|
| |
| |
| |
Onlvst midden in de lvst plotselick verweckt.
Ist niet een selsaem werck? dat niet en is te krijgen,
Daer siet men alder-eerst de lusten henen stijgen.
Geen vrucht is aengenaem, geen ooft en issersoet
Dat yemant plucken magh, aleer hy klimmen moet.
Wat yemant moeyte kost dat sal hem wel bevallen,
En waer het lijven gelt, daer wil de jonckheyt mallen.
En schoon men over-al van dese rancken melt,
Een acht ick heden nut, om hier te zijn gestelt.
AEn seker edelman, begaeft met goede zeden,
Maer door syn gulle jeught gevveken uyt de reden,
Ontmoet een jonge vrou dien eygen maent getrout,
Die hem syn hert ontstal en staegh gevangen hout.
Haer schoonheyt, vvacker oogh, en soet bevallick vvesen
VVort vast in hem geset, als vvonder hoogh gepresen.
VVaer dat de joncker gingh, haer beelt vvas daer ontrent,
Het schijnt hem in het breyn of in den geest geprent.
Hy doet al vvat hy kan, en als de linckers plegen,
Die, met eens anders smaet, tot mallen zijn genegen,
Hy treet haer gangen na, hy lonckt, hy sent, hy schrijft;
Maer vint dat haer gemoet in eer versegelt blijft.
| |
| |
Al stelt hy schoon te vverck verscheyde minne-treken,
Sy staet op haer verset, en vveygert hem te spreken.
Hy troetelt haer het oogh, en vleyt haer door een brief;
Maer sy heeft even-vvel haer echte plichten lief.
'T geviel op desen tijt en onder dese saken,
Dat sy met haer gesin gingh buyten haer vermaken,
En Hylas haren man, een breyn van hoogh verstant,
En 't maeghschap vveder-zijdts de beste van het lant.
Een lustigh buyten-hof omringht met schoone dreven,
Dat aen een koningh selfs vernugen konde geven,
VVas doenmaels haer verblijf, om daer een ruymen tijt
Te leven met vermaeck, en buyten alle nijt.
Als Probus dit vernam, syn hert dat scheen te sluyten,
Hy maeckt hem uyt de stadt, syn brant die drijft hem buyten,
Hy stelt hem in gebaer als of hy jagen vvou;
Maer 't vvilt, dat hy vervolght, dat is een jonge vrou.
Hy geeft hem naer het slot met vvonder groot verlangen,
Daer in syn gansche lust, syn herte leyt gevangen,
Hy dvvaelter staegh ontrent, tot dat hem Hylas sagh,
Die hiet hem vvellekom, soo gunstigh als hy magh,
Hy noot hem boven dien, om daer te blijven eten,
(VVant 't geen de joncheer socht en kond' hy niet gevveten)
Maer Probus slouget af, schoon tegen syn gemoet;
Het schijnt dat hy vertreckt, en elders henen spoet.
Hy dorst, gelijck het scheen, haer vvesen niet genaken,
Die hem slechts met een oogh kan droef en vrolick maken,
Hy vreest dat syn gelaet hem licht entdecken sou,
Indien hy vvert geplaetst ontrent de jonge vrou.
Hy gaet dan synes vveeghs, en mits hy vvas vertogen,
Soo koomter uyt het vvout een velt-hoen op-gevlogen,
Daer op lost hy een valck, die gaf haer in de lucht,
En jough door al het velt den vogel op de vlucht.
| |
| |
Doch mits hy naer het vvout geen open vvist te krijgen,
Soo gingh hy langhs den hof van Hylas neder zijgen.
Maer daer quam oock de valck soo veerdigh als hy kon,
Soo datter in den tuyn een harden strijt begon.
Dit vvas van stonden aen door yemant vvaergenomen,
En Hylas vvert versocht, om daer te vvillen komen,
Om dit gevecht te sien. Hy kijckt te venster uyt,
En sagh de vogel-jacht te midden in het kruyt.
Hy siet het vluchtigh hoen van alle kant besprongen,
En dan eens op een boom, of in het gras gedrongen.
Doch vvaer het sigh verberght, 't en isser niet bevrijt.
VVant staegh en over-al soo vintet nieuvven strijt.
Maer t'vvijl de jonge lien op desen handel sagen,
Bestont de jonge vrou aen Hylas af te vragen,
Van vvaer de snelle valck, die soo behendigh vocht,
Quam vallen in den hof, en vviens hy vvesen mocht.
Hier op bestont de man haer Probus aen te vvijsen,
Als meester van de valck, haer Probus aen te prijsen
Van adel, diep verstant, en vvonder soeten aert,
Een lof die in de vrou een ander vvesen baert.
VVant sy, die noyt tot lust haer jeught en konde strecken,
Gevoelt in haer gemoet een vreemt gevvoel vervvecken,
Gevoelt een selsaem vier, een heeten minne-brant,
Die sy in haren geest voor desen niet en vant.
