Naar de Barbiesjes

[p. 26]

Hoofdstuk 3
Voorbereiding van de vlucht

Iedereen had zich zo goed mogelijk voorbereid. Axel had een verrekijker bij zich en de kaart van Van den Bosch, uit 1817. Toen zij die met zijn vieren bekeken, waren zij wel wat stil. Alle plantages stonden erop, maar verder niet veel. Je zag een paar rivieren met allerlei veranderingen van richting naar de Caribische Oceaan in het noorden lopen.

Makkelijker was het geweest om de nodige spullen in onopvallende hoeveelheden uit de winkel van Da Costa te stelen. Eerst was door Axel de vraag aan de orde gesteld of de goederen niet eerlijk moesten worden gekocht. Tania had gezegd dat het in de gaten zou lopen als zij en Axel dat zouden doen. Oom Lowie zou zich gaan afvragen wat de jongelui met die gekochte goederen zouden doen. Direct na hun verdwijnen zou hij het zich herinneren en weten dat de filosofenclub het oerwoud in was. Tania had wel wat geld, maar kwam nooit in zijn winkel. Axel had géén geld en wilde zijn zuster er niet voor laten opdraaien. Abonni bedacht de oplossing van het probleem. Kijk, Mani zou alles van meester Lowie Da Costa erven, nietwaar? Welnu, wat hij nu leende, erfde hij later minder.

‘Laten we zeggen dat je mij, de slaaf, later erft,’ legde Abonni opgewekt uit, ‘dan zeggen wij dat ik als erfenis al zo aan die gedachte gewend was geraakt, dat ik jou, toen jij er van doorging, gevolgd ben om je te beschermen! Hahaha! Wat een trouw!’

Zij lachten allemaal mee. Maar het bleek moeilijker te zijn alle voorraden onopvallend naar de overkant te smokkelen, vooral de vaatjes brandolie en spijsolie, de houwers, de vier hangmatten, de oliezak met houtskool en nog meer zware of omvangrijke dingen. Zij veranderden dus van plan.

Abonni liep eerst weg van zijn eigenaar, meester Da Costa.

[p. 27]

Hij ging met Axel in de vroege veerkorjaal naar de overkant. Zij deden net of zij elkaar niet kenden. Na de oversteek was Axel, die een rol sterk touw droeg, rechtstreeks over het zandpad naar het huis De Koffijbaal gewandeld, Abonni was meteen de andere kant opgegaan. Zij hadden allebei nog wat tegen de veerman gezegd, ervoor zorgend dat die hen tegelijkertijd een tegengestelde richting had zien inlopen. Abonni was evenwel na een halve mijl de stroom van de rivier te hebben gevolgd het veld ingegaan om na nog een paar honderd passen af te buigen in de richting van de plantage De Koffijbaal. Hij had die zonder moeite gevonden en was ver achter het huis langs naar de kreek gegaan. Hij had erop toegezien alle ontmoetingen met arbeiders en tuinlieden te vermijden. Toen hij de plaats bereikt had waar de tweede korjaal van de kapitein in de Petruskreek lag, trof hij Axel en Tania daar wachtende. Zij begroetten hun kameraad heel hartelijk.

‘Dat heb je gauw gedaan, man!’ zei Axel lachend. ‘Ik ben er ook nog maar net.’

‘Jawel,’ antwoordde Abonni nuchter, ‘en ik ben nog helemaal niet moe, dus help mij de korjaal op het droge te brengen.’

Zij vonden een goede plaats om hem aan de kant te slepen en met behulp van het touw kregen zij gedrieën het zware vaartuig aan wal; een heel karwei.

‘Als dat ding straks beladen is, lukt het ons met zijn vieren nog niet het over land te verplaatsen’, hijgde Tania.

We laden de boot als hij in de rivier voor de Koffijbaal ligt’, merkte Abonni op. ‘De kabel heeft zich nu in elk geval goed gedragen. Vergeet niet dat wij straks nog een tweede touw hebben.’

