Sinne- en minnebeelden. Deel 3. Apparaat

Literatuuropgave

A

A.J. van der Aa, Biographisch woordenboek der Nederlanden. Bevattende levensbeschrijvingen van zoodanige personen, die zich op eenigerlei wijze in ons vaderland hebben vermaard gemaakt. Ed. K.J.R. van Harderwijk en G.D.J. Schotel. Eenentwintig dln. Haarlem [1852]-1878.

[p. 292]

[Aandacht voor Cats 1962]. Aandacht voor Cats bij zijn 300-ste sterfdag. Studies naar aanleiding van de herdenking op 12 september 1960. Red. P. Minderaa. Zwolle 1962.

Acht-en-dertig konstige zinnebeelden. Amsterdam 1737.

Aelianus, De natura animalium, Varia historia, Epistulae et Fragmenta. Ed. R. Hercher. Paris 1858.

Aelianus, On the characteristics of animals. Ed. A.F. Scholfield. Drie dln. Cambridge, Massachusetts etc. 1958-1959 (lcl).

Aesopus, Alle fabels. Met houtgravures van Thomas Bewick. Vert. Stichting School voor Filosofie. Amsterdam s.a. [1979].

agl, zie Allgemeines Gelehrten Lexicon.

A. Albertinus, Hirnschleiffer. Ed. L.S. Larsen. Stuttgart 1977 (Bibliothek des literarischen Vereins in Stuttgart, 299).

Albertus Magnus, De animalibus libri xxvi. Ed. H. Stadler. In: Beiträge zur Geschichte der Philosophie des Mittelalters. Texte und Untersuchungen, nr. xv-xvi. Ed. C. Baeumker. Twee dln. Münster 1916-1921.

A. Alciato. Emblemata. Ed. C. Mignault. Antwerpen 1581.

[Alciato and the emblem tradition 1989]. Andrea Alciato and the emblem tradition. Essays in honor of Virginia Woods Callahan. Red. P.M. Daly. New York 1989.

[Alle schilderijen 1976]. Alle schilderijen van het Rijksmuseum te Amsterdam. Volledig geïllustreerde catalogus. Eindred. P.J.J. van Thiel. Amsterdam etc. 1976.

Allgemeines Gelehrten Lexicon. Red. C.G. Jöcher. Vier dln. Leipzig 1750-1751. (Afgekort als agl).

[Amoris divini 1629]. Amoris divini et humani antipathia ... Antwerpen 1629.

B. Aneau, Imagination poetique. Lyon 1552. De Latijnse ed.: Picta poesis. Lyon 1552.

Anthologia Graeca. Griechisch-Deutsch. Ed. H. Beckby. Vier dln. München 1957-1958.

[Apophtegmata 1609]. Apophtegmata Graeca, Latina, Italica, Gallica, Hispanica, collecta a Geraerdo Tuningo. Leiden 1609.

Apuleius, Apologia. Ed. R. Helm. Leipzig 1972.

Apuleius, Apologie. Florides. Ed. P. Vallette. Paris 1924.

Apuleius, The golden ass, being the metamorphoses of Lucius Apuleius. Ed. W. Adlington (1566). Revised by S. Gaselee. London etc. 1915-1924 (lcl). Inmiddels in de ed. Apuleius, Metamorphoses. Twee dln. Ed. J. Arthur Hanson. Cambridge, Massachusetts etc. 1989 (lcl).

Apuleius, De gouden ezel. Metamorphosen. Roman van Apuleius. Vert. M.A. Schwartz. Tweede druk. Amsterdam 1989.

[Archilochus]. Elegy and iambus, being the remains of all the Greek elegiac and iambic poets from Callinus to Crates excepting the choliambic writers with the Anacreontea. Twee dln. Ed. J.M. Edmonds. London etc. 1931 (lcl).

[p. 293]

Aristoteles, The art of rhetoric. Ed. J.H. Freese. London etc. 1926 (lcl).

Aristoteles, Historia animalibus. Toulouse 1619.

Aristoteles, History of animals. Ed. R. Cressell. London 1862 (Bohn Library).

Aristoteles, Histoire des animaux. Ed. P. Louis. Drie dln. Paris 1964-1969 (Budé).

Aristoteles, The Nicomachean ethics. Ed. H. Rackham. London etc. 1934 (lcl).

Aristoteles, Ethica Nicomachea. Vert. R.W. Thuijs. Amsterdam etc. 1954.

Aristoteles, Politics (Politica). Ed. H. Rackham. Cambridge, Massachusetts etc. 1972 (lcl).

H. Arnisaeus, De iure connubiorum. Frankfurt 1613 (latere ed.: Strasbourg 1636).

W.B. Ashworth jr, ‘Marcus Gheeraerts and the Aesopic connection in seventeenth-century scientific illustration.’ In: Art journal 44 (1984), 132-138.

Augustinus, De civitate dei libri i-x. Ed. B. Dombart en A. Kalb. Turnhout 1955 (cc xlvii).

Augustinus, De stad van God. Vert. G. Wijdeveld. Baarn etc. 1983.

Augustinus, Confessionum libri xiii. Ed. L. Verheijen. Turnhout 1981 (cc xxvii).

Augustinus, Belijdenissen. Vert. G. Wijdeveld. Tweede druk. Baarn 1988.

Augustinus, De fide rerum invisibilium, Enchiridion ... Ed. M.P.J. van den Hout e.a. Turnhout 1969 (cc xlvi).

Augustinus, De sermone domini in monte libros duos. Ed. A. Mutzenbecher. Turnhout 1967 (cc xxxv).

Augustinus, Enarrationes in Psalmos i-l. Ed. D.E. Dekkers en I. Fraipont. Turnhout 1956 (cc xxxviii).

Augustinus, In Iohannis evangelium tractatus cxxiv. Ed. D.R. Willems. Turnhout 1954 (cc xxxvi).

Augustinus, Sermones de vetere testamento i-l. Ed. C. Lambot. Turnhout 1961 (cc xli).

Ausonius. Ed. H.G. Evelyn White. Twee dln. London etc. 1961 (lcl).

B

C. Bakker, Volksgeneeskunst in Waterland. Een vergelijkende studie met de geneeskunst der Grieken en Romeinen. Amsterdam 1928.

C. Balavoine, ‘Le classement thématique des emblèmes d'Alciat: recherche et paternité.’ In: The emblem in renaissance and baroque Europe 1992, 1-21.

S. Bargagli, Dell' imprese. Venezia 1594.

K. Bartels, Veni, vidi, vici. Geflügelte Worte aus dem Griechischen und Lateinischen. 9. Auflage. Darmstadt 1992.

M. Bath, Speaking pictures. English emblem books and renaissance culture. London etc. 1994.

W. Baudartius, Apophthegmata christiana, ofte ghedenck-weerdighe, leersaeme, ende aerdighe spreucken. Deventer 1605. Latere ed.: Amsterdam 1616 en Leiden 1632.

[p. 294]

D. Bax, Ontcijfering van Jeroen Bosch. Diss. Nijmegen. 's-Gravenhage 1948.

D. Bax, Beschrijving en poging tot verklaring van het Tuin der onkuisheiddrieluik van Jeroen Bosch. Gevolgd door kritiek op Fraenger. Amsterdam 1956.

bb, zie: Bibliotheca Belgica.

J. Becker, ‘“De duystere sin van de geschilderde figuren.” Zum Doppelsinn in Rätsel, Emblem und Genrestück.’ In: Wort und Bild 1984, 17-29.

B. Becker-Cantarino, Daniel Heinsius. Boston 1978.

J.B. Bedaux, The reality of symbols. Studies in the iconology of Netherlandish art 1400-1800. 's-Gravenhage 1990.

D.J.M. ten Berge, ‘Jacob Cats als renaissancistisch dichter.’ In: De nieuwe taalgids 69 (1976), 111-117.

D.J.M. ten Berge, De hooggeleerde en zoetvloeiende dichter Jacob Cats. 's-Gravenhage 1979.

Bernardus, Opera, in duos tomos distincta. Venezia 1575.

Bernardus, Opera, i. Sermones super cantica canticorum 1-35. Ed. J. Leclercq, C.H. Talbot en H.M. Rochais. Roma 1957.

Bernardus, Opera, ii. Sermones super cantica canticorum 36-86. Ed. J. Leclercq, C.H. Talbot en H.M. Rochais. Roma 1958.

Bernardus, Opera, iii. Tractatus et opuscula. Ed. J. Leclercq en H.M. Rochais. Roma 1963.

Bernardus, Opera, iv. Sermones i. Ed. J. Leclercq en H. Rochais. Roma 1966.

Bernardus, Opera, v. Sermones ii. Ed. J. Leclercq en H. Rochais. Roma 1968.

Bernardus, Opera, vi, i. Sermones ii. Ed. J. Leclercq en H. Rochais. Roma 1970.

Bernardus, Opera, vii. Ed. J. Leclercq en H. Rochais. Roma 1974.

Werken van Sint Bernard, abt van Clairvaux. Vert. Cisterciënzer monniken van de strenge orde en strenge observantie, Abdij o.l.v. van Koningshoeven, Tilburg. Acht dln. Asten 1955-1961.

Thesaurus Sancti Bernardi Claraevallensis. Twee dln. Leuven 1987.

P. Beroaldus, Orationes prelectiones praefationes & quaedam mithicae & historiae Philippi Beroaldi. Paris 1505.

[Beuckelaer 1986]. Joachim Beuckelaer. Het markt- en keukenstuk in de Nederlanden 1550-1650. Tent. cat. Gent 1986.

B. Beugnot, ‘Florilèges et Polyantheae. Diffusion et statut du lieu commun à l'époque classique.’ In: Etudes françaises 13 (1977), 119-141.

[Van Beverwijck 1652]. J. van Beverwyck, Alle de wercken. Amsterdam 1652.

[Bible 1610]. La bible qui est toute la saincte escriture du vieil & du nouveau testament ... Imprimé pour Jacob Stoer. Genève 1610.

[p. 295]

[Biblia / Deux-aesbijbel]. Biblia: dat is, de gantsche H. Schrift, grondelick ende trouwelick verduytschet ... Leiden 1587. Zie ook: Tremellius 1607.

Bibliotheca Belgica. Bibliographie général des Pays-Bas. Red. F. van der Haeghen en M.-T. Lenger. Zeven dln. Brussel 1964-1975. (Afgekort als bb).

F.J. Billeskov Jansen, ‘Hollandske emblemer of Norske valbirkkander.’ In: Danske studier. Red. A. Hausen en E. Dal. København 1956, 13-17 (5. Raekke, 3. Band).

F.J. Billeskov Jansen, ‘L'influence de la littérature néerlandaise dans les pays scandinaves au xviie siècle.’ In: Actes du iiie Congrès de l'Association internationale de littérature comparée. 's-Gravenhage 1962, 49-58.

Biographie nationale publiée par l'Académie Royale des Sciences, des Lettres et des Beaux-arts de Belgique. Vierenveertig dln. Brussel 1866-1986. (Afgekort als bnb).

H.M. Black, ‘The Stirling Maxwell Collection of emblem books in Glasgow University Library.’ In: The bibliotheck 8 (1977), 156-167.

bnb, zie: Biographie nationale ... de Belgique.

S. de Bodt, ‘... Op de raempte off mette brodse ...’ Nederlands borduurwerk uit de zeventiende eeuw. Tent. cat. Amsterdam 1987.

A.M.S. Boethius. De consolatione philosophiae libri quinque ... Ed. G.D. Smith. Hildesheim etc. 1976 (Heruitgave van de ed. London 1925).

Boethius, De vertroosting van de filosofie. Vert. R.F.M. Brouwer. Baarn 1990.

M. Boghardt, Analytische Druckforschung. Ein methodischer Beitrag zu Buchkunde und Tekstkritik. Hamburg 1977.

[Bol 1958-1]. L.J. Bol, ‘Een Middelburgse Brueghel-groep. vii. Adriaen Pietersz. van de Venne, schilder en teyckenaer. A. Middelburgse periode ca. 1614-1625.’ In: Oud Holland 73 (1958), 59-79.

[Bol 1958-2]. L.J. Bol, ‘Een Middelburgse Brueghel-groep. viii. Adriaen Pietersz. van de Venne, schilder en teyckenaer. B. Haagse periode ca. 1625-1662.’ In: Oud Holland 73 (1958), 128-147.

[Bol 1982-1984]. L.J. Bol, ‘Adriaen Pietersz. van de Venne schilder en teyckenaer. i. Oriëntatie naar plaats en tijd. Winterlandschappen.’ In: Tableau 5-2 (1982), 168-175; ‘ii. Zomerlandschappen. De “Schildery-winckel” gezien als een Middelburgs cultureel centrum.’ In: Tableau 5-3 (1982-1983), 254-261; ‘iii. Allegorisch-historische schilderijen. “Van veel troniën in't werc te pas te brenghen” (Carel van Mander).’ In: Tableau 5-4 (1983), 276-283; ‘iv. Historische onderwerpen: vorstelijk bezoek aan dorp en stad.’ In: Tableau 5-5 (1983), 342-347; ‘v. Het water en de schepen. “Een lant dat is bedeelt met waters tusschen beyden”.’ In: Tableau 5-6 (1983), 416-421; ‘vi. Van de Venne als portrettist. “Ick soeck en vin altijt” (A. van de Venne).’ In: Tableau 6-1 (1983), 54-63; ‘vii. Grisaille-schilderingen.’ In: Tableau 6-2 (1983), 53-62; ‘viii. Grisaille-schilderingen.’ In: Tableau 6-3 (1983), 55-64; ‘ix. Adriaen van de Venne als illustrator.’ In Tableau 6-4 (1984), 49-57; ‘x. Adriaen van de Venne als illustrator (Haagse periode).’ In Tableau 6-5 (1984), 69-77.

L.J. Bol, Adriaen Pietersz. van de Venne. Painter and draughtsman. Doornspijk 1989.

[p. 296]

[Book of beasts 1954]. The bestiary. A book of beasts. Ed. T.H. White. London 1954.

U. Bornemann, Anlehnung und Abgrenzung: Untersuchungen zur Rezeption der niederländischen Literatur in der deutschen Dichtungsreform des siebzehnten Jahrhunderts. Assen 1976.

J. Bouman, Nederlandse gelegenheidsgedichten voor 1700 in de Koninklijke Bibliotheek te 's-Gravenhage. Catalogus van gedrukte gedichten op gedenkwaardige gebeurtenissen in het leven van particuliere personen. 's-Gravenhage 1982.

A. van Bourgoingne, Ghebrecken der tonghe. Antwerpen 1631. Een bewerking van A. a Burgundia, Lingua vitia & remedia. Antwerpen 1631.

G.A. Bredero, Moortje. Ed. P. Minderaa en C.A. Zaalberg. Leiden 1984 (De werken van Gerbrand Adriaensz Bredero).

[Brehms Thierleben 1883-1887]. Brehms Thierleben. Allgemeine Kunde des Thierreichs. Zweite, umgearbeitete Auflage. Tien dln. Leipzig 1883-1887.

R. Breugelmans, ‘De eerste publicaties van Jacob Cats (1593-1598).’ In: Archief 1977. Mededelingen van het Koninklijk Zeeuwsch Genootschap der Wetenschappen. S.l. 1977, 212-219.