En t'vvijl sy besigh is op dit geval te peysen,
Soo vvert haer man gelast, van huys te moeten reysen.
VVant hem vvas op-geleyt, te trecken als gesant
By seker machtigh vorst, en in een verre lant;
En schoon hy pooght het vverck een ander op te leggen,
De Staet eyscht synen dienst, hy kan het niet ontseggen,
Het is een noodigh ampt, dat hy voltrecken moet,
Soo dat hy sigh bereyt, en tot de reyse spoet.
| |
| |
Cyprine, sonder man en buyten alle banden,
Gevoelt haer gulle jeught in heete lusten branden.
Het beelt van die haer man soo schoon en lustigh hiel
Dat maelt haer in het breyn, en speelt haer om de ziel.
Sy geeft haer driften loop tot ongeregelt minnen,
Het heck is van den dam, en baert haer stoute sinnen.
Een die syn lusten streelt, en geyle driften voet,
Leert in een korten tijt dat hy noyt vveten moet.
Daer blaeckt haer gansche ziel in onbekende lusten,
Daer vvoelt haer deusigh breyn in plaetse van te rusten,
Daer gatet overkant te midden in den droom;
Soo rent haer grilligh hert ten vollen uyt den toom.
Sy voelt in haren slaep den jongen ridder komen,
Met liefde, geylen brant, en tochten in-genomen,
Sy voelt hem in het bedt, sy voelt hem nevens haer,
Sy vvort syn aerdigh beelt en geestigh oogh gevvaer;
En of al schoon de slaep is van haer af-gevveken,
Noch voeltse lijcke-vvel geen kleyne minne-steken,
Iuyst soo gelijck de zee haer noch onrustigh vint,
Al is de blaeuvve stroom verlaten van de vvint.
Sy, naer een diep gepeys, en sonder hevigh strijden,
Laet daer het vleys gebiet haer vvilligh henen glijden,
Verkracht haer eerbaer root, en set ten lesten vast,
Te touven in het bedt een ongenooden gast.
Sy roept een kamer-maeght, die sy voor al betroude,
En hiet dat sy haer groet aen Probus dragen soude,
Met last, dat als de nacht sou dalen uyt de locht,
Hy dan tot haer vertreck in stilte komen mocht.
Florinde doet de reys, sy gaet de ridder spreken,
Sy blies hem in het oir verscheyde minne-treken,
Meer als haer vvas geseyt. Sy liet hem vvel gesint,
Vermits hy buyten hoop sigh soo bejegent vint.
| |
| |
Daer vvas geen mangel aen, hy quam ter rechter uren,
Hy vont een rijcken disch, en schoone confituren,
Hy vont een jonge vrou gekleet in edel vvit,
Gelijck de jacht-godin in haren tempel sit.
Hy siet haer reyn gevvaet, hy siet haer jeughdigh vvesen,
Hem docht daer vvas een vreught in haer gesicht te lesen.
Sy hiet hem vvelle-kom, hy kust haer rooden mont,
Daer sy gelijck het scheen geen hinder aen en vont.
Heer ridder, sey de vrou, het is een vvijl geleden
Dat ghy om dese gunst my dickmael hebt gebeden;
Maer schoon ghy hebt geklaeght en menighmael gesucht,
V klachten even-vvel die vvaren sonder vrucht.
Ick had een killigh hert, en vvonder harde sinnen,
Ick had een vijsen geest, die niet en vvas te vvinnen.
| |
| |
Maer dat is nu gegaen, de kans die is gekeert,
Ick voele mijn gemoet ten vollen overheert.
Ick vinde my verruckt door u volmaeckte leden,
Ick vinde my verplicht aen u beleefde zeden,
En naer ick op het stuck my dickmael heb bedocht,
Soo kan het nu geschien dat ghy voor desen socht.
Sy nam een gulde schael, en heeft hem toe-gedroncken
Niet slechts alleen den vvijn, maer duysent minne-voncken
Geschoten door het oogh. De ridder is verblijt
Van soo een gunstigh vvoort, en langh vervvachte tijt.
Hy dranck het edel vocht, en at van haer succaden;
Maer al dat soet onthael en kon hem niet versaden.
Hy vvacht een naerder gunst. En vvaerom meer geseyt?
De maeltijt is gedaen, het bedde toe-bereyt.
Sy geeft haer na de koets, en isser in gesegen,
En hy met blijden geest benevens haer gelegen.
Maer onder dit beslagh soo isser soet gevley,
En menigh dertel vvoort gevallen tussen bey,
Van datter is geschiet en eertijts voor-gevallen,
Als hy tot haer verviel, en eerst begon te mallen,
En hoe sy killigh vvas, en hy te meer verhit,
En onder dese praet soo vraeght de ridder dit:
Ey segh my doch, Me-vrou, hoe isset by-gekomen
Dat ghy zijt door de min ten lesten in-genomen,
Dat ghy, die soo beset, soo vvonder deftigh vvaert,
Ten lesten zijt versacht van uvven harden aert.
