Maechden-plicht ofte ampt der ionkvrouwen, in eerbaer liefde, aen-ghewesen door sinne-beelden

[p. III]

Wapen-schilt
Alle eerbare maeghden Toe-ghe-eYghent.

WY leven in een tijdt, dat yder een sijn Wapen
Weet, na sijn eyghen sin, van hier off daer te rapen:

Den desen voert een Leeu, off Arent in sijn velt;

Den genen heeft een Stier in sijnen schildt gestelt.

De Wapens zijn vervult met alle vreemde beesten:
Vraeght yemant waerom dat? soodanich zijn de geesten

Van dese, die den naem, en niet de daet, vereelt:

Sy draghen haren aert in Wapens aff-ghebeelt.

Maer t'wijlaen dees en geen een Wapen wert ghegeven,
Waerom en werter noch gheen Wapen toe-gheschreven

Aen u, ô 's Weirelts oogh, ô Maeghdelijck gheslacht,

Die in des minnaers hart soo edel zijt gheacht?

En ißer gheen Heralt, die, na den eysch van saken,
En na u sachten aert, een Wapen weet te maken?

Die voer een wreeden Leeu, off voor een fellen Stier

V schick' een Schaepjen toe, off noch een soeter dier?

Neen, tot op desen dagh en heeft men niet vernomen,
Dat yemant, hier int lant, off elders is ghecomen,

Die, voor Cupidoos sael, off Venus hoogh ghesicht

Heeft tot der Maeghden eer een Wapen op-ghericht:

Het staet dan noch te doen. Dorst ick my onder-winden
Te wesen een Heralt, off Wapens uyt te vinden;

Het beelt, dat ghy nu siet hier voor u ooghen staen,

Dat soud' ick voor een Schildt de Maegden wijsen aen.

GHy siet een Druyven-tros, met koelen dauw behanghen,
Wiens aenghenaem gesicht een yder doet verlanghen;

Een Tros, niet nu off dan gegeesselt van de Wint,

Niet, hier off daer, gefoolt van eenich dertel Kint:

[p. IV]

 

Een Tros, daer noyt de Sonn' heeft vinnich op ghesteken;

 

Maer die, bedeckt wet Looff, haer stralen is ontweken;

 

Een Tros, aen wie noch Spreeuw, noch hart-gebeckte Mus

 

Heeft in de Druyv' gedruckt een al te diepen kus.

 

Een Tros, daer noyt een Worm is tusschen in geeropen.

 

Daer noyt een geele Bye de jeugt heeft uyt-gesopen:

 

Een Tros, die noyt een Seug' met cruypen heeft geschent,

 

Daer noyt een stoute vlieg' haer beck heeft in-geprent.

 

Een Tros, daer noyt een Spinn' haer raegh heeft om getogen,

 

Daer noyt een vuyle Sleck haer dracht heeft op-ghespoghen;

 

Een Tros, daer noyt een Muys, daer noyt een snoode Rat,

 

Int duyster van de nacht, haer deel van heeft gehadt.

 

Een Tros, noyt aen de Muyr door wrijven aff-ghesleten,

 

Noyt onder hare schors van Mieren uyt-gegeten;

 

Een Tros, die noyt soo hart gespannen heeft gestaen,

 

Dat haer door groote jeugt het sapjen is ontgaen.

 

Een Tros, door val, noch sloot gebersten noch gereten,

 

Aen wie noyt kern'en is ontvallen door de spleten,

 

Een Tros, die noyt een Holm oneerlijck heeft bedot,

 

Van buyten niet geblutst, van binnen niet verrot.

 

Een Tros, daer noyt een Mensch met vingers op en druckte,

 

Daer noyt vermeten Handt een druyfken van en pluckte;

 

Een Tros, een gaven Tros, noch vers en onbevleckt,

 

Noch met sijn aerdich Waes van alle kant bedeckt.

 

 

 

DE Cranskens, die ghy siet rontsom het Wapen sweven,

 

Is Ving-koort, wel te recht de Maegden toe-geschreven;

 

Een Cruyt, van sachten aert, gedweech en soet ter hant,

 

Leert, Maegden, aen u cruyt sacht wesen van verstant.

 

Een Cruyt, dat nimmermeer placht in de lucht te swieren;

 

Dat is geseyt, ô Maegt, weest zedich van manieren:

 

Een Cruyt, dat altijt cruypt, en noyt en stijgt om hoogh;

 

Om dat soo dient te zijn der maegden eerbaer oogh.

 

Een Cruyt, wiens jeugdich looff geen vorst en can doen wijcken.

 

En laet geen Vorst, ó Maegt, u weerde maegdom strijcken.

 

Een Cruyt, dat hoemen't teelt, nochtans geen zaet en heeft,

 

Tot teycken, dat een Maegt aen niemant yet en geeft.

 

Een Cruyt, wiens aer dich blat alleenlijck wast by paren,

 

Leert, Maegt, voor een alleen u soete jeugt bewaren.

[fol. *1r]

 

Een Cruyt, dat dickwils bloeyt, maer noyt int zaet en schiet,

 

Thoont elck wel soet gelaet, schoon Kint, maer hooger niet.

