Skiplinks

  • Tekst
  • Verantwoording en downloads
  • Doorverwijzing en noten
Logo DBNL Ga naar de homepage
Logo DBNL

Hoofdmenu

  • Literatuur & taal
    • Auteurs
    • Beschikbare titels
    • Literatuur
    • Taalkunde
    • Collectie Limburg
    • Collectie Friesland
    • Collectie Suriname
    • Collectie Zuid-Afrika
  • Selecties
    • Collectie jeugdliteratuur
    • Basisbibliotheek
    • Tijdschriften/jaarboeken
    • Naslagwerken
    • Collectie e-books
    • Collectie publiek domein
    • Calendarium
    • Atlas
  • Periode
    • Middeleeuwen
    • Periode 1550-1700
    • Achttiende eeuw
    • Negentiende eeuw
    • Twintigste eeuw
    • Eenentwintigste eeuw
Ons leesboek (1905)

Informatie terzijde

Titelpagina van Ons leesboek
Afbeelding van Ons leesboekToon afbeelding van titelpagina van Ons leesboek

  • Verantwoording
  • Inhoudsopgave

Downloads

PDF van tekst (3.15 MB)

ebook (5.09 MB)

XML (0.63 MB)

tekstbestand






Genre

proza
poëzie
non-fictie
jeugdliteratuur

Subgenre

bloemlezing
verhalen
gedichten / dichtbundel
non-fictie/schoolboek


© zie Auteursrecht en gebruiksvoorwaarden.

Ons leesboek

(1905)–Jan F.E. Celliers–rechtenstatus Auteursrecht onbekend

Vorige Volgende

Onze beperkingen.

Tot op een zekere afstand kunnen wij, zogenaamd, duidelijk zien; om dingen goed te zien die nog verder af liggen, hebben wij de hulp van een vér-kijker nodig; - en hoeveel ligt er nog in de grote hemelruimte buiten het bereik van onze aller-beste vér-kijkers? Tamelijk kleine voorwerpen kunnen wij met het blote oog nog zien; doch, wanneer zij nog kleiner zijn, dan kunnen wij ze slechts met moeite onderscheiden, en zo komt er een grens waarover wij niet kunnen gaan, waar alles voor

[pagina 97]
[p. 97]

ons blote oog onzichtbaar wordt. Nemen wij echter de mikroskoop (klein-kijker) of het vergrootglas te hulp, dan ontdekken wij dat daar, waar het blote oog niets meer zien kon, - dat daar millioenen kleine levende wezens zich bewegen, in de lucht, in het water, in de grond, op en in de lichamen van mensch en dier en plant. Maar hoeveel is er nog dat zó klein is en zó onbereikbaar, dat zelfs onze beste klein-kijkers ons de geheimen daarvan niet openbaren kunnen?

De wetenschap leert, dat wij verschillende kleuren waarnemen, omdat er verschil bestaat in de lichttrillingen die ons oog bereiken. Zo bij voorbeeld, wanneer een of ander ding een zeker aantal licht-trillingen per seconde uitstraalt, vertoont dat ding zich als rood aan ons oog; een ander ding vertoont zich aan ons oog als geel, omdat het een groter aantal licht-trillingen per seconde afstraalt; het grootste aantal licht-trillingen per seconde dat ons oog nog kan waarnemen is het aantal dat ons de indruk geeft van een donkerblauwe of violette kleur. Vermeerdert het aantal trillingen nog meer, wat voor kleur ontstaat er dan? Wij weten het niet. Wij hebben er geen naam voor, omdat ons oog ons geen indruk meer daarvan geeft. (Zie het opstel over arbeidsvermogen, warmte en licht). Zo is ook ons gehoor beperkt, onze reuk, onze smaak, ons gevoel. Hoeveel zweeft er niet wellicht in Gods wonderbaarlijke schepping rond, waarvan wij geen denkbeeld of begrip hebben, omdat wij slechts vijf zeer beperkte zintuigen bezitten; hoeveel bestaat er niet bij ons, om ons en in ons waarvan wij niets weten of merken, omdat ons de zintuigen of middelen tot waarneming totaal ontbreken?

Een kleine vermeerdering van warmte of van koude, een paar minuten in een ongezonde lucht-stroom zijn voldoende om ons geheel of gedeeltelijk het gebruik van deze zintuigen te ontnemen of om ze alle te gelijk, met ons lichaam, weg te wisschen. Voorwaar, een kleine ruimte heeft God ons afgebakend: aan weerszijden van ons strekt Zijne schepping zich in het oneindige uit, - oneindig in het grote, oneindig in het kleine!

[pagina 98]
[p. 98]

En hoe staat het geschapen met dat edelste deel van ons, onze geest? (om van de ziel nu maar te zwijgen). Men zal zeggen: O, het is wonderlijk wat de menschelijke geest al tot stand gebracht heeft. Inderdaad, het is wonderlijk, vooral dewijl hij slechts vijf dienstknechten had, en zulke dienstknechten als onze zintuigen zijn. Maar, hoeveel millioenen hebben hun hoge plaats niet te danken aan de sterke schouders van enkele voorgangers waarop zij staan? Hoeveel millioenen worden niet dagelijks gekleed en gevoed en gehuisvest en beschermd door de geestelijke werkzaamheid van enkelen? Hoevelen vragen zich zelven af, waarom een trein loopt, hoe de telegraaf werkt, of waarom een appel op de grond valt van de boom?

Wij zien, dat dus een zeer klein aantal onzer bedeeld is met die kracht van geest, welke vooruitgang en verlichting brengt.

En wij allen, wakkeren en slaperigen, hoe dikwijls moeten wij niet ondervinden, dat wij verkeerd gedacht hebben, dat wij te haastig geoordeeld hebben, dat onze blik verdraaid geweest is, dat wij misleid zijn geworden, dat wij ons tevreden gesteld hebben met drogredenen en onvoldoende bewijzen?

Onze onvolmaakte waarneming van alles om ons heen en in ons, en gevolgelijk onze onvolmaakte kennis, maakt ons huiverig om een stap te wagen waar wij een ander niet veilig zien voorgaan. Een stap in het duister doen wij niet graag; wij zijn te traag, te vreesachtig of onbevoegd om in onze geest scheiding te maken tusschen het kaf en het koorn. Maar in ieder onzer huist een kracht welke ons niet met rust laat, welke ons alle stilstand verbiedt. Wij gevoelen onbetwistbaar, dat het onze bestemming is, deze lafhartigheid, traagheid en onbevoegdheid te overwinnen. Wij gevoelen, dat het onze roeping is, de palen van onze beperkingen wijder uit te planten, opdat wij een ruimer geestelijk erf bereiden voor het nageslacht, gelijk ook wij een ruimer veld beërfden dan de Vaderen in bezit hadden.


Vorige Volgende

Footer navigatie

Logo DBNL Logo DBNL

Over DBNL

  • Wat is DBNL?
  • Over ons
  • Selectie- en editieverantwoording

Voor gebruikers

  • Gebruiksvoorwaarden/Terms of Use
  • Informatie voor rechthebbenden
  • Disclaimer
  • Privacy
  • Toegankelijkheid

Contact

  • Contactformulier
  • Veelgestelde vragen
  • Vacatures
Logo DBNL

Partners

Ga naar kb.nl logo KB
Ga naar taalunie.org logo TaalUnie
Ga naar vlaamse-erfgoedbibliotheken.be logo Vlaamse Erfgoedbibliotheken