|
| |
| |
| |
Vierde bedryf.
Eerste tooneel.
BArbaaren, die hier noch Kleopatra doet houwen;
Gaat eer uw vyanden bevechten: laat me aanschouwen
Hoe gy Antonius beschermd, in deze nood.
Maar, 'k zouw hem mogelyk zien worst'len met de dood.
Helaas! hy bluscht misschien, verward in 's vyands troepen,
Dit oogenblik, wyl ik vergeefs tracht aan te roepen
Den grammen hemel, die oneind'lyk op my woed,
Zyn droevig leeven, zo beklaaglyk, met zyn bloed.
Verwonnen, en misschien in ketenen geslooten,
Word hy, door woedende soldaaten, hier gestooten,
Daar schandelyk gesleept, ten eindeloozen hoon;
Wat zeg ik? ja, indien hy leefde, groote goôn!
Ik waar gelukkig, en ik zouw geen rampen vreezen;
Het denkbeeld zelf, hoe hy zyn vyands slaaf zouw wezen,
Is my zo ys'lyk niet. Maar 'k ben te veel ten doel
Aan al de wreedheên van het lot gesteld: ik voel
Alreeds de dood, en 'k heb niet anders te verwachten,
Als in een woeste zee van wanhoop te versmachten.
Die trotse Winnaar ziet misschien met blydschap aan
Zyn hoofd, begruist van 't bloed, mismaakt en ongedaan.
Hy voed zyn bloeddorst; om zyn woede meer te streelen,
Laat hy 't gezigt noch op dit ys'lyk voorwerp speelen.
'T erbarm'lyk overschot van die vermaarden held,
Geeft hy, tot speeltuig, aan 't baldaadige geweld.
O myn doorluchtige gemaal! wil 't my vergeeven!
Ik ben 't die u beroofd, en 't keizerryk, en 't leeven!
Myn doodelyke min alleen bragt u ten val.
Vrees niet dat ik na u noch overblyven zal.
Myn waarde lief, ik ben ten uitersten bederve
| |
| |
| |
Tweede tooneel.
Kleopatra, Iras.
WEl, Iras, wel, is 't tyd nu dat ik sterve?
Leef, leef, mevrouw, bedank de goôn, gy zult misschien,
Antonius, wel haast in deze plaats weêr zien.
'K heb van boven onze wallen,
Hem 't eerste van zyn volk den vyand aan zien vallen;
Ja de romeinen, op 't aanschouwen van een held,
Die, zo zy waanden, lang verdrukt was, heel ontsteld,
Verschrikten voor zyn arm, die hen al om deê wyken:
Zy lieten doodsche vrees in de aangezigten blyken.
Ja 't schynt zy kunnen, in dit uiterste oogenblik,
Ver van verweeren, pas besluiten, door de schrik
Van zyn gevreesde naam, hem langer te verwachten.
Rechtvaarde goden! die in heiliger gedachten
Myn zuchten hebt bewaard: wat is Kleopatra
Al dankbaarheden voor uw goedheid schuldig? ja
Wat eer, wat wierookgeur, aan uw gewyde altaaren?
Gy hebt dan myn gemaal, ô goden! willen spaaren,
En aan 't romeinsche volk gewrooken 't ongelyk:
Een enk'le dag geeft hem, en de eer weêr, en het ryk.
'k Zal myn Antonius dan weder zien verschynen,
Niet als verwonnen, niet om in zyn val te kwynen;
Maar zegepralend, met geluk en eer belaân,
My brengende de prys van zyn verwinning aan
Myn voeten. Zullen wy dan beide, als wel voor dezen,
Wanneer de liefde ons eerst te zaamen hechte, wezen?
Maar, laas! misschien dryft my een hoop van yd'le rook:
| |
| |
En hoe gerust omhelze ik zo een lieflyk spook.
In 't oogenblik dat hem het leeven is benomen....
Ach! 'k zie Oktavia, 't is met ons omgekomen.
| |
Derde tooneel.
Oktavia, Kleopatra, Iras, Kamille.
