De pelgrimagie van het kindeken Jesus

Kort begryp.
Van geheel het Gheestelyck ende Contemplatif Leven.

GY moet weten dat de HH. Vaders door dese twee Susters Martha en Magdalena verstaen

[p. 345]

twee levens, te weten het werkende ende beschouwende: welck is een materie die seer profytigh, geestelyck, ende noodig is. Want in dese twee manieren bestaet geheel ons leven; ende hoe wy in de zelve ons moeten dragen, en weten wy dickwils niet. Daerom en doen veele anders niet als tyt verliesen sonder profyt, door dien sy de noodige orden ende trappen van dese levens niet en onderhouden, willende somtyts verder springen als hunnen stock lanck is, ofte vliegen zonder vleugels, dat is hun begeven tot verheven contemplatie, die een zuyver herte vereyscht, eer sy hun zelven geoeffent, ende hun herte gesuvyert hebben in het werckende leven, dat bestaet in de verstervinghe der sinnen ende affectien, ende de oeffeningen der deugden daer toe noodig. Den H. Bonaventura handelt hier wyt ende breet van dese twee levens, ende verdeylt het werckende leven in twee, van welcke het eerste moet voor-gaen het contemplatief leven als de bereydinge, en is gelegen in de verstervingen, ende oeffeningen voorseyt: het tweede moet het contemplatif leven volgen: want het vereyscht volmaeckte menschen: ende is gelegen in het besorgen van de saligheyt van onsen evennaesten, gelyck doen de Oversten, Predicanten, Biecht-vaders, &c. Welcke in-dien sy niet geoeffent en zyn, ende ervaeren in de contemplatie ende het geestelyck leven, zyn in duysent peryckels van hun selven met andere te verliesen. Ick sal hier alleenelyck handelen van het eerste werckende ende contemplatif leven, stellende, in het kort het beginsel, voortganck, ende het eynde van geheel het geestlyck leven: op dat een ygelyck sien mag, hoe verre dat hy gecomen is, ende welcke oeffeninge den staet eygen is, in welcken hy tegenswoordig is.

[p. 346]

§. I.

TEn eersten, eenen mensch, die van Godt beweeght is, om af-stant te doen van sonden, ende de begeerlykheden des werelts die met alvoren kiesen (is 't dat hy hier sijn liberteyt heeft) volgens den raet van eenigen Godtvruchtigen persoon, eenen goeden Biecht vader, die den naem heeft dat hy het geestelyck leven toe gedaen is, ende in het selve experientie heeft; aen welcken hy moet doen een generaele Biechte van geheel syn leven, met een groot berouw ende traenen, is't dat hy kan, ende voorts sy zelven t'eenemael overgevende aen syne regeringe, in alles synen raet punctuelyck volgen.

Naer dat hy syne conscientie gestelt heeft, soo moet hy sy zelven voortaen dickwils begeven tot het mont-gebedt, lesende dagelycks een seker getal van Gebeden, als zyn het Roosen-kransken, de Litanien van onse L. Vrouwe, ende andere Gebedekens, tot welcke hy meer devotie heeft.

Daer-en-boven moet hy hem ten minsten een ure, ofte twee half uren oeffenen in Meditatien van de vier uytersten, om alsoo ten minsten door vreese ende eygen liefde sy zelven geduerig te verwecken tot schroom van syne voorleden sonden, tot verachtinge van de ydelheden des werelts, ende tot begeerte van het Hemelsch Vaderlant.

§. II.

TEn tweeden moet hy hem oeffenen in geduerige verstervinge zynder sinnen, hem seer nauw wachtende van alle curieusheyt, en iet nieuws te hooren ofte te sien, van alle leckernye in spyse ofte dranck, van noodige saecken te spreken; ende syn vleesch temmende met vasten ende

[p. 348]

andere kastydinge des lichaems, naer den raet des Biecht-vaders. Ende om sy zelven hier toe dickwils te verwecken, moet hy dickwils lesen de Levens der Heyligen, ende andere beweeghelycke boecken.

