ basja er ook aan met twee zeer stevige mannen die de bagage van de club al bij elkaar hadden. Hij had een grijs lapje bij zich, dat hij de filosofen toonde. Het droeg een teken van het Groot Opperhoofd.

‘Neem dit,’ zei de basja plechtig tegen Axel, ‘en vertel in Paramaribo aan de Granman van de Hollanders het volgende.

Ik, het Groot Opperhoofd van de Bosnegers in Oemoekabo, zeg dat de zwarte man die zich Mongelawo noemt en die Abonni heet, behoort tot mijn stam omdat zijn moeder een dochter is van een kleinzoon van de grootmoeder van onze

[p. 129]

stam. Ik verzoek om een brief waarin u verklaart dat genoemde Abonni zich als een vrij man in uw stad en landstreek zal kunnen ophouden. Hij zal hier moeten komen als wonderdokter.’ Axel moest de boodschap herhalen.

‘Ja,’ zei deze wat verlegen, ‘dat vind ik moeilijk. Ik wil dat woord “wonder” er liever niet in hebben. Een echte dokter bij ons doet niet aan wonderen.’

De basja beweerde dat als iemand van een slechte geest verlost werd en beter gemaakt, dat een wonder was en dat Axel te gehoorzamen had.

‘Geef hem maar gelijk, hij hééft eigenlijk ook gelijk,’ voegde Mongelawo eraan toe.

‘Zeg, hoor eens even!’ viel Tania in. ‘Geloof jij dat zelf?’

‘Soms wel,’ hield Monge vol.

‘Luister nu eens,’ zei Mani, ‘ten eerste moet Axel ooit weer terugkomen in Paramaribo, wil deze onzin werken. En ten tweede moet de gouverneur zo'n brief willen schrijven en dat ook nog zonder toestemming van oom Lowie.’ Hij lachte hartelijk. ‘Laten we maar gaan, vrienden. Mombakka - ha!’

‘Nou goed,’ zei de basja, ‘de allerbeste wensen van de Granman.’

De twee roeiers hadden een paar pakjes van palmbladeren bij zich met voedsel voor onderweg. Erg zorgzaam! Zij kozen een grote korjaal uit waar alles en iedereen gemakkelijk in kon. Nu werden er handen geschud met de twee basja's die hen uitgeleide deden. Geweer, kruit en lood bleven, zoals afgesproken, achter. De vier vrienden kregen een pagaai in de hand geduwd. Een van de twee bosnegers kwam helemaal vóór, de ander werd de achterste roeier. Monge werd achter de voorste roeier geplaatst maar de andere drie hadden intussen zoveel ervaring dat er gelijkmatig en goed geroeid werd. Zij voeren dicht langs de kant, waarschijnlijk omdat daar de minste stroom stond.

‘Saramakkarivier?’ vroeg Axel aan de bosneger die het dichtst bij hem zat. Hij schudde het hoofd: ‘Pikini Lio.’ Pikini betekende klein, het kwam van het Portugese pequeno en lio was natuurlijk rio, rivier. Maar was het de Pikini Rio of een

[p. 130]

kleine rivier? Daar kwamen ze niet achter. Was het de Pikini Rio, dan voeren ze nog in het stroomgebied van de Surinamerivier, hopelijk wel een flink eind in zuidwestelijke richting. Ten slotte moesten ze naar de Berbice. De stroom maakte zoveel bochten dat er zonder betrouwbare instrumenten geen touw aan vast te knopen was.

Hoewel zij stevig mee peddelden, hadden zij voor het eerst gedurende hun reis het gevoel een pleziertocht te maken. Zij keken hun ogen uit naar de vele soorten bomen en vogels. Een keer staken twee vogels (eenden?) vlak voor hen de rivier over en de voorste roeier had al naar zijn boog gegrepen toen de achterste hem scherp verbood te schieten. De reizigers begrepen dat het tijdverlies zou betekenen als hij raak schoot, want dan moest de vogel worden opgezocht. Er was kennelijk haast.

Nu en dan onderhielden de bosnegers zich met elkaar, over de hoofden van de passagiers heen. Die verstonden er niet veel van.

Zij legden mijl na mijl af. Een paar maal kwam de voorste roeier overeind. Dan borg hij zijn pagaai snel binnen boord en greep de koelastok. Hij loodste de korjaal door ondiepten heen en tussen sleuven door die hij op wonderbaarlijke manier uit het hoofd leek te kennen. Eenmaal zagen zij boven een boomkruin in het oerwoud grote donkere vogels zweven, wel zeven, acht.

‘Daar moet op de bodem een groot dood dier liggen,’ zei de achterste roeier, ‘want dit zijn gieren. Misschien een tapir.’