VVat ist dat u tot my ten lesten heeft bevvogen,
De geesten sacht gemaeckt, de sinnen om-getogen.
VVat is dit voor een vverck? Sy met een blijden mont
Vertelt hem 't vreemt geval, en hoe den handel stont.
Heer ridder, seyt de vrou, ick moet het u verhalen,
Hoe dat oock menighmael besette lieden dvvalen,
| |
| |
En dat tot haerder smaet. voorvvaer mijn eygen man
Die vvas het even-selfs die my de sinnen vvan.
VVant lest doen uvve valck, door jacht-sucht op-getogen,
VVas, ick en vveet niet hoe, in onsen tuyn gevlogen,
En viel daer op de proy te midden in het gras,
Soo vraeghd' ick aen het volck, aen vvien de vogel vvas.
Daer gingh mijn goeden man van u soo gunstigh spreken,
Als offer niet een mensch met u mocht zijn geleken.
Ghy vvaert een vvacker helt, en beter edelman
Als yemant in het hof of elders vvesen kan.
Ghy vvaert in syn gemoet een schat van goede zeden,
Een peerel van de jeucht, een vvoonplaets van de reden,
Een spiegel van het hof, jae niemant uvvs gelijck.
Ghy vvaert gelijck de glans van al het koninghrijck.
Ick voeld' in dit verhael mijn gansche ziel beroeren,
Ick voelde mijn gemoet gevveldigh omme-voeren,
Ick voeld' een stillen brant, tot nadeel van de trou,
Soo dat mijn gansche ziel naer u verhuysen vvou.
Ick dacht: dit edel hert dat magh ick eygen hieten,
Dat magh ick als ick vvil tot mijne vreught genieten,
Dat magh ick even-selfs gebruycken in het bed.
VVant syn verheven geest die is op my geset.
Dit kroop staegh dieper in, en gingh mijn hert bekoren,
En stracx vvas ick verruckt en anders als te voren.
Siet hier van komtet, vrient, dat ghy te deser tijt
Hier in dit stil vertreck en op mijn leger zijt.
Daer mede svveegh de vrou, en gaf hem duysent kussen,
Dat vvas genoegh geseyt: Ghy mooght u liefde blussen.
Doch sy vvort gansch verbaest, vermits de ridder svveegh,
En datse niet een soen van synen mont en kreegh.
Sy vveet niet vvat hem schort, of vvat hem magh bevvegen,
Of vvat hy door het breyn voor stuypen heeft gekregen.
| |
| |
Haer dunckt dat hy verstelt, en gansch verslagen sit.
Maer hy komt tot hem selfs, en seyt ten lesten dit:
Vriendin, het kort verhael en uyt-komst deser saken
Koomt vry geen kleynen strijt in desen boesem maken.
Mijn ziele light en slaet, mijn angstigh herte vvoelt,
Om dat het grooten strijt in al de sinnen voelt.
My dunckt ick sie het vleesch met syn gesvvinde knechten,
My dunckt ick voel den geest met reyne vvapens vechten.
Dies vvas ick eerst ontrust en vvonder vreemt gestelt,
Maer, God zy eeuvvigh danck, de deught behout het velt.
VVel! is dit soo geschiet, gelijck ick moet gelooven,
Sal ick dan soo een vrient syn beste panden rooven?
Sal ick een vyant zijn van die my liefde toont,
En sal hem syne deught met schande zijn geloont?
Sal ick een eerlick man syn bedde gaen bevlecken,
En by syn echte vvijf mijn geyle leden strecken,
Tot hoin van synen naem en van syn edel huys?
Neen, neen, gelooftet vry, mijn hert is al te kuys.
'K en sal het nimmermeer, al most ick heden sterven,
'K en sal het nimmermeer van mijnen geest vervverven.
Syn gunst en u verhael heeft my de vuyle lust,
Heeft my het dertel vier ten vollen uyt-geblust.
Het vvas u eygen man die heeft op u gevvonnen,
Dat ghy tot mijn vermaeck u schoot hebt vvillen jonnen,
En ghy hebt vvederom mijn sinnen af-gevvent,
Dat mij ongure lust u bedde niet en schent.
Het eerste vvas gebeurt gansch buyten syn gedachten,
Het tvveede vvederom gansch buyten u vervvachten.
Gevvis God heeft het vvoort u in den mont geleyt,
En 't gaet my tot de ziel al vvatter is geseyt.
Nu vvil ick een verbont met oogh en handen maken,
Van niet te vvillen sien, en niet te vvillen raken
| |
| |
Dat my de sinnen terght en tot de lust vervveckt,
Vermits het aen de ziel tot enckel hinder streckt.
Het vleesch had my verruckt, het oogh had my verraden,
En ick stont nu bereyt om in de lust te baden,
Om met een vollen loop te rennen op de baen,
Daer linckers, vverelts-volck en bouven henen gaen;
Maer God heeft my bevvaert; die gaf my beter sinnen,
En leerde mijn gemoet syn tochten overvvinnen.