 

Een Cruyt, beyd swack en recht; een Cruyt bequaem te hechten

 

Aen 't bedde van de Bruyt, om croontjens aff te vlechten,

 

Een Cruyt, dat niet en buyght, als metter hant geleyt,

 

Peynst, Maeghden, by u selfs, waer toe dit wert geseyt.

 

Een Cruyt, wel met een bloem, doch sonder reuck bevonden.

 

Wegh Muscus, Ambre-grijs, wegh rijckend' cruyt, ghesonden

 

Van Pegu off Ternas, off ander vreemt ghewest,

 

Een maeght die niet en rijckt, die rijckt wel alder-best.

 

Een Cruyt, dat haet de sonn', en wast al meest ter zijden,

 

't Is rechte maeghden aert het oogh van 't volck te mijden.

 

Een Cruyt, dat van sijn ranck wel licht sijn wortel maeckt,

 

Maeght, set u voeten vast: u losheydt wert ghelaeckt.

 

Een Cruyt, seer na ghelijck, maer minder, als Laurieren,

 

Weest vrouwen in verstant, en macghden in manieren.

 

Een Cruyt, wel vrough ghebloeyt, maer nimmermeer bevrucht,

 

Een ding verblijt een vrou, maer is der maeghden sucht.

 

Een Cruyt, wel sonder zaet, al-lijck-wel niet verschoven,

 

Maer, om sijn aerdich blat, ghewilt in alle hoven;

 

Al zijdy niet te rijck, schoon Maeght, hebt goeden moet,

 

Een segen-rijck verstant gaet boven ghelt en goet.

 

Een Cruyt, een recht ghewas, al wertet niet ghedwonghen,

 

Voor al, schoon Kint, voor al, wacht u voor cromme spronghen.

 

Een Cruyt, een aerdich Cruyt, dat in sijn teere bloem

 

Stelt alle sijnen loff, heeft alle sijnen roem.

 

Wel aen, ghy broose Waer, teer Goetje, swacke Dieren,

 

Leert hier-van uwe jeught in eerbaerheyt bestieren,

 

V Eertjen is u goet, u Bloemken is u al,

 

Ach! 't is met ghedaen, soo dat coomt tot een val.

 

 

 

VRaeght ghy, wat my beweeght aen Maeghden te besteden

 

Een Wapen met een Druyv'? siet hier, int cort mijn reden:

 

Al wat aen u, off my, in desen Tros behaeght,

 

Dat is, off dient te zijn, ontrent een ware maeght:

 

En wildy sulcken een sien aff-ghebeelt na 't leven,

 

Soo leest wat van de Druyv' hier voorer staet gheschreven;

 

En wordy dan ghewaer, dat alles op u past,

 

Soo staen u saken wel, soo gaet u maeghdom vast.

[fol. *1v]

 

Merckt dan, en over-weeght eens alles int bysonder,

 

Al spreeck ick van een Druyv', daer schuylt wat anders onder;

 

Want wat hier vooren staet, soo't recht wert over-leyt,

 

Heeft alles in een maeght een heymlijck bescheyt.

 

 

 

MAer wat sal't eynd' lijck zijn? soud' yemant mogen segghen,

 

Sal beyde Druyv' en Maeght dan ledich blijven legghen?

 

Soo niemant is ghelooft haer vrucht te tasten aen,

 

Soo moeten Druyv' en Maeght in onghebruyck vergaen.

 

Niet soo: daer is een wegh, om dese vrucht te raken,

 

Om, met een volle mondt, van hare vrucht te smaken;

 

Siet ghy wel aen den Tros een aer dich steeltjen staen?

 

Dat is, dat is den wegh, om haer te raken aen.

 

Dat is den rechten wegh; en souckt gheen ander weghen,

 

Soo ghy wilt gaen te werck, als eerbaer luyden pleghen,

 

Dat is den rechten wegh, om dat ghewenste pant,

 

Te grijpen sonder vleck, te raken sonder schant.

 

Ataer om u, die dit leest, niet langher op te houwen,

 

De Druyff-taek is een Maeght, haer Steeltjen is het Trouwen;

 

De Hant, die naer de Tros, met heusche vinghers tast,

 

Is, Lust tot eerbaer Min, die niemant en verrast.

 

Wel aen dan, wie ghy zijt, grijpt dese weerde Panden

 

Niet plompelijcken aen, met onghewasschen handen;

 

En schoon ghy crijght u wensch, hout even-wel noch maet;

 

Want, selfs de beste spijs te veel ghegeten, schaet.

 

En ghy, ô reere Maeght, voelt ghy u Trosjen rijpen,

 

Soo latet op sijn tijt, en by sijn Steeltjen grijpen;

 

En als een eerbaer hant u soete vruchten pluckt,

 

Segt dan, met vollen mont, Het is my wel gheluckt.

 

In tijts, met Vrienden raet, in Echten Staet te treden,

 

Dat is den besten voet om Maeghdom te besteden,

 

Want die haer sonder smet in eerbaer liefde draeght,

 

Alwertse schoon een Vrou, soo blijftse doch een Maeght^*.

* CHRYSOSTOMUS.
HEt huwelijck is een tweede soorte van Maegdom; te weten, soo wanneer het selve eerlijck, tusschen man ende vrouwe, beleeft wert.