J.G.C.A. Briels, Zuidnederlandse boekdrukkers en boekverkopers in de Republiek der Verenigde Nederlanden omstreeks 1570-1630. 's-Gravenhage 1974 (Bibliotheca Bibliographica Neerlandica, vi).

G.A. Brongers, Nicotiana tabacum. The history of tobacco and tobacco smoking in the Netherlands. Groningen 1964.

P. Brown, Lichaam en maatschappij. Man, vrouw en seksuele onthouding in het vroege Christendom, 50 n.C.-450 n.C. Amsterdam 1990.

W. Brückner, ‘Loci communes als Denkform. Literarische Bildung und Volkstradition zwischen Humanismus und Historismus.’ In: Daphnis 4 (1975), 1-12.

J. de Brune, Emblemata of zinne-werck. Middelburg 1624 (facs. ed. P.J. Meertens. Soest 1970).

[De Brune 1990]. Johan de Brune de Oude (1588-1658). Een Zeeuws literator en staatsman uit de zeventiende eeuw. Eindred. P.J. Verkruijsse. Middelburg 1990 (Werken uitgegeven door het Koninklijk Zeeuwsch Genootschap der Wetenschappen, 6).

T. de Bry, Emblemata secularia ... S.l. [Oppenheim] 1611.

A. Buck, Die Rezeption der Antike in den romanischen Literaturen der Renaissance. Berlin 1976 (Grundlagen der Romanistik, 8).

A. Burgundia, zie: Van Bourgoingne.

C

J. Calvijn, Institutio christianae religionis ... Genève 1568.

J. Calvijn, Institutie of onderwijzing in de christelijke godsdienst. Vert. A. Sizoo. Tweede druk. Drie dln. Delft s.a. [1949-1959].

J. Calvijn, Uitlegging van de pastorale brieven. Vert. H. Schroten. Kampen 1966.

J. Camerarius, Symbolorum & emblematum ex animalibus quadrupedibus. Nürnberg 1595.

J. Camerarius, Symbolorum et emblematum ex aquatilibus et reptilibus. Frankfurt 1654 (ed. princ. 1594).

[p. 297]

J. Camerarius, Symbolorum & emblematum ex volatilibus et insectis. Frankfurt 1654 (ed. princ. 1604).

C. Camilli, Imprese illustri di diversi, coi discorsi ... Venezia 1586.

G.C. Capaccio, Delle imprese trattato. Napoli 1592.

H. Cardanus, De subtilitate libri xxi ... Basel 1554.

V. Cartari, Imagini delli dei degli antichi. Venezia 1647 (ed. princ. 1556).

Cassius Dio Cocceianus, Roman history. Ed. E. Cary. Negen dln. London etc. 1914-1927 (lcl).

B. Castiglione, Het boek van de hoveling. Vert. A. Haakman. Amsterdam 1991.

J. Cats. Zie voor de gebruikte uitgaven van de Sinne- en minnebeelden de Bibliografie aan het begin van dit deel van deze uitgave; vgl. verder de bloemlezingen Van Es 1962-2 en Van Es 1977.

J. Cats, Aenmerckinghe op de tegenwoordige steert-sterre en Drie lofdichten op Philips van Lansbergen. Ed. G.J. Johannes. Utrecht 1986.

J. Cats, Alle de wercken. Twee dln. Amsterdam etc. 1712. (Afgekort als adw 1712).

J. Cats, Maechden-plicht. Middelburg 1618.

J. Cats, Houwelyck. 's-Gravenhage 1625.

J. Cats, Spiegel van den ouden ende nieuwen tijdt. 's-Gravenhage 1632 (facs. ed. H.H. Zwager. Amsterdam 1968. Afgekort als Spiegel 1632).

J. Cats, Het Spaens heydinnetje. Ed. H.J. Vieu-Kuik. Vijfde druk. Den Haag 1980. (Afgekort als ed. Vieu-Kuik 1980).

Catullus. Ed. F. Warre Cornish. In: Catullus, Tibullus, Pervigilium veneris. Second edition, revised by G.P. Goold. Cambridge, Massachusetts etc. 1988 (lcl).

L. Charbonneau-Lassay, La mystérieuse émblematique de Jésus Christ. Le bestiaire du Christ. Brugge 1940.

T. Chetwynd, Dictionary of symbols. London etc. 1982.

J. Chevalier en A. Gheerbrant, Dictionnaire des symboles. Mythes, rêves, coutumes, gestes, formes, figures, couleurs, nombres. Huitième réimpression. Paris 1988.

J. Chrysostomus, Opera omnia. Basel 1547.

J. Chrysostomus, Opera omnia. Achttien dln. Paris 1862-1863 (pg xlvii-lxiv).

Cicero, De finibus bonorum et malorum. Ed. H. Rackham. London etc. 1921 (lcl).

Cicero, De horizon van wel en wee. Vert. J. van der Linden. Baarn 1982.

Cicero, De natura deorum. Academia. Ed. H. Rackham. Cambridge, Massachusetts etc. 1967 (lcl).

Cicero, De officiis. Ed. W. Miller. London etc. 1968 (lcl).

Cicero, De oratore i-ii. Ed. E.W. Sutton; De oratore iii, De facto, Paradoxa stoicorum, De partitione oratoria. Ed. H. Rackham. Twee dln. London etc. 1942 (lcl).

[p. 298]

Cicero, Drie gesprekken over redenaarskunst. Weten-denken-spreken. Vert. H.W.A. van Rooijen-Dijkman en A.D. Leeman. Amsterdam 1989.

Cicero, De senectute, De amicitia, De divinatione. Ed. W. Armistead Falconer. London etc. 1923 (lcl).

Cicero, Over de ouderdom (Cato Maior De senectute). Vert. W.A.M. Peters. Baarn 1989.

Cicero, Epistulae ad familiares. Ed. D.R. Shackleton Baily. Cambridge, New York 1977.

Cicero, Epistulae ad Quintum fratrem. In: The letters to his brother Quintus. Ed. W. Glynn Williams. London etc. 1972 (lcl).

Cicero, The letters to his friends. Ed. W. Glynn Williams. Drie dln. Cambridge, Massachusetts etc. 1965-1972 (lcl).

Cicero, In Lucius Calpurnium Pisonem oratio. In: Pro Milone, In Pisonem, Pro Scauro, Pro Fonteio, Pro Rabirio Postumo, Pro Marcello, Pro Ligario, Pro Rege Deiotaro. Ed. N.H. Watts. Cambridge, Massachusetts etc. 1992 (lcl).

Cicero, Pro Marco Caelio oratio. In: Pro Caelio, De provinciis consularibus, Pro Balbo. Ed. R. Gardner. London etc. 1970 (lcl).

Cicero, Pro Sexto Roscio Amerino. In: Pro Publio Quinctio, Pro Sexto Roscio Amerino, Pro Quinto Roscio Comoedo, De lege Agraria i-iii. Ed. J.H. Freese. Cambridge, Massachusetts etc. 1967 (lcl).

Cicero, Tusculan disputations. Ed. J.E. King. London etc. 1927 (lcl).

Cicero, Gesprekken in Tusculum. Vert. C. Verhoeven. Baarn 1980.

J.E. Cirlot, A dictionary of symbols. Vert. uit het Spaans door J. Sage. London 1962.

[Claudianus]. Claudian. Ed. M. Platnauer. Twee dln. London etc. 1922 (lcl).

R.J. Clements, Picta poesis. Literary and humanistic theory in renaissance emblem books. Roma 1960 (Temi e testi, 6).

A. de Cock, Spreekwoorden en zegswijzen over de vrouwen, de liefde en het huwelijk. Gent 1911.

A. de Cock en I. Teirlinck, Kinderspel en kinderlust in Zuid-Nederland. Met schema's en tekeningen van H. Teirlinck. Acht dln. Gent 1902-1908.

Codex Iustinianus. Corpus iuris civilis. Ed. P. Krueger. Berlin 1954.

R.L. Colie, ‘A note on the English translations from Jacob Cats.’ In: Neophilologus 38 (1954), 306-310.

D.V. Coornhert, Zedekunst dat is wellevenskunste. Ed. B. Becker. Leiden 1942 (Leidse drukken en herdrukken, groote reeks, 3).

M. Corbett en R. Lightbown, The comely frontispiece. The emblematic title-page in England 1550-1660. London etc. 1979.

G. Corrozet, Hécatomgraphie (Paris 1540). Ed. C. Oulmont. S.l. [Paris] 1905.

G. Corrozet, Hecatongraphie. Paris 1543.

P. Costalius, Pegma, cum narrationibus philosophicis. Lyon 1555. De Franse ed.: P. Coustau, Le pegme, avec les narrations philosophiques. Lyon 1560.

[p. 299]

J. Couch, A history of the fishes of the British Islands. Drie dln. London 1862-1863.

W.A. Coupe, ‘Ungleiche Liebe. A sixteenth-century topos.’ In: The modern language review 62 (1967), 661-671.

Coustau, zie: Costalius.

S. de Covarrubias Orozco, Emblemas morales ... Madrid 1610.

D. Cramer, Octoginta emblemata moralia nova. Frankfurt am Main 1630 (facs. ed. Hildesheim etc. 1981).

E.R. Curtius, Europaïsche Literatur und Lateinisches Mittelalter. Siebente Auflage. Bern 1969.

[Quintus Curtius Rufus]. Quintus Curtius. Ed. J.C. Rolfe. Twee dln. London etc. 1946 (lcl). Hierin: Historiarum Alexandri Magni Macedonis (‘History of Alexander’).

P. Cypraeus, De connubiorum iure tractatus a multis desideratus ... (‘De sponsalibus’). Ed. H. Cypraeus. Frankfurt 1605.

D

[Daly 1979-1]. P.M. Daly, Literature in the light of the emblem. Structural parallels between the emblem and literature in the sixteenth and seventeenth centuries. Toronto etc. 1979.

[Daly 1979-2]. P.M. Daly, Emblem theory. Recent German contributions to the characterization of the emblem genre. Nendeln 1979 (Wolfenbütteler Forschungen, 9).

[Dawn of the Golden Age 1993]. Dawn of the Golden Age. Northern Netherlandish art 1580-1620. Red. G. Luijten e.a. Tent. cat. Amsterdam. Zwolle 1993.

J. Dejardin, Dictionnaire des spots ou proverbes wallons. Deuxième édition. Twee dln. Liège 1891-1892.

A.J. Dekker, ‘Vrijen in Nederland.’ In: Mededelingen van het Instituut voor Dialectologie, Volkskunde en Naamkunde van de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen 22 (1970), 9-15.

De la Perrière: zie Perrière.

A.J.J. Delen, Histoire de la gravure dans les anciens Pays-bas et dans les provinces Belges des origines jusqu'à la fin du xviiie siècle. Paris 1935.

E. de Dene, De warachtighe fabulen der dieren. Brugge 1567 (facs. ed. M. Goetinck en W. le Loup. Roeselare 1978).

J.H. Derkinderen-Besier, Modemetamorphosen. De kleedij onzer voorouders in de zestiende eeuw. M.m.v.C. Neeb. Amsterdam 1933.

J.H. Derkinderen-Besier, Spelevaart der mode. De kleedij onzer voorouders in de zeventiende eeuw. Amsterdam 1950.

G. Derudder, Un poète néerlandais. Cats, sa vie et ses oeuvres. Calais 1898.

Deux-aes, zie: Biblia / Deux-aesbijbel.

Digesta. Quinquaginta librorum digestorum sive pandectarum iuris caesarei. Drie dln. Paris 1540.

Digesta. Ed. T. Mommsen. Berlin 1877.

[p. 300]

J.M. Dillherr, Himmel und Erden ... Nürnberg 1674.

Dio, zie: Cassius Dio.

Diogenes Laertius, De vitis. dogmat. & apopht. clarorum philosophorum, libri x ... Genève 1615.

Diogenes Laertius, Lives of eminent philosophers. Ed. R.D. Hicks. Twee dln. London etc. 1925 (lcl).

Diogenes Laertius, Leven en leer van beroemde filosofen. Vert. R. Ferwerda en J. Eykman. Baarn 1989.

Dionysius [van] Halicarnassus, Antiquitatum Romanarum. Ed. A. Kiessling en V. Prou. Paris 1886.

Dionysius [van] Halicarnassus, The Roman antiquities. Ed. E. Cray. Zeven dln. London etc. 1962-1978 (lcl).

L. Dittrich, ‘Emblematische Weisheit und naturwissenschaftliche Realität.’ In: Jahrbuch für internationale Germanistik. Heft 2. xiii (1981), 36-60. Ook opgenomen in: Die Sprache der Bilder 1978, 21-33.

[Dodonaeus 1608]. Cruydt-boeck van Rembertus Dodonaeus, volgens sijne laetste verbeteringe: met bijvoegsels achter elck capittel, uit verscheyden cruydtbeschrijvers ... Leiden 1608.

J.-Y. Dournon, Le grand dictionnaire des citations françaises. Paris 1982.

[J.-Y.] Dournon, Le dictionnaire des proverbes et dictions de France. S.l. 1986.

E. Droulers, Dictionnaire des attributs, allégories, emblèmes et symboles. Turnhout s.a.

M.F. Durantini, The child in seventeenth-century Dutch painting. Ann Arbor, Michigan 1983.

E

I.H. van Eeghen, De Amsterdamse boekhandel 1680-1725. Vijf dln. Amsterdam 1960-1978.

W. den Elger, Zinne-beelden der liefde. Leiden 1703.

De Jonge van Ellemeet, zie: Museum Catsianum.

G. Ellinger, Geschichte der neulateinischen Lyrik in den Niederlanden vom Ausgang des fünfzehnten bis zum Beginn des siebzehnten Jahrhunderts. Berlin etc. 1933.

[The emblem in renaissance and baroque Europe 1992]. The emblem in renaissance and baroque Europe. Tradition and variety. Selected papers of the Glasgow International Emblem Conference 13-17 August, 1990. Red. A. Adams en A.J. Harper. Leiden etc. 1992.

[Emblemata 1967]. Emblemata. Handbuch zur Sinnbildkunst des xvi. und xvii. Jahrhunderts. Red. A. Henkel en A. Schöne. Stuttgart 1967. Aangevuld met: Supplement der Erstausgabe. Stuttgart 1976.

Emblemès et devises au temps de la renaissance. Essays présentés à deux colloques. Red. M.T. Jones-Davies. Paris 1981 (Centre de recherches sur la renaissance, 6).

Epictetus, The discourses as reported by Arrian, the manual, and fragments. Ed. W.A. Oldfather. Twee dln. Cambridge, Massachusetts etc. 1967-1966 (lcl).

[p. 301]

[Epicurus]. Epicurea. Ed. H. Usener. Leipzig 1887. Zie ook: Oates 1940.

[Erasmus]. Desiderii Erasmi Roterodami Opera omnia in decem tomos distincta. Ed. J. Clericus. Leiden 1703-1706 (facs. ed. Hildesheim 1961-1962. Afgekort als ed. Clericus).

Erasmus, Collected works. Ed. R.A.B. Mynors e.a. ... dln. Toronto etc. 1974-...

Erasmus, Adagiorum chiliades tres, quae Ioannes Sartorius in Batavicum sermonem proprie ac eleganter convertit. Antwerpen 1561.