'Tis mijn deught niet gevveest dat ick de sonde liet,
Het vvas Gods reyne Geest die my tot beter riet.
Hem vvil ick alle tijt van ganscher herten dancken,
En laten dit bedrogh en al mijn oude rancken.
Ghy doet gelijck als ick, en, vvat ick bidden magh,
Verandert u gemoet oock heden op den dagh.
Heb ick den gront geleyt door mijn ongure loncken,
Dat in u teere borst de lust heeft konnen voncken,
Laet nu eens vvederom de kracht van mijn berou
V brengen tot de tucht, en vesten in de trou.
Ghy zijt een frissche blom en van een eerbaer vvesen,
In adel, in verstant, in schoonheyt uyt-gelesen,
En hebt oock boven dat een jongh en rustigh man,
Die, na den rechten eysch, u jeught vernugen kan.
VVilt daerom nimmermeer u reyne trou besmetten;
Maer blijft in u beroep, en binnen echte vvetten:
Dat sal u beter zijn als al des vverelts vreught,
En vvat ghy tot vermaeck op aerden kiesen meught.
Ick heb 't is vvaer getracht u eere t'onder-graven,
Om mijn lust-gierigh hert tot uvver smaet te laven;
Maer ick ben nu verlost van brant en geyle pijn,
En vvil van nu voortaen u vrient en broeder zijn.
Het vleesch en syn gevolgh heeft syn gevvelt verloren,
Soo dat u soete mont my niet en kan bekoren;
| |
| |
En of schoon in de lust bestont mijn herten vvensch,
Vriendin, het is gedaen, ick ben een ander mensch.
'K en sal van heden af u nimmer komen tergen,
'K en sal u geen bedrogh of lusten konnen vergen.
Ick vvil u eere doen, al vvaer ick immer kan;
Ghy, blijft een eerbaer vvijf en trou aen uvven man.
Cyprijn op dit gespreck begon geheel te beven,
Iuyst als een tanger blat van harden vvint gedreven:
Het onvervvacht geval is haer een donder-slagh,
Soo datse voor een vvijl als sonder adem lagh.
Doch vingh stracx vveder aen tot hem aldus te spreken:
O ridder, vveerde vrient, dit zijn ongure streken;
VVaer hoorder oyt een mensch van soo een vreemt bedrijf?
Ghy spot, na dat ick sie, met my ellendigh vvijf.
Ghy hebt na my gepooght als met de gansche leden,
Ghy hebt my duysent mael en duysent mael gebeden,
Ghy hebt my staegh vervolght als met de gansche kracht,
En vvord' ick nu ter tijt met spot by u veracht?
Ick hebbe noyt gemalt of dertelheyt bedreven,
Ick hebbe staegh geleyt een reyn en eerbaer leven;
Maer u fenijnigh oogh dat heeft op my geloert,
En mijn gedvveege ziel ten lesten vvech-gevoert.
Maer in den heetsten brant, door u bedrijf ontsteken,
Bestaet ghy, t'mijner schand', u lusten af te breken,
En schiet my schendigh op. O spijt! ô vvrange smaet,
Die al vvat bitter hiet in leet te boven gaet!
O mocht ick nu ter tijt, ô mocht ick heden sterven!
Ick ledet met gedult, al vvaer het duysent vverven,
Ick leet oock helsche pijn. ô vvaer ick uytter tijt!
Soo vvaer ick van de spot en van de smaet bevrijt.
VVel! is uyt uvven geest mijn liefde dan gevveken,
Of isset u vermaeck mijn vrientschap af te breken,
| |
| |
En zijt ghy dus gesint my smaetheyt aen te doen,
Soo gunt my niet-te-min een droeven af-scheyt-soen.
Laet my den lesten kus aen mijn bedroefde vvangen,
Laet my een troostigh vvoort van uvven mont ontfangen,
En gaet dan uvves vveeghs; maer laet een jonge vrou
Noyt midden in den brant, of midden in den rou.
VVat my dan vorder raeckt, ick sal mijn dvvase sinnen,
Ick sal oock even-selfs mijn driften overvvinnen,
Ick sal oock vorder doen, gelijck het my betaemt,
En noyt in dit geval van yemant zijn beschaemt.
De ridder vvederom: Begon ick hier te mallen,
Ick vveet, mijn deftigh hert sou licht ter neder vallen.
Het kussen leyt de gront, en baent gelijck de pat
Tot vorder ongemack, en ick en vveet niet vvat.
Een keers eerst uyt-geblust, al is haer vlam gevveken,
Die sal van stonden aen in vollen brant ontsteken,
Genaecktse maer het vier of koomtse by de vlam,
Van vvaer sy voor een tijt haer kracht en voedsel nam.
Dit heb ick inder daet al dickmael ondervonden,
Het minste stootje let aen nieu-genese vvonden.
