Sophroniscvs.
HOe dus, Philogame, al weder alleen, in dese eensame plaetse?
Phi. Ia, weerde Sophronisçe, ick ben hier al dickmael eensaem, en dat om eyntelijck eenmael uyt de eensaemheyt te geraken.
Soph. Ghy spreeckt raetselen, nae my dunckt, spreeckt ront en klaer, jongelingh, soo ghy anders wilt verstaen werden.
Phi. Om verstaen te wesen ist dat men spreeckt: en ick en weet niemant van den welcken ick beter wensche verstaen te werden als van u, weerde man. 'Tis u kennelijck dat ick tot heden toe eensaem en ongepaert leve, en ester en isset myne ghelegentheyt, oock mijne genegentheyt niet, dus langer te blijven, en daerom heb ick even hier te deser plaetse in mijn eenigheyt nu al dickmael met ernst over-leyt hoe ick bequamelijck uyt desen eensamē staet tot een geselligh leven soude mogen komen.
Soph. Wel, wat isset dat u daer noch aen hapert, goede jongelingh.
Phi. Dat ick noch te weynigh kennisse van saken hebbe in die gelegentheyt, en noch de rechte gronden niet en weet van dat groot werck. Ick en ben niet gesint ten houwelick te gaen als de onreyne dieren in de Arcke deden. want de selve, niet wetende tot wat eynde sy lieden daer in tradē, warender in en quamender weder uyt even also als sy lieden daer in waren gekomē, dat is, onreyn eñ ongalick.
Soph. Ick en kan u daer in geen ongelijck geven, Philogame, vvant ick hebber vele ghekent en kenner noch heden eenige die in het aen-gaen van haer houwelick even hen soo droegen als ick een sekeren knecht eens hebbe weten doen, aen den welcke syn heere bevolen hebbende in haest om een boodtschap te gaen, op alsulcken plaetse, dadelick soo haest hy de plaetse maer en hoorde noemen, met een dom en los hoost sigh derwaerts spoede, sonder verder te verstaen wat hy daer te verrichten hadde, en ter plaetse ghekomen zynde, doen maer eerst began te denckē wat de reden mochte wesen waerom hy daer gekomen was, en die niet wetende, wert gedwongē te rugge te loopen tot synen heete, om sulcx te gaen vragen. Seker alle de gene die alleen te gaste gaen om hen sat te eten, maer en reysen om wat nieus te sien, en slechts ten houwelicke komē om dē lust van een vrouwe te genietē, die en hebbē geensins ghetroffen het recht vvit en oogh gemerck daer sy lieden op te sien haddē. Rechtsinnige lieden gaen te gaste meer om door gemeenschap van goede reden en seden hare geest te vermaken, als om met spijs en dranck hare lichamen te belastē: hare reysen strecken hun niet om eē nieus-gier oogh, maer om eē leerbegeerigh herte te voldoē. Het trouwē dient de selve meer om een soet geselligh leven, ten dienste van Godes kercke, van het Vaderlant, ende haer eygen huys te leyden, als om de ketelinge van haer weeligh vleys vernoegen te geven.
Phi. Weynigh zijnder, weerde man, die het stuck soo op-nemen, ende even-wel soo isset meer als kennelijck dat het also behoort.
Soph. Ick oordeele dat die gene die haer ten houwelicke begeven behoorē te doen als de gene die haer tot een reyse buytens landts gaen stellen, de selve sien niet alleenlijck eerst in haer ghedachten, maer oock op de Caerte alle de wegen, bergen en revieren daerse door hebben te reysen, al eerse van huys scheyden. 'T zijn wilde menschen die huysen bouwen van boomen soo als die in de bosschen af-gehouwen werdē, dat is, met schorsen en quastē. Ick in het tegendeel vvil niet als een boom maer als een balck gebruyckt werden in 't gebou van ons Vaderlant, dat is, ick wenschte wel in de ghelegentheyt van 't houwelick te komē niet rau en onbesnoeyt, maer geeffent, geschaeft ende ghesuyvert van de quasten der jonckheyt. Het volck Israëls en toogh niet in het beloofde lant, als na een neerstigh ondersoeck wat voor een volck datter in vvoonde, wat voor steden en stercktē daer in waren, en met eene wat vruchten datter in wiessen. Ick woude soo geerne doē in de sake daer van wy jegenwoordelick sprekē, dat is, ten aensiē van het houwelick, 't welck ick te rechte mach noemen 'tlant van beloften der jonge lieden.
Phi. Ick woude wel van veelderhande bedenckingen, die my nu en dan te binnen komen, ontrent den houwelicken staet, wat nader berichts hoorē van de gene die ick meyne dat stuck grondelick te verstaen: en nae dien ic vveet dat ghy niet alleenlick goede wetenschap, maer oock volle ervarentheyt van desen allen zijt hebbende, midts ghy niet alleenlijck een geruymen tijt getrout zijt geweest, maer hebt daer-en-boven (soo ick weet) uwen houwelicxen tijdt niet sonder aendacht en diepe op-merckinge laten voor-by gaen: Soo woud' ick vvel dat ghy my eerst het oir, en daer na de tonge een weynigh woudet leenen op dese gelegentheyt. Want met lieden die door eygen bevindinghe wijs zijn, raet te