‘Misschien een bakra, een blanke,’ riep de voorste roeier lachend. Die zei knorrig iets terug, dat Tania niet verstond, maar voor zichzelf uitlegde als ‘Doe niet zo onbeleefd tegenover onze passagiers!’ Hoewel zij helemaal niet wist of zij gelijk had, riep zij toch naar achter:

‘Dank je wel.’

Hierop vroeg Axel, die peddelend had zitten peinzen: ‘Waar dank je me voor?’ en ontwikkelde zich een klein gesprek.

‘Jij mocht tenminste blijven, Axel. Begrijp je waarom ze mij

[p. 131]

beslist kwijt wilden?’ Nee, hij begreep het niet.

‘Omdat ik geen vader of moeder heb. Niemand van het dorp weet wie mij heeft grootgebracht. Aan wie moeten ze voor mij betalen, gesteld dat iemand met mij zou willen trouwen? Ze zullen nooit weten wat ze met mijn koenoe moeten, noch met die van mijn vaders noch met die van mijn moeders kant. Je weet toch wat de koenoe is, Axel?’

‘Ik dacht een soort als persoon voorgestelde gemeenschappelijke geest van de groep waar je bij behoort.’

‘Precies, en waar behoor ik bij? Zie je wel jongen, dat het moeilijk zit als ze mij in het dorp opnemen? O, kijk eens, die vogel loopt op het water!’

‘Dat is de christusvogel,’ kwam de stem van Mani nu achter hen. ‘Echt, die noemen ze zo, dat weet ik toevallig.’

Op dat ogenblik richtte de voorste roeier zich op om weer koelaman te worden. Het doel van de reis bleek bereikt te zijn. Ja, daar zagen ze de Indianen. Naakter dan de bosnegers, kleiner en lichter gebouwd. Vrij schuw. De mannen droegen veertjes in het haar, de vrouwen kraaltjes in brede banden om de benen. De begroeting was niet direct hartelijk te noemen. Van de taal waarin het overleg plaatsvond verstonden de filosofen geen woord.

‘Ik vind hen mooier dan de bosnegers,’ zei Mani.

‘Ach, wat is mooi? Ik vind dat ze fraai beschilderd zijn,’ was de mening van Tania.

‘Hun haar is heel anders dan dat van bosnegers,’ vond Axel.

Monge zei niets, maar keek scherp toe hoe de bagage door de twee roeiers werd uitgeladen en op een rots gelegd.

Nu overhandigden de bosnegers de voorman van de Indianen een mes en wat vogelveren.

‘Wij worden verruild,’ zei Mani, ‘en zijn niet veel waard.’

Op het ogenblik dat de Indianen een deel van de bagage van de vier vrienden opnamen - de rest moesten zij zelf maar dragen - en de bosnegers verlegen ten afscheid knikten, hun kano keerden en van de rotskant afstootten, nam een pijnigend gevoel van twijfel bezit van onze vier reizigers. Hoe zat het nu met hun korjaal? Ieder liep nu met zijn houwer aan de riem en

[p. 132]

wat losse spullen in een hand achter de Indianen aan, die over het rotsachtige en oplopende massief vooropgingen.

Waar de rivier weer bevaarbaar werd, lagen een paar korjalen en op korte afstand daarvan stonden niet meer dan vier of vijf hutten. Ze verschilden hemelsbreed van die in het dorp waar zij vandaan kwamen. Ze bestonden uit palen met wanden van bladeren. Om de middenpaal van elk ‘huis’ lagen aarden potten en kalebasschalen. Die paal droeg een rond beschilderd deksel dat boven de omhoogrijzende wanden uitstak: daar was dus een luchtgat waar toch geen regen doorviel. Er hingen hangmatten, in een waarvan een meisje lag.

‘Is zij ziek?’ vroeg Monge. Er werd niet geantwoord.

‘Ze verstaan je niet,’ zei Tania.

‘Maar ze laten ons wel merken dat ons dat meisje niets aangaat,’ was het oordeel van Mani.

‘Allemensen, de roeiers hebben ons middagmaal weer mee teruggenomen!’ riep Tania op het ogenblik dat zij de Indianen bezig zag met het toebereiden van voedsel.

‘Ze zijn daar een toekoenari aan het roosteren,’ viel Axel uit, ‘ik heb honger.’

‘Dat doe je zo,’ zei Monge rustig en hij stapte naar het vuurtje waar een grote vis, bijna een el lang, lag te roosteren. Toen een Indiaanse vrouw met de vingers een geroosterd stukje van de vis afpeuterde, volgde hij haar voorbeeld, en dat werd zo duidelijk heel gewoon gevonden dat de andere filosofen nu ook toetastten.

Een van de oudere Indiaanse vrouwen duwde hun allemaal een stuk cassavebrood in de hand en deed hun voor hoe zij met behulp daarvan stukjes vis konden pakken zonder zich te branden.