Ick ken mijn broos gemoet, en vvat ick dragen kan,
Ick ken mijn boosen aert. Maer, siet, ick scheyder van.
Ghy vaert voor eeuvvigh vvel, 'ken sal u niet genaken,
'K en sal noch uvven mont, noch uvve leden raken.
Dat lock-aes is te sterck. VVie roode vvangen kust
Vervveckt een nieuvve vlam, al vvasse schier geblust.
Soo haest de jongelingh syn reden gingh besluyten,
Slough hy syn mantel om, en maeckt hem veerdigh buyten.
Hy vveet vvat over langh aen Ioseph is geschiet,
En daerom snelt hy vvegh, en vvacht haer antvvoort niet.
VVat in-druck dit haer gaf, die met de gansche krachten
De lusten van het vleys nu koockt in haer gedachten,
| |
| |
Is lichter hier bedacht, als naer den eysch verhaelt.
Haer breyn is op de loop, haer geest die is verdvvaelt.
Haer rilt een killigh bloet van boven tot beneden,
Haer rijt een koude schrick door haer verhitte leden,
Sy svvelt van enckel spijt; maer des al niet-te-min
Sy kropt haer gramme stem, haer droeve tochten in.
Sy vvenscht dat eenigh mensch haer leven vvou verkorten,
Sy vvenscht dat al het huys quam op haer neder-storten,
Sy vvenscht niet als den doot en haren lesten dagh,
Op dat het duyster graf haer schande decken magh.
Maer vvatse vorder meynt in dit geval te plegen,
En ofse naderhant tot lusten vvas genegen,
En dient te deser tijt niet bloot te zijn geleyt.
Het is een losse tongh die alle dingen seyt.
| |
| |
| |
Schoonheyt Bedorven om een man te behagen.
ORlande (vviens gelijck in deught en schoone leden
Niet uyt te vinden vvas in al de naeste steden)
Is, naer sy tvvintig jaer haer maegdom heeft bevvaert,
Tot vreught van al het landt met Agaton gepaert,
Niet met het lijf alleen, maer met geheele sinnen.
VVant sy vvas uyter aert geboren om te minnen;
En hy in tegendeel een rustigh edelman
Brenght al tot haer vermaeck vvat hy bedencken kan,
Hy lieft, en vvort gelieft, en dat met gansche krachten.
Sy vvoont in syn gemoet, en hy in haer gedachten.
Men soecke vvat men vvil. Tvvee herten eens gesint
Dat is de meeste lust die mensch op aerden vint.
Maer, siet! een hoogh geluck en kan niet lange duren;
VVie hier vvat vreughts geniet die moetet haest besuren.
Het is een grilligh rat daer in de vverelt svveeft.
Ach! vvaer is oyt een hert dat langh in vreughde leeft?
De Prinçe van het lant genegen om te mallen,
Liet op de jonge vrou een los gesichte vallen,
En schoon hem vvort geseyt: Het is een anders vvijf,
Noch soeckt hy lijcke-vvel oneerlick tijt-verdrijf.
Hy vveet in grooten ernst syn voorstel aen te binden,
En vvaer sy vvesen magh daer vveet hy sigh te vinden.
Is sy in eenigh feest, hy isser flucx ontrent,
En toont hem even-staegh vvaer sy de gangen vvent.
| |
| |
Hy laet haer boven al met stage brieven vveten,
VVat voor een selsaem vier syn sinnen heeft beseten;
Maer sy, een reyne ziel, set vast in dit geval,
Dat sy noyt echte gunst aen vreemde geven sal.
Sy gaet na desen tijt haer eygen vrienden mijden,
En stelt haer saken aen, om selden uyt te rijden.
Sy scheyt haer van het volck, en bant haer van de straet,
En toont dat sy 't gevvoel en alle feesten haet.
Hier door soo vvert de vorst in heeter lust ontsteken,
Syn tochten, eerst bedeckt, beginnen uyt te breken,
Hy dvvaelt ontrent haer slot, met soo een droef gelaet,
Dat Agaton ontdeckt al vvatter omme-gaet.
Orlande lijcke-vvel versvveegh de vreemde streken,
'T en dacht haer geensins nut haer man hier af te spreken.
Sy is soo vast geset op haren reynen geest,
Dat sy geen slim gevley of hoofsche lagen vreest.
Daer vvas een kleyn vertreck daer sy haer moye dingen,
Haer hooft en hals-çieraet, hāer oir en arrem-ringen,
Haer doosen vol civet, haer poeyers in bevvaert,
En vvat sy vorder heeft van diergelijcken aert.
Hier mits het open stont quam Agaton getreden,
En vvert in syn gemoet van stonden aen bestreden,
Vermits hy daer een brief in seker kasjen vant,
Vol treken na de kunst en enckel minne-brant.
