|
| |
| |
| |
| |
Aende Eerbare, Achtbare, Const-rijcke ionck-vrov Anna Roemers
DEN Hemel heeft ghebaert; van daer is af-ghecomen
Een Dier, een heerlijck Dier, dat wy een Mensche noemen;
Een Dier, der dieren vorst; een wonderbaer ghebou,
Wiens hooch-verheven gheeft sweeft over man en vrou.
Wat roeptmen overal; Het moet, het sal, hem rouwen,
Die yet meer drucken wil int losse brein der vrouwen
Als slechtelick de naeld' te paren metten draet,
Off hoemen mette spil en spinrock omme-gaet?
Wat roeptmen over al, dat aen het vrou-gheslachte
Gheleertheyt veeltijts brenght verkeertheyt int ghedachte?
Wat roeptmen over al, dat Maechden wijs en clouck,
Bevlecken int ghemeen den maechdelijcken douck?
Coom, seght my doch, waerom en sal een Maecht niet vatten,
Soo wel als ghy off ick, van wetenschap de schatten?
Is dan het Manne-volck so hooch, en clouck van aert?
Dat al de wijfheyt zit ghedooken inden baert?
Woont al des werelts gheeft juyst inden geest der mannen?
En is dit gheeftich volck van gheefticheyt verbannen?
Wat maecktmen ons al wijs! ghewis, dit aerdich Dier
Heeft, ruym soo diep als wy, zijn deel in s'hemels vier.
| |
| |
Wie heefter oyt ghehoort, dat dwaesheyt wast door reden?
Off dat de weerde Deucht verslimt des menschens seden?
Wie heefter oyt ghehoort, dat wijsheyt brenght ten val?
Swijght stil verkeerden Hoop: ten sluyt doch niet met al.
Wel aen nu, wie ghy zijt, door-snuffelt al de Maechden,
Die oyt den snellen loop van Pegasus na-jaechden,
Hoe dat ghy't heft off leght, hoe veel ghy soeekt, off leest,
Geen isser oyt gheleert, en geil met een gheweest.
Ghy brengt my Sappho voort: maer Sappho, wiens ghedichte
Noch huyden is bekent, is niet geweest de lichte
Die Phaon, Venus wicht, oneerlijck heeft bemint,
Maer een, die tucht en eer ten hooghsten hadt besint.
Dan neemt dat ghy misschien off dees' off geen mocht weten,
Die, door der mannen list, haer selven hadt vergheten,
Daer teghens wederom stell' ick een grooter schaer
Van Maechden, wel-gheleert; en niet te min eerbaer.
Wie sal ick noemen eerlt? V Theia, wiens ghedichten
Noyt voor den hoogen sang Homeri wilden swichten,
Een Maecht nau twintich iaer als u de bleecke doot
Ginck leyden, metter haest, nae Carons swarten boot?
Sulpitia van u mach 't Vrou-gheslacht wel roemen,
Want Martialis selfs derf u wel heylich noemen;
Al is hy een trou-want van Venus dertel hoff,
Noch uyt een vuylen mont perst reynicheyt haer loff.
Cleobuline coom, u moetmen hier oock prijsen,
Cleobuli gheslacht, een van de seven wijsen,
Na dat u sijnen naem, en deucht u vader gaff,
Droecht ghy u maechdom me, maer niet u loff, int graff.
Sal onder des' u Spruyt Pitagora niet wesen,
Die naer haers vaders doot in sijne School' quam lesen,
En staend' op sijnen stoel, ginck brenghen aenden dach
Wat Thales oyt bedacht, en Plato schrijven mach?
Denckt offer nu een Maecht vol schoonheyt, deucht, en eeren,
Hier in een Hooghe-school de jeucht bestont te leeren,
En ded' al-daer haer less', en met een soeten mont
Van const, en hooghe leer ontsloot den rechten gront,
Wat zy het hooghste Goet, hoe datmen moet in-binden
De tochten des ghemoets; Off wat de snelle Winden,
| |
| |
En Sneeu, en Hagel baert; waer aff het Aertrijck beest;
Waerom de zee haer stroom, by beurten, neemt en gheeft,
[W]at toe-loop souder zijn om sulcken less' te hooren?