Erasmus, Adagiorum chilias prima, pars prior. Ed. M.L. van Poll-van de Lisdonk e.a. In: Opera omnia, ii-1. Amsterdam etc. 1993; Adagiorum chilias secunda, pars altera. Ed. F. Heinimann en E. Kienzle. In: Opera omnia, ii-4. Amsterdam etc. 1987; Adagiorum chilias tertia. Ed. F. Heinimann en E. Kienzle; en: Centuria tertiae Adagium primum. Ed. S. Seidel-Menchi. In: Opera omnia, ii-5. Amsterdam etc. 1981; Adagiorum chilias tertia, pars altera. Ed. F. Heinimann en E. Kienzle. In: Opera omnia, ii-6. Amsterdam etc. 1981.

Erasmus, Colloquia familiaria, of gemeensame t'samen-spraken. Amsterdam 1622.

Erasmus, Parabolae. Ed. C. Lycosthenes. Frankfurt am Main 1568.

Erasmus, Parabolae sive similia. Ed. J.-C. Margolin. In: Opera omnia, 1-5. Amsterdam etc. 1975, 1-332.

Erasmus, Parallels. Parabolae sive similia. Ed. R.A.B. Mynors. In: Collected works, dl. 23. Literary and educational writings 1. Antibarbari. Parabolae. Ed. C.R. Thompson. Toronto etc. 1978, 123-277.

Erasmus, De on-ervaren krijghsman en Sileni Alcibiadis, of schijn bedriegt. S.l. 1622.

Erotisch woordenboek. Red. H. Heestermans e.a. Baarn s.a. (Afgekort als ew).

G.A. van Es, ‘Jacob Cats. Van Zeeland over Dordrecht naar Den Haag.’ In: Geschiedenis van de letterkunde der Nederlanden, dl. 4. Red. F. Bauer e.a. 's-Hertogenbosch etc. 1948, 65-114. Deeltitel: De letterkunde van renaissance en barok in de zeventiende eeuw, 1.

[Van Es 1962-1]. G.A. van Es, ‘Cats als moralist én dichter.’ In: Aandacht voor Cats 1962, 7-26.

[Van Es 1962-2]. G.A. van Es, Spiegel van menselijk leven in prenten en verzen van Jacob Cats. Amsterdam 1962.

[Van Es 1977]. Zedenkundig vermaan voor jong en oud uit de prentboeken van Jacob Cats. Ed. G.A. van Es. Culemborg 1977.

Euripides. Ed. A.S. Way. Vier dln. London etc. 1924-1947 (lcl).

[The European emblem 1990]. The European emblem. Selected papers from the Glasgow conference 11-14 August, 1987. Ed. B.F. Scholz e.a. Leiden etc. 1990 (Symbola et emblemata, 2).

ew, zie: Erotisch woordenboek.

K. Exalto, De dood ontmaskerd. De voorbereiding op de dood in de late middeleeuwen, in de reformatie en in de gereformeerde theologie in de 17e en in begin 18e eeuw. Amsterdam 1975.

[p. 302]

F

P. Fischer, ‘Music in paintings of the Low Countries in the 16th and 17th centuries. Musik auf niederländischen Gemälden im 16. und 17. Jahrhundert.’ In: Sonorum speculum 50-51 (1972), 1-128.

A. Flamen, Devises et emblesmes d'amour, moralisez. Paris 1672.

Flavius Josephus, zie Josephus.

E. de la Fontaine Verwey, De illustratie van letterkundige werken in de xviiie eeuw. Bijdrage tot de geschiedenis van het Nederlandse boek. Diss. Leiden. Amsterdam 1934.

[De la Fontaine Verwey 1973 en 1979]. H. de la Fontaine Verwey, ‘Notes on the début of Daniel Heinsius as a Dutch poet.’ In: Quaerendo 3 (1973), 291-308. Later verschenen als ‘Willem Jansz en de Nederlandse emblematiek. 1. Daniel Heinsius als Nederlands dichter.’ In: Uit de wereld van het boek. Amsterdam 1979, iii, 97-113.

H. de la Fontaine Verwey, Uit de wereld van het boek. Drie dln. Amsterdam 1975-1976-1979.

H. de la Fontaine Verwey, ‘Willem Jansz Blaeu, Mercator sapiens.’ In: Uit de wereld van het boek, dl. 3. Amsterdam 1979, 9-34.

L. Forster, ‘Fremdsprache und Muttersprache: zur Frage der polyglotten Dichtung in Renaissance und Barock.’ In: Neophilologus 45 (1961), 177-195.

L. Forster, The icy fire. Five studies in European petrarchism. Cambridge 1969.

L. Forster, ‘Die Emblemata Horatiana des Otto Vaenius.’ In: Geschichte des Textverständnisses am Beispiel von Pindar und Horaz. Red. W. Killy. München 1981, 117-128 (Wolfenbütteler Forschungen, 12).

J. Le Francq van Berkhey, Natuurlyke historie van Holland. Vierentwintig dln. Amsterdam 1769-1779.

[Franits 1987 en 1993]. W. Franits, ‘The vertues which ought to be in a complete woman’: domesticity in seventeenth-century Dutch art. Diss. New York 1987. Omgewerkt als handelsuitgave: Paragons of virtues. Women and domesticity in seventeenth-century Dutch art. Cambridge, New York 1993.

D. Franken Dz., Adriaen van de Venne. Amsterdam 1878.

J.G. Frederiks, ‘Jacob Cats en zijne omgeving, naar aanleiding van de handschriften in het Museum Catsianum.’ In: Oud Holland 7 (1889), 169-188 en 241-265.

J.G. Frederiks, ‘De Zeeusche nachtegael (1623).’ In: Oud Holland 14 (1896), 19-35 en 76-91.

R. Freeman, English emblem books. London 1948.

M. Friesendorp en A. Joosse, ‘Cats, Vives en acht wijze maagden.’ In: De nieuwe taalgids 76 (1983), 245-250.

G

P. Gaskell, A new introduction to bibliography. Oxford 1979.

[Geber]. The ‘Summa perfectionis’ of Pseudo-Geber. Ed. W.R. Newman. Leiden etc. 1991 (Collection de travaux de l'Académie internationale d'histoire des sciences, 75).

[p. 303]

Geflügelte Worte. Der Zitatenschatz des deutschen Volkes. Red. G. Büchmann e.a. Dertigste druk. Berlin 1961.

D. Geirnaert en P.J. Smith, ‘Tussen fabel en embleem: De warachtighe fabulen der dieren (1567).’ In: Literatuur 9 (1992), 22-33.

A.-J. Gelderblom, ‘“Nieuwe stof in neerlandsch.” Een karakteristiek van Coornherts proza.’ In: Dirck Volckertszoon Coornhert. Dwars maar recht. Red. H. Bonger e.a. Zutphen 1989, 98-114.

W. George en B. Yapp, The naming of the beasts. Natural history in the medieval bestiary. London 1991.

G. van Gemert, Niederländische Einflüsse auf die deutsche Literatur im 17. Jahrhundert. Zwei Aufsätze. Trento 1993 (Ricerche di Germanistica, 5).

I. Gerards-Nelissen, ‘Otto van Veen's Emblemata Horatiana.’ In: Simiolus 5 (1971-1972), 20-63.

C. Gesner, Historia animalum. Zürich 1551-1587.

C. Gesner, Thierbuch ... Zürich 1563 (facs. ed. Zürich 1965).

C. Gesner, Volkommenes Fisch-buch ... Frankfurt am Main 1670 (facs. ed. Hannover 1981; ed. princ. 1563).

Gesta romanorum. Ed. H. Oesterley. Berlin 1872 (facs. ed. Hildesheim etc. 1980).

L.G. Giraldi, De deis gentium. Basel 1548 (facs. ed. New York etc. 1976).

B. Grassi, Dei veri ritratti degl' habiti di tutti le parti del mondo. Roma 1585.

R. Graves, The Greek myths. Twee dln. Aylesbury etc. 1982.

Gregorius, Homiliae in Hiezechihelem prophetam. Ed. M. Adriaen. Turnhout 1971 (cc cxlii).

Gregorius, Moralia in Iob liber i-x. Ed. M. Adriaen. Turnhout 1979 (cc cxliii).

Gregorius, Moralia in Iob libri xxiii-xxxv. Ed. M. Adriaen. Turnhout 1985 (cc cxliii b).

L.F. Groenendijk, De nadere reformatie van het gezin. De visie van Petrus Wittewrongel op de christelijke huishouding. Diss. Amsterdam. Dordrecht 1984.

E.K. Grootes, Literatuurhistorie en Cats' visie op de jeugd. Inaugurele rede. Groningen 1980.

E.K. Grootes, ‘Goede raad voor Frederik Hendrik. Een emblematische vorstenspiegel uit 1641.’ In: Literatuur 3 (1986), 144-151.

E.K. Grootes, ‘Het jeugdig publiek van de “nieuwe liedboeken” in het eerste kwart van de zeventiende eeuw.’ In: Het woord aan de lezer. Zeven literatuurhistorische verkenningen. Red. W. van den Berg en J. Stouten. Groningen 1987, 72-88.

J.A. Gruys en C. de Wolf, A short-title catalogue of books printed at Hoorn before 1701. A specimen of the stcn. With an English and Dutch introduction on the Short-Title Catalogue Netherlands. Nieuwkoop 1979.

[p. 304]

J.A. Gruys en C. de Wolf, Thesaurus 1473-1800. Nederlandse boekdrukkers en boekverkopers. Met plaatsen en jaren van werkzaamheid. Dutch printers and booksellers. With places and years of activity. Nieuwkoop 1989.

L.P. Grijp, Het Nederlandse lied in de Gouden Eeuw. Het mechanisme van de contrafactuur. Diss. Utrecht. Amsterdam 1991 (Publikaties van het P.J. Meertens-Instituut, 15).

F. Guicciardini, Historiarum sui temporis libri viginti ... Twee dln. Basel 1567.

F. Guicciardini, Storia d'Italia. In: Opere di Francesco Guicciardini, dl. 2-3. Ed. E. Scarano. Torino 1987.

H

B. Haak, Hollandse schilders in de Gouden Eeuw. Amsterdam 1984.

D. Haks, Huwelijk en gezin in Holland in de 17de en 18de eeuw. Processtukken en moralisten over aspecten van het laat 17de- en 18de-eeuwse gezinsleven. Tweede druk. Utrecht 1985 (hes historische herdrukken, 20).

Handwörterbuch des deutschen Aberglaubens. Red. E. Hoffmann-Krayer en H. Bächtold-Stäubli. Tien dln. Berlin etc. 1927-1942. (Afgekort als hda).

J. de Harduwijn, De weerliicke liefden tot Roose-mond (1613). Ed. O. Dambre. Tweede druk. Culemborg 1978.

W. Harms en H. Freytag, Außerliterarische Wirkungen barocker Emblembücher. Emblematik in Ludwigsburg, Gaarz und Pommersfelden. München 1975.

[Harms en Reinitzer 1981]. Natura loquax. Naturkunde und allegorische Naturdeutung vom Mittelalter bis zur frühen Neuzeit. Red. W. Harms en H. Reinitzer. Frankfurt am Main etc. 1981 (Mikrokosmos, 7).

P.J. Harrebomée, Spreekwoordenboek der Nederlandsche Taal. Drie dln. Utrecht 1858-1870.

M. 't Hart, Ratten. Over het gedrag, de leefwijze en het leervermogen van de rat; over de rattenbestrijding en de rattenkoning ... Amsterdam 1977.

G. Hartman en E. Jens, Hééé jôh! Kom je buiten spelen. De spelregels bij ‘De kinderspelen’ van Pieter Bruegel de Oude. Amsterdam 1976.

K. Hazelzet, ‘De vermakelijke lasten van het huwelijk. De huwelijksfuik van Hendrick Noorderwiel, Jacob Cats en Adriaen van de Venne.’ In: Jaarverslagen Koninklijk Oudheidkundig Genootschap 128-132 (1985-1990), 56-71.

hda, zie: Handwörterbuch des deutschen Aberglaubens.

P. Hecht, De Hollandse fijnschilders. Van Gerard Dou tot Adriaen van der Werf. Tent. cat. Amsterdam. Amsterdam etc. 1989. (Afgekort als: Hollandse fijnschilders 1989).

W.S. Heckscher, ‘Bernini's elephant and obelisk.’ In: The art bulletin 29 (1947), 155-182. Ook opgenomen in: Art and literature. Studies in relationship. Ed. E. Verheyen. Baden-Baden 1985, 65-96.

W.S. Heckscher en K.-A. Wirth, ‘Emblem, Emblembuch.’ In: Reallexikon zur deutschen Kunstgeschichte, dl. 5. Stuttgart 1959, kolom 85-228.

F. Heerman, Guldene annotatiën. Leeuwarden 1642 (ed. princ. Amsterdam 1634).

[p. 305]

C.L. Heesakkers, ‘Vergilius in de Nederlandse Gouden Eeuw: een overzicht.’ In: Lampas 15 (1982), 68-89 (Themanummer Vergilius).

D. Heinsius, Quaeris quid sit amor? S.l. s.a. [1601].

D. Heinsius, Elegiarum lib. iii. Monobiblos, Sylvae. Leiden 1603.

D. Heinsius, Poematum nova editio ... Leiden 1606.

D. Heinsius, Nederduytsche poemata. Amsterdam 1616 (facs. ed. B. Becker-Cantarino. Bern etc. 1983.

A. Henkel, zie: Emblemata 1967.

L. Herhold, Lateinischer Wort- und Gedankenschatz ... Hannover 1887.

Hermes Trismegistus, Mercurii Trismegisti Pimandras utraque lingua restitutus ... Bordeaux 1574.

Corpus Hermeticum. Vert. R. van den Broek en G. Quispel. Amsterdam 1991.

H.M. Hermkens en C. van de Ketterij, Grammaticale interpretatie van zeventiende-eeuwse teksten. Instructiegrammatica. Groningen 1980.

Herodotus. Ed. A.D. Godley. Vier dln. London etc. 1920-1960 (lcl).

Herodotos, Historiën. Vert. O. Damsté. Tiende druk. Houten 1988.

Hesiodus, The homeric hymns and Homerica. Ed. H.G. Evelyn-White. London etc. 1950 (lcl).

G. Hesius [W. van Hees], Emblemata sacra de fide, spe, charitate. Antwerpen 1636.

H. Heukels, Woordenboek der Nederlandsche volksnamen van planten. Ed. H.J.T.M. Brok. S.l. 1907 (facs. ed. Utrecht 1987).

J.F. Heijbroek, De fabel. Ontwikkeling van een literatuursoort in Nederland en in Vlaanderen. Diss. Utrecht. Amsterdam 1941.

Z. Heyns, Emblemata, emblemes chrestiens et morales. Sinne-beelden streckende tot christelicke bedenckinghe ende leere der zedicheyt. Rotterdam 1625.

Z. Heyns, Voorbeelsels der oude wyse. Amsterdam 1623. Illustraties werden toegevoegd in de ed. Voorbeeldsels der oude wijzen. Waerin op een zinrijke voet ... de menschelijke hartstogten, en daar uit ryzende deugden en gebreken, behandeld werden. Derde druk. Ed. J. Duikerius. Amsterdam 1724.