't IS niet, mevrouw; gy ziet my niet, om uwe min,
In Alexandriën, gelyk een vyandin.
Ik heb, in weêrwil van ons volk, die my reeds dryven
Tot weg gaan, my verstout, om zonder hen te blyven.
En om dat u het lot niet zwaarder drukken zouw,
Geef ik me, als gyz'laaresse in uwe hand, mevrouw.
Want eindelyk, wanneer ik myn gemaal moet derven,
Die op dit oogenblik, helaas! licht komt te sterven,
Wil ik hem eeren, en in u beschermen. Maar,
'T is voortaan tyd om u te ontdekken al 't gevaar.
Die t'zaamenspanning, en de staatzucht van myn broeder,
Die op zyn zege word hoe langer hoe verwoeder,
Al 't onheil, 't welk men u bereid, is my bewust.
Schoon zyn beloften al verzekerden uw rust,
Met welk een vriendelyk onthaal hy u mag vleijen;
Het laatst der rampen dreigd naar Romen u te leijen.
In 't kort, de zegepraal.....
De stryd, door 't noodbeschik,
Aan wederzy gelyk, is op dit oogenblik
Noch twyfelbaar, mevrouw. De roomsche muitelingen,
Die tegens hunnen heer zo schelms zich waap'nen gingen,
Die zullen mogelyk, in een verbaasde staat,
De neêrlaag krygen, om die schand'lykè euveldaad,
Mevrouw, om u niet meêr met yd'le hoop te streelen,
Ei! laat aan wederzy eens uw gedachten speelen,
Wat de romeinen, en wat uw soldaaten zyn:
Houw u niet op met een bedriegelyke schyn;
Deze in den oorlog bloode en kwaalyk onderwezen,
Die stout, ontzaglyk, doen alom de waereld vreezen.
| |
| |
Mevrouw, de zorg om my, belemmerd u te zeer
Wat deze of gene zyn bekommerd my niet meêr.
Gedoog dat, onverschrikt, van ziel en van gedachten,
Ik de uitkomst van 't gevegt grootmoedig durf verwachten.
Misschien..... Maar, wat wil hier Charmionees misbaar!
| |
Vierde tooneel.
Kleopatra, Oktavia, Iras, Kamille, Charmione.
VLucht! Ach! Vlucht, mevrouw! 't gevaar,
Oktavius, al de romeinen.....
Ach! ik ben hun handen pas ontvlooden.
Vrees van hun tyranny het uiterste geweld.
Antonius, ten spot van alle hoop gesteld,
Is van de woedende romeinen voorgekoomen,
Zy hebben 't voordeel van zyn goed beleid genoomen;
En zyn weêr schielyk by hun vaandelen gerukt.
Daar uw soldaaren, door de meenigte verdrukt,
En afgesneeden, zich onmoog'lyk konden weeren,
Van 't perssende geweld, en woede, in 't wederkeeren.
Ja de romeinen zyn verwinnaars, en alreê
Met de overwonnene, wat weêrstand dat men deê,
In Alexandriën gedrongen, al de straaten
Doorkruissende, is van hen niets onbezet gelaaten,
Ja ze overmeesteren de sterkste posten al.
Kund gy wek, buiten myn beklaagelyk geval,
Een gedenkwaardiger en wreeder voorbeeld vinden
Van 's hemels wraak, mevrouw, die my dus wil verslinden?
'k Erken uw handen, goôn! ja! 'k ly gerechte straf;
Gy neemt my billyk weêr die grootse tyt'len af,
| |
| |
Daar myne hoogmoed heeft met u om twisten derven:
Uw geessels drukken my, ach! 'k moet in wanhoop sterven!
Myn groote stoutheid hebt gy lang genoeg verschoond,
Te veel genaade aan my, een sterf'lyk mensch, betoond.
Gy wreekt de rechten, van uw lang versmaade altaaren,
Op 't schuldig hoofd. O ja! ik moet ten graave vaaren,
Ik morr' niet tegen uw gerechte wetten meêr.
