Alle de werken. Deel 2
(1862)–Jacob Cats–
AuteursrechtvrijBy-spreucken,
| |
[pagina 825]
| |
Hebje lust, soo is 't al goet,
Honger maeckt raeu boonen soet.
Wanneer een esel honger heeft,
Hy eet, wat hem sijn meester geeft.
Lange menschen selden wijs,
Groote gecken selden grijs.
Witte luyden selden stout,
Groote dronckaerts selden out;
Maer, het zy men rijt of vaert,
Korte menschen trots van aert.
Hebt ghy geen wilbraet of capoen,
Soo eet dan moes of ander groen;
Dat kan oock leêge magen voên.
Eet het muysjen wat te veel,
Wattet proeft 't is bitter meel.
Meer kinders zijn er van vreten bedorven,
Als'er van honger zijn gestorven.
Om langh te leven weynigh kans,
Die niet en doet gelijck de gans.
Al ghy geen R vint in de maent,
Soo weet dat ghy dan wordt vermaent,
Dat u geen vrouwe, maer een glas,
Voor uw gesontheyt komt te pas.
Trect de vrouwen op haer seer,
Sy vergeten 't nimmermeer;
Oock een die haer weldaet doet,
Wordt des nimmer recht vergoet.
De eerste in het rijs,
De tweede op het ijs,
De derde aen den dis,
Dit hout men dat best is.
De rugh aen 't vyer, de buyck aen tafel,
En in de handt een goede wafel,
Vriendt, sooje dat niet lijden meught,
Soo is 't gedaen met uwe jeught.
Neemt uwe slaep-plaets boven;
Ghy sult u des beloven.
Het eerste jaertjen dat men trout,
Soo wordt men koortsigh of verkout.
Dit vont ick lestmael eens geschreven:
Hoe schoonder vrou, hoe korter leven.
Indienje vijftigh jaren telt,
En weest niet gretigh op het velt,
Maer, voor het wout en jeugdigh kruyt,
Siet liever naer een kussen uyt.
Geeft aen uw soon veel in den darm,
Maer geeft hem weynigh aen den arm;
Geeft dochters aen den arm veel,
Maer spaert het liever uyt de keel.
Verkiest noyt minne voor uw kint,
Wanneerse vrijt of wort gemint.
Neemt niet licht tot uwen raet,
Een jongh doctoor of advocaet,
Die geen proces noch oyt verloor;
Beminde vrienden, schroomter voor,
Want die sijn ambacht eerst begint,
Is maer een onbedreven kint.
Hebt ghy een huys onlanghs gebout,
Maeckt dat je dese les onthout,
Of anders vriendt, ghy lijt gevaer:
Laet uwen vyant 't eerste jaer,
Laet voor het tweed' een beter vrient,
Van dese woningh zijn gedient,
Maer weest ghy voor het huysbeschroomt,
Tot dat het derde jaertjen koomt.
Laet voor uw tafel zijn bereyt,
Een ey oock maer een uur geleyt,
En weet dat ick noyt van my steeck,
Brood van een dagh, meel van een week,
Noch bigge die een maent beleeft,
Noch ganse die'er driemael heeft;
Oock wil ick my aen laten biên
Wijn van een jaer, en vis van tien;
Maer geeft een maeght noch eens soo veel,
Grijpt dan haer roosje by de steel;
Doch weet dat ons ten besten dient,
Een out, ja hondertjarigh vrient.
Wat is het vee voor goet gekent?
Een schaepje dat ons Brabant sent,
Een os geweyt in Gelderlant,
Een koeye van de Vriesse kant:
Voeght dan daer by een Vlaems capoen,
Soo konj' goede maeltijt doen.
Het is gesont voor ziel en lijf:
Elck sijn glas en elck sijn wijf.
In het jaer eens bloet gelaten,
In de maent eens in het badt,
En noch sou 't my konnen baten,
Soo ick maer eens daeghs en at.
Hebt ghy misschien geen medecijn,
Soo laet dit uw genees-dranck zijn:
Eet, drinckt, en teelt noyt sonder lust,
En stelt voor al uw hert gerust.
Wie veel smeert de borst,
En drinckt sonder dorst,
En kust sonder lust,
En eet sonder honger,
Die sterft te jonger.
U kleet zij warm,
Noyt vollen darm,
En slaept met maten,
Dat sal u baten.
Voor den dageraet uyt te gaen,
Magh na de reden wel bestaen;
Maer gaet, eer de nacht begint,
Uyt de lucht en uyt de wint.
Als u de slaep niet by wil zijn,
Na wille van den medecijn,
Soo maeckt ten minsten datje rust,
Wanneer 't uw siecke leden lust.
's Nachts liggen, 's middaghs staen,
's Morgens sitten, 's avonds gaen.
Na veel spijs en groote droncken,
En gaet terstont niet leggen roncken.
Biet weynigh aen den mont,
Oeffent u t'aller stont,
En loopt niet als een hont,
Soo blijfje langh gesont.
't Zij bitter of zoet,
Wat smaeckt, dat voet.
Die veel wil weten,
Moet luttel eten.
Die weynigh eet en minder drinckt,
Die is'et die de lusten dwinght.
| |
[pagina 826]
| |
Spijs wel geknout
Is haest verdout.
Wie uytten aert heeft sotte kuren,
Die sullens' al sijn leven duren.
Isser yemant sot geboren,
Wat hy meestert, 't is verloren.
De sieckt' is langh ontrent den herft,
Indien men daer niet af en sterft.
Die sich in Mey niet wel en vont,
Is veeltijts al het jaer gesont.
Die op een nieu in sieckte slaet,
Is slimmer als van 't eerste quaet.
Wast uw handen, wast uw tanden
Dickwils, want het is u goet,
Maer wast selden uwen voet;
Doch wat immer u geschiet,
En wast uw hooft sijn leven niet.
Zijt ghy verbrant
Aen voet of hant,
Gaet tot de vlam,
Daer 't quaet af quam.
De sieckte komt te post gereden,
Maer gaet te rugh met esels schreden.
Wanneer meest al de lieden zijn
Bevrijt van koorts, en sonder pijn,
Dat 's sieckte voor een medecijn.
Voor verswegen pijn
En is geen medijn.
Verholen quaet
En vint geen raet.
Een chirurgijn,
Die dient te zijn
Een hups gesel,
Van oogen snel,
Van handen soet,
En vol van moet.
De groote pijn van 't flerecijn
En past niet op den medecijn.
|
|