[D]ie stem soud' aen de jeucht vry dieper gaen in d'ooren,
Dan offer erghens saet' een Grimmert, 't hooft ghefronst,
Neus-wijs en, soo hy meynt, groot-vader vande const,
[E]en Grimmert, ruych-ghebaert, die, door een hevich cryten,
[D]oet daveren de school, en dwinght de lucht tot splyten,
Spreeckt, even als een Prins, en hout als voor ghewis,
En dat sijn woort, een wet; sijn plack, een rijck-staf is.
[D]e cleyne Borgery zit in ghestadich beven,
[D]e vreese neemt haer meer, als neersticheyt can gheven.
Maer sacht vat mijn Vernuft! 't is wat te verr' ghegaen,
V radt glijt buyten spoor, kiest weer de rechte baen.
[Ph]enomone van u moet ick al me vermelden,
[O] vinster van 't ghedicht, bequaem tot loff der Helden!
Corinna, gheeftich dier, ghy dient hier oock ghetelt,
Ghy wert in Griexschen rijm voor Pindaro ghestelt.
[Ma]er wat beweecht ons doch, in over-waelsche boucken,
[De]n wijt-vermaerden loff der Maechden op te soucken?
V wil ick maer alleen, tot vastheyt van mijn woort,
V wil ick maer alleen, u ANNA brenghen voort,
ANNA, helder licht van al dees' soete scharen,
welck' een eerbaer hart, en wetenschap hun paren,
Wie sal niet roepen uyt, die by u heeft verkeert,
Een, Maecht can eerbaer zijn, en niet te min gheleert?
[Gh]y wert ghenoemt, 't is waer, de thiende vande Neghen;
[Die]n prijs coomt u wel toe, maer noch ist niet ter deghen;
Ghy wert ghenaemt, 't is waer, de vierde vande Dry,
Waer elders veel gheseyt, hier coomtet noch niet by.
[Bre]nght al u gaven 't saem ghy drie-mael vier Goddinnen,
[No]ch suldy niet et te veel op dese Maghet winnen;
Vant, siet! wat u ghetal can hebben int ghemeen,
Heeft Pallas uyt-ghestort in dese Maecht alleen,
ANNA schersen wil, Thaleia moet haer wijcken,
[Men] mach haer in het ernst met Cleio verghelijcken;
[I]ck segghe meer, door haer, door haer wert voort-ghebracht,
Daer heel den Maechden-berch noyt op en heeft ghedacht,
| |
| |
Ionck-vrou, doen ghy my laetst, doen ghy my ginckt vermaken,
Nu met gheleerden jock, en dan met hoogher saken,
Wat soeter dach was dat! het scheen dat, my te spijt,
De Son haer reys volbracht in al te corten tijt.
Ghy ginckt tot ons ghenucht een nieu besteck versinnen,
Te weten, hoe een Maecht haer dragen moet int minnen,
En waer de leste pael van eer en schaemte staet,
Waer over nimmermeer een sedich hart en gaet.
V voor-stel dacht my goet: hier door quam my te vooren
Dat ick dees selve stoff wel eertijts had vercooren
Tot oeffening' des gheeft; dies ginck ick na-der-hant,
En socht mijn out ghedicht, tot ick het weder vant:
Het lach daer in een hoeck, niet verre van 't verroten,
Begraven onder 't stoff, bevochten vande motten:
Ick nam het by der hant, verwect als vande doot,
En nu, met u verloff, leg' ick't in uwen schoot.
SIet! ANNA spreeckt hier meest, een Maghet wel ervaren,
Om al der Maechden eer int minnen te bewaren,
Siet! Anna wijft voor-by, wat tucht en eer vercleent:
En dubt niet inden naem, ghy zijter mee ghemeent.
Siet! PHYLLIS ronden cout beelt ons hier aff de Dieren,
Die om des Liefdes toors nn eerstmael comen swieren,
En prijsen wel haer glans, doch kennen niet haer cracht,
Dat soetlick-sotte Volck, dat sott'lick-soet Geslacht,
Die Duyven sonder gal, deef' half ontlooken Roosen,
Die, naer een dellu-sien, nu wat bestaen te bloosen,
Van dese nieuwe jeucht is Phyllis ons een beelt,
Als sy met vollen mont niet, dan van trouwen, queelt.