Hy moet hier nochtans gewaerschouwt zyn, dat hy hem van nu af ten uytersten moet wachten, van iet te doen om de menschen te behaegen, ofte sijne verstervingen groot te achten, ende andere te verachten, die sulcks niet en doen: want dit is de meeste peste van het geestelyck leven, die alle goede wercken onvruchtbaer maeckt, ende voor Godt doet stincken; jae verkeert de zelve in een schadelyck fenyn der ziele.

Daer-en-boven moet hy hem wachten van onder het pretext van discretie, ofte dat den boge niet altyts moet gespannen zyn, van alle ongebonden recreatien ofte spelen: want daer en is niet erger om den eersten iver ende geest van devotie uyt-te-blusschen: gelyck ick in my zelven ondervonden hebbe. Voorwaer de HH. Vaders en hebben diergelycke recreatien, ende spelen noyt toegelaten, die heden in het gebruyck zyn, ende oorsaecke zyn dat menige ziele, die met den geest begonst heeft, voleynt met den vleesch. Leest het leden van S. Petrus de Alcantara in de Chronycke, daer zult gy vinden wat gevoelen hy hadde van dese spelen. Leest oock hoe dat de Monicken in Egypten plachten den boge te ontspannen.

§. III.

TEn derden moet hy syn uyterste beste doen, om syne affectien te suyveren ende lost te maecken van alle ongeregelde liefde van persoonen, oock bloet-vrienden, van dingen, ende ongerief, trachtende tot eene naeckte armoede des

[p. 349]

geests: naer het exempel Christi, die zelve niet en hadde om syn hooft op te rusten.

Waer toe hem seer krachtelyck sal bewegen een geduerige minnelycke conversatie met Jesus, die in desen Boeck beschreven is. Want als de affectie eens begint een soete genegentheyt tot Jesum te hebben, alle creaturen beginnen voor haer te stinken, ende soo komt sy tot een volcomen verloocheninge der zelve.

§. IV.

TEn vierden, naer de verloocheninge van alle creaturen, moet hy trachten tot een volcomen verloocheninge ofte verlaetentheyt syns zelfs: welcke hier in gelegen is, dat den mensch hem t'eenemael overgeve in de handen Godts: om te doen ofte lyden al het gene Godt in tyt ende eeuwigheyt over hem zoude mogen verheugen: ende dit enckelyck om syn wel behaegen, sonder aensien van loon ofte baete.

Dese Acte moet hy dickwils in syn zelven verwecken met een groote levendigheyt, ende uyt den gront des herten: tot dat hy sy zelven soo gewillig voelt tot alle vervolgingen, beschaemtheden, verlies van goet ofte eere, ongemacken en lichaemelycke pynen, als tot allen voorspoet, eeren ende genoegten. Jae soo verre moet hy comen, dat indien het wel behaegen Godts gelegen waere in hem dadelyck te werpen in de helle, hy hem soo gewillig hier in resignere, als in het ontfangen van de hemelsche glorie. Ende al schynt dit onmogelyck aen een sinnelyck ende ongeoeffent mensch; het is nochtans soo licht aen een verstorven ende gesuyverde ziele van allen eygen liefde, dat sy dit doet met groote begeerte; peysende dat sy ende alle andere schepselen, alleenelyk zyn om

[p. 350]

het wel behaegen Godts, welck soo in tyt als in eeuwigheyt in alle manieren moet volbrocht wesen, al zoude 't al te niet gaen.

Ende dit is de aldersuyverste ende aldervolmaeckste liefde Godts, die men in dit leven kan becomen: tot welcke een ziele seer geholpen wort door de Meditatien van de Passie Christi, in welcke hy schynt sy zelven gehaet te hebben, om onser liefde. Soo moeten wy ons zelven haeten ende vergheten om zynder liefde, ende syn wel behaeghen.

Tot desen eynde dient de ziele haer oock te oeffenen in geduerige Schiet gebedekens, ende versuchtinge tot Jesus op alle plaetse want hier door wort hy gedwongen haer dese liefde te verleenen; de welcke daer naer in het beschouwende leven meer volcomentheyt, ende gestadigheyt sal krygen.

Waerschouwinge.