T. Heywood, The hierarchie of the blessed angels ... London 1635.

Hieronymus, Opera omnia, i. Paris 1845 (pl xxii).

Hieronymus, Opera omnia, ii. Paris 1883 (pl xxiii).

Hilarius, De trinitate libri i-vii. Ed. P. Smulders. Turnhout 1979 (cc lxii).

Hilarius, De trinitate libri viii-xii. Ed. P. Smulders. Turnhout 1980 (cc lxii a).

S. Hindman, ‘Pieter Bruegel's Children's Games, Folly, and Chance.’ Art bulletin 63 (1981), 447-475.

R.J. Hirsch, Doodenritueel in de Nederlanden vóór 1700. Diss. Amsterdam 1921.

[p. 306]

P.M. den Hoed, Iets over de cultuuraanraking van Nederland met Denemarken en Zweden. Openbare les. Haarlem 1929.

T.N.A. Hoen, Aspects of classical mythology in renaissance emblems, 1531-1640. Diss. New York. Michigan 1975.

[Hofferus 1993]. W.J. op 't Hof e.a., Adrianus Hofferus (1589-1644). Drie opstellen over Hofferus' ambtelijke loopbaan, godsdienstige positie en literaire betekenis, alsmede gravures en een bloemlezing uit zijn ‘Nederduytsche poëmata’. Amsterdam 1993.

Hollandse fijnschilders 1989, zie: P. Hecht.

I. Höpel, Emblem und Sinnbild. Vom Kunstbuch zum Erbauungsbuch. Frankfurt 1987.

I. Höpel, ‘Das mehrständige Emblem: zu Geschichte und Erscheinungsform eines seltenen Emblemtyps.’ In: The emblem in renaissance and baroque Europe 1992, 104-117.

Hollstein's Dutch & Flemish etchings, engravings and woodcuts ca. 1450-1700. ... dln. Amsterdam 1949-...

Hollstein's Dutch & Flemish etchings, engravings and woodcuts ca. 1450-1700, dl. 35. Ed. C. Schuckman en D. de Hoop Scheffer. Roosendaal 1990, 7-158 (het werk van Adriaen van de Venne).

M. Holtzwart, Emblematum Tyrocinia sive picta poesis latino germanica ... (Strasbourg 1581). Ed. P. von Düffel en K. Schmidt. Strasbourg 1968.

E.C. Homburg, Schimpff- und ernsthaffte Clio ... S.l. 1638; en ed. Jena 1642.

Homerus, Ilias en Odyssee. Vert. M.A. Schwartz. Amsterdam 1981.

P.C. Hooft, zie Porteman 1983.

[Horapollo]. The hieroglyphics of Horapollo. Ed. G. Boas. New York 1950 (Bollingen Series, xxiii).

Horatius, The odes and Epodes. Ed. C.E. Bennett. London etc. 1924 (lcl).

Horatius, Oden en Epoden. Vert. L. van Laar. Baarn 1987.

Horatius, Satires, Epistles and Ars poetica. Ed. H. Rushton Fairclough. London etc. 1936 (lcl).

Horatius, Satiren en Brieven. Vert. L. van Laar. Baarn 1988.

Horatius, Ars poetica. Vert. P.H. Schrijvers. Amsterdam 1980.

J. de Horozco y Covarrubias, Emblemas morales ... Segovia 1589.

M. Houttuyn, Natuurlycke historie, of uitvoerige beschrijving der dieren, planten en mineraalen, volgens het samenstel van Linnaeus. Drie dln. Amsterdam 1761-1785.

H. Hugo, Pia desideria. Antwerpen 1624.

H. Hugo, Goddelycke wenschen ... Vert. J. de Harduwijn. Antwerpen 1629.

H. Hunger, Lexikon der Griechischen und Römischen Mythologie. Achte, erweiterte Auflage. Wien 1988.

C. Huygens, zie Van Strien 1990.

[p. 307]

I

Iconclass: an iconographic classification system. Red. H. van der Waal e.a. 10 dln. Amsterdam 1973-1985.

idc, zie: Inter Documentation Company.

Incogniti scriptoris nova poemata. Nieuwe nederduytsche gedichten ende raedtselen. Leiden 1624 (facs. ed. J. Becker. Soest 1972).

F.J. van Ingen, Vanitas und momento mori in der deutschen Barock-Lyrik. Diss. Utrecht. Groningen etc. 1966.

Inter Documentation Company. Emblem books. Ed. W. van Dongen. Leiden 1990. (Afgekort als idc).

Isidorus Hispalensis, De summo bono libri iii ... Paris 1538.

Isidorus Hispalensis, Liber etymologiarum. Basel 1489.

H. Iunius. Emblemata. Antwerpen 1565.

J

[Jacobs 1991]. J. Six van Chandelier. Gedichten. Ed. A.E. Jacobs. Twee dln. Assen etc. 1991 (Monumenta literaria neerlandica v, 1-2).

J. Jansen, Brevitas. Beschouwingen over de beknoptheid van vorm en stijl in de renaissance. Twee dln. Diss. Amsterdam. Hilversum 1995.

H.W. Janson, Apes and ape lore in the middle ages and the renaissance. London 1952 (Studies of the Warburg Institute, 20).

[A. Janssen], De leermeester der zeden, vertoont in Horatius zinnebeelden. Zesde druk. Amsterdam 1781 (Vierde druk. Amsterdam s.a. [ca. 1730]).

A. Janssens, De Nederlandse liefdesemblematiek van 1601 tot 1618. Een verkenning van de liefdesemblemen van D. Heinsius, O. v. Veen, P.C. Hooft, J. Cats en de Tronus Cupidinis. Ongepubliceerde scriptie. Leuven 1975.

H.M.E. de Jong, Michael Maier's Atalanta fugiens. Bronnen van een alchemistisch emblemenboek. Utrecht 1965.

E. de Jong, Een schilderij centraal. De slapende Mars van Hendrick ter Brugghen. Tent. cat. Utrecht 1980.

De Jonge van Ellemeet, zie: Museum Catsianum.

E. de Jongh, Zinne- en minnebeelden in de schilderkunst van de zeventiende eeuw. Amsterdam 1967.

E. de Jongh, ‘Erotica in vogelperspectief. De dubbelzinnigheid van een reeks 17de-eeuwse genrevoorstellingen.’ In: Simiolus 3 (1968-1969), 22-74.

E. de Jongh, ‘Grape symbolism in paintings of the 16th and 17th centuries.’ In: Simiolus 7 (1974), 166-191.

E. de Jongh, Portretten van echt en trouw. Huwelijk en gezin in de Nederlandse kunst van de zeventiende eeuw. Tent. cat. Haarlem. Zwolle 1986. (Afgekort als Portretten van echt en trouw 1986).

[Flavius Josephus]. Josephus. Ed. H.S.J. Thackeray. Tien dln. London etc. 1926-1930 (lcl).

[p. 308]

Flavius Josephus, De Joodse oorlog & Uit mijn leven. Vert. F.J.A.M. Meijer en M.A. Wes. Baarn 1992.

[Juvenalis]. Juvenal and Persius. Ed. G.G. Ramsay. London etc. 1918 (lcl).

Juvenalis, De satiren. Vert. M. d'Hane-Scheltema. Baarn etc. 1984.

K

G. Kalff, ‘Jacob Cats.’ In: Studiën over Nederlandsche dichters der zeventiende eeuw, dl. 1. Haarlem 1901, 127-267.

[Katz 1993]. The emblems of Margaret Gatty. A study of allegory in nineteenth-century children's literature. Ed. W.R. Katz. New York 1993 (ams Studies in the emblem, 8).

A. Katzenellenbogen, Allegories of the virtues and vices in mediaeval art, from early christian times to the thirteenth century. London 1939 (Studies of the Warburg Institute, 10).

A. Keersmaekers, Wandelend in Den nieuwen lust-hof. Studie over een Amsterdams liedboek 1602-(1604)-1607-(1610) ... Nijmegen 1985.

O. Keller, Die antieke Tierwelt. Twee dln. Leipzig 1909-1913.

[Kent en versint 1989]. Kent, en versint eer datje mint. Vrijen en trouwen 1500-1800. Red. P. van Boheemen e.a. Tent. cat. Apeldoorn etc. Zwolle 1989.

A. McNeil Kettering, Drawings from the Ter Borch studio estate. Twee dln. Amsterdam 1988. (Catalogus van de Nederlandse tekeningen in het Rijksprentenkabinet. Rijksmuseum Amsterdam, dl. 5, 1-2).

C. van de Ketterij, De weg in woorden. Een systematische beschrijving van piëtistisch woordgebruik na 1900. Diss. Leiden. Assen 1972.

G. Kirchner, Fortuna in Dichtung und Emblematik des Barock: Tradition und Bedeutungswandel eines Motivs. Stuttgart 1970.

[Kleerkooper 1914-1916]. De boekhandel te Amsterdam voornamelijk in de 17e eeuw. Biographische en geschiedkundige aanteekeningen. Verzameld door M.M. Kleerkooper, aangevuld en uitgegeven door W.P. van Stockum jr. Twee dln. 's-Gravenhage 1914-1916 (Bijdragen tot de geschiedenis van den Nederlandschen boekhandel, 10).

H.A. Klein, Graphic worlds of Pieter Bruegel the elder. New York 1963.

R. Klein, ‘La théorie de l'expression figurée dans les traités Italiens sur les Imprese, 1555-1612.’ In: La forme et l'intelligible. Écrites sur la renaissance et l'art moderne. Articles et essais réunies et présentés par André Chastel. Paris 1970, 125-150. Eerder verschenen in: Bibliothèque d'humanisme et renaissance 19 (1957), 320-341.

F. Klingender, Animals in art and thought to the end of the middle ages. Red. E. Antal en J. Hartham. London 1971.

J.J. Kloek, ‘De afdeling negentiende eeuw van het Museum Catsianum. De canonisatie van Jacob Cats.’ In: De boekenwereld 11 (1995), 221-228.

S. Klossowski de Rola, The golden game. Alchemical engravings of the seventeenth century. London 1988.

J.H. Kluiver, ‘Adriaan van de Venne's Gezicht op de haven van Middelburg, geïdentificeerd als het vertrek van Robert Sidney in 1616.’ In: Oud Holland 109 (1995), 121-142.

[p. 309]

E.M.C.F. Klijn, Ratten, muizen en mensen. De bestrijding van ratten en muizen in het verleden. I. s.m. H.G. van de Meijden. Arnhem 1979.

L. Knappert, Trouwen en bruiloftvieren. Baarn 1909.

L. Knappert, Van sterven en begraven. Baarn 1909.

L. Knappert, Verloving en huwelijk in vroeger dagen. Amsterdam s.a.

J.B. Knipping, De iconografie van de Contra-reformatie in de Nederlanden. Twee dln. Hilversum 1939-1940.

J.B. Knipping, Iconography of the Counter Reformation in the Netherlands. Heaven on earth. Translated from the Dutch and thoroughly remodelled. Twee dln. Nieuwkoop etc. 1974.

J. Köhler, Der ‘Emblematum liber’ von Andreas Alciatus (1492-1550). Eine Untersuchung zur Entstehung, Formung antiker Quellen und pädagogischen Wirkung im 16. Jahrhundert. Hildesheim 1986 (Beiträge zur historischen Bildungsforschung, 3).

M. Koning, Lexicon hieroglyphicum sacro-profanum, of woordboek van gewyde en ongewyde voor- en zinnebeelden ... Zes dln. Dordrecht etc. 1722-1727.

P. Koning, ‘Spreekwoorden als bouwstenen.’ In: De Brune 1990, 92-106.

J. Koopmans, ‘Cats' Sinne- en minnebeelden.’ In: Vijf letterkundige studiën over de 17de en 18de eeuw. Red. C.M. Geerars. Zwolle 1958, 33-68.

H. Kraft, Die Geschichtlichkeit literarischer Texte. Eine Theorie der Edition. Tübingen 1973.

A.C. Kruseman, Aantekeningen betreffende den boekhandel van Noord-Nederland, in de 17de en 18de eeuw. Amsterdam 1893 (Bijdragen tot de geschiedenis van den Nederlandschen boekhandel, 6).

C.L. Küster, Illustrierte Aesop-Ausgaben des 15. und 16. Jahrhunderts. Twee dln. Diss. Hamburg 1970.

E.J. Kuiper, De Hollandse ‘Schoolordre’ van 1625. Een studie over het onderwijs op de Latijnse scholen in Nederland in de 17de en 18de eeuw. Groningen 1958.

L

A. Lampridius, Historiae Augustae scriptores sex. Aelius Spartanius, Iulius Capitolinus, Aelius Lampridius, Vulcatius Gallicanus, Trebellius Pollio, & Flavius Vopiscus. Paris 1603.

A. Lampridius, Historiae Augustae scriptores vi ... cum notis selectis Isaac Casauboni, Cl. Salmasii & Jani Gruteri ... Leiden 1661.

J. Landwehr, Dutch emblem books. A bibliography. Utrecht 1962.

J. Landwehr, Fable books printed in the Low Countries. A concise bibliography until 1800. Introduction by H. de la Fontaine Verwey. Nieuwkoop 1963.

J. Landwehr, Emblem books in the Low Countries 1554-1949. A bibliography. Utrecht 1970.

J. Landwehr, German emblem books 1531-1888. A bibliography. Utrecht 1972.

J. Landwehr, French, Italian, Spanish and Portugese books of devices and emblems 1534-1827. A bibliography. Utrecht 1976.

[p. 310]

J. Landwehr, Emblem and fable books printed in the Low Countries 1542-1813. A bibliography. Third edition. Utrecht 1988.

J. Langius, Polyanthea nova. Frankfurt 1613.

P. Langlois, Discours des hieroglyphes aegyptiens, emblemes, devises, et armoires ... Paris 1584.

La Perrière: zie Perrière.

P. Laurens, L'abeille dans l'ambre. Célébration de l'épigramme de l'époque alexandrine à la fin de la renaissance. Paris 1989 (Collection d'études anciennes, 59).

H. Lausberg, Handbuch der literarischen Rhetorik. Eine Grundlegung der Literaturwissenschaft. Twee dln. München 1960.

M. Lausberg, Das Einzeldistichon. Studien zum antiken Epigramm. München 1982 (Studia et testimonia antiqua, 19).

D. Lebey de Batilly [Dionysius Lebeus Batillius], Emblemata a Iano Iac. Boisardo vesuntino delineata sunt, et a Theodoro de Bry sculpta, et nunc recens in lucem edita. Frankfurt am Main 1596.

A.M. Ledeboer, Het geslacht Van Waesberghe. Eene bijdrage tot de geschiedenis der boekdrukkunst en van den boekhandel in Nederland. Tweede druk. 's-Gravenhage etc. 1869.

A.M. Ledeboer, De boekdrukkers, boekverkoopers en uitgevers in Noord-Nederland sedert de uitvinding van de boekdrukkunst tot den aanvang der negentiende eeuw. Eene proeve. Deventer 1872.

R.W. Lee, Ut pictura poesis. The humanistic theory of painting. New York 1967.

[Leidse fijnschilders 1988]. Leidse fijnschilders. Van Gerrit Dou tot Frans van Mieris de Jonge 1630-1760. Red. E.J. Sluijter e.a. Tent. cat. Leiden. Zwolle 1988.