De Indiaanse mannen sloegen op deze half clandestiene eetpartij geen acht. Zij bekeken het mes dat ze zojuist van de bosnegers hadden gekregen en verdeelden de verworven veertjes. Het mes ging van hand tot hand en degene die de filosofen de hoofdman leek, kwam ermee bij Monge onder het maken van allerlei gebaren.

‘Hij wil nog zo'n mes hebben,’ zei Tania. Monge ging ook

[p. 133]

op gebarentaal over. Hij wees op het mes, daarna op zichzelf en schudde krachtig het hoofd, daarbij droevig kijkend.

‘Hij begrijpt je!’ riep Mani. Jawel, de Indiaan begreep Monge zó goed, dat hij opeens vond dat de visite lang genoeg geduurd had.

Voorafgegaan door de hoofdman en nog twee mannen gingen de filosofen terug naar de rivier waar een paar korjalen lagen, van boomschors, kleiner en onaanzienlijker dan die van de marrons. Maar toen het gezelschap zich over twee vaartuigjes verdeeld had en hun bagage erin was gestouwd, vonden ze dat ze best zaten.

De twee Indianen spraken geen woord, wat ook geen zin zou hebben gehad. Het waren fantastische roeiers. Van het viertal roeide in elke boot maar één passagier mee, want meer pagaaien waren er niet. Zij gingen weer vlak langs de oever.

Het duurde hoogstens twee uur voordat zij een massiefje bereikten waar de steeds smaller wordende rivier zich een weg door gebaand had. Tot verbazing van de passagiers hielden de Indianen hier halt. Zij stapten uit en wenkten de anderen hetzelfde te doen. Een beetje verwonderd gaven ze daar gehoor aan. Nu knielde de ene Indiaan neer bij een gladde rotsplek waarop hij met een natte vinger een gebogen pijl tekende.

‘Ik heb het door!’ zei Mani, ‘hij tekent de rivier die we zijn opgevaren en legt uit dat die hierna een scherpe bocht naar rechts zal maken.’

Vervolgens tekende de Indiaan een andere pijl. Een pijl die de tegengestelde richting uitging: de punt raakte ongeveer de bocht die de eerste pijl maakte.

‘Dit is dus de rivier die we zijn opgevaren,’ zei Axel. ‘Die andere begint ook op dit plateau maar loopt de andere kant op en wel naar beneden.’

Monge keek de Indianen ernstig aan. ‘Wini?’ vroeg hij, wijzend op de eerste pijl. Wini, had Monge opgepikt, betekende rivier. Zij knikten van ja. ‘Wini?’ vroeg hij toen, wijzend op de tweede pijl. Weer was het antwoord instemmend.

‘We staan hier praktisch op een waterscheiding,’ riep Tania verheugd. ‘Helemaal niet zo hoog eigenlijk!’

[p. 134]

Ondertussen keerden de Indianen hun scheepjes van boomschors, stapten zonder groeten in en zetten af.

De reizigers riepen tegelijk: ‘Hé, wat is dat?!’ en ‘Tot straks!’ en ‘Hier blijven! Wacht even!!’ De Indianen keken nog eenmaal achterom, niet onvriendelijk, en roeiden er snel vandoor.

‘Allemachtig,’ zei Mani, ‘wat heeft dit te betekenen?’

Tania antwoordde: ‘Dit heeft te betekenen dat ze ons de weg gewezen hebben na ons een heel eind te hebben weggebracht. Dat zal zijn wat ze hebben afgesproken met de bosnegers. En nou hebben ze datgene gedaan waarvoor ze het kapmes hebben gekregen.’

‘Misschien komen ze nog wel terug,’ zei Mani aarzelend.

Monge stelde voor dat Axel en hij eerst eens op verkenning zouden gaan in de richting waar die tweede rivier moest zijn, terwijl de beide anderen bij de bagage zouden blijven.

‘Het kan natuurlijk zijn dat wij een en ander niet goed begrepen hebben en dat de Indianen toch nog terug zullen komen. Daarom moeten jullie hier blijven. Wij zijn ver voor zonsondergang terug.’

Maar toen een paar uren verstreken waren en Axel en Monge terugkeerden, hadden zij geen tweede rivier gezien en waren de Indianen niet teruggekomen. Tot alle vier was nu wel doorgedrongen wat er gebeurd was.

‘Ziezo, nu hebben we geen geweer meer en zijn we de korjaal kwijt waar we het geweer voor geruild hebben.’

Enigszins terneergeslagen begonnen ze te overleggen. Axel vond dat de club in westelijke richting moest verdergaan, en daar raakten ze het snel over eens. Axel en Monge hadden in het zuiden bergen gezien heel ver weg, in het noorden werd het bos weer dichter en westwaarts bleef het lang rotsig. Misschien lag daar de bron van de Corantijn, de grensrivier van Suriname en de Berbice. Dicht bij de bron kun je een rivier het makkelijkst oversteken.

Ze verdeelden de bagage en gingen op mars.