Daer vvas geen onder-schrift in desen brief te lesen,
Maer 't vvas genoegh te sien vvie dat hy mochte vvesen
Die soo van liefde klaeght. Het stout en hoogh besluyt
Dat druckt een machtigh vorst, een prins, of koningh uyt.
De man hier in ontset en nam het niet ten besten,
Maer krijght van stonden aen een hooft vol muyse-nesten.
De nare jalosy die vvasser flucx ontrent,
En heeft een svvarte gif hem in de borst geprent.
| |
| |
Daer leyt hy staegh en maelt in duysent na-gedachten,
En berst by vvijlen uyt in bijster hooge klachten.
Hy ducht veel ongemacx en menigh ongeval,
Dat noyt en is gevveest en nimmer vvesen sal.
Stracx vvort syn vvesen bleeck, en al syn gansche leden
Zijn door een stage sorgh gedurigh af-gereden.
Syn blijdschap is gedaen, syn rust die is gestoort;
Maer des al niet-te-min hy seyt haer niet een vvoort.
Hy kropt syn droefheyt in; maer sy verstaet de gronden,
En heeft van syn verdriet de reden uyt-gevonden,
Sy voelt het metter daet vvat hem de ziele knaeght,
En vvat syn innigh hert in droeve tochten jaeght.
Dit heeftse langen tijt met reden overvvogen,
Hem siende langhs om meer in droefheyt op-getogen;
Seyt hem ten lesten dit: O troost van mijn gemoet,
Ick sie dat ghy verteert u innigh herten bloet.
Ick sie dat ghy versmelt, en dat u droeve sinnen
V jeught, u goet beleyt, u krachten overvvinnen.
Ick bid ontfanght een vvoort tot onschult mijner eer,
En voed in uvven geest geen nare tochten meer.
Ick heb een reyn gemoet, dat mooghje vast gelooven,
Daer sal noyt machtigh vorst van eere my berooven.
Neen, liever in het graf een proye voor de doot,
Als ick onteeren sal mijn vveerden bed-genoot.
'Tis vvaer ick heb een brief van onsen vorst ontfangen,
En dat heeft my gebracht in duysent herte-prangen.
Niet dat ick my beriet of in mijn herte docht,
Of ick hem gunnen sou dat hy van herten socht.
Neen, dat en heb ick noyt in mijn beraet genomen,
Daer sal geen vuyl bejagh in mijn gedachten komen.
Ick hebbe dit alleen gedurigh overleyt,
Of u dit vreemt geval is nut te zijn geseyt.
| |
| |
Dit heb ick menighmael, oock dickmael gansche nachten,
Dit heb ick even-staegh gekeert in mijn gedachten,
Dit vraeghd' ick heden selfs aen mijn benaeude ziel,
Tot my een svvaren slaep ten lesten overviel.
Maer hoe dat ick het stuck met reden overleyde,
Het dacht my beter zijn dat ick het niet en seyde,
Maer dat ick onder dies den prinçe toonen sou,
Dat ick ben door de tucht versegelt aen de trou,
Dat ick veel eer het graf oock heden sal verkiesen,
Als dat mijn reyne jeught haer eere sal verliesen.
God vveet het, vveerde vrient, die hert en nieren kent,
Dat in mijn reyne ziel de schaemte staet geprent.
Heb ick hier in misdaen, vvilt my de feyl vergeven;
Ick ben naer uvven raet voortaen gesint te leven,
Ick ben geneyght te doen en heden uyt te staen
Al vvat na uvven raet is nut te zijn gedaen.
Sal ick den jongen prins met harde vvoorden tergen,
Als hy my vvederom sal liefde komen vergen?
Of sal ick voor een tijt gaen vvoonen in het vvout,
Daer slechts het dienstbaer volck de rauvve landen bout?
Of sal ick in het huys mijn teere leden bannen,
En blijven uyt het oogh van alle jonge mannen?
Of sal ick heden gaen na eenigh verder lant,
Oock daer een stage son met heete stralen brant?
Of sal mijn vvooningh zijn ontrent de koude rotsen,
Die met haer steylen kruyn de noortsche vvinden trotsen?
Of sal ick henen gaen daer AEtna svvavel braeckt,
En met een blauvve vlam tot aen den hemel raeckt?
Of sal ick heden selfs een klooster gaen verkiesen,
En daer mijn soeten tijt mijn frissche jeught verliesen?
Of sal ick my een kluys doen maken in het velt,
Om van een krielen vorst niet meer te zijn gequelt?
| |
| |
Seght maer vvat u gevalt. Ick sal mijn gansche leden,
Ick sal mijn droeve ziel naer uvven vvil besteden.
Leght slechts te deser tijt u droeve sinnen af,
En vvat u, t'mijner smaet, een vreemt bedencken gaf.
De man na dit gespreck heeft langen tijt gesvvegen;
Maer toont tot haren raet hem niet te zijn genegen.
Ten lesten seyt hy vvat; maer seyt, dat haer beslagh
Geen uyt-komst, geen behulp, geen bate geven magh.