Haar weder keerende tot Oktavia.
Uwe edelmoedigheid verdenk ik niet; wanneer,
Door een geveinsde schaamte, uw ziel my komt beklaagen.
'k Geloof, de bystand, die uw zorg my op komt draagen
Oprecht te zyn, mevrouw. Maar gun ten minsten my,
Dat ik voogdesse van myne eer en leeven zy.
Gy ziet hoe zeer ik voor de goden my verneder:
Breng doch de fierheid van een koningin niet weder:
Denk niet dat aan de zorg van een romeinsche vrouw,
Zy haare heerlykheid en kroon vertrouwen zouw.
Om aller goden wil, mevrouw, ei vlugt! zy naad'ren
Wel, vlugten wy. O schimmen aller vad'ren,
Waar van ik ben gedaald, aan wien zal ik voortaan,
Aan wien! rampzalige, en aan alle kant verraân,
Myn kwaâ voorschikking, zo ondraagtyk, meêr vertrouwen?
Wil heden de eer noch van uw rang in wezen houwen!
Beschermd uw bloed in uw gewyde grafsteên, laat
Uw bleeke geesten, my doch redden van die smaad.
En gy, ô goden! kost ge uw gramschap wat bepaalen,
My laatende in myn nood een weinig aâmtocht haalen.
| |
Vyfde tooneel.
Oktavia, Kamille.
VErliezen wy geen tyd, Kamille, volg my, kom,
Wyl de overwinnaar zo vol grimmigheid, alom
De schrik zaaid, en een volk, 't welk al hun moed verlooren
Uit angst... Maar Eros komt, Kamille, ik moet hem hooren.
| |
| |
| |
Zesde tooneel.
Eros, Oktavia, Kamille.
Welk geluk, dus onverwacht,
Heeft my in 't dood'lyk hof, mevrouw, by u gebragt?
Ach! spaar! red een gemaal, in deze groote elende,
Die de geheug'nis van uw weldaân niet erkende.
Zo zyn verblinde liefde u smaad heeft aangedaan,
De hemel neemt de zorg om u te wreeken aan.
Gy ziet wat druk, in dit barbaarsch gewest, wat lyden,
Wat eind hem word bereid, wat rampen hem bestryden.
Wel nu, wat voordeel kan ik brengen aan zyn druk?
Wat maakt hy? waar Verbergt hy dan zyn ongeluk?
Zouwd gy gelooven dat Antonius noch heden
Hoord na zyn liefde, en volgd flaauwhartig haare schreden?
Na hy beslooten had (dit ongelukkig hof
Verlaaten hebbende) een onsterfelyke lof
Te zoeken in zyn dood, dat hy, zynde overwonnen,
Alleen noch in een stad zouw wederkeeren konnen,
Alwaar dit woest paleis, aan zyne ontsteltenis,
De grootste toeverlaat, en eenigste uitvlugt is!
'T welk zelf omsingeld, en haast vyandlyk besprongen,
Misschien tot overgaaf wel daad'lyk word gedwongen.
Wy dringen u vergeefs tot zyn verzekertheid:
De min bestierd altyd baar doodelyk beleid.
Onzeker, wankelbaar in alle zyn besluiten,
Vliegt hy gants hoop'loos, dan naar binnen, dan naar buiten;
En niets ontziende, zoekt alom, zaal uit, zaal in,
Vraagt elk, waar 's myn prinses? waar is de koningin?
Hy wil, in weêrwil van een weinig zyner vrinden,
Die, moê van zo veel leed en rampen, zich verbinden,
Om hem te volgen, zelf niet langer leeven. Ja!
| |
| |
Hy noemd wel honderdmaal vorstin Kleopatra:
En haar niet vindende, tracht hy alle oogenblikken
Zyn arm, te waap'nen, om zich zelve te verstikken.
Mevrouw, indien hy niet bevreest was voor haar staat,
Hy zouw min tegenstaan, misschien, al onze raad.