Wel aen, Ionck vrou, wel aen; ontfanght u eygen wetten,
Die ghy tot het bestier der Maechden-rey gingt setten,
En plackse voor de deur van Venus hooch ghesticht,
Op dat een yder Maeght magh weten haren plicht.
| |
| |
CORT BEGRYP Van 't gene in dese T'samen-sprake, over de MAEGHDE-PLICHT, verhandelt wert.
| BEdenckinge op het huwelijck, ende of tet geraden is te trouwen, |
Sinneb. 1. 2. en 3. |
| Gheen vryaje licht veerdelijck, ende sonder voor weten van Ouders aen te vanghen. |
Sinneb. 4. ende 7. |
| Offet betamelijck u voor een Ionck-vrou, uyt eyghen beweginghe, haer ouders aen te [p]orren om ten huwelick besteet te werden. |
Sinneb. 5. |
| Dattet een goet Vader des huysgesins toe-staet den houbaren tijt sijns dochters waer nemen, ende tijdelijck daer in te voorsien; ende of, by ghebreke van dien, de dochter [se]lfs daer in yet vermach. |
Sinneb. 6. |
| Lichtelick ende in haeste siek te laten bewegen tot eenich huwelijck, mitsgaders sick [se]lfs daer toe voorderen, sorghelijck voor jonghe dochters. |
Sinneb. 8. ende 9. |
| Goede huwelijcksche gheleghentheden niet lichtveerdeliek van de handt te slaen. |
Sinnb. 10. ende 11. |
| Of, ende hoe verre een jonge maeght haer huwelijck selfs vermaghte bevoorderen, [en]de aen te drijven. |
Sinneb. 12. ende 13. |
| Bedenckinge, of een Vader vermagh met sijn dochter te vryen sonder op-sprake, of [cl]eynicheydt: ende by wat middel sulcx gheschieden can ter mintster quetsinghe. |
Sinneb. 14. ende 15. |
| Aen merckinghe, int voor by gaen, op de hoedanicheyt van de cleedinghe van jonge [do]chters. |
Sinneb 16. ende 17. |
| Weyger-const bevallijck ende voorderlijck int stuck van vryaje, ende wat mate [da]er in te houden. |
Sinneb. 18. 19. ende 20. |
| Groote vryheyt in 't vryen schadelijck. |
Sinneb. 21. |
| Schoone woorden, ende hooghe beloften des vervoerden Minnaers, sonderlinghe tot [on]tucht hellende, voor verdacht te houden. |
Sinneb. 22. |
| On-acrdige, ende on-heuse Kacke-lackers hoe te bejeghenen. |
Sinneb. 23. |
| Kennisse voor Liefde: ende het ongemack van het tegen-deel. |
Sinneb. 24. |
| Offet betamelic is voor een Ionge dochter tot tijt-verdrijf yemant aen te houden, ende voor [co]rt-wijl onder linge met Iong-mans te scherssen, ende jocken. |
Sinneb. 25. 26. 27. ende 28. |
| Offet geoorloft is voor Ionge dochters yet te schencken aen Iongh-mans, ofte yet van de selve t'ontfanghen. |
Sinneb. 29. 30. ende 31. |
| |
| |
| Speel-sieck, ende uyt-husich te zijn, sorgelick ende onbetamelick voor jonge maegden. |
Sinneb. 32. ende 3[3]. |
| Aen-merckinghe op 't nau-houwen van Ionck-vrouwen, ende of sulcx in d[ese] landen voorderlick is. |
Sinneb. 34 ende [35] |
| Bedenckinghe op 't verkiesen van een Man. |
Sinneb.3[6]. |
| Oftet wel over een coomt een groot lief-hebber van boucken, ende een goet vrou[w]-man te zijn. |
Sinneb. 3[7]. |
| Gheen huwelick te gronden op calver-liefde; ende swaricheden ontstaende uyt het [te]ghen-deel. |
Sinneb 38 ende 3[9]. |
| Meer op het inwendige, als uytwendige, in de verkiesinghe van een man, te letten |
Sinneb. 4[0]. |
| Aenmerckinge, offet geraden is voor een jonge dochter, haer tot een out Man, o[fte] Weduwenaer, sonder linghe voor-kinderen hebbende, te begeven. |
Sinneb. 41. ende 4[2]. |
| Dochters by haer ouders gheporret werdende tot eenich huwelijck,dat haer teghe[ns] staet, hoe haer te draghen. |
Sinneb. 4[3]. |
| Ghedenck-weerdighe vermaninghe aen alle nieu-gehoude Ionck vrouwen. |
Sin. 4[4]. |
|
|
Auteursrechtvrij