Terwijl Tania diezelfde dag met een opvallende paraplu en een grote hoed op met de tentboot naar Paramaribo was overgestoken, zodat heel veel mensen konden getuigen dat zij haar daar die dag hadden gezien, waren de beide jongens aan de slag gegaan om de korjaal van buiten schoon te maken. Toen hij een eindweegs schoon en glad was, dekten zij hem af met bananenbladeren. Het begon al donker te worden toen zij zich

[p. 28]

bij het huis meldden, waar Tania, die intussen terug was van haar heen en weer paraderen door de stad, hen verwelkomde. Zij loodste Abonni naar haar kamer en liet Axel meteen met opgewekt vaarwel-geroep en gewuif weer uit. Hij liep nu zonder de rol kabeltouw terug naar het veer.

Abonni vroeg, toen Tania weer in haar kamer terug was, hoe ze dit nu afgesproken had met zuster Hannah.

‘Zij heeft mij niet gezien!’ verzekerde hij Tania.

‘Nee, maar zij weet wel dat je er bent’, antwoordde de laatste. ‘Zij heeft in haar kamer gezeten toen jij binnenkwam, met de ogen dicht geloof ik zelfs nog, om later voor de rechter te kunnen beloven dat zij je niet gezien heeft. Zij is een zuster van de Moravian Church, hernhutters zeggen jullie, en die mogen niet liegen. Vraagt de rechter per ongeluk: hebt u er iets van geweten, dan zal zij antwoorden: heus, edelachtbare ik heb niets gezien!’ Tania deed de laatste verklaring op een zo komisch nadrukkelijke manier dat Abonni zijn lachen niet kon laten.

‘Je kunt je hier wassen. Ik heb zelf besloten de komende tijd op mijn kamer te eten, maar ik neem toevallig van alles dubbele porties. Ik heb zo'n honger, zie je! Het wordt gebracht als ik erom bel. Dan zit jij, gewassen en wel, in die kast. Vanavond breng ik jou naar de kelder waar je slaapt. Er is een lamp. Laat die niet lang branden. Het is vervelend voor je, maar zo moet het nu eenmaal, tot onze aftocht, elke dag.

Ik laat je 's morgens zelf uit, met eten om mee te nemen voor de middag, op een ogenblik dat ik weet dat er echt niemand is die je zien of horen kan.

Je kunt 's avonds weer op dezelfde manier binnenkomen zodra er een groen lichtje brandt in de serre die naar de kant van de kreek uitziet. Zelfde deur als nu. Ik zal er dan zijn.’

‘Dank je wel, ik zie dat ik wijs gedaan heb, goed te vinden dat jij mee mag.’ Abonni lachte al zijn witte tanden bloot. Maar hij vervolgde wat ernstiger: ‘Hoewel ik er bij nader inzien niet eens zo zeker van ben dat het verstandig is. Je weet wel dat het straks erg moeilijk wordt, ook al lukt het ons om goed weg te komen.’

[p. 29]

‘Ja, dat weet ik.’

‘Waarom doe je het dan?’ vroeg Abonni.

‘Waarom doe jij het?’ gaf Tania terug.

‘Dat is niet moeilijk’, glimlachte Abonni trots, omdat die ouwe schoft mij gezweept heeft. Wacht even, het is ingewikkelder: hij heeft mij niet zelf geslagen, hij liet mij slaan met de bullepees. Nee Tania, zo begrijp je het nog niet. Kijk, ik had Mani mee uit vissen genomen, hè? Dat was vroeger nooit verboden, maar nu mocht het niet meer en zou het voorgoed afgelopen zijn, schreeuwde hij. Hij gaf Mani een pak slaag met de karwats. Hee, dacht ik eerst, ik meende dat ik de klappen zou krijgen! Nou, daar vergiste ik mij niet in. Ik kreeg daarna. Met de bullepees. Maar daar liet de meester twee slaven van een vriend van hem voor komen. Hij raakte mij zelf niet aan. En toen dat gebeurd was, dacht ik, zo wil ik niet langer leven. Toen besloot ik weg te gaan. Dat zou mijn vader goed gevonden hebben. Om twee redenen. Ten eerste, ik met de bullepees, Mani met de karwats! Ten tweede, zijn neef slaat hij zelf maar mij laat hij door twee slaven zwepen.’