DEse voorschreven vier poincten begrypen het eerste werckende leven, dat nootsaeckelyck vooren gaen moet het beschouwende leven. Daerom indien jemant hem vervoordert van het beschouwende leven; eer hy de bovenschreven gesteltenisse in hem heeft, hy en kan maer tyt verliesen, ende gaet geduerig meer achterwaarts. Want het gene hy achterlaet, dat verliest hy; ende het gene waer toe hy tracht, en kan hy niet becomen, als zynde daer toe onbequaem: ende stelt sy zelven daer-en-boven in percykel van duyvels bedrogh.

Maer om te weten of jement de bovenschreven gesteltenisse in sy zelven heeft, is noodig een langduerige ende stantvastige oeffeninge, ende veele experientien hoe hy hem in sulcke gevallen heeft

[p. 351]

gedragen. Want soo lange als jemandt, by exempel, geen versmaedenissen, vervolgingen, ongemacken, ofte gebreck geleden en heeft, hy en moet sy zelven niet lichtelyck gelooven, dat hy tot de voorzeyde verloocheninge aller creatueren, ende verlaetentheyt syns zelfs, uyt eene puere liefde Godts is gecomen. Want dese begrypen in hun zelven een volcomen geestelycke doodt, die niet haest en kan verkregen worden.

Ende dese geestelycke doodt is de eenige dispositie tot het beschouwende leven. waer van seght den H. Bonaventura (De 7 itin. aeter. 3. dist. 6. spar.) Aengesien dat Godt segt, den mensch en sal my niet sien ende leven, soo is het noodig dat een contemplative ziele aen al dat tydelyck is, doodt zyn, ende in het Goddelyck wesen verborgen. Sulcks waeren de Discipels van Paulus, de welke hy siende in de contemplatie als doodt, ende in een graf verborgen, zeyde: Gy-lieden zyt doodt, ende u leven is verborgen met Christus in Godt. Daerom segt den H. Gregorius. De geestelycke mannen vlieden de tydelycke begeerlyckheden, de onnoodige sorgen, ende het gerucht der uytwendiger becommernissen, ende en houden niet op van hun zelven te versterven: ende hun zelven inwendig vergaederende, blyvende in het binnenste des geests voor het Aenschyn Godts verborgen. Tot hier S. Bonaventura.

§. V.

TEn vyfden dan, moet hy trachten tot een geduerige inwendige bloodtheydt ofte klaerheyt syns gemoets; het zelve zuyverende van alle invallende beelden ofte gedaenten der uytwendiger zaecken: welcken den H. Bernardus (Serm. 51. in Cant) noemt een verstervinge der Engelen. Waer toe van noode is, dat hy voortaen seer weynig mon-

[p. 352]

delinge bidt (gelyck leert S. Bonaventura, lib. 2. de Prof. Rel.) ende achterlaet alle voorgaende driftige aspiratien ofte toegeestingen tot Godt, die in een inwendige ruste ofte stilswygen moet gevonden wesen [gelyck leert S. Bonaventura, de itin aetern de 5. dist. 5] Item alle verbeeldelycke Meditatien, oock van de Menscheyt Christi voor eenigen tydt (gelyck leert den zelven H. Bonav. c. 99. Medit. vit. Chr. met den H. Bernardus.) Want gelyck den zelven H. Bonaventura segt de 7. itin. aetern. d. 4. Praem.) Niet alleen alle beelden ofte gelykenissen van lichamelycke saecken, maer oock de werckelyckheyt ofte discoursen des verstants zyn vlecken en beletsels in dese oeffeninge des geests, die het verstant te boven gaet.

De eenige oeffeninge van desen mensch, moet wesen eene geduerige aendachtigheydt tot Godt op alle plaetsen, soo veel als het de uytwendighe noodige occupatien toelaeten; hem houdende tegenwoordig, niet door verbeeldinge ofte begryp des verstants, maer door een enckele Acte des geloofs, dat ons leert (Act. 17.) Dat wy in Godt leven, roeren, ende zyn: maer op een onbegrypelycke maniere Want den H. Bonaventura segt (Incend. Am. 5. 1.) Dat Godt noch gevoelyck, noch verbeeldelyck, noch begrypelyck en is, maer alleen lieffelyck.

