Alle de werken. Deel 2

[p. 747]

Tachtigh-jarige bedenckingen,
daer in aengewesen wort, hoe alle passien, driften, ja gebreken der menschen soo bestiert konnen worden, dat de selve aen ziel en lichaem gesontheyt konnen geven en oock bewaren:
verrijckt met vele gedenckwaerdige geschiedenissen en leer-stucken daer uyt getogen mitsgaders het
Tachtigh-jarigh leven ende huis-houdinge dus gemelden heers op Sorgh-vliet.

Kort begryp van het gene in dit navolgende werck wort verhandelt:
quidquid agunt homines votum, timor, ira, voluptas, gaudia, discursus nostri farrago libelli.

Eerst de Inleydinge, waer in wort aengewesen:

De verdorventheyt des menschen, en waer door hy de sieckten en de doot selve is onderworpen geworden.

De waerdigheyt des menschen na ziel ende lichaem, ende door wat middel de selve lange in gesontheyt by malkanderen zijn te houden.

Waerom de menschen in de eerste tijden veel langer leefden als sy nu doen.

Of het leven door de kunst of eenigh middel verlenght kan worden.

Dat het schrijven van de bewaringe der gesontheyt dienstigh ende nootwendigh is.

Van de gesontheyt en hare waerdigheyt.

Waer in de selve gelegen is

Waer in het leven bestaet, en door wat middel het selven in gesontheyt gehouden wort.

In het eerste deel wort gehandelt van de beweginge des gemoets in 't gemeen, veroorsaeckt wordende door verscheyden menschelijcke driften, met de middelen tot afschaffinge van de selve dienstigh wesende

	{ Van de droefheyt	}
	{ Van de nijt.	}
	{ Van liefde.	}
	{ Van eergierigheyt.	}
En in 't besonder van de volgende tochten, te weten:	{ Van gierigheyt.	} Verciert met vele gedenckwaerdige exempelen dienende tot inbindinge ende matigen van de selve.
	{ Van blijtschap.	}
	{ Van gramschap.	}
	{ Van vreese.	}
	{ Van jalousie ofte yver-sucht.	}

Alles besloten met de Tachtigh-jarige Bedenckingen van den Schrijver, handelende van de hooghste vernoeginge van een Christelijck gemoet, tot welstant beyde van Ziele ende Lichaem.

[p. 748]

In het tweede deel worden aengewesen middelen dienende tot bewaringe der gesontheyt, genomen uyt de gront-regels van de Hooge schole van Salerne.

	{ Van broot ende alderhande koren-werck.
	{ Van moes-kruyden, salaet ende toekruyt.
	{ Van eetbare wortelen.
	{ Van aert-vruchten.
In het derde deel wort gehandelt:	{ Van heester-vruchten.
Van de lucht.	{ Van boom-vruchten met harde schellen.
Van de vier getijden des jaers.	{ Van boom-vruchten met sachte schellen.
Van de winden, en wat veranderinge sy in de lucht en ons lichaem maken.	{ Van suycker ende kruyt.
Van het onderscheyt der plaetsen ende landen, en ende in 't welcke de gesontste zijn om sijn wooninge te nemen besonder	{ Van den oorspronck van het slachten der beesten ende verkiesinge van 't vleesch.
	{ Van het vleesch der tamme viervoetige dieren.
Van de nootsakelijckheyt van spijse en dranck in 't gemeen.	{ Van vogelen.
Van de beweginge ende ruste des lichaems.	{ Van het gene dat van de dieren komt.
Van slapen ende waken.	{ Van visch.
Van af-setten ende behouden, als oock van het by-slapen.	{ Van water.
	{ Van wijn.
	{ Van bier.
	{ Van taback.
	{ Van sont.

In het vierde deel wort aengewesen:

Hoe by een iegelijck in 't gemeen de gesontheyt moet worden bewaert.

Waer de ouders op moeten letten in het teelen der kinderen.

Teel-kunst voor de gene die genegen sijn haer gesin en met eenen de werelt te vermeerderen.

In hoe veel maenden een kint voldragen wort.

Van den arbeyt ende het ampt der vroed-vrouwen.

Dat het eerste sogh van de kraem-vrou de jonge kinderen nut en dienstigh is.

Dat elcke moeder haer eygen kinderen, soo het mogelijck is, behoort te soogen, of anders wat minne sy sal verkiesen.

Hoe lange de kinderen moeten suygen, en hoe sy tot haer eerste seven jaren moeten opgevoet worden.

Van de maniere ende opvoedinge der kinderen in de tweede en derde seven jaren.

Van de verkiesinge der spijse.

Van de mate der spijse, hoe veel, hoe dickmaels daeghs, ende wanneer meer tot bewaringe der gesontheyt dient gegeten te worden.

Van drincken.

Van de oeffeninge en ruste des lichaems.

Van slapen en waken.

Van de lossinge des kamer-gancx, waters, enz.

Van de maniere des levens van oude luyden.

Van de maniere des levens der gener die een ongematight en swack lichaem hebben.

Wat de gene staet te doen die van verscheyden sieckten, ja van de doot selfs gedreyght worden.

Wat de gene staet te doen, die even uyt een sieckte genesen zijn.

Volgen noch eenige gront-regels uyt de Aphorismen Hippocratis die van outs als Gods-sprake zijn gehouden geweest.

Noch verscheyde by-spreucken, de gesontheyt ende goede manieren van leven rakende.

Een beschrijvinge van heusse manieren over tafel te houden ende het tegendeel te vermijden, met byvoeginge van eenige bysondere tafel-wetten.

Kort besluyt van 't werck.