Naar de Barbiesjes

[p. 116]

Hoofdstuk l8
Het dorp van de marrons

Het leek hun alweer lang geleden dat de bosnegers vanaf de overkant zwijgend en argwanend naar hen keken. Er heerste een vrolijke stemming in de boten. Er werd druk gebabbeld. De filosofen waren ondergebracht in de twee korjalen die het minst vol waren.

De rivier werd onrustiger, er lagen grotere rotsen en het water stroomde zo snel dat het maar goed was dat er in elke korjaal een koelaman voorop stond. Het was eigenlijk een soort soela die zij overmoesten, wel vrij lang, maar niet al te moeilijk.

Dat wil niet zeggen dat er niet stevig gepeddeld moest worden. Vooral Monge speet het dat hij niet mee kon helpen, maar er was geen pagaai over. Bij het afhouden van de rotsen waar ze langs moesten, deed hij echter zijn uiterste best. Hij hoopte dat het de bosnegers zou opvallen, dat ze zouden denken: ‘Zie je hem daar? Een echte neger hoor!’

Toen ze de soela eindelijk achter zich hadden en de rivier weer breder werd, stuurde de kleine vloot al spoedig naar de linker oever. De korjalen werden onder de begroeiing getrokken. Vandaar ging een voetpad steil omhoog. Tussen wat akkertjes, aan weerskanten een paar meter breed, stond een soort poort van boompjes en palmtakken. Daar hielden ze halt.

Het leek of het hele dorp was uitgelopen om de filosofen te zien. Blijkbaar was iedereen al op de hoogte. De mannen die hen opgehaald hadden, voerden het hoogste woord. Wat zij over het viertal vertelden was in het algemene gesnater niet na te gaan, maar ze wezen zo nu en dan op de vier vrienden en soms raakten ze hen aan. Het ging zeker niet alleen over Monge, ook Axel en Mani genoten veel belangstelling, en Tania nog het allermeest.

[p. 117]

In de poort zaten twee ‘deuren’ en de vraag leek nu te zijn of het gezelschap door de linker of door de rechter naar binnen moest. Maar nee, het ging niet om het hele viertal, het bleek om Tania te gaan. Vooral de vrouwen in het gezelschap dat hen had opgewacht, hielden zich zo te zien bezig met een belangrijke kwestie van orde. Ze groepten om Tania heen en één van de vrouwen slaagde erin haar duidelijk te maken waar het om ging.

De drie jongens werden intussen door de linker helft van de poort het dorp binnengeleid. Toen ze achterom keken, zagen ze tot hun verbazing dat de vrouwen, die allemaal met blote borsten liepen, Tania voorzichtig ontdeden van haar ‘omslagjak’. Toen pas werd hun vriendin, met ontbloot bovenlijf, door de rechteropening geleid.

‘Allemachtig!’ zei Mani.

‘Ik geloof dat ik het begrijp,’ zei Monge voorzichtig. ‘Hebben jullie wel eens van menstruatie gehoord?’ Ja, dat wisten ze wel. ‘Nou, volwassen vrouwen die dat hebben mogen niet door het poortje waar alle andere mensen gebruik van maken.’

‘Je bent gek!’ zei Axel. ‘Dat zullen we wel aan Tania vragen!’ riep Mani. ‘Dat moet je zeker doen,’ antwoordde Mongelawo rustig.

In het dorp konden ze zich weer bij hun vriendin voegen en Mani begon erover, een beetje aarzelend, terwijl Monge zich wat afzijdig hield.

‘O ja,’ zei Tania. ‘Ik had het eigenlijk beter kunnen vertellen. Ik ben een paar dagen geleden ongesteld geworden. Ik dacht, ze hebben er toch niets van in de gaten. Alleen Tor, die begreep het.’

Nu volgde een officiële ontvangst, in een heel ruime hut die aan twee kanten open was. Daar zaten wel twintig bosnegers, mannen en een enkele vrouw, rond de hoofdman die hen gehaald had, drie of vier andere basja's onder wie de vrouw die met Tania gesproken had, en de kapitein van het dorp.

‘Dit is geen kroetoe,’ zei de kapitein tegen de eerste basja, en die zei het weer tegen Monge. Dat was de plechtige ma-

[p. 118]

nier waarop zij plachten te spreken op vergaderingen: de hoogste in rang werd door lageren alleen aangesproken via een iets hogere. Langs dezelfde weg kwam het antwoord ook weer terug, als er tenminste antwoord gegeven moest worden.

‘Dit is geen kroetoe,’ zei de kapitein dus tegen de basja en die herhaalde het tegen Monge, die dezelfde mededeling doorgaf aan zijn vrienden.

‘Die houden we morgenmiddag, dan zal het Groot Opperhoofd ook bij ons zijn. Er is al een boodschap naar hem onderweg. Wat doen jullie intussen?’

‘Wat doen jullie intussen?’ vroeg de basja aan Monge.

‘Wat doen ze met ons?’ vertaalde Monge vrij.

Het was duidelijk niet de bedoeling dat ze antwoord gaven op die vraag. Ze keken afwachtend.

‘Jullie worden naar broeder Lijpelda gebracht. Dan komen jullie terug. Dan krijgen jullie eten. Jullie overnachten op de plaatsen die wij zullen aanwijzen. Jullie gaan heen en weer naar broeder Lijpelda, maar mogen het dorp verder niet uit. Tot morgen, bij de kroetoe.’

Deze korte toespraak daalde zin voor zin van de kapitein via de basja af naar de filosofen. Toen Monge gezegd had, ook weer van beneden naar boven, dat zij het begrepen hadden, keerde de kapitein zich om en was de bijeenkomst beëindigd.

Twee bosnegers brachten de club buiten het dorp, naar broeder Lijpelda.

‘Een broeder dus,’ zei Monge, ‘wat voor een broeder?’

‘Het schijnt dat de Hernhutters al een flink eind in het bos zijn doorgedrongen,’ zei Axel. ‘Zou het soms een Moravische broeder zijn waar ze ons heenbrengen?

‘De meeste bosnegers kunnen de r niet goed uitspreken,’ merkte Mani op, ‘daar zeggen ze een 1 voor. Hij zal wel Rijperda heten.’

‘Ik erger jullie toch niet hè, nu ik er wat bloot bij loop,’ vroeg Tania opgeruimd. ‘Als we hier vandaan gaan, doe ik mijn jak wel weer aan.’

‘Dat hoeft wat ons betreft helemaal niet hoor,’ zei Axel.

[p. 119]

‘Hoor hem!’ zei Mani.

‘Bek houden!’ zei Mongelawo.

Ze naderden intussen een alleenstaande hut, groter dan de hutten die ze in het dorp gezien hadden, en met ramen aan alle kanten.

De man die naar buiten stapte, was een blanke met wit haar. Hij hoestte, liep wat gebogen, en zei: ‘Zo, zo. Wel, wel. Ik werd net gewaarschuwd dat ik bezoek zou krijgen. Mijn naam is Rijpperda. Twee p's.’

‘Zie je wel? Wat heb ik gezegd? Het is geen Lijpelda, maar Rijperda!’ riep Mani. ‘Ze kunnen de r niet zeggen!’

‘Daar heb je gelijk aan,’ zei Rijpperda. ‘Kom binnen jullie.’

Binnen zaten twee blanke vrouwen, de ene bezig met naaiwerk, de andere met schrijven. Ze stonden op en stelden zich voor als zuster zo en zo en zuster zo en zo. Vreemde namen, maar ze spraken wel Nederlands. Een beetje raar Nederlands, dacht Axel. Wat door de neus? Wat trompetterig? De vrouwen waren evenals de man van top tot teen gekleed.

‘Hoe maakt u het?’ zei Monge beleefd. De broeder en de zusters hadden het hier heerlijk, afgezien van de vliegen en muggen. ‘Als je er een op je wang voelt, moet je hem meteen doodslaan,’ zei een van de vrouwen. De broeder was van mening dat muggen koorts verspreidden, en de zusters deelden mee dat broeder Rijpperda de afgelopen nacht weer hevige koorts had gehad. ‘Ik heb derdendaagse koorts hoor!’ gaf hij neerslachtig toe. ‘Passen jullie maar op met jullie nakende lijven!’

Tania voelde behoefte hierop te antwoorden, omdat zij dacht dat dit tot haar gericht was. ‘Wij hebben veel meer kleren aan dan al die mensen hier; passen die dan niet goed op? Trouwens, is het onbeleefd als ik u vraag wat u hier doet met uw dames?’ De drie jongens waren trots op hun Tania, die meteen zei waar het op stond.

Hadden zij nooit van de Moravische Broedergemeente gehoord? Van de Hernhutters ook niet?

‘Is deze hut een hernhut?’ opperde Monge. De kleine gemeente schudde vriendelijk lachend het hoofd.

[p. 120]

‘Komt u uit Moravië?’ vroeg Tania.

‘Nee beste meid, uit Friesland.’

‘O,’ zei ze, ‘dat weet ik, dat is een graafschap in Nederland.’

‘Wij hebben geen graven in Nederland en in Friesland helemaal niet, kind, wat laat je me lachen.’