Omdat hij nu even wachtte, voelde Tania dat zij iets instemmends moest zeggen. ‘Nog wel door je eigen volk dus.’

‘Nee,’ wees Abonni haar terecht, ‘meester Da Costa is wel van het eigen volk van Mani, maar met die twee geleende slaven heb ik niks te maken. Dat is mijn volk niet.’ Omdat Tania grote ogen opzette, legde hij met enige trots uit: ‘Van het volk van mijn vader, en dat is mijn volk, is er denk ik maar één hier ooit in dit land geweest en dat per ongeluk. Dat was mijn vader namelijk. Slaven komen van West-Afrika. Hij niet. Ik weet er nu alles van. Zijn vader, mijn grootvader dus, was een induna, jullie zouden hem generaal noemen. Hijzelf is toen hij een jongen was door Hollanders in Zuid-Afrika aan een Frans kapitein cadeau gegeven omdat zij vonden dat hij daar waar zij de baas speelden, iets verkeerds gedaan had. De Fransman heeft hem aan een handelaar verkocht die met zijn schip slaven ging halen in West-Afrika. Van die arme mensen werd wel de helft onderweg blind door een ziekte aan boord. Zij werden in zee gegooid, want een blinde moet wel eten maar levert geen

[p. 30]

duit op bij de verkoop. Toen was de schade zo groot dat de Fransman blij was voor mijn vader niets te hebben betaald maar hem cadeau te hebben gekregen. Hij verkocht hem in Guadaloupe en vandaar werd hij doorverkocht aan een naar Suriname gevluchte Fransman. Een hugenoot, denk ik. Of een tegenstander van de revolutie. Eindelijk dus weer bij Fransen in een Hollandse kolonie terecht gekomen! Enfin, hij kon de taal tenminste verstaan. Hij kwam op de Tyronne terecht, niet ver hier vandaan. Hij werd gebrandmerkt! De zoon van een induna!’

Tania was onder de indruk van Abboni's kennis van de geschiedenis. Zij zei: ‘Je zult toch ook wel een moeder gehad hebben.’

‘Ik was acht toen mijn moeder doodging. Mijn vader heeft drie jaar voor mij gezorgd. Toen kreeg hij een keer voor ongehoorzaamheid de Spaanse bok. Hij ging er niet dood aan, maar het brandmerken was eigenlijk al genoeg en nu nog zwepen! Hij zei, toen hij weer hersteld was: ik ga weglopen en als ik een goed dorp vind, kom ik op een nacht hier op Tyronne terug om je te halen. Maar kort daarna werd ik door de zoon van de Fransman aan meester Da Costa verkocht als huisslaaf.

Ze hebben mij verteld dat mijn vader veel later een paar dagen teruggeweest is. Sommigen zeggen dat zij hem hebben gezien terwijl hij om de plantage zwierf, maar zij durfden geen contact met hem op te nemen. Hij heeft mu dus echt willen halen! Dat zal ik niet vergeten zolang als ik leef! Maar de roodmutsen hebben hem in de gaten gekregen. In het gevecht dat ontstond toen zij hem wilden vangen, sneuvelde mijn vader. Zo.’ Abonni besloot zijn verhaal. ‘Je weet nu dat ik moet doen wat hij zou hebben gewild.’

Tania was diep getroffen door het verhaal. Zij vond haar eigen beweegreden om op reis te gaan zo vaag, ja, onbegrijpelijk, dat zij blij was dat Abonni er niet op aandrong dat zij daar nu over zou praten. Zij vond het beter om nu maar meteen te zeggen:

‘En hoe halen wij de voorraad uit de winkel van Da Costa hierheen, Abonni?’