J. van Lennep, Alchemie. Bijdrage tot de geschiedenis van de alchemistische kunst. Tent. cat. Brussel 1984.

M. Levi d'Ancona, The garden of the renaissance. Botanical symbolism in Italian painting. Firenze 1977.

C.T. Lewis en C. Short, A Latin dictionary. Oxford 1969 (Eerste uitgave 1879).

K. Lindner, Geschichte des deutschen Weidwerks. Berlin 1937-1940.

J. Lipsius, De constantia libri duo ... Antwerpen 1584.

J. Lipsius, Over standvastigheid bij algemene rampspoed. Vert. P.H. Schrijvers. Baarn 1983 (Oorspronkelijke titel: De constantia in publicis malis).

J. Lipsius, Politicorum sive civilis doctrinae libri sex ... Leiden 1589.

L.E. Littré, Dictionnaire de la langue française. Vier dln. en suppl. Paris 1873-1883.

[Livius]. Livy (‘Ab urbe condita’). Ed. B.O. Foster e.a. Veertien dln. London etc. 1919-1970 (lcl).

H. de Lubac, Exégèse medievale. Les quatre sens de l'écriture. Vier dln. Paris 1959-1964.

[Lucanus]. Lucan (‘De bello civili’). Ed. J.D. Duff. London etc. 1928 (lcl).

[p. 311]

[Lucanus]. De bloedige broederkrijg. Fragmenten uit het Bellum civile van Lucanus. Vert. H.W. Fortgens. 's-Gravenhage 1982.

Lucretius, De rerum natura. Ed. W.H.D. Rouse. Second ed. revised by M. Ferguson Smith. Cambridge, Massachusetts etc. 1982 (lcl).

Lucretius, Over de natuur. Vert. A.W. Timmerman. Amsterdam 1984.

H. Luijten, ‘“Belachelijcke dingen ende nochtans niet sonder wijsheyt.” De prenten in Jacob Cats' Sinne- en minnebeelden.’ In: De boekenwereld 8 (1992), 202-214.

H. Luijten, ‘Lieflijk, geleerd en goddelijk. Josuah Sylvesters sonnet van lof voor Jacob Cats.’ In: Klinkend boeket. Studies over renaissancesonnetten voor Marijke Spies. Red. H. Duits e.a. Hilversum 1994, 77-85 (Amsterdamse historische reeks, grote serie, 21).

[Luijten e.a. 1994]. H. Luijten, J. Bloemendal en G. Felix, ‘“Ad nova semper hians” (Steeds naar iets nieuws verlangend). Het Latijn in Jacob Cats' Sinne- en minnebeelden.’ In: De zeventiende eeuw 10 (1994), 292-309.

H. Luijten, ‘Gezien of gelezen? Realia en ontleningen in Jacob Cats' Sinne- en minnebeelden.’ In: Drie edities, drie verhalen. Lezingen gehouden tijdens het Symposium Teksteditie op 2 december 1994. 's-Gravenhage 1995, 35-37 (Publicaties van het Constantijn Huygens Instituut, i).

H. Luijten, ‘Pracht en pronkstuk van het Nederlandsch Maecenaat. Het Museum Catsianum van W.C.M. de Jonge van Ellemeet (1811-1888).’ In: Dierbaar magazijn. Schatten van de Maatschappij der Nederlandsche Letterkunde. Red. B. Dongelmans e.a. Amsterdam 1995, 111-122.

M

A.T. Macrobius, Saturnalia. Ed. I. Willes. Leipzig 1970.

Magnus, zie Albertus Magnus.

E. Mâle, L'art religieux de la fin du moyen age en France: étude sur l'iconographie du moyen age et sur ses sources d'inspiration. Paris 1908.

E. Mâle, L'art religieux après le Concile de Trente: étude sur l'iconographie de la fin du xvie siècle, du xviie, du xviiie siècle: Italie, France, Espagne, Flandres. Paris 1932.

K. van Mander, Uitbeeldinge der figueren. Amsterdam 1616.

K. van Mander, Uitlegging over de Metamorphosis of Herschepping van P. Ovidius Nazo. Amsterdam 1658.

K. van Mander, Den grondt der edel vry schilder-const. Ed. H. Miedema. Twee dln. Utrecht 1973.

E. Margalits, Florilegium proverbiorum universae latinitatis ... Budapest 1895.

J.C. Margolin, ‘L'inspiration érasmienne de Jacob Cats.’ In: Handelingen nationale Erasmus-herdenking. Actes commémoration nationale d'Érasme. Brussel 1970, 113-151.

Martialis, Epigrams. Ed. W.C.A. Ker. Twee dln. London etc. 1919-1920 (lcl). Inmiddels in de ed. D.R. Shackleton Baily. Drie dln. Cambridge, Massachusetts etc. 1993 (lcl).

W. Martin, Het leven en de werken van Gerrit Dou beschouwd in verband met het schildersleven van zijn tijd. Diss. Leiden 1901.

[p. 312]

[Masters 1984]. Masters of seventeenth-century Dutch genre painting. Red. P.C. Sutton. Tent. cat. Philadelphia etc. London 1984.

M. Mathijsen, ‘Het editeren van historische teksten.’ In: Nederlandse literatuur van de negentiende eeuw. Twaalf verkenningen. Red. W. van den Berg e.a. Utrecht 1986, 254-270.

M. Mathijsen, Naar de letter. Handboek editiewetenschap. Assen 1995.

mc 1870 en mc 1887, zie: Museum Catsianum.

T. ter Meer, Snel en dicht. Een studie over de epigrammen van Constantijn Huygens. Diss. Amsterdam 1991.

P.J. Meertens, Letterkundig leven in Zeeland in de zestiende en de eerste helft der zeventiende eeuw. Amsterdam 1943.

P.J. Meertens, ‘De Groot en Heinsius en hun Zeeuwse vrienden.’ In: Het archief, vroegere en latere mededelingen voornamelijk in betrekking tot Zeeland, uitgegeven door het Zeeuwsch Genootschap der Wetenschappen 1949-1950. Middelburg 1950, 53-99.

P.J. Meertens, ‘Emblematiek en volkskunst.’ In: Volkskunde 70 (1969), 203-211.

H. Meeus, Zacharias Heyns, uitgever en toneelauteur. Bio-bibliografie met een uitgave en analyse van de Vriendts-Spieghel. Drie dln. Diss. Leuven 1990.

H. Meeus, ‘In dees spieghel zal de domme jeucht met vreucht leeren.’ In: De zeventiende eeuw 7 (1991), 127-143.

Pomponius Mela, De chorographia libri tres. Ed. A. Silberman. Paris 1988.

M. Metschies, Zitat und Zitierkunst in Montaignes Essais. Genève etc. 1966.

G. Meurier, Trésor des sentences dorees, et argentees. Proverbes et dictions communs ... Köln [Genève?] 1617.

G. Meurier, Le grand dictionaire François-Flamen ... Rotterdam 1618.

M. de Meyer, De volks- en kinderprent in de Nederlanden van de 15e tot de 20e eeuw. M.m.v.G. Koch-de Meyer en W.C. van Kuyck. Antwerpen etc. 1962.

M. de Meyer, Volksprenten in de Nederlanden 1400-1900. Religieuze, allegorische, satirische en verhalende prenten. Speelkaarten, ganzen- en uilenborden, driekoningenbriefjes, nieuwjaarsprenten. Amsterdam 1970.

M. Meyer, Das Kostüm auf niederländischen Bildern. Zum Modewandel im 17. Jahrhundert. Münster 1986.

V. de Meyere, De kinderspelen van Pieter Bruegel den Oude verklaard. Antwerpen 1941.

Middelnederlandsch woordenboek. E. Verwijs en J. Verdam. Elf dln. 's-Gravenhage 1885-1952. (Afgekort als mnw).

H. Miedema, ‘The term “Emblema” in Alciati.’ In: Journal of the Warburg and Courtauld Institutes 31 (1968), 234-250.

H. Miedema, Beeldespraeck. Register op D.P. Pers' uitgave van Cesare Ripa's Iconologia (1644). Doornspijk 1987.

[p. 313]

J.P. Migne, Patrologiae cursus completus ... Series Latina. 221 dln. Paris 1844-1904. (Afgekort als pl).

J.P. Migne, Patrologiae cursus completus ... Series Graeca. 161 dln. Paris 1857-1912. (Afgekort als pg).

mnw, zie: Middelnederlandsch woordenboek.

E.W. Moes en C.P. Burger, De Amsterdamsche boekdrukkers en uitgevers in de zestiende eeuw. Vier dln. Amsterdam 1896-1915.

E.F. von Monroy, Embleme und Emblembücher in den Niederlanden 1560-1630. Eine Geschichte der Wandlungen ihres Illustrationsstils. Red. H.M. von Erffa. Utrecht 1964.

M. de Montaigne, Alle de werken ... vertaalt door J.H. Glazemaker. Amsterdam 1672.

[Montaigne]. Les essais de Michel de Montaigne. Ed. P. Villey, réédité sous la direction ... de V.-L. Saulnier. Twee dln. Paris 1978.

M. de Montaigne, Essays. Vert. F. de Graaff. Amsterdam 1993.

G. de Montenay, Emblemes, ou devises chretiennes, composees par Damoisse Georgette de Montenay. Lyon 1571.

G. de Montenay, Honderd christelijke zinnebeelden naar Georgette de Montenay, door Anna Roemers Visscher. Ed. A.D. Schinkel. S.l. 1854.

[Moral emblems 1862]. Moral emblems with aphorisms, adages, and proverbs, of all ages and nations from Jacob Cats and Robert Farlie. Second ed. London 1862.

B.M. du Mortier, ‘De handschoen in de huwelijkssymboliek van de zeventiende eeuw.’ In: Bulletin van het Rijksmuseum 32 (1984), 189-201.

Museum Catsianum. Verzameling van W.C.M. de Jonge van Ellemeet 1839-1870. Utrecht 1870. (Afgekort als mc 1870).

Museum Catsianum 1837-1887. Ed. W.C.M. de Jonge van Ellemeet. Tweede, vermeerderde uitgave. 's-Gravenhage 1887. (Afgekort als mc 1887).

N

F. Nagtglas, Levensberichten van Zeeuwen, zijnde een vervolg op P. de la Rue, Geletterd, staatkundig en heldhaftig Zeeland. Twee dln. Middelburg 1890-1893.

F. Nagtglas, Zelandia illustrata. Verzameling van kaarten, portretten, platen enz., betreffende de oudheid en geschiedenis van Zeeland, toebehoorende aan het Zeeuwsch Genootschap der Wetenschappen. Twee dln. Middelburg 1879-1880.

A.M. Nauwelaerts, ‘De meisjesopvoeding volgens Juan Luis Vives.’ In: Liber amicorum Victor d'Espaillier. Leuven 1976, 117-142 (Studia paedagogica, nieuwe reeks, 5).

[Nederlandse emblemata 1983]. Nederlandse emblemata. Bloemlezing uit de Noord- en Zuidnederlandse emblemata-literatuur van de 16de en 17de eeuw. Ed. P.J. Meertens, m.m.v. H. Sayles. Leiden 1983.

S. Neugebauer, Wie kijkt, die leest - Wie leest, die kijkt. Een beschouwing van het schilderij van Adriaen van de Venne, schilder en tekenaar, waarop afgebeeld de drukkerij van diens broer Jan van de Venne, uitgever, drukker en boekverkoper te Middelburg (1623). Ongepubliceerde scriptie. Amsterdam 1993.

[p. 314]

Nieuw licht op de Gouden Eeuw. Hendrick ter Brugghen en tijdgenoten. Eindred. A. Blankert en L.J. Slatkes. Tent. cat. Utrecht. Braunschweig 1987.

Nieuw Nederlandsch biografisch woordenboek. Red. P.C. Molhuysen e.a. Tien dln. Leiden 1911-1937. (Afgekort als nnbw).

M.S. Nolde, Whitney's ‘A choice of emblemes’ and three commonplace collections of Erasmus. A study in the interaction of the emblematic and commonplace traditions. Diss. Saint Louis 1964.

N.F. Noordam, ‘Cats als volksopvoeder.’ In: Geschiedenis van opvoeding en onderwijs: inleiding, bronnen, onderzoek. Red. B. Kruithof e.a. Nijmegen 1982, 307-317. Eerder verschenen in Paedagogische studieën 38 (1961), 1-13.

J. van der Noot, Het bosken en het theatre. Ed. W.A.P. Smit en W. Vermeer. Amsterdam etc. 1953.

C. Nozeman en M. Houttuyn, Nederlandsche vogelen; volgens hunne huishouding, aert en eigenschappen beschreeven ... Vijf dln. Amsterdam 1770-1829.

O

[Oates 1940]. The stoic and epicurean philosophers. The complete extant writings of Epicurus, Epictetus, Lucretius, Marcus Aurelius. Ed. W.J. Oates. New York 1940.

odc, zie: The Oxford dictionary of the christian church.

[H. van Offelen], Devises et emblemes anciennes et modernes, tirées des plus celebres auteurs ... Amsterdam 1695.

F. Ohly, ‘Vom geistigen Sinn des Worters im Mittelalter.’ In: Zeitschrift für deutsches Altertum und deutsche Literatur 89 (1958-1959), 1-23. Tevens in: F. Ohly, Schriften zur mittelalterlichen Bedeutungsforschung. Darmstadt 1977, 1-31.

A. Otto, Die Sprichwörter und sprichwörtlichen Redensarten der Römer. Twee dln. Hildesheim 1962-1968.

Ovidius, The art of love, and other poems. Hierin zijn opgenomen de Ars amatoria en de Remedia amoris. Ed. J.H. Mozley. London etc. 1929 (lcl).

Ovidius, De minnekunst & Remedies tegen de liefde. Vert. E. de Laet. Antwerpen etc. s.a.

Ovidius, Minnekunst. Vert. M. Kat. Amsterdam 1993.

Ovidius, Fasti. Ed. J.G. Frazer. London etc. 1959 (lcl).

Ovidius, Heroides and amores. Ed. G. Showerman. London etc. 1921 (lcl).

Ovidius, Amores. Vert. J. Nagelkerken. Baarn 1995.

[Ovidius]. The metamorphoses of Ovid. Ed. M.M. Innes. Zestiende druk. Harmondsworth etc. 1981.

Ovidius, Metamorphosen. Vert. M. d'Hane-Scheltema. Amsterdam 1993.

Ovidius, Tristia, Ex ponto. Ed. A.L. Wheeler. Second ed., revised by G.P. Goold. Cambridge, Massachusetts etc. 1988 (lcl).

The Oxford dictionary of the christian church. Second ed. F.L. Cross en E.A. Livingstone. London etc. 1974. (Afgekort als odc).

[p. 315]

P

M. Pallavicini, Devises & emblemes d'amour, anciennes & modernes moralisees en vers françois & expliquées, en sept langues. Amsterdam 1696. (Op de titelprent als Parravicini).

[Panofsky 1939 en 1984]. E. Panofsky, ‘Blind Cupid.’ In: Studies in iconology. Humanistic themes in the art of the renaissance. New York 1939, 95-128. Vertaling in: Iconologische studies. Nijmegen 1984, 79-100.