‘Toch wel een koning,’ zei Monge streng. ‘En onze club, eigenlijk is het een klein volk, is tegen koningen en keizers en tirannen.’

‘Dat vind ik geweldig!’ gaf Rijpperda ten antwoord, ‘maar kennen jullie de ware koning ook?’

‘Hij bedoelt die van Engeland,’ zei Tania, ‘we zijn toch nog niet in de Berbice?’

Dit leverde weer een smakelijk, zij het beslist niet hatelijk gelach op bij de drie Moravische Friezen. Rijpperda vond zijn ernstige toon het eerst terug. ‘Ik bedoel Jezus Christus,’ zei hij beslist, ‘ik bedoel God,’ ja, hij zei het hoorbaar met een hoofdletter, ‘de schepper en onderhouder van deze aarde, de zaligmaker.’

‘Nou weet ik genoeg,’ zei Tania.

‘Het is een priester,’ vulde Axel bescheiden aan.

‘Een missionaris,’ dacht Mani, al wist hij niet precies wat een missionaris deed.

‘Een tovenaar, als je mij vraagt,’ merkte Monge zeer zacht op.

‘Wat beweren jullie allemaal?’ viel Rijpperda in. ‘Denk erom, ik ben een dienaar van God!’

‘Ja, dat dachten wij al,’ zei Monge nu hardop. ‘Daar zijn wij het over eens. Dat zijn wij eigenlijk zelf ook.’

‘Wat doet u hier, als ik vragen mag?’ Dat was Tania weer. Daarmee gaf zij broeder Rijpperda zonder het te beseffen de gelegenheid om een lang en voor de filosofen onbegrijpelijk verhaal te beginnen. Het begon ermee dat de mensen slecht waren, maar dat God hen wel wilde vergeven als zij dat zelf tenminste wilden. Anders liep het na hun dood slecht met hen af.

In het debat dat zich nu ontspon, bleek er één filosoof te

[p. 121]

zijn, die vond dat god in de bomen huisde, één zag en hoorde god in de rivieren, één meende dat god een familielid was, voor wie hij overigens de schouders ophaalde, en één was het wel een beetje met Rijpperda eens.

Hierdoor aangemoedigd begon de broeder nu met een hele preek die uitging van wat god zelf zou hebben opgeschreven. In de bijbel. Dat was een punt dat Monge in de war bracht. ‘Heeft de Grote God een boek gemaakt?’ vroeg hij verbaasd. ‘Hoe weet u dat hij het is die dat geschreven heeft?’

‘Dat staat erin, beste jongen. Hierin!’ En Rijpperda toonde een boek.

‘U denkt dat ik niet lezen kan, maar dat kan ik heel goed. Wijs het eens aan.’

‘Ho, wacht, zo eenvoudig is het niet. Je moet het boek helemaal gelezen hebben en dan weet je dat het er in staat.’

‘Daar heb ik een maand voor nodig en zoveel tijd hebben wij niet. Wij zijn op weg naar de Berbice. Bovendien, stel dat ik het zou vinden, zou ik het dan geloven? Ik weet het niet. Kan iemand die een boek schrijft een god zijn?’

Tania en Mani vonden dat een goede vraag, de beide zusters hadden bijna tranen in de ogen van verontwaardiging over zoveel ongeloof, de beide bosnegers die het viertal hier hadden gebracht, bleven uitdrukkingsloos toekijken, en Axel twijfelde.

‘God is er al zo lang als Suriname en Brazilië bestaan,’ zei Tania, ‘maar dat beweert hij pas in een boek. En wanneer is de boekdrukkunst uitgevonden?’

‘Toch is er een Heilige God,’ zei Axel, zijn best doend de hoofdletters te laten horen.

‘Wat doen jullie met die ramen?’ zei Monge, die geen zin meer had in voortzetting van het gesprek. ‘Glas zullen jullie toch wel niet hebben?’

‘We spannen er 's avonds een soort tule voor,’ antwoordde Rijpperda. ‘Gelukkig hebben we bijna nooit slangen. God bewaart ons.’

‘De god van het bos. Dat geloof ik wel,’ zei Monge. ‘Weten jullie veel van kruiden?’

[p. 122]

Een van de zusters bleek dokter te zijn.

‘Ik zoek eigenlijk colanoten tegen de poeperij,’ bekende Monge, ‘waar kan ik die vinden?’

‘Je kunt wel wat meekrijgen,’ antwoordde de dokter-zuster goedig.

Dokters onder elkaar praten heel gemakkelijk over zulke dingen. Mani, Axel en Tania waren trots op hun vriend, die in een heel geneeskundig gesprek raakte over de kracht van allerlei bladeren.