[p. 31]

‘Ik heb erover nagedacht’, zei deze. ‘Ons plan is niet helemaal handig wat het stelen betreft. Ik had ongelijk. In elk geval zullen wij de belangrijkste dingen zoals de vaatjes olie moeten kopen. Die stelen en dan vervoeren, zou onze hele tocht in gevaar kunnen brengen. Het valt op. Jij moet het dus bestellen. Beter nog. Zuster Hannah. Die hoeft niet uit te leggen waarvoor, dan kan ze weer zweren dat ze van niets weet. Het spijt me, het moet. Meester Da Costa zou de spullen gauw genoeg missen en gaat dan onverbiddelijk nadenken en zoeken. Zuster Hannah koopt ze niet bij hem maar bij Samson en Meurs. Op twee verschillende dagen. En laat ze brengen.’

‘Het spijt me zo voor zuster Hannah!’ zuchtte Tania, maar op een wijze dat Abonni begreep dat Tania het ook een verstandig plan vond.

Twee dagen na zijn verdwijnen meldde de winkelier Da Costa bij het stadsbestuur het weglopen van ‘een manlijke jonge slaaf Abonni, lang, mager, goed gezond. Terug te brengen tegen beloning.’ Abonni zat aan de overkant van de rivier en Mani deed net of hij niets opmerkte. Hij liep fluitend rond en zorgde ervoor 's avonds bij het invallen van de duisternis thuis te zijn. ‘De eerste paar dagen keek hij weleens onderzoekend naar mij uit zijn ooghoeken,’ vertelde Mani over zijn oom aan Axel, die hij maar weinig bezocht, om geen argwaan te wekken.

Elke dag was Abonni nu bij de kreek en met de korjaal bezig. Elke dag werd er alleen aan gewerkt zolang het droog weer was, waarna er bananenbladeren overheengelegd werden. Tania nam nu de tuinknecht Josua in vertrouwen. ‘Je krijgt iemand om je te helpen de korjaal te repareren. Daar mag je met niemand over praten, nu niet en nooit niet, wat er ook gebeurt.’

‘Ik heb hem al een keer gezien,’ zei Josua geheimzinnig lachend, ‘ik weet ook wie het is. Ik weet wie zijn vader is.’

Toen Tania hem bezwoer om toch tegenover iedereen te zwijgen over wat hij gezien had of nog zou zien, was hij bijna beledigd.

[p. 32]

‘Missie Tania’, zei hij bijna stamelend, ‘ik heb zijn pa toch gekend. Die werkte hier niet ver vandaan op de Tyronne. Deze jongen lijkt precies op hem. En ik weet alles van negers af, ik ben zelf neger. Ik weet dus dat een Zoeloe het hier niet uit kan houden.’

‘Wat is een Zoeloe?’

‘Missie Tania, sst!’ siste Josua, en hij ging er vandoor, zijn jonge meesteres verbaasd achterlatend.

De omvangrijke delen van de voorraad werden dus besteld en arriveerden een paar dagen na elkaar op De Koffijbaal. De rest werd in onopvallende beetjes bij elkaar door Mani gestolen, die zich door Abonni had laten overtuigen dat hij alles alleen maar opnam als een voorschot op zijn erfenis. Mani was veel aan het ‘helpen’ in de winkel, zodat de oom al dacht dat zijn neef zich erop voorbereidde in de zaak te komen. Een geregelde klant werd Axel die kleine dingen kocht maar altijd ook met andere zaken wegging die voor de uitrusting nodig waren. Hij voelde zich er niet gelukkig onder, Axel, maar hij liet zich aanpraten dat het voor ‘de goede zaak’ was. Door Mani en ook door Tania, waar hij wel om de andere dag kwam om alles over te brengen.

Abonni kreeg de boot in die weken spiegelglad. Moet je zien hoe die nu door het water zal schieten, zei hij tegen zichzelf. Daarna schilderde hij hem op in wat wij nu camouflagekleuren zouden noemen, maar dat woord werd in die tijd nog niet gebruikt. Het was ontzettend slim geweest van Abonni om dit te bedenken. Zou de boot nu in of tegen de mangrove-stammetjes aan de waterkant liggen dan zou hij beslist niet opvallen. Een tegenvaller was dat de verf zo langzaam droogde. De afreis werd daar nog twee dagen door uitgesteld, want Abonni wilde dat de huid van de korjaal spijkerhard was voordat deze te water werd gelaten.