Tot hem dan aldus tegenwoordig, moet hy sonder ophouden soetelyck suchten, hem somtyts met een woordeken ofte gepeys biddende, dat hy hem gelieve te onderwysen, om voorder in dese verborgen wysheydt te konnen geraecken. Want den H. Bonaventura segt (in Pro. Theol. Myst.) dat de wysheyt des beschouwende levens [die anders geseyt wo[r]t Mystica Theologia, dat is verborgen Godts geleertheyt] van geenen mensch, maer van Godt alleen wort geleert. Hy moet nochtans eenige bysondere

[p. 353]

ure oft twee dagelycks hem vertrecken in de eenigheyt, ende oeffenen op dese naervolgende maniere.

Hebbende sy zelven gestelt op de voorseyde maniere in de tegenwoordigheyt Godts, ende tot hem verweckt hebbende eene minnelycke eerbiedinge, soo moet hy met groote levendigheyt, ende uyt den gront des herten verloochenen al dat buyten Godt is, sonder iet in het besonder te verbeelden; ende dan sy zelven Godt overgeven, om met hem te doen syn wel behaegen in tydt ende eeuwigheyt: sonder eenig opsicht van loon, maer uyt puere liefde, om dat hy Godt is, ende oneyndelyck meer weerdig is. Dit alsoo met'er herten geseyt hebbende, soo zal hy met een minnelycke affectie aendachtig blyven tot dat oneyndelyk onbegrypelyck goet, dat in het binnenste van syne ziele tegenwoordig is; ende eenvoudelyck lettende op de roeringe syns herten) dat alsdan ontwyffelyck luttel oft veel met het vier der Goddelyker liefden ontsteken is) sal hy die nemen voor een teecken der Goddelycker tegenwoordigheyt binnen hem,⁺ ende als het instrument ofte de ermen der zielen, waer mede sy hem omhelst ende rust in syne omhelsingen: sonder nochtans van de voorseyde roeringe des herten eenig beeldt ofte gedaente te maecken, maer die alleenelyck gaede slaende, als met gesloten oogen.

Ende in deser voeghen zal hy hem inwendigh bloot houden; ende in dese blootheyt ofte klaerheyt des gemoets soo lange volherden als hy kan, ende die hernemen soo dickwils als hy door eenige verstroeytheyt daer uyt valt; ende ook somtyts als syn herte verkoelt ofte verslapt wort, de voorseyde Acten van verloocheninge ende verlaetentheydt uyt puere liefde Godts vernieuwen.Want

+ Siet S. Bern. ser. 74. in can.

[p. 354]

het s'menschens gemoet moet inwendig klaer ende ledig zyn, om het licht der Goddelycker wysheyt te ontfangen; welk alsdan allenskens in hem ingestort wort, al is't dat hy het in 't beginsel, om syne subtilheyt wille, niet gewaer en wort.

Voorts dit Goddelyk licht der wysheyt en heeft geen gelyckenisse met het uytwendig licht; maer het is een geestelycke gave Godts die in een gesuyverde ziele ongevoelyck ingestort wort door een soete ruste ende stilte haers gemoets, veroorsaeckende een genegentheyt tot alle goet ende smaeck in het zelve, ende eene geestelycke blydschap, die oock somtyts blyckt in het uytwendigh gelaet, dat t'eenemael soet en vriendelyck wort. Daerom die met de Goddelycke wysheyt verlicht zyn, en syn noyt bitter ofte stuer in hunne conversatie; maer lieffelyck ende blydelyck Want de conversatie der wysheyt segt den H. Geest. Sap. 8. En heeft geen bitterheyt nochte verdriet, maer blydschap en verheuginge. Daerom was 't dat onsen Vader Franciscus in syne Broeders soo versocht een vriendelyk en blyde gelaet; welck hy seyde een teecken te zyn van de inwendige geestelycke blydtschap, die voorts-komt uyt de suyverheyt des herten, ende het licht der devotien ofte wysheyt. Den H. Atanasius vertelt van den H. Antonius, dat hy altydts was met een blyde gelaet: soo dat men hem onder duysent Monicken kende alleen uyt syn gelaet. Desgelycks den H. Romualdus toonde altyts een blyde aensicht, soo dat sy hun verheugde, die hem aensagen. Onse Chronycke vertelt oock dat onsen Saligen Paschalis altyts vertoonde een lacchende aensicht.

§. VI.