Gewaardig dan, want waar, aan wie zou 'k eind'lyk trachten
Myn toevlugt, die 'k alleen van u maar kan verwachten,
Te vinden? om voor 't laatst te redden uw gemaal.
Gewaardig de ongenade, en 't vyandlyk onthaal,
Dit uiterste oogenblik doch van hem af te keeren;
En van Kleopatra, haar dreigend nootlot weeren.
Stel, tegen 't streng besluit des raads, uw magten dan;
Verantwoord doch voor haar, als ik zal voor uw man.
Ik zouw de koningin, na zo veel moeilykheden.
Als zy myn eed'le ziel veroorzaakt heeft, met reden
Wel mogen haaten, was ik geen romeinsche vrouw.
Die minnenydige beweegingen, die rouw
En doodelyke spyt, die harten kan vernielen
Van laffe minnaars, en van nederige zielen,
Ontroerd het myne niet, geheel met zorg belaân
Van myn geheugenis, 't welk ook te onwaardig aan
Myn roem was, schoon myn man my heeft om haar verlaaten,
Kan doch Oktavia de koningin niet haaten.
Ze is ongelukkig, en een teed're vrouw, als ik:
Dat is genoeg, om in dit dood'lyk oogenblik,
My te verpligten tot bescherming van haar leeven.
Ik zoek Oktavius, gaat gy verzeek'ring geeven
Aan myn gemaal, dat ik al der romeinen haat,
Met myne traanen, zal vermurwen; dat de Raad
Vergeefs zyne ondergang bevorderd.
| |
Zevende tooneel.
Om hem te zeggen welk een heil hem staat te hoopen
Uit deze handeling: en trachten wy terwyl,
| |
| |
Om 't ongelukkige paleis, in aller yl
Te ontvliên, zo 't moog'lyk is, zyn zinnen te beweegen...
| |
Achtste tooneel.
Antonius, Lucilius, Eros. Gevolg van Romeinen.
Gy neemt my dan myn degen?
Door uw barbaarsche zorg verzwaard men maar myn pyn.
Ontmenschte! moet men dus zyn heer behulpzaam zyn?
Toon my Kleopatra, of laat my daad'lyk sterven!
Vertrek aanstonts, ik kan uw yd'le hulp wel derven.
Vertrek! of dat op 't minste uw wreed meêdoogen my,
Met deez' myn trouwe vriend, laat spreeken aan een zy.
| |
Negende tooneel.
Antonius, Eros.
WAt maakt de koningin? spreek, waar kan ik haar vinden?
Zeg, Eros? 'k moet me aan haar belang van nieuws verbinden.
Zeg! na wat plaats loope ik, om haar te redden? waar?
Kom! kom! de eer roept u reeds in and're plaatzen, daar....
Neen, Eros, zoeken wy de koningin.
Uw vrees, ze is buiten nood, de hemel wil haar spaaren,
Myn heer: Oktavia verantwoord haar, ik weet
Wat vlyt uw gemaalin tot haar bebouwd besteed...
Oktavia! ze is dan gevallen in de handen
Haars wreeden broeders, die haar kneev'len zal in banden?
En in zyn grimmigheid, door een vervloekt gebod,
Aan duizend smaadheeên, al de waereld tot een spot,
| |
| |
Zal overgeeven, om hun lust aan haar te boeten?
Helaas! zy zucht misschien al aan haar vyands voeten
In de yz're boeijens; en, tot meerd'ring van haar kwaal,
Word licht de pracht, van een te wreede zegepraal,
Voor haar gezigt bereid. Wanneer, in plaats van stryden,
Om haar te redden, of eer duizend doôn te lyden,
Antonius, zo laf, verleegen en verbaast,
Niet doet dan zuchten.... Maar, ik zie Albin; wat haast
Of hem dus herwaards jaagt? hy zal ons zeggen komen....
Goôn! hoe is hy ontsteld! ik hoor hem, doch met schroomen.
| |
Tiende tooneel.
Antonius, Albinus, Eros.
WEl! is de koningin noch hier, Albin? gy zucht.