C. Paradin, Devises heroïques. Lyon 1557 (facs. ed. A. Saunders. Aldershot 1989).

C. Paradin, Symbola heroica. Antwerpen 1583.

Parravicini, zie: Pallavicini.

Paulys Real-Encyclopädie der classischen Altertumswissenschaft. Neue Bearbeitung begonnen von G. Wissowa. Vijfendertig dln. Stuttgart etc. 1893-1974. (Afgekort als pre).

A. Payne, Medieval beasts. London 1990.

[Peeters 1988]. Vijf eeuwen gezinsleven, liefde, huwelijk en opvoeding in Nederland. Red. H. Peeters e.a. Nijmegen 1988.

G. de la Perrière, La morosophie ... Lyon 1553.

G. de la Perrière, Le theatre des bons engins. Paris s.a. [1539].

G. de la Perrière, Tpalays der gheleerden ingienen ... Antwerpen 1556.

D.P. Pers, Bellerophon of lust tot wysheyd ... Amsterdam 1614.

[A. Persius Flaccus]. Juvenal and Persius. Ed. G.G. Ramsay. London etc. 1918 (lcl).

F. Philippi, Kleines lateinisches Conversationslexicon. Ein lexicographisches Handbuch der üblichsten lateinischen Sprichwörter, Sentenzen, Gnomen und Redensarten ... Zweite Auflage. Leipzig 1833.

Der Physiologus. Ed. O. Seel. Zweite Auflage. Zürich etc. 1967.

F. Picinelli, Mundus symbolicus ... Twee dln. Köln 1687 (facs. ed. D. Donat. Hildesheim etc. 1979; de ed. princ. dateerde van 1669; een herdruk verscheen o.m. in Köln 1694).

Plato, Opera. Graeca et latine. Ed. R.B. Hirschig. Drie dln. Paris 1873-1880.

Plato, Gorgias. In: Lysis, Symposium, Gorgias. Ed. W.R.M. Lamb. Cambridge, Massachusetts 1975 (lcl).

Plato, Nomoi (‘Leges’). In: Laws. Ed. R.G. Bury. Twee dln. London etc. 1926 (lcl).

Plato, Politeia (‘Respublica’). In: The republic. Ed. P. Shorey. Twee dln. London etc. 1930-1935 (lcl).

Plato, Politeia. Constitutie. Vert. G. Koolschijn. Derde, geheel herziene druk. Amsterdam 1991.

Plato, Symposium. In: Lysis, Symposium, Gorgias. Ed. W.R.M. Lamb. Cambridge, Massachusetts 1975 (lcl).

Plato, Het symposium. Een gesprek over de liefde. Vert. D. Loenen. Derde druk. Amsterdam 1970.

Plato, Verzameld werk. Vert. X. de Win. Drie dln. Haarlem 1963.

[p. 316]

Plautus. Ed. P. Nixon. Vijf dln. London etc. 1916-1938 (lcl). Hierin o.m.: Bacchides, Cistellaria, Curculio, Poenulus, Trinummus, en Truculentus.

T. Maccius Plautus, De Carthager. De Vrek. Vert. J. Hemelrijk sr. Bussum etc. 1969.

T. Maccius Plautus, De ezelskomedie. Vrouw verloot. Het kistje. Vert. J. Hemelrijk sr. Bussum etc. 1969.

T. Maccius Plautus, De gezusters Bacchis. De knorrepot. Vert. J. Hemelrijk sr. Hilversum etc. 1967.

T. Maccius Plautus, De krijgsgevangenen. Driestuiverscomedie. Vert. J. Hemelrijk sr. Bussum etc. 1967.

Plinius, Historiae mundi libri xxxvii. Frankfurt am Main 1599.

Plinius, Natural history. Ed. H. Rackham e.a. Tien dln. London etc. 1938-1966 (lcl).

Plinius, Des wijtberoemden, hoochgeleerden ouden philosophi ende natuyrcondigers, boecken ende schriften ... Arnhem 1610.

A. Plokker, Adriaen Pietersz. van de Venne (1589-1662). De grisailles met spreukbanden. Amersfoort etc. 1984.

J. Pluis, Kinderspelen op tegels. M.m.v. M. van den Akker en G. de Ree. Assen 1979.

M. Pluis, Ontwerptekeningen voor boekillustraties van Adriaen Pietersz. van de Venne in het Museum Catsianum. Ongepubliceerde scriptie. Leiden 1987.

Plutarchus, Lives (‘Vitae’). Ed. B. Perrin. Elf dln. London etc. 1914-1926 (lcl).

Plutarchus, Moralia. Zestien dln. Ed. F. Cole Babbitt e.a. London etc. 1927-1976 (lcl).

Plutarchus, Les oeuvres morales & meslees de Plutarque. Vert. J. Amyot. Paris 1572 (facs. ed. M.A. Screech. Twee dln. S.l. 1971-1972).

Plutarchus, Bloemlezing uit de Moralia. Vert. A. Koster. Amsterdam 1954.

Plutarchus, Huwelijk. Moraal en praktijk. Vert. H.L. van Dolen. Amsterdam 1993.

A.A. van der Poel, ‘Het Munnikenhof te Grijpskerke.’ In: Zeeuws tijdschrift 14 (1964), 200-208.

M. Polus [Matthew Poole], Synopsis criticorum aliorumque Sacrae Scripturae interpretum et commentatorum [...]. Zes dln. Utrecht 1684-1686.

Polybius, The histories (‘Historiae’). Ed. W.R. Paton. Zes dln. London etc. 1922-1927. (lcl).

W.C. Poortman, Bijbel en prent. Twee dln. 's-Gravenhage 1983-1986. Deel 1: Boekzaal van de Nederlandse Bijbels (1983).

[Porteman 1975-1]. K. Porteman, ‘Nieuwe gegevens over de drukgeschiedenis, de bronnen en de auteur van de embleembundel Amoris divini et humani antipathia.’ In: Ons geestelijk erf 49 (1975), 193-213.

[Porteman 1975-2]. K. Porteman, ‘Miscellanea emblematica.’ In: Spiegel der letteren 17 (1975), 161-193.

[p. 317]

[Porteman 1975-3]. K. Porteman, ‘Voor een geschiedenis van de Nederlandse emblemataliteratuur.’ In: Handelingen der Koninklijke Zuidnederlandse Maatschappij voor taal- en letterkunde en geschiedenis 29 (1975), 199-215.

[Porteman 1977-1]. K. Porteman, Inleiding tot de Nederlandse emblemataliteratuur. Groningen 1977.

[Porteman 1977-2]. K. Porteman, ‘“Ey kijckt toch, kijckt toch eens, gesellen ...” Vierhonderd jaar vader Cats (1577-1660).’ In: Ons erfdeel 20 (1977), 732-747.

K. Porteman, ‘“D'een klapt, t'geen d'ander heelde.” Kijken en lezen in en rond Den gulden winckel (1613).’ In: Visies op Vondel na 300 jaar. Red. S.F. Witstein en E.K. Grootes. Den Haag 1979, 26-59.

K. Porteman, ‘Hoofts “Voorreden tot de Ieucht” (1611).’ In: Spektator 11 (1981-1982), 171-190.

[Porteman 1983]. P.C. Hooft, C.G. Plemp, R.J. de Nerée, Emblemata amatoria, Afbeeldinghen van minne, Emblèmes d'amour (Amsterdam 1611). Ed. K. Porteman. M.m.v. A. Welkenhuysen. Leiden 1983.

K. Porteman, ‘Nederlandse embleemtheorie: van Marcus Antonius Gillis (1566) tot Jacob Cats (1618).’ In: Wort und Bild 1984, 1-6.

K. Porteman, ‘“T'is al goet wat cunste doet.” Beschouwingen bij een drukkersmerk van de gebroeders Van de Venne.’ In: Liber amicorum Leon Voet. Red. F. de Nave. Antwerpen 1985, 329-345. Speciaalnummer van De gulden passer 61-63 (1983-1985).

K. Porteman, ‘Jacob Cats' Twee-en-tachtigjarig leven als autobiografie.’ In: Eer is het lof des deuchts. Opstellen over renaissance en classicisme aangeboden aan dr. Fokke Veenstra. Red. H. Duits e.a. Amsterdam 1986, 154-161.

Joachim von Sandrart, Joost van den Vondel, Caspar Barlaeus, De maanden van het jaar. Ed. K. Porteman. Wommelgem 1987.

[Porteman 1990-1]. K. Porteman, ‘Johan de Brunes emblematische essays.’ In: De Brune 1990, 108-118.

[Porteman 1990-2]. K. Porteman, ‘The earliest reception of the “Ars emblematica” in Dutch: an investigation into preliminary matters.’ In: The European emblem 1990, 33-53.

[Porteman 1992-1]. K. Porteman, ‘“Embellished with emblems”: about the incorporation of emblems in other genres in Dutch literature.’ In: The emblem in renaissance and baroque Europe 1992, 70-88.

[Porteman 1992-2]. K. Porteman, ‘Cats's concept of the emblem and the role of occasional meditation.’ In: Emblematica 6 (1992), 65-82. Een bewerking hiervan onder de titel: ‘“Soo dacht ick om de worm, die eeuwigh knagen sal.” De “invallen” van de oude Cats.’ In Zeeuws tijdschrift 4-5 (1994), 168-173.

K. Porteman, ‘De nationale benadering van het emblema. Roemer Visscher en Jan Luyken.’ In: Niederlandistik und Germanistik. Tangenten und Schnittpunkte. Festschrift für Gerhard Worgt zum 65. Geburtstag. Red. H. Hipp. Frankfurt am Main etc. 1993, 179-195.

[p. 318]

K. Porteman, ‘Het embleem als “genus iocosum”. Theorie en praktijk bij Cats en Roemer Visscher.’ In: De zeventiende eeuw ii (1995), 184-197.

Portretten van echt en trouw 1986, zie De Jongh.

M. Praz, Studies in seventeenth-century imagery. Second ed. Roma 1964 (Sussidi eruditi, 16).

pre, zie: Paulys Real-Encyclopädie der classischen Altertumswissenschaft.

Probleme der Kommentierung. Kolloquien der deutschen Forschungsgemeinschaft Frankfurt am Main 12-14. Oktober 1970 und 16-18. März 1972. Red. W. Frühwald e.a. Boppard 1975 (Kommission für germanistische Forschung, Mitteilung i).

Propertius (‘Elegiae’). Ed. H.E. Butler. London etc. 1924 (lcl).

[Proverbia]. Proverbia Germanica. Ongedateerde (waarschijnlijk zeventiende-eeuwse) bundel met spreekwoorden in het Duits, Italiaans, Frans, Nederlands en Engels. Driemaal opnieuw genummerd (aangeduid met i, ii en iii; signatuur: kb 187 n 11).

R

Rabelais, Oeuvres complètes. Ed. J. Boulenger. Revue et complétée par L. Scheler. Paris 1970.

B. Rang, ‘“Een maeght kan eerbaer zijn en niet te min geleerd” (Cats). Diskussies over vrouwen, wetenschap en studie in de 17de en 18de eeuw.’ In: Comenius 23 (1986), 272-291.

L. Réau, Iconographie de l'art chrétien. Drie dln. Paris 1955-1959.

E.H. Rehermann, Das Predigt-exempel bei protestantischen Theologen des 16. und 17. Jahrhunderts. Göttingen 1977.

[Ripa 1644]. Iconologia, of uytbeeldingen des verstands. Van Cesare Ripa van Perugien ... Uyt het Italiaens vertaelt door D.P. Pers. Amsterdam 1644 (facs. ed. J. Becker. Soest 1971).

I. Rivers, Classical and christian ideas in English renaissance poetry. London 1979.

A. Robert, Rerum iudicatarum libri iiii. Ed. tertia. Köln 1599.

L. Röhrich, Lexikon der sprichwörterlichen Redensarten. Freiburg 1973.

A.J. Rösel van Rosenhof, De natuurlyke historie der insecten ... Vier dln. Haarlem etc. s.a. [1765-ca. 1783].

N. de Roever, Van vrijen en trouwen. Bijdrage tot de geschiedenis van oud vaderlandsche zeden. Haarlem 1891.

G. Rollenhagen, Nucleus emblematum selectissimorum. Köln 1611 (facs. ed. Hildesheim etc. 1985).

G. Rollenhagen, Selectorum emblematum, centuria secundum. Arnhem 1613.

[Rollenhagen]. Emblemata, volsinnighe uytbeelsels by Gabrielem Rollenhagium ... Vert. Z. Heyns. Arnhem 1615.

E. Rombauts, Leven en werken van Pater Adrianus Poirters S.J. (1605-1674). Bijdrage tot de studie der didactisch-moraliseerende letterkunde in de xviie eeuw in Zuid-Nederland. Gent s.a. [1930] (Koninklijke Vlaamsche Academie voor taal- en letterkunde, reeks vi, nr. 46).

[p. 319]

E. van Roosmalen-Mann, ‘Cats' illustrator: Adriaen Pietersz. van de Venne.’ In: Visies op Jacob Cats en zijn tijd. Bulletin van de werkgroep historie en archeologie van het Koninklijk Zeeuwsch Genootschap der Wetenschappen, afl. 28 (1978), 8-25.

[Roscher]. Ausführliches Lexikon der griechischen und römischen Mythologie. Red. W.H. Roscher e.a. Negen dln. Leipzig 1884-1937.

[Le Roux 1859]. [A.J.V.] le Roux de Lincy, Le livre des proverbes français. Seconde ed. Twee dln. Paris 1859 (facs. ed. Genève 1968).

M. Royalton-Kisch, Adriaen van de Venne's Album in the Department of Prints and Drawings in the British Museum. London 1988.

P. de la Ruë, Geletterd Zeeland ... Middelburg 1741.

Quintus Curtius Rufus, zie Curtius.

I. Ruscelli, Le imprese illustri ... Venezia 1584.

D. Russell, ‘The term “Emblème” in sixteenth-century France.’ In: Neophilologus 59 (1975), 337-351.

D. Russell, The emblem and device in France. Lexington 1985 (French Forum Monographs, 59).

D. Russell, ‘The emblem and authority.’ In: Word and image 4 (1988), 81-87.

L.M. de Rijk, Middeleeuwse wijsbegeerte. Traditie en vernieuwing. Tweede, herziene druk. Assen 1981.

S

[Sallustius]. Sallust. Ed. J.C. Rolfe. London etc. 1920 (lcl). Hierin: Bellum Iugurthinum.

[Sambucus]. De emblemata van Joannes Sambucus uitgegeven door de Officina Plantiniana. Reproductie van de Latijnse editie van 1564 en van de tekst van de Nederlandse vertaling van 1566 en van de Franse vertaling van 1567. Facs. ed. L. Voet en G. Persoons. Speciaalnummer van De gulden passer 58-60 (1980-1982).

A. Saunders, The sixteenth-century French emblem-book. A decorative and useful genre. Genève 1988 (Travaux d'humanisme et renaissance, ccxxiv).