TEn sesden, als een ziele den Hemelschen smaeck ende blydtschap der Goddelycker

[p. 355]

wysheyt nu begint gewaer te worden, soo geniet sy de vruchten van haere voorgaende verloocheninge ende gelaetentheyt; ende ontfangt het onderhout dat Christus belooft heeft aen de gene, die het al verlaeten om zynder liefden. Ende dan en heeft sy anders geen oeffeninge van doen, als geduerig te volherden in de genietinge van dat Goddelyck licht, welck soo lange in de ziele blyft, als sy volhert in de voorzeyde verloocheninge ende gelaetentheyt; maer met de minste onverstorventheyt wort verjaegt.

Ende daerom moet een ziele, die tot hier toe gecomen is, geduerig trachten tot een Engelsche puerheyt: ende het waere haer meer van noode met Engels te converseren, als met menschen: om dat de menschelycke conversatie, hoe heyligh sy oock is, de inwendige klaerheyt ende vrede van dusdanige ziele seer lichtelyck verduystert met verbeeldingen ende becommernissen, oft oock somtyts met ongeregelde beroerten.

Om dan in de genietinge van het licht der wysheyt te volherden, soo en moet de ziele anders niet doen, als eenvoudelyck gaedeslaen haer inwendige blootheyt, ende zoete dryvinge haers herten, geduerig voegende met haeren adem, Ach Jesu! niet mondelinge, maer binnens monts of met'er herten: welck sy somtyts met een diep versucht, dat van selfs komt uyt haer herte, mondelinge mag seggen. Dit is al dat een ziele doen moet, die tot hier toe is gecomen. Ende hier toe en moet sy geen besondere ure hebben: want geheel haer leven moet sonder eenig achterlaet in dese oeffeninge besteet worden, soo lang als sy wacker is (gelyck leert. S. Bonaventura p. 3. Stim. Am. c. 4.) Niet alleen in d'eenigheyt, maer oock in uytwendighe saecken ende wercken, die alle onse aendachtigheyt niet en vereyschen.

[p. 356]

Nochtans in andere uytwendige wercken, die alles des menschens aendagtigheyt vereyschen, ende van de gehoorsaemheyt ofte de broederlycke liefde haer bevolen worden, moet sy gewilliglyck Godt om Godt laeten, ende die getrouwelyck naer hunnen heysch volbrengen: dog dit moet geschieden sonder eenige uytgestortheyt, ofte aenkleventheyt; maer met een loffigheyt, ende stilte des gemoets.

Voorts als een ziele door langduerige ende gestadige oeffeninge in dese verborgen wysheyt eenigsints gehabitueert is, wordt dit Goddelyck licht haer soo vermaeckelyck, ende verblyt soo seer haer uytwendigh ghelaet dat het haer somtydts dunckt, dat haer uytwendigh aensicht blinckt, en straelen uytwerpt op al het gene sy siet. Ende dit en moet niemant ongeloovelyck schynen: want ik geloove dat dit de reden is waerom men de Heyligen schildert met straelen rontom hun aensicht, als blinckende gelyck een Sonne Welck oock gefondeert is in de H. Schrifture, die segt: De wysheyt van den mensch schynt in syn aensicht; ende Godt sal syn aensicht veranderen Eccl. 8.

Ende hier door komt dusdanigen verlichten mensch alle uytwendige saecken aensiet op een Goddelijcke maniere, al of sy met het zelve Goddelijck licht bekleet ofte beschenen waeren. Want zynde vol van dit licht aensiet hy alle uytwendige saecken, al of sy het zelve vereenigt waeren: gelijck als iemant siet door groen glas, hem schijnen alle uytwendige saecken groen te wesen. Want gelijck den H. Bonaventura segt [De 7. don. Spir de don. Sap. c. 1.) De gave der wysheyt is een licht, dat daelt van den Vader der Lichten, ende straelt in de ziele, ende maeckt haer Godtvormig. Zijnde dan een ziele Godtvormig of vol van Godt, soo worden haere

[p. 357]

uytwendige manieren van doen ende gelaet oock Goddelyck; ende aensiet alle uytwendighe saeken op een Goddelijcke maniere: ende soo en verstroeyen sy haer niet; maer dienen haer tot materie van contemplatie. Ende den genen, die tot desen staet gecomen is, en moet hem niet haesten tot de naervolgende oeffeninge: want hoe meer hy in dese geworstelt is, hoe sekerder hy den navolgende ontdecken ende becomen sal; de welcke seer verborgen is.