Ze is voor een haatelyk verwinnaar weggevlugt.
Die ryke grafsteên, zo verwonderlyk te aanschouwen,
Die baar voorvad'ren, om hun luister, deden bouwen:
Dat deftig werkstuk, tot een ander eind bereid,
Schynt nu een toevlugt, heer, voor haar verlegenheid.
Daar heeft ze zich, met al haar schatten, op doen sluiten,
Als in een heilige oord. Uw vyand heeft van buiten,
Door gierigheid genoopt, geschonden 't heilig recht
Der dooden rustplaats; ja zyn handen aangelegt.
Men hoorde alom 't geschreeuw der woedende soldaaten,
Men zag ze eerst dreigen, voort onmensch'lyk uitgelaaten,
Ontheiligen de schoone, en onwaardeerb're pracht,
Van die beroemde plaats. Wanneer hen onverwacht,
Charmioné, geheel misttroostig en in traanen,
Die schatten toewierp, die hun hoop kwam aan te maan en
Tot deze raazerny. Daar wreede, riepze, daar!
Kleopatra is dood; laat af, barbaaren! vaar,
Vaar in die gruwlykheid niet verder! staak uw tooren....
Rechtvaarde hemel! ach! wat kom ik hier te hooren?
Maar, de romeinen, door dit voorwerp heel verzer,
| |
| |
Zyn uit verbaastheid in hun raazerny belet,
Ziende aan hun voeten zo veel opgehoopte schatten,
Heeft niemand iets getracht onheilig aan te vatten.
Charmione, op 't verhaal van de rampzaligheên
Dier schoone koningin, heeft schielyk een geween,
En jammerlyk ontzag, vermengt met mededoogen,
In hen doen komen; ja men zag hen gantsch bewoogen;
Hun harten scheenen tot in 't binnenste bedroefd.
Uw trouwe vriendschap heb ik lang genoeg beproefd:
Genoeg, en al te lang, is my uw vlyt gebleeken:
Genoeg, en al te lang, hebt ge in gevaar gesteeken
Uw eigen zelve; en zulk een ongelukkig heer,
In zyn afgrys'lyke noodschikking, even heer
Bemind en naargevolgd. Wil u hier meê vernoegen:
Gaat aan de zy, die 't ryk gevolgd heeft, u vervoegen.
Oktavius, Albin, is edelmoedig, ja
Heel Romen, ziet hem met verwond'ring aan. Ei! gaa,
Bied hem uw trouw, gy zult wel in zyn gunst geraaken.
Gaa dan, en wil op my voortaan geen staat meer maaken.
Ach! wat beveeld gy my? die wreede naar te gaan,
Wiens hoogmoed u verdrukt? ziet gy my daar voor aan?
Neen, neen! myn heer, het lot kan and're bystand bieden,
Aan een die de eer zoekt, en de dood niet tracht te ontvlieden.
| |
Elfde tooneel.
Antonius, Eros.
KLeopatra is dan niet meêr? ach! wreede goôn!
Kan ik 't gelooven? heeft die schoone zich doen doôn?
Zy leefd dan niet als in myn droevige gedachten?
Wel aan, prinses! wel aan! wil uw gemaal verwachten?
Antonius heeft hier al lang genoeg gekwynd....
Maar, hoe! uw wanhoop stemt de myne toe, zo 't schynt:
Gy hoord my, Eros, en kund my geen antwoord geeven:
Ik zie de slag, die my ontzet, doet zelf u beeven.
O hemel! waarom niet myn koningin gespaard?
| |
| |
Maar zo veel goetheid was Antonius niet waard.
Dank zy den wreeden goôn! myn kwellingen en plaagen,
Zyn al aan de overmaat der gruw'len opgedraagen.
Maar, ik verlies de tyd met klaagen en gesteen,
Al wat ik vreezen moet, is 't leeven maar alleen.