M. Scève, Délie, object de plus haut vertu (Paris 1564). Ed. F. Charpentier. Paris 1984.

S. Schama, The embarrassment of riches. An interpretation of Dutch culture in the Golden Age. London 1987.

S. Scheibe e.a. Vom Umgang mit Editionen. Eine Einführung in Verfahrensweisen und Methoden der Textologie. Berlin 1988.

M.A. Schenkeveld-van der Dussen, ‘Cupido in de Nederlandse letterkunde van de renaissance.’ In: Hermeneus 47 (1975), 82-91.

M.A. Schenkeveld-van der Dussen, ‘Christus, Hymenaeus of de “Teelzucht”.’ In: Visies op Vondel na 300 jaar. Red. S.F. Witstein en E.K. Grootes. Den Haag 1977, 11-25.

M.A. Schenkeveld-van der Dussen, ‘Anna Roemers Visscher: de tiende van de negen, de vierde van de drie.’ In: Jaarboek van de Maatschappij der Nederlandsche letterkunde te Leiden 1979-1980. Leiden 1981, 3-14.

[p. 320]

M.A. Schenkeveld-van der Dussen, ‘Personage of persoonlijkheid. Het ik in de Nederlandse lyriek van de 17de eeuw.’ In: De ontdekkingen van het subject. Acta colloquium Utrecht 8 december 1989. Red. B.F. Scholz en A.-J. Gelderblom. Utrecht 1989, 37-55 (Utrecht renaissance studies, 7).

M.A. Schenkeveld-van der Dussen, ‘Spiritualiteit en armenzorg bij Six van Chandelier, Cats en Lodensteyn.’ In: Bijdragen en mededelingen betreffende de geschiedenis der Nederlanden 107 (1992), 760-770.

M. Schilling, ‘Die literarischen Vorbilder der Ludwigsburger und Gaarzer Embleme.’ In: Harms en Freytag, Außerliterarische Wirkungen 1975, 41-71.

M. Schilling, Imagines mundi: metaphorische Darstellungen der Welt in der Emblematik. Frankfurt am Main etc. 1979.

A. Schöne, Emblematik und Drama im Zeitalter des Barock. Zweite Auflage. München 1968.

B.F. Scholz, ‘Semantik oder Ontologie. Zur Bestimmung des “Verhältnisses zur Wirklichkeit” in der neueren Emblemtheorie.’ In: Deutsche Vierteljahrsschrift für Literaturwissenschaft und Geistesgeschichte 53 (1979), 362-277.

B.F. Scholz, ‘Didaktische Funktion und Textkonstitution im Emblem.’ In: Jahrbuch für Internationale Germanistik 13-Heft 2 (1981), 10-35.

B.F. Scholz, ‘Reading emblematic pictures.’ In: Komparatistische Hefte 5-6 (1982), 77-88 (Literatur und die andere Künste. Universität Bayreuth).

[Scholz 1984-1]. B.F. Scholz, ‘Overwegingen bij de tekstsoort “embleem” en bij het genre van Roemer Visschers Sinnepoppen.’ In: Tijdschrift voor Nederlandse taal- en letterkunde 100 (1984), 73-106.

[Scholz 1984-2]. B.F. Scholz, ‘Emblematisches Abbilden als Notation. Überlegungen zur Hermeneutik und Semiotik des emblematischen Bildes.’ In: Poetica. Zeitschrift für Sprach- und Literaturwissenschaft 16 (1984), 61-90. Ook in: Modelle für eine Semiotische Rekonstruktion der Geschichte der Ästhetik. Red. H. Paetzold. Aachen 1987, 35-63.

B.F. Scholz, ‘Ownerless legs or arms stretching from the sky: notes on an emblematic motif.’ In: Alciato and the emblem tradition 1989, 249-283.

B.F. Scholz, ‘De “economische sector” in Roemer Visschers Sinnepoppen.’ In: De zeventiende eeuw 6 (1990), 17-26.

P.M. Schon, Vorformen des Essays in Antike und Humanismus. Ein Beitrag zur Entstehungsgeschichte der ‘Essais’ von Montaigne. Wiesbaden 1954 (Mainzer Romanistische Arbeiten, 1).

F. Schoonhovius, Emblemata, partim moralia, partim etiam civila. Gouda 1618 (facs. ed. D. Tschižewskij. Hildesheim 1975).

G.D.J. Schotel, Het oud-hollandsch huisgezin der zeventiende eeuw. Tweede, verbeterde en geïllustreerde uitgave door H.C. Ronge. Leiden s.a. (Eerste druk Haarlem 1868).

S. Schroeter, Jacob Cats' Beziehungen zur deutschen Literatur. Diss. Heidelberg 1905.

J. Schrijnen, Nederlandsche volkskunde. Tweede, herziene druk. Twee dln. Zutphen s.a. [1930-1933].

[p. 321]

P.H. Schrijvers, Het lied van Iopas. Verbindingen van literatuur en natuurwetenschap in het Latijn. Inaugurele rede. Groningen 1978.

O. Schumann, Lateinisches Hexameter-Lexikon. Dichterisches Formelgut von Ennius bis zum Archipoeta. Zes dln. München 1979-1983 (Monumenta Germaniae Historica, Hilfsmittel 4).

I. Schwendemann, Probleme humanistischer Moralistik in den emblematischen Werken des Guillaume de la Perrière. Diss. Marburg, Lahn 1966.

S. Segal, A fruitful past. A survey of the fruit still lifes of the Northern and Southern Netherlands from Brueghel till Van Gogh. Gallery P. de Boer (Amsterdam) en Herzog Anton Ulrich-Museum (Braunschweig) 1983.

S. Segal, A prosperous past. The sumptuous still life in the Netherlands 1600-1700. Red. W.B. Jordan. 's-Gravenhage 1988.

K. Segermann, Das Motto in der Lyrik. Funktion und Form der ‘épigraphe’ vor Gedichten der französischen Romantik sowie der nachromantischen Zeit. München 1977 (Bochumer Arbeiten zur Sprach- und Literaturwissenschaft, 12).

P.R. Sellin, ‘Daniel Heinsius' Nederduytsche Poemata. De uitgaven van 1616 en 1618.’ In: Tijdschrift voor Nederlandse taal- en letterkunde 78 (1961), 241-246.

B. van Selm, Een menighte treffelijcke Boecken. Nederlandse boekhandelscatalogi in het begin van de zeventiende eeuw. Diss. Amsterdam. Utrecht 1987.

B. van Selm, ‘“... te bekomen voor een Civielen prijs.” De Nederlandse boekprijs in de zeventiende eeuw als onbekende grootheid.’ In: De zeventiende eeuw 6 (1990), 98-116.

B. van Selm, Inzichten en vergezichten. Zes beschouwingen over het onderzoek naar de geschiedenis van de Nederlandse boekhandel. Red. H. van Goinga en P. Hoftijzer. Met een bibliografie van de auteur door P.J. Verkruijsse. Amsterdam 1992.

Seneca, [Opera]. Basel 1515.

Seneca, Ad Lucilium epistulae morales. Ed. R.M. Gummere. Drie dln. London etc. 1917-1925 (lcl).

Seneca, Brieven aan Lucilius. Vert. C. Verhoeven. Baarn 1980.

Seneca, Moral essays. Ed. J.W. Basore. Drie dln. London etc. 1928-1951 (lcl). Hierin o.m.: De ira, De tranquillitate animi, De beneficiis, en De consolatione ad Helviam.

Seneca, Vragen en antwoorden. Vert. C. Verhoeven. Baarn 1983.

Seneca, Tragedies. Ed. F.J. Miller. Twee dln. London etc. 1917 (lcl). Hierin o.m.: Agamemnon, Herculens furens, Hippolytus (Phaedra), Octavia, Oedipus, Thyestes, Troades, en Medea.

Sententiae sive loci communes utriusque iuris, serie alphabetica digesti [...]. Hisce adiecimus legum flosculos selectissimos ... Apud Iohannem Birckmannum & Theodorum Baumium. Köln 1568.

A. Sivirsky, ‘De Nederlandse emblemata van de Hongaar Sambucus: de eerste Nederlands-Hongaarse dichtbundel.’ In: Ons erfdeel 24 (1981), 729-736.

[p. 322]

J. Six van Chandelier, zie Jacobs 1991.

L.A.J.W. Sloet, De dieren in het Germaansche volksgeloof en volksgebruik. 's-Gravenhage 1887.

E.J. Sluijter, De ‘heydensche Fabulen’ in de Noordnederlandse schilderkunst circa 1590-1670. Een proeve van beschrijving en interpretatie van schilderijen met verhalende onderwerpen uit de klassieke mythologie. Diss. Leiden. 's-Gravenhage 1986.

K. Sluyterman, Huisraad en binnenhuis in Nederland in vroegere eeuwen. Tweede, veel vermeerderde, druk. 's-Gravenhage 1925.

H. Smilde, Jacob Cats in Dordrecht. Leven en werken gedurende de jaren 1623-1636. Diss. Amsterdam. Groningen etc. 1938.

W.A.P. Smit, ‘Aantekeningen bij het proza van Cats. Verslag van een mislukte verkenning.’ In: Aandacht voor Cats 1962, 74-94.

D.R. Smith, Masks of wedlock. Seventeenth-century Dutch marriage portraiture. Ann Arbor, Michigan 1982.

M.B. Smits-Veldt, Samuel Coster, ethicus-didacticus: een onderzoek naar dramatische opzet en morele instructie van Ithys, Polyxena en Iphigenia. Diss. Amsterdam. Groningen 1986.

M.B. Smits-Veldt en H. Luijten, ‘Nederlandse pastorale poëzie in de zeventiende-eeuw: verliefde en wijze herders.’ In: Het gedroomde land. Pastorale schilderkunst in de Gouden Eeuw. Tent. cat. Utrecht. Zwolle 1993.

C. Iulius Solinus, Collectanea rerum memorabilium. Ed. T. Mommsen. Berlin 1895.

M. Spies, ‘Rhetorica's en poetica's in de renaissance en hun invloed op de Nederlandse literatuur.’ In: Lampas. Tijdschrift voor Nederlandse classici 18 (1985), 143-161.

J. van den Vondel, Twee zeevaart-gedichten ... Ed. M. Spies. Twee dln. Amsterdam etc. 1987 (Monumenta literaria neerlandica, iii, 1-2).

[Spies 1991-1]. M. Spies, ‘“Poeetsche fabrijcken” en andere allegorieën, eind 16de-begin 17de eeuw.’ In: Oud Holland 105 (1991), 228-243.

[Spies 1991-2]. M. Spies, ‘Betaald werk? Poëzie als ambacht in de 17e eeuw.’ In: Holland, regionaal-historisch tijdschrift 23 (1991), 210-224 (Speciaalnummer: Kunst in opdracht in de Gouden Eeuw).

[Sprache der Bilder 1978]. Die Sprache der Bilder. Realität und Bedeutung in der niederländischen Malerei des 17. Jahrhunderts. Tent. cat. Braunschweig 1978.

H. Stegemeier, ‘Sub Verbo “Sinnbild”.’ In: Humaniora. Essays in literature, folklore, bibliography. Honoring A. Taylor. Red. W.D. Hand e.a. New York 1960, 115-120. Ook verschenen in: Emblem und Emblematikrezeption. Red. S. Penkert. Darmstadt 1978, 23-29.

A. Stegmann, Les théories de l'emblème et de la devise en France et en Italie (1520-1620). Tours 1983 (Centre d'études supérieures de la renaissance de Tours).

A.G. Stewart, Unequal lovers. A study of unequal couples in Northern art. New York 1977.

J. Stobaeus, Anthologium. Ed. C. Wasmuth en O. Hense. Vijf dln. Berlin 1884-1912 (facs. ed. [Berlin] 1974).

[p. 323]

F.A. Stoett, Nederlandse spreekwoorden en gezegden: verklaard en vergeleken met die in het Frans, Duits en Engels. Negende, geheel herziene en zeer vermeerderde druk, bewerkt door C. Kruyskamp. Zutphen 1974.

[Strabo]. The geography of Strabo. Ed. H.L. Jones. Acht dln. London etc. 1917-1932 (lcl).

L. Strengholt, ‘Letterkundig leven in Zeelands Gouden Eeuw.’ In: Nehalennia 75 (1989), 25-36.

C.G. Stridbeck, Bruegelstudien. Untersuchungen zu den ikonologischen Problemen bei Pieter Bruegel d.Ä. sowie dessen Beziehungen zum niederländischen Romanismus. Stockholm 1956 (Acta Universitatis Stockholmiensis, Stockholm studies in history of art, 2).

[Van Strien 1990]. Constantijn Huygens Mengelingh. Ed. A. van Strien. Diss. Amsterdam 1990.

Suetonius. Twee dln. Ed. J.C. Rolfe. London etc. 1920-1924 (lcl).

W.H.D. Suringar, Over de Proverbia Communia, ook Proverbia Seriosa geheeten, de oudste verzameling van Nederlandsche spreekwoorden. Leiden 1864.

W.H.D. Suringar, Erasmus over Nederlandsche spreekwoorden en spreekwoordelijke uitdrukkingen van zijnen tijd ... Utrecht 1873.

J. Sylvester, The complete works. Ed. A.B. Grosart. Twee dln. Edinburgh 1880.

Publilius Syrus, Sententiae. In: Oeuvres complètes [...] de Syrus. Ed. M. Nisard. Paris 1849.

[Publilius Syrus]. Publilii Syri Mimi Sententiae. Ed. O. Friedrich. Hildesheim 1964.

T

Tacitus, Dialogus, Agricola, Germania. Ed. W. Peterson en M. Hutton. London etc. 1920 (lcl).

Tacitus, The histories (‘Historiae’). Ed. C.H. Moore; The annals (‘Annales’). Ed. J. Jackson. Vier dln. London etc. 1925-1937 (lcl).

Tacitus, Historiën. Vert. J.W. Meijer. Baarn 1991.

Tacitus, Jaarboeken. Vert. J.W. Meijer. Baarn 1990.

N. Taurellus, Emblemata physico-ethica, hoc est, naturae morum moderatricis picta praecepta. Nürnberg 1595.

[Terentius]. Terence. Ed. J. Sargeaunt. Twee dln. London etc. 1920 (lcl). Hierin o.m. Adelphoe, Eunuchus, Heautontimoroumenos, en Hecyra.

P. Terentius Afer, Het meisje van Andros en alle overige bewaarde toneelstukken. Vert. J. Hemelrijk sr. Hilversum etc. 1967.

[Tertullianus]. Quinti Septimi Florentibus Tertulliani Opera. Ed. A. Reifferscheid en G. Wissowa e.a. Vier dln. Praga etc. 1890-1957 (csel xx, lix, lxx en lxxvi).

G. de Tervarent, Attributs et symboles dans l'art profane 1450-1660. Dictionnaire d'un language perdu. Twee dln. Genève 1958-1959.

[Thieme-Becker]. U. Thieme en F. Becker, Allgemeines Lexikon der bildenden Künstler von der Antike bis zur Gegenwart. Zevenendertig dln. Leipzig 1907-1950.

[p. 324]

S. Thompson, Motif-index of folk-literature. A classification of narrative elements in folktales, ballads, myths, fables, medieval romances, exempla, fabliaux, jest-books and local legends. Zes dln. København 1955-1958.

L. Thorpe, ‘Montaigne and the emblems of Jacob Cats.’ In: Modern language quarterly 10 (1949), 419-428.

Thronus Cupidinis. Derde druk. Amsterdam 1620. Verzameling van emblemata en gedichten door G.A. Bredero, J. van den Vondel, Roemer Visscher, D. Heinsius, Ronsard. Facs. ed. H. de la Fontaine Verwey. Amsterdam 1968.

Thucydides. Ed. C. Foster Smith. Vier dln. London etc. 1919-1930 (lcl).

Thucydides, De Peloponnesische oorlog. Vert. M.A. Schwartz. Tweede druk. Baarn etc. 1986.

Tibullus. Ed. J.P. Postgate. In: Catullus, Tibullus, Pervigilium veneris. Second edition, revised by G.P. Goold. Cambridge, Massachusetts etc. 1988 (lcl).

B. Tiemann, Fabel und emblem. Gilles Corrozet und die französischen Renaissance-Fabel. München 1974 (Humanistische Bibliothek, 1-18).

H. Tiemann, ‘Wort und Bild in der Fabeltradition bis zu La Fontaine.’ In: Buch und Welt. Festschrift für Gustav Hofmann zum 65. Geburtstag dargebracht. Wiesbaden 1965, 237-260.

J.J.M. Timmers, Christelijke symboliek en iconografie. Vierde druk. Haarlem 1981.

[Tot lering en vermaak 1976]. Tot lering en vermaak. Betekenissen van Hollandse genrevoorstellingen uit de zeventiende eeuw. Tent. cat. Amsterdam 1976.

[Tremellius 1607]. I. Tremellius en F. Iunius, Testamenti veteris Biblia Sacra en Testamentum novum. Hannover 1607 (inclusief de Libri Apocryphi).

[Trogus]. M. Iuniani Iustini Epitoma historiarum Philippicarum Pompei Trogi. Accedunt Prologi in Pompeium Trogum. Ed. O. Seel. Stuttgart 1985.

E. Trunz, Dichtung und Volkstum in der Niederlanden im 17. Jahrhundert. Ein Vergleich mit Deutschland und ein Überblick über die niederländisch-deutschen Beziehungen in diesem Jahrhundert. München 1937 (Schriften der deutschen Akademie, 27).

U

W.S. Unger, Catalogus van den historisch-topografischen atlas van het Zeeuwsch Genootschap der Wetenschappen, dl. 2: topografische prenten en teekeningen. Middelburg 1940.

V

M. van Vaeck, ‘De “Gulden Eeuwe” bij Roemer Visscher geketend.’ In: Uut goeder jonsten. Studies aangeboden aan prof. dr. L. Roose naar aanleiding van zijn emeritaat. Eindred. K. Porteman. Leuven etc. 1984, 99-113.

M. van Vaeck, ‘Adriaen van de Venne and his use of homonymy as a device in the emblematical process of a bimedial genre.’ In: Emblematica 3 (1988), 101-119.

M. van Vaeck, ‘Adriaen van de Vennes Tafereel van sinne-mal (Middelburg 1623). Naar aanleiding van het literaire debuut van een geleerd schilder-dichter.’ In: Nehalennia 75 (1989), 4-23.

M. van Vaeck, ‘Konst baert roem; het uitgeversbedrijf van de Van de Vennes te Middelburg (1618-1625).’ In: Zeeland. Tijdschrift van het Koninklijk Zeeuwsch Genootschap der Wetenschappen 1 (1992), 85-90.

[p. 325]

M. van Vaeck, ‘De Openhertighe herten en J.J. Starters Steeck-boecxken, ofte 'tvermaak der jeugdelijker herten: een opmerkelijke variante van de hartsemblematiek.’ In: Verslagen en mededelingen van de Koninklijke Academie voor Nederlandse taal- en letterkunde. Gent 1993, 122-152.

[Van Vaeck 1994]. Adriaen van de Vennes ‘Tafereel van de belacchende werelt’ (Den Haag 1635). Ed. M. van Vaeck. Drie dln. Gent 1994 (Koninklijke Academie voor Nederlandse taal- en letterkunde, reeks vi, nr. 121).

Vaenius, zie: Van Veen.

G.P. Valeriano Bolzani, Hieroglyphica. Lyon 1602 (facs. ed. New York etc. 1976).

Valerius Maximus, Factorum et dictorum memorabilium libri novem. Ed. C. Kempf. Berlin 1854 (facs. ed. Hildesheim etc. 1976).

P. Vandenbroeck, ‘Aspecten van de kindericonografie in de oude Nederlanden (voornamelijk 16e-17e eeuw).’ In: Het kind in onze kunst van 1800 tot heden. Tent. cat. Brussel 1983-1984.

J.F. Vanderheijden, Het thema en de uitbeelding van den dood in de poëzie der late middeleeuwen en der vroege renaissance. Ledeberg etc. s.a. [1930].

[Varro]. M. Terentii Varronis, Saturarum Menippearum fragmenta. Ed. R. Astbury. Leipzig 1985.

[Varro]. Varron, Satires Ménippées. Ed. J.-P. Cèbe. Tien dln. Roma 1972-1994 (Collection de l'École Française de Rome).

C. Vecellio, Habiti antichi, et moderni di tutto il mondo ... Venezia 1598.

O. van Veen [Vaenius], Amoris divini emblemata ... Antwerpen 1615.

O. van Veen, Amorum emblemata figuris aeneis incisa. Antwerpen 1608 (facs. ed. D. Tschižewskij. Hildesheim etc. 1970).

O. van Veen, Quinti Horatii Flacci emblemata imaginibus in aes incisis, notisque illustrata. Antwerpen 1607 (facs. ed. D. Tschižewskij. Hildesheim etc. 1972). Ook wel Emblemata Horatiana genoemd.

Flavius Vegetius Renatus, De re militari ... S.l. [Leiden] 1607.

F. Vegetius Renatus, Epitoma rei militaris. Ed. C. Lang. Leipzig 1885.

Adriaen van de Venne, zie: Van Vaeck 1994.

[Vergilius]. Vergil. Ed. H. Rushton Fairclough. Twee dln. London etc. 1916-1918 (lcl). Hierin: Aeneis, Eclogae, en Georgica.

Vergilius, Aeneis. Vert. M.A. Schwartz. Tweede druk. Amsterdam 1989.

P.J. Verkruijsse, Mattheus Smallegange (1624-1710): Zeeuws historicus, genealoog en vertaler. Descriptieve persoonsbibliografie, met een verantwoording van de gevolgde methode van partiële interne collatie. Diss. Amsterdam. Nieuwkoop 1983.

P.J. Verkruijsse, ‘Het boekenmecenaat in de zeventiende eeuw.’ In: De zeventiende eeuw 6 (1990), 137-143.

[p. 326]

P.J. Verkruijsse, ‘Holland “gedediceerd”. Boekopdrachten in Holland in de 17e eeuw.’ In: Holland, regionaal-historisch tijdschrift 23 (1991), 225-242 (Speciaalnummer Kunst in opdracht in de Gouden Eeuw).

P.E.L. Verkuyl, Battista Guarini's ‘Il pastor fido’ in de Nederlandse dramatische literatuur. Diss. Utrecht. Assen 1971.

P.J.H. Vermeeren, ‘De emblemata van Cats.’ In: Aandacht voor Cats 1962, 155-176.

T. Verweyen, Apophthegma und Scherzrede. Die Geschichte einer einfachen Gattungsform und ihrer Entfaltung im 17. Jahrhundert. Bad Homburg etc. 1970 (Linguistica et litteraria, 5).

Vier eeuwen Jacob Cats. Red. L. Strengholt e.a. Tent. cat. Brouwershaven. Zierikzee s.a. [1977].

J.F. de Villava, Empresas espirituales y morales. Baeça 1613.

Roemer Visscher, Sinnepoppen. Amsterdam 1614.

[Roemer Visscher]. Sinnepoppen van Roemer Visscher. Ed. L. Brummel. 's-Gravenhage 1949.

Anna Roemers Visscher, Gedichten. Ed. N. Beets. Twee dln. Utrecht 1881.

J.L. Vives, Opera omnia. Ed. G. Majansius. Acht dln. Valencia 1782-1790.

L. Volckmann, Die Bilderschriften der Renaissance. Leipzig 1923.

J. van den Vondel, Den gulden winckel. Amsterdam 1613 (facs. ed. J. Becker. Soest 1978).

J. van den Vondel, Vorstelijke warande der dieren. Amsterdam 1617 (facs. ed. J. Becker. Soest 1974). Oorspronkelijke spelling: Vorsteliicke warande der dieren.

J. van den Vondel, zie: Spies 1987.

[Vondel]. De werken van Vondel. Ed. J.F.M. Sterck e.a. Tien dln. Amsterdam 1927-1937. (Afgekort als wb, Wereldbibliotheek-uitgave).

G. van Vreeswyk, De roode leeuw, of het sout der philosophen ... Amsterdam 1672.

G. van Vreeswyk, De groene leeuw, of het licht der philosophen ... Amsterdam 1674.

[Van Vreeswyk 1675-1]. G. van Vreeswyk, De goude leeuw of den asijn der wysen ... Amsterdam 1675.

[Van Vreeswyk 1675-2]. G. van Vreeswyk, Vervolg van 't cabinet der mineralen, of de goude son der philosophen ... Amsterdam 1675.

A.G.C. de Vries, De nederlandsche emblemata. Geschiedenis en bibliographie tot de 18e eeuw. Amsterdam 1899.

L. de Vries, Jan Steen als kluchtschilder. Diss. Groningen 1977.

J. Vuylsteke, Ambacht van den smid. Gent 1895 (Koninklijke Vlaamsche Academie voor Taal- en Letterkunde, nieuwere taal- en letterkunde. Vak- en kunstwoorden, nr. 2).

W

H. Walther, Proverbia sententiaeque latinitatis medii aevi. Lateinische Sprichwörter und Sentenzen des Mittelalters, in alphabetischer Anordnung. Vijf dln. en registerdeel. Göttingen 1963-1967. Uitgebreid met Proverbia sententiaeque latinitatis medii ac recentioris aevi. Nova

[p. 327]

series. Lateinische Sprichwörter und Sentenzen des Mittelalters und der frühe Neuzeit, in alphabetischer Anordnung. Neue Reihe. Aus dem Nachlaß von Hans Walther. Ed. P.G. Schmidt. De dln. 7, 8 en 9. Göttingen 1982-1986.

J.D.P. Warners, ‘Gewoon, hoog en diep lezen.’ In: Spiegel der letteren 11 (1968-1969), 191-201.

J.D.P. Warners, ‘Al sietmen de luy men kentse daarom niet.’ In: Spiegel der letteren 14 (1972), 113-131.

W. Waterschoot, De ‘Poeticsche werken’ van Jonker Jan van der Noot. Analytische bibliografie en tekstuitgave. Drie dln. Gent 1975.

P.F. Watson, The garden of love in Tuscan art of the early renaissance. Philadelphia etc. 1979.

wdo, zie: Woordenboek der Oudheid.

J. Wegeler, Philosophia patrum in lateinischen Versen und ihren Übersetzungen. Koblenz 1877.

J. Weisz, Das Epigramm in der deutschen Literatur des 17. Jahrhunderts. Stuttgart 1979.

E. Welsford, The fool. His social and literary history. London 1935.

F.W. Wentzlaff-Eggebert, Der triumphierende und besiegte Tod in der Wort- und Bildkunst des Barock. Berlin etc. 1975.

J. Werner, Lateinische Sprichwörter und Sinnsprüche des Mittelalters. Heidelberg 1912.

A. Weijnen, Zeventiende-eeuwse taal. Vijfde druk. Zutphen s.a.

J. Weyns, Volkshuisraad in Vlaanderen: naam, vorm, geschiedenis, gebruik en volkskundig belang der huiselijke voorwerpen in het Vlaamse land van de middeleeuwen tot de Eerste Wereldoorlog. Vier dln. Beerzel (Antwerpen) 1974.

T.A.G. Wilberg Vignau-Schuurman, Die emblematische Elemente im Werke Joris Hoefnagels. Twee dln. Diss. Leiden 1969.

J. te Winkel, Geschiedenis der Nederlandsche letterkunde van de Republiek der Vereenigde Nederlanden. Drie dln. Opgenomen in: De ontwikkelingsgang der Nederlandsche letterkunde, dl. 3-5. Haarlem 1922-1927.

E. Wind, Pagan mysteries in the renaissance. London 1958.

E. Winternitz, Musical instruments and their symbolism in western art. London 1967.

D.A. Wittop Koning, De pharmacie en de kunst, dl. 3. Deventer 1964.

D.A. Wittop Koning, De pharmacie en de kunst, dl. 1. Vierde druk. Deventer 1965.

D.A. Wittop Koning, De oude apotheek. Delft 1966.

wnt, zie: Woordenboek der Nederlandsche taal.

J. Woodrow Hassell jr., Middle French proverbs, sentences and proverbial phrases. Toronto 1982 (Subsidia Mediaevalia, 12).

Woordenboek der Nederlandsche taal. Bew. door M. de Vries, L.A. te Winkel, A. Kluyver e.a. ... dln. 's-Gravenhage etc. 1884-... (Afgekort als wnt).

[p. 328]

Woordenboek der Oudheid. Encyclopedisch overzicht van de Grieks-Romeinse wereld, het oude nabije oosten, het oude Egypte, het vroege christendom. Red. J. Nuchelmans e.a. Drie dln. Bussum 1976-1985. (Afgekort als wdo).

J.A. Worp, ‘De bronnen van den Trou-ringh van Cats.’ In: Noord en zuid. Tijdschrift ten dienste van onderwijzers bij de studie der Nederlandsche taal- en letterkunde 20 (1897), 39-66.

[Wort und Bild 1981]. Wort und Bild. Buchkunst und Druckgraphik in den Niederlanden im 16. und 17. Jahrhundert. Konzept H.-J. Raupp. Köln 1981 (Belgisches Haus).

[Wort und Bild 1984]. Wort und Bild in der niederländischen Kunst und Literatur des 16. und 17. Jahrhunderts. Red. H. Vekeman en J. Müller Hofstede. Erfstadt 1984.

L.E. van Wijk, ‘Några anteckningar om holländskt i Stiernhielms Hercules.’ In: Nysvenska studier. Tidskrift för svensk stil- och språkforskning 19 (1939), 92-104.

X

[Xenophon]. Xenophontis, philosophi et imperatoris clarissimi, quae extant opera, in duos tomos divisa... Frankfurt 1596.

Xenophon, Memorabilia and oeconomicus. Ed. E.C. Marchant. London etc. 1923 (lcl).

Y

A.R. Young, The English tournament imprese. New York 1988 (AMS Studies in the emblem, 3).

C. Ypes, Petrarca in de Nederlandse letterkunde. Amsterdam 1934.

Z

J.H. Zedler, Grosses vollständiges Universal-Lexikon. Vierenzestig dln (en vier supplementen). Leipzig 1751-1754.

Zeeusche nachtegael en bijgevoegd A. vande Venne Tafereel van sinne-mal. Facs. ed. van exemplaar pb Zeeland 3 k 1 van de druk Middelburg 1623. Ed. P.J. Meertens en P.J. Verkruijsse. Middelburg 1982.

A. Zijderveld, ‘Cesare Ripa's Iconologia in ons land.’ In: Keur uit het werk van A. Zijderveld. Amsterdam 1953, 121-141.