§. VII.

TEn sevensten, ende ten lesten, om dat Christus segt^(a) dat het Ryck Godts binnen ons is, welck [gelijk den H. Bonaventura leert p. 2. Stim. Am. cap. 8.] gelegen is in de beschouwinge der tegenwoordigheyt Godts die binnen ons is, soo moet de verlichte ziele, die van den Hemelschen Bruydegom innewaerts genoot wort, haer begeven tot meerder eenigheyt ende ruste, als oyt te voren, om Godt binnen haer te connen ontdecken: want hy en is niet te vinden, dan in ruste ende vrede. Ende daerom moet sy alle sorgen ende becommernissen, soo seer als het mogelijck is, ter zijden stellen, ende alleenelijck trachten, om desen verborgen schat binnen haer te vinden. Ende om dit wel te connen doen, moet sy haere inwendige blootheyt, ende onverbeeltheyt altijts ongehindert bewaeren in de oeffeninge, welcke wy haer nu sullen leeren.

Sy moeten dan weten dat de minnelijcke dryvinge haers herten [waer van boven §. V. gesproken is] het instrument moet wesen van de tegenwoordige oeffeninge, welcke sy kan in twee manieren ghebruycken. Want is 't dat sy wel gaede geslagen heeft, het herte met de liefde Godts ontsteken zijnde, schynt geduerig met de roeringe van den

(a) Luc. 17.

[p. 358]

aessem opperwaerts ende nederwaerts te gaen. Sy kan dan dese roeringe des herten in twee manieren nemen, te weten opperwaerts, ofte nederwaerts, ende met de zelve inwendig in Godt klimmen, oft in Godt versincken.

De klimminge, door welcke men Godt tegenwoordig heeft in 't bovenste zijn zelfs, ende in aenschouwender wijse, is noodig in uytwendige becommernissen: want in die verheventheyt wesende, siet sy alle dingen in Godt, ende als met Godt bekleet, gelijck boven geseyt is van het licht der wijsheyt, hoe wel op een Goddelycker maniere: maer de daelinge ofte versinckinge in Godt moet geoeffent zyn in eenigheyt.

Voorts eer ick voorder gaen, segg' ick met den H. Bernardus Ser. 73. in Cant: Die geestelyck zyn, en sullen met my niet spotten; en die niet geestelyck en zyn, en sullen my niet verstaen. Indien dan dusdanige derven [gelyck den Apostel Thadeus segt] blasphemeren het gene sy niet verstaen, sy mogen verwachten de straffen, met de welck diergelycke blasphemeerders van den zelven Apostel gedreyght worden.

De ziele dan, die haeren Godt beminne, haer wilt vinden, ende gelyck den H. Gregorius segt, Lib. 5. Mor. c. 5. in het binnenste des geests voor het Aenschyn Godts verborgen wesen; die moet haer zelven inwendig vergaederen uytsluytende alle dat Godt niet en is, ende blyvende inwendig t'eenemael bloot en onverbeelt, met de voorseyde minnelijcke kracht ofte roeringe des herten inwendig nederwaerts daelen oft opperwaerts klimmen, sonder van die daelinge oft klimminge eenig beelt oft gedaente te maecken.

Dit gedaen hebbende, sal sy haer zelven vinden als verloren in eenen oneyndelycken afgront, al

[p. 359]

of sy duysent mylen buyten de werelt waere in eene alderdiepste stilswygentheyt ofte duysternisse, die anders niet en is [gelyck S. Bonaventura segt de 7. Itin. aetern. de 5. de 6.) Als een daedelycke vergetentheyt van al. In welcke inwendighe duysternisse ofte vergentheyt de ziele soo langhe verwachten moet (gelyck Moyses dede. Exod. 24.) tot dat sy ghewaer wort de verborghen teghenwoordigheyt Godts: Die (gelyck S. Bonaventura segt Loc cit dist. 5. & 6. In de duysternisse der verborghen stilswyghentheyt sy selven opentlyck ende waerlyck vertoont op een onuytsprekelycke maniere, die het verstant te boven gaet. Maer om dit te becomen wort noch langduerighe ende gestadige oeffeninge vereyscht.