Hy stelt het al bekaeyt, vermits der prinçen handen
Zijn langh en strecken uyt tot in de verste landen.
Hy seyt dat hy een raet voor hem besluyten sal,
Om vry te mogen zijn van druck en ongeval.
Daer op vertreckt de man, en laet Orlande klagen,
En laet een stagen vvorm in haer gedachten knagen.
Maer 't is syn vast besluyt te reysen uyt de stadt,
Te laten syn gemael en vvat hy daer besat,
Te trecken uyt het lant naer ver gelegen stranden,
Te svveven buytens rijcx in onbekende landen,
Te dolen even-staegh in eenigh selsaem dal,
Daer niemant oyt een lucht van hem vernemen sal.
En schoon hy dit bestont in stilheyt uyt te vvercken,
Orlande lijcke-vvel die kan het voorstel mercken,
Sy let op syn bedrijf, en vont ten lesten uyt
VVat hem de sinnen drijft, en vvat de geest besluyt.
Sy gaet in haer vertreck, sy gaet daer over peysen,
Hoe sy hem trecken magh van dit vvanhopigh reysen,
Sy roept daer menighmael, als buyten haer geruckt:
Och! was ick niet te schoon, soo vvaer ick niet bedruckt.
De schoonheyt heeft mijn hert in dit verdriet gedreven,
De schoonheyt leyt den gront van dit ellendigh leven,
De schoonheyt heeft den vorst tot vuyle lust vervveckt,
Dat Agaton tot druck en my tot schande streckt,
| |
| |
De schoonheyt moeter aen, en dat ick menigh vverven
Soo teerlick heb geviert dat vvil ick nu bederven,
En dat is licht te doen. Het is een swack gevvas,
Het is een enckel vlies, het is een teer gelas,
Het is men vveet niet vvat, dat even met de jaren
Moet haest daer henen gaen en in het duyster varen.
'T is beter dat ick heb een aensicht sonder glans,
Als dat ick ben een brant voor alle jonge mans.
Een aenstoot voor de jeught, een spiegel voor de bouven,
VVaer door ick mijnen heer ten hooghsten sie bedrouven.
VVel, schoonheyt, 't is gedaen, u vonnis is gevelt,
Ghy sult in korten tijt vvel anders zijn gestelt,
Ghy sult in korten tijt geen stille sinnen storen,
Ghy sult in korten tijt geen prinçen meer bekoren,
Geen jonckheyt hinder doen. Sy maeckt een kort beraet,
En koomt van stonden aen van vvoorden tot de daet.
Sy laet een slim vergif uyt veelderhande saken,
Sy laet een selsaem moes uyt heete kruyden maken,
Een tuygh dat vinnigh is, en als een kancker eet,
Dat vvaes en blos verteert, schier eer het yemant vveet.
Dit heeft de jonge vrou in doecken op-gevvonden,
En om haer aengesicht aen alle kant gebonden.
Sy geeft haer op het bed, en siet! in eenen nacht
Soo is haer jeughdigh root gelijck als enckel dracht.
Soo haest den dagh genaeckt sy spiegelt hare vvangen,
En siet een dick gesvvel haer om de leden hangen,
Haer neus gelijck een ey, en uyttermaten groot,
Haer oogen vuyl begaet en even bijster root,
Haer mont aen alle kant met bobbels op-gesvvollen,
Het vel gevveldigh rau gelijck gedrooghde schollen;
En vvaerom meer geseyt? een monster van een mensch.
En, siet! hier vint de vrou haer vollen herten-vvensch.
| |
| |
Sy liet van stonden aen haer ketens, schoone ringen,
En peerels om den hals, haer beste çiersel bringen;
Maer deckt haer aengesicht, soo dat men niet en sagh,
Hoe dat het vvesen stont, of vvatter onder lagh.
De vorst plagh in de kerck op seker feest te komen,
En dit had onse vrou voor desen vvaer-genomen,
Sy stelt haer daer te gaen, en treet ten huysen uyt,
In uyterlick çieraet gelijck een jonge bruyt;
Maer binnen schuylt de vvrack. Sy quam met frissche leden,
Sy quam met schoon gevolgh en geestigh aen-getreden,
Sy gaf haer na den prins, oock naerder alsse plagh,
Soo dat hy met gemack haer schoone leden sagh.
Dit heeft syn ydel oogh ten hooghsten vvel bevallen,
Soo dat syn los gepeys op haer begon te mallen.
Hy denckt dat sy tot hem nu beter is gesint,
En in syn staegh vervolgh een soeter smake vint.
Maer sy heeft even doen haer sluyer op-geslagen,
Soo dat haer stracx de vorst en al de lieden sagen.
Haer neus is sonder vorm, haer oogen sonder glans,
Haer mont niet als een schrick voor alle jonge mans.
Ontrent haer teeren hals daer stonden vreemde puysten,
Daer hingen quabben aen gelijck als groote vuysten,
Gestreept met etter vervv; soo dat in haer gelaet
Al vvat men leelick hiet by een versamelt staet.
