Sinne- en minnebeelden. Deel 1. Teksten

[p. 19]

Aende Zeeusche Ionck-vrouwen: gheschreven Gheduerende den voorleden stil-stant van Wapenen. aant.

Ghy zeeus en soet geslacht; ghy Venus lantsgenooten,
(Want Venus is wel eer oock uyter zee gesprooten)

Ghy die met Venus hebt het eygen vaderlant,

Het eygen geestich oogh, en minnelick verstant,

Ionc-vrouwen, aerdich volck, die met verholen crachten
Een onbekenden brant ontsteect in ons gedachten,

Die, met u soet gelaet, en lodderlick gesicht,

Een droeve ziel geneest, een treurich hart verlicht;

Aen u comt dit geschenck, een beelt der ganscher eerden,
Dat Venus sone bout, en Venus hout in weerden;

Aen u comt dit geschenck, de gansche werelt-kloot,

Die al haer voetsel raept alleen uit uwen schoot;

Aen u comt dit geschenck; in u leyt doch verborgen
Een ander vaderlant, dat eenmael schier of morgen

Sal toonen sijnen glans hier in het aertsche dal

Als ons het duyster graf gevangen houden sal.

Dit kint, dit wonder kint, comt naer u toe gestreken,
Want 'theeft u (soo het schijnt) wat sonderlinx te spreken;

Het comt u seggen aen, in ronde zeeusche tael,

Al watter omme gaet in Venus gulden sael.

Het heeft, door slim bedrogh, my desen bouck ontdragen,
Want tis van overlangh vol alderhande lagen

Tis jonck, maer efter fel; het spot met onse smart,

Ach! die nu steelt mijn bouck ontstal wel eer mijn hart.

Laest, als de gulde son was inde zee gedoken;
Soo quam het dertel wicht my in een droom bestoken,

My docht wel, aen sijn oogh en aen sijn stueren mont,

Dat hem het grilligh hooft niet al te wel en stont.

Waer (sprack hy) sijt ghy nu waer sijt ghy trage Zeeuwen?
Hier voormaels waert ghy klouck en onversaechde leeuwen,

Doen ghy eens voor het lant ginght setten lijf en goet,

En deed' het Zeeusche diep vermeeren door het bloet;

Doen was u Jonckheyt rap, doen haelden uwe gasten
De vlaggen vanden spriet, de wimpels vande masten,

Doen woondet ghy in zee, en, meer als sy ghestoort,

Hebt menigh hondert man geslingert over boort.

Maer nevens u maetroos en menigh duysent helden,
Was hier noch ander volck dat vroomheyt conde melden,

Dat nieuwe deuntjes songh, den vyant als te spijt;

Tis waer, het gingh wat rauw, maer soo was doen de tijt.

Siet! alsser oorlogh was, doen vontmen hier Poëten,
En, nu hier Vrede woont, soo is de kunst vergeten;

[p. 20]

 

De werelt is verkeert: daer Mars verwect een liet,

 

Vermagh de soete min, vermagh daer Venus niet?

45

Hoe! is het geestigh volck uyt Zeelandt wegh getogen?

 

Of sal de bloet-hont Mars yet boven ons vermoghen?

 

Neen, ronde Zeeuwen, neen; al heeft de krijgh u lant

 

In vryen staet gebracht het is door ons gemant.

 

Waer Venus nedervalt can Mars daer staende blijven?

50

Kan Mars daer immermeer een vrome daet bedrijven?

 

Voor my, ick segghe neen. Geen lant en can bestaen,

 

Indien men Venus rijck wil onder laten gaen.

 

Siet! Mars leyt nu in slaep, maer coomt hy eens t'ontwaken

 

Wat sal het korsel hooft doch inde werelt maecken

55

So ic mijn boogh ontspan? gewis ten is maer wint,

 

So Mars door mijn beleyt geen nieuwe stof en vint.

 

De trommel plagh de Jeught tot oorlogh op te wecken,

 

Laet nu een soet gedicht de teere sinnen trecken

 

Tot Venus soeten krijgh, daer noyt het vinnich loot,

60

Daer noyt de felle spies een vryer heeft gedoot.

 

Het lant is uytgheput door al te lange crijgen,

 

Laet nu een soeter lucht op dese custen sijgen,

 

Laet nu eens wederom te rechte zijn ghebracht

 

Dat Mars eens nedersloegh, door zijn verwoede macht.

65

Gaet let eens met verstant op onse nae-gebueren,

 

En wat een grooten volc is binnen hare mueren,

 

Besiet wat Hollant doet, en hoe het queeken can;

 

En hoe het neeringh trect, en menigh duysent man:

 

Besiet hoe dat het wast door al sijn gantsche leden,

70

En hoe het over al vergroot sijn rijcke steden,

 

Besiet eens boven al wat gronden dat het leyt,

 

Waer door het alle daegh wort verder uytgebreyt.