Waarde Eros, haasten we ons, verzeek'rende myn sterven:
Die laatste vriendschap moet ik van uw hand verwerven:
Gy weet ook dat ge dit verschuldigd zyt aan my,
Door uw beloften, toen 'k u trok uit slaaverny,
In myn voorleeden staat... maar, myne aanstaande rampen,
Doen myn gedachten heel belemmeren door dampen.
Ik eischte toen van u, wel merkende op myn lot,
Dat ge altyd willig en gereed, op myn gebod,
My dooden zouwd. Nu! nu is 't tyd om uit te voeren,
Myn Eros! uw belofte. Ei! wil u niet ontroeren;
Gy kend myn rampen, en gy ziet myn zwakheid nu.
Sla dan, myn trouwe vriend! sla toe! 't is maar van u,
Dat ik voortaan verwagt, vervloekt van goôn en menschen,
Al 't geen het voorwerp maakt van myn rechtvaarde wenschen.
Sla dan.. Maar, gy besterft, en myn verwagting word
Bedroogen. Ach! wat doet dit samm'len my te kort!
Waar wacht gy na? Wat is 't dat u dus komt te ontstellen?
Wat valsch meêdogen moet myn ziel noch langer kwellen,
En u weêrhouden? hoe! gedenkt het u niet meêr....
Helaas! 't gedenkt my wel, en 'k weet ook wel, myn heer,
Al 't geen ik schuldig ben aan de ysselyke elenden,
Die 't gramme noodlot u voor lang kwam toe te zenden,
En daar u 's hemels wraak noch in gedompeld houwd.
Ik zal uwe eer, voortaan myn zorgen toebetrouwd,
Nooit niet verraaden, door de lafheid van myn harte:
Ik vlei u met geen hoop van leeven in uw smarte;
'k Doe u niet toeven, tot het lot zich heeft bedaard.
Neen! neen! ik ben zo laf niet van de deugd ontaard:
Antonius moet van my and're raad verwachten;
Voor hem veel grootser, voor myn trouw veel waarder te achten.
'k Verzwyg 't niet, de natuur, verbaast, spant krachten aan,
| |
| |
Om zulk een opzet, zo doorluchtig, te weêrstaan:
Maar eind'lyk heb ik deze onrusten kunnen dooven:
Ja, 'k ben die bitt're stryd des harten nu te boven:
't Is uit! ik antwoord met deze arm, en 'k zoek myn graf.
Hy trekt zyn deegen.
Wend voor een oogenblik dit vorst'lyk aanschyn af,
Van welks ontzaggelyk aanschouwen, my de hairen
Te berge ryzen, en my 't bloed bevriest in de aâren,
U dan te dooden, was u maar verraân. 'k erken,
Hoe ik u 't voorbeeld om te sterven schuldig ben.
Hy steekt zich zelven dood, geeveude zyn rapier, al stervende, aam Antonius.
Groote goôn! welk bloedbeeld zien myne oogen?
Wat vreeslyk voorbeeld houwd myn zinnen opgetoogen?
Wat bloed leerd my myn pligt? al te edelmoedig bloed!
Gy wyst my schaamrood aan hoe ik u volgen moet.
Hoe! zonder wanhoop, door geen reden aangedreeven,
Beneemt myn slaaf zich voor myne oogen zelf het leeven?
Wanneer ik twyfelde of hy my wel volgen dorst,
Doorstoot die eed'le ziel, helaas! zyn fiere borst:
Hy komt my voor, hy sterft, om my te leeren sterven.
Wel, laat een oogenblik ons dan gelyk bederven!
Wy sterven, haasten we ons zyn spoor te volgen, ja!
Antonius doorsteekt zyn zelve.
| |
Twaalfde tooneel.
Antonius, Iras. Lyfwacht.
WAt zie ik? groote goôn! myn heer! Kleopatra
Leeft noch; Charmioné gaf last om 't u te zeggen....
De Koningin is dan niet dood? laat my niet leggen:
Helpt me op. Vergund my, goôn! noch zo lang 't leevenslicht,
Dat ik mag sterven in Kleopatraas gezigt.
Einde van 't vierde Bedryf.
|
|
Auteursrechtvrij