De jonge prins verslough tot in syn diepste sinnen,
Hy vvist niet vvat hy sagh, of vvat hy sal beginnen,
Hy tvvijffelt aen de saeck, hy berst van ongedult,
Hy meynt een spoock te sien, hy geeft syn oogen schult.
Hy siet haer vveder aen, hy vint gelijcke vlecken,
Die hem in diepen schrick van hare liefde trecken.
En vvaerom langh verhael op desen vont gedaen?
Syn lust vvort derenis, syn brant die heeft gedaen.
| |
| |
Hy geeft hem uyt de kerck, syn quael die is genesen,
En, siet! dit is de vrucht van haer onaerdigh vvesen.
Hy kent geen liefde meer, geen dvvase minne-pijn.
Siet, hoe het menighmael is dienstigh leelick zijn!
Maer of schoon Agaton sagh haer ontstelde leden,
Hoe vreemt haer vvesen scheen, noch is hy vvel te vreden.
VVant door het leelick vel, dat haer het lijf bedeckt,
Sagh hy een schoone ziel die na den hemel streckt,
Hy sagh een suyver hert in haren boesem svveven,
Hy sagh de reyne trou in haer gevvrichten leven,
Hy sagh een hoogh gemoet, dat op geen schoonheyt past,
Hy sagh dat haer de ziel is aen den hemel vast.
Sy vvas hem eerstmael lief om haer gebloosde vvangen;
Maer nu is hem de geest met beter min bevangen.
Sy vvas hem eerstmael lief, vermits haer frissche jeught;
Maer nu bestaet syn lust in haer verheven deught.
Sy vvas hem eerstmael lief, vermits de klare stralen,
Die uyt haer geestigh oogh gedurigh quamen dalen;
Maer 't is haer eerbaer hert dat nu syn liefde treckt,
En dat in syn gemoet een meerder gunst vervveckt.
Astolphus even-selfs verandert in gedachten,
Verlaet syn eerste lust, maer doet haer hooger achten,
Vereert oock haren man, en set hem in den Raet,
En toont gestage gunst aen al haer echte zaet.
Maer stracx na dit geval hy sent ervare luyden,
Die met gestage sorgh en vvel-bereyde kruyden
Doen vvat de kunst vermagh. Soo dat de vrou genas;
Maer vvert te geener tijt als sy te voren vvas.
| |
| |
| |
't Samen-sprake op de gelegentheyt van
Tvvee houvvelicx-gevallen door d'ontschakinge van Tvvee edele jonck-vrouvven toe-gekomen.
Sophroniscvs.
GOeden dagh, Philogame, wat maeckje? Tuyten u de oiren noch al niet van de menighfuldighe trou-gevallen die wy dese voorlede dagen te samen over den hekel hebben gehaelt?
Phi. Zijt wellekom, weerde man, hier in mijn vertreck. want niet alleenlick mijn oiren maer alle mijn sinnen spelen noch ontrent uwe laetste redenen op de gelegentheyt van de houwelicksche saken, en hadde ick gedorst, ghy had my al weder t' uwen huyse gehadt, ten eynde ick u bedencken moght hooren op de gevallen die ick met my hadde ghenomen, om by my alleen over-lesen te werden. Maer ick weet dat uwen tijt nauwer is besneden als de mijne, en daerom heb ick u tot noch toe verschoont en in ruste gelaten.
Soph. Ick hebbe uwe groote toe-genegentheyt tot desen handel nu al dickmael gesien, soete jongelingh, en daerom, my nu tot vvat uyt-spanninge genegen vindende, kome ick tot u, om voorts te gaen in het lesen van ons begonnen werck.
Phi. Maer bevalt het u niet dat wy alvoren wat spreken van het gene ick in mijn eenigheyt ghelesen hebbe, dewijl ick daer over verscheyde saken heb te openen?
Soph. Dat en zijn maer toe-vallen, en mijn eygen by-voeghsels tot het werck, als ghy weet; laet die in haer weerde tot op een andere ghelegentheyt, en laet ons nu ter tijt volgen den draet van den Schrijver. En dewijle ick mercke dat hy eerst heeft verhandelt de trou-gevallē van de eerste tijden, vervolgens af-gaende tot onse eeuwe, en dat wy noch de palen van de oudtheyt niet en zijn voor-by geleden, soo laet ons daer in jegenwoordelick voort-varen. Hier volght een geval dat wat bysonders in heeft, daer op oock eenige bysondere aen-merckinge sullen vallen. Ghy doet als te voren, en begint te lesen, en dat gedaen zijnde wil ick u hooren op de vraegh-stucken, die daer uyt sullen ontstaen.
Phi. Ick onderwerpe my in alles u goet vinden, weerde Sophronisçe, en doende beginne ick te lesen ter plaetsen daer wy het gelaten hebben.
|
|
Auteursrechtvrij