 

De vonden altemael die hier toe mogen strecken

 

En wil ic voor het volc niet al te verr' ontdecken;

75

Een moet ic evenwel hier brengen aenden dagh

 

Om dat het dese kust te nutte comen magh,

 

In Hollant is een volck dat met een aerdich jocken,

 

Dat met een soet gedicht een yder weet te locken,

 

Tot ick en weet niet wat, tot onbekende min,

80

Die sluypt dan in het brein, en neemt de geesten in.

 

Daer singt Heyns, onse vrient, al wat de soete Griecken

 

Gedreven door de cracht van mijn geswinde wiecken

 

Oyt schreven voor de Jeucht; en dringt de Vryers aen

 

Meer als oyt eenigh geest te Romen heeft gedaen,

85

Daer is een geestigh Hooft, dat met sijn harders-klachten

 

Doet yder, die het hoort, nae soet geselschap trachten;

 

Hier by comt Bredero, die joct in boersche tael,

 

En trect tot mijnen dienst de Nymphen al te mael.

[p. 21]

 

Noch zijnder over al veel soete toover-pennen

90

Die tot de sachte min de rauwe jeught gewennen;

 

Siet daer een goeden vont, waer door het vader-lant

 

Geduerich wort gebout, en op een nieu gemant.

 

Maer segt eens, Zeeuwen, segt, wat is hier oyt geschreven

 

Dat ymant tot de min een spore mochte geven?

95

Ic weet doch evenwel dat hier geen kunst ontbreect,

 

Maer tis verholen vier dat onder d'assen steect.

 

Ic weet dat Zeelant is een winckel van verstanden,

 

Maer wat daer ymant dicht dat houtmen inde banden;

 

De nacht bedect het werc, en niemant mach het sien;

100

Maer hiet ic Venus kint ten sal niet meer geschien.

 

Ic weet dat onder u zijn veelderhande saecken

 

Die ooc een stege maegt wel gaende souden maecken,

 

Ey laet dan u gesangh eens comen aenden dach:

 

Maer waerom bid ic doch, daer ic gebieden mach?

105

Langt hier wat dienstich is voor onse jonge dieren;

 

Dit sprack hy, en met een soo greep hy mijn papieren,

 

Hy bontse mette pees van zijnen boogh te hoop,

 

En seyde; Vaert nu wel, en steldet op den loop.

 

Wat wasser om te doen? eylaes ic moestet lijden,

110

Ic dacht in mijn gemoet ic wil den lecker mijden;

 

Ic vreesde sijn geweer, dat, schoon al isset cleyn,

 

My dicmael heeft geraect tot aen het innigh breyn.

 

Daer streec de jongen heen, met al mijn oude stucken,

 

En gingh het meerendeel in haesten laten drucken;

115

Hy vougder platen by, en ooc sijn eygen beelt,

 

Waer door hy menichmael de jonge sinnen steelt.

 

Doch, naer ic was bedaert, en hy nu wegh gevlogen,

 

Doen riep ic over luyt, de lecker is bedrogen;

 

Want of hy schoon al greep uit zijn geheele macht

120

Ten salder vry niet sijn gelijc hij heeft gedacht,

 

Want mits hy besigh was om diep genough te tasten,

 

Soo nam hy dingen met die hem toch niet en pasten,

 

Hy meynde gans het bouck was voetsel aende min,

 

Maer neen, vriendinnen, neen; daer schuylt wat anders in.

125

Men vinter niet alleen de malle jeught beschreven,

 

Daer is ooc nutte leer, tot al het vorder leven;

 

Want naer het apen-spel van Venus dertel wicht,

 

Soo gaet het tweede deel tot aen den zeden-plicht;

 

Het derde leit den gront om hooger op te rijsen,

130

En gaet de reine siel tot haren Schepper wijsen,

 

Verfoeit de losse waen, en, door een stil gesucht,

 

Klimt uit dit nietich stoff tot boven inde lucht.

 

Ghy siet dan hier een werck, dat dryder hande dingen

 

Komt toonen aen het volck, en in de werelt bringen,

[p. 22]

135

Ghy siet een selsaem boeck dat eerst den vryer speelt

 

Maer dat haest rijper wort, en beter vruchten teelt.

 

Daer is een seecker tijt voor alle jonge lieden

 

Om aen een lieve maeght haer gunst te mogen bieden;

 

Daer is een seecker tijt wanneermen koten magh,

140

Maer 'tis oock eenmael tijt te laten dat bejagh.

 

Al staet daer Venus soon hier op het boeck gesneden,

 

Van yder een gestreelt, van yder aengebeden,

 

Soo ghy het evenwel in alle deelen leest,

 

Ghy sulter stoffe sien die Venus brant geneest;

145

Ghy sulter stoffe sien ten goede vande zeden,

 

Ghy sulter stoffe sien tot voetsel van gebeden?

 

Het dertel kint bewoont alleen maer d'eerste sael,

 

Ghy dan of leestet niet, of leestet al te mael.