Voorts op dat niemandt dit nederwaerts daelen ende opperwaerts klimmen binnen sy zelven onbedagtelyck en bespotte, dat hy eerst lese het74. Sermoon van den H. Bernardus op de Canticken, ende dan oordeele. Want dit is de eygen oeffeninge van desen alderhoogsten Contemplativen ende H. Leeraer geweest, soo hy de zelve belydt in het voorseyde Sermoon.

Maer iemant sal hier seggen: hoe kan de ziele in de voorseyde duysternisse ofte vergetentheyt wesen, terwylen sy haer keeren moet tot uytwendige zaecken? Dit is het gene den H. Bonaventura leert (Vita Chr. cap. 55. & 59.) te weten dat een contemplative Ziele hoorende niet en hoort, ende siende niet en siet: want sy t' eenemael in Godt gekeert zijnde, anders niet uytwaerts en hoort noch en siet, als Godt, tot welcken sy alleenelyck aendachtig is.

Dese edele konste van het werckende ende beschouwende leven t' saemen te voegen leert ons S. Bonaventura (Stim. Am. p. 2. c.) seggende: Die in het werckende leven de beschouwinge wilt ge-

[p. 360]

nieten, die moet sy zelven inwendig vergaderen, ende sigh keeren ofte nemen in Godt, ende aldus Goddelyck geworden zynde, waer hy hem keeren sal, hy en zal anders niet sien, nochte gevoelen, nochte bemercken, als Godt: ende al het gene hy doen sal, hem sal duncken dat hy dat aen Godt alleenelyck doet.

Een ziele dan, die tot hier toe gecomen is, heeft het beste deel van Maria Magdalena gevonden, dat van haer niet geweirt en sal worden. Want gelyck segt den H. Bonaventura [de 7. Itin. aetern. de 3. de 5.) Het beschouwende leven wort hier begonst, maer in den Hemel wort het volcomen. Van welck hy wederom segt: Het beschouwende leven is het meeste weldaet, dat een ziele in dit leven kan ontfangen. Want in het selve zyn te genieten de volmaeckste, opperste ende leste vreugden, ende de aldergeluckigste vereeninge met Godt sonder middel.

Daer is nochtans een saecke (segt S. Bernardus ser. 3. de Ass. B.V.) Van Welcke haer dusdanige contemplative Ziele seer moet wachten, te weten van eygen sinnigheyt, ende van te willen meer wys zyn als het noodig is: op dat sy meenende het licht te volgen niet en valle in duysternissen door bedrog van den middagschen duyvel. Want hier door valt sy in presumptie, in eygen behaegen, ende oordeelt lichtelyck haeren evenaesten: Welck is (segt S. Bonaventura p 3. Stim. Am. c. 8.] een alderschadelyckste peste, ende verborgen doodelycke wonde, voor een contemplative ziele, die Godt van haer verjaegt. Ende voor welcke seer te vreesen is den onhelpelycken val van Lucifer, die om een ydel gepeys van presumptie ende eygen behaegen, van den oppersten Engel is geworden den grootsten duyvel, ende als eenen blixem uyt den Hemel geworpen.

En syt dan, ô ziele, noyt sonder vreese ofte ach-

[p. 361]

terdencken, op dat dit verborgen fenyn u niet en infectere; ende tracht altyt tot een alderdiepste ootmoedigheyt, peysende dat gy sonder de gratie Godts de alderbooste creature sout wesen, die daer op de werelt is: ende misschien noch wesen sult, is't dat Godt door syne bermhertigheyt u niet en wederhout. Ende al schynt gy door syne gratien jet goets te hebben, gy en zyt nochtans daer van niet seker. Want niemant en weet [segt den H. Geest Eccl. 9.) of hy weerdig is van Godt bemint ofte ghehaet te zyn. Laet ons dan naer den raet van den Apostel Phil. 2. Met vreese ende bevinge onse saligheyt werken, ons zelven altyts houdende in ootmoedigheyt onder de verborgen oordeelen Godts.