Alle de werken. Deel 2
(1862)–Jacob Cats–
Auteursrechtvrij
[pagina 243]
| |
Kort verhael van het droevigh trou-geval tusschen twee vorstelicke personen, in weten: den koningh Masanissa, en de koninginne Sophonisba.Als Syphax was verrast en Asdrubal geslangenGa naar voetnoot1),
En Cirtha met den schrick in haesten wegh-gedragen,
Soo is daer in de stadt een selsaem stuck geschiet,
Dat ghy in dese prent alleen ten deele siet.
De reste dient verhaelt, en naerder aengewesen,
Want dat men niet en siet is nut te zijn gelesen.
Wel op, geswinde pen! doet ons een kort verhael,
Hoe dat de liefde speelt ontrent het wreede stael,
Ontrent den harden krijgh, en midden in de swaerden,
En midden in den woel van duysent felle paerden;
Op dat een yder mensch magh leeren dese wet,
Dat staêg op sijn gemoet is nut te zijn gelet.
De schrick is door de stadt en boven op de wallen,
En stracx zijn door het heir de poorten overvallen;
De Koningh even-selfs die gaf hem vooren aen,
En buyten sijn gebiet en wert'er niet gedaen.
Hy snelt hem naer het hof met duysent rappe gasten,
Die staêgh met grooten ernst op sijn bevelen pasten:
Maer, schoon hy nader quam, daer is geen tegenstant,
Geen mensch ontrent de poort die hy in wapens vant.
Alleen de Koningin, die sagh den Velt-heer komen,
En geeft haer op de zael met droefheyt in-genomen,
Sy leyt haer in het stof; hy bleef een weynigh staen,
En daer op vingh de vrou, aldus haer reden aen:
‘Ghy, die een Koningh zijt, wilt mijner doch erbermen,
Wilt my van overlast, van smaet en hoon beschermen;
Daer is op aerden niet, dat Prinssen beter voeght.
Ick was een Koningin eer ghy ons Leger sloeght;
't Is uw geluck geweest, en 't noof-lot van de Goden,
Dat ghy het velt behielt en onse Ruyters vloden;
Nu bid ick, edel helt, bevrijt my van den pracht,
Die al de werelt siet ontrent de Roomsche macht.
Men is aldaer gewoon als tot een spot te toonen
Oock groote schepters selfs, oock hoogh-geduchte kroonen,
Jae, Prinssen van het lant: en met een groote smaet
Soo plagh men daer een Vorst te leyden achter straet.
En dat, eylaes! alleen vermits hy is geslagen,
En niet en was gesint het Roomsche jock te dragen:
Nu bid ick andermael, ô waerde Lants-genoot,
Geeft my niet aen de smaet, maer liever aen de doot.
Laet my slechts dit alleen van uwe gunst verwerven,
Laet my een Koningin, en niet een slave, sterven!’
Sy wou noch vorder gaen, maer haer bedroeft gemoet,
Dat joegh haer uyt'et oogh een dichten tranen-vloet.
En t'wijl sy besich is met dit verdrietigh spreken,
Soo wort de jonge Vorst van hare liefd' ontsteken;
Hy weet niet wat hem schort of wat hem overquam,
Als hy dit vreemt gewoel in sijnen geest vernam.
Hy stont daer met een heir, en in het stael gesloten,
En noch wert hem een schicht tot aen de ziel geschoten;
Het Leger dat hy leyt, het wapen dat hy droegh,
En is voor hem niet sterck, voor hem niet vast genoegh.
| |
[pagina 244]
| |
 Sy was een hupse vrou, en al haer gansche leden
Soo fris gelijck een roos, en deftigh in de reden,
En geestigh in gelaet; en schoon sy bijster weent,
Oock dat heeft haren glans in geenen deel verkleent.
Siet, wat een selsaem stuck is hier alree begonnen,
Hy die verwinner is, die wort geheel verwonnen;
Hy die een grooten roof aen 't Leger geven wou,
Die staet van sin berooft ontrent een teere vrou!
Wat dient'er meer geseyt? die vingh, die is gevangen,
Sijn gansche ziele dwaelt ontrent haer teere wangen;
Hy neemtse by der hant, hy licht haer uyt het stof,
Hy toont haer soet gelaet en leyt haer in het hof.
Daer berst de Koningh uyt, en gaet haer openbaren,
Hoe dat hy was verruckt door hare frissche jaren;
Hy seyt haer niet als dat: en, tot een kort besluyt,
Sy die gevangen scheen, die wert terstont de bruyt.
Dit heeft de snelle faem ten luysten uyt-gekreten,
En 't is van stonden aen door al het heir geweten;
Het dunckt een yder vreemt, dat Masanissa trout
Een die het tegen hem en met den vyant hout.
Een die van Asdrubal als dochter is gekomen,
En uyt Carthago selfs haer oorspronck heeft genomen.
Dit stuck heeft oock beroert den grooten Africaen,
Die gaf hem tot den Vorst, en sprack hem deftigh aen:
‘Wel hoe, manhaftigh helt! laet ghy de wapens varen?
En plceght een wijf gewelt op uwe frissche jaren?
Is uw grootmoedigh hert soo spoedigh opgevat
Door kracht van vrouwe-lust, en ick en weet niet wat?
Indien ick bidden magh, laet yemant dit beginnen,
Die staêgh in weelde leeft met ongemoeyde sinnen,
Laet dat een lecker doen die luy daer henen gaet,
En noyt en is bemoeyt met dingen van den Staet.
Ghy hebt tot uwer eer den vyant overvallen,
't En is voor u geen tijt om nu te liggen mallen;
De gront van ons beroep die eyscht een strenge deught,
Dat u en my betaemt en is geen losse vreught;
Gelooft'et, oogen-lust is meer voor ons te schromen,
Als pijlen vol fenijn die van den vyant komen:
En geen soo harden stael, dat ons soo vinnigh wont,
Als doet een teer gelaet, of wel een sachten mont.
't Is vry een swaerder stuck te toomen geyle sinnen,
Als Legers op te slaen, en Steden in te winnen;
Maer 't een en 't ander werck, dat is van ons bedrijf:
Het eene voor den geest, en 't ander voor het lijf.
Maer dit oock, edel helt, behoorje wel te weten,
Dat schoon of Asdrubal is uyt'et velt gesmeten,
En Syphax neêrgevelt; het was de Roomsche macht,
Die Cirtha met gewelt heeft onder haer gebracht.
En daerom dient den buyt en wat'er is gevonden,
Gelt, have, menschen, vee, na Romen op-gesonden:
Oock Sophonisba selfs, uw troon en herten-wensch,
Is eygen aen den Staet en niet aen eenigh mensch.
Sy dient oock met den roof de vaders op-gedragen,
En wat hier is te doen, dat is aldaer te vragen.
| |
[pagina 245]
| |
Ghy, siet dan, zijt ghy wijs, dat ghy uw driften stilt;
't Is ander lieden goet, dat ghy behouden wilt.
Ghy hebt in my gesien, en menighmael gepresen,
Dat ick de geyle lust heb krachtigh af-gewesen;
Wel ghy, die wilt een vrient van Romen zijn genaemt,
Doet hier en over-al gelijck het u betaemt.
Een die sijn weeligh vleesch kan spenen van de vrouwen,
En met een hoogh gemoet sijn lusten weder-houwen,
Is ja, een meerder Vorst en vry een grooter man,
Als die een hooge wal ter neder vellen kan.’
De Vorst, in sijn gemoet ontstelt om dese reden,
Gaet treurigh uyt het volck, gaet in sijn tente treden;
Hy vint sijn innigh mergh met tochten om-gevoert,
Hy vint sijn jeugdigh hert ontstelt en gansch beroert:
Hem komt aen d'eene zy de nieuwe bruyt bekoren,
Die hout de jonge Vorst tot sijn vermaeck geboren;
Hem druckt aen d'ander zy de strenge Roomsche tucht,
Soo dat sijn angstigh hert in groote bangheyt sucht.
Ten lesten berst hy uyt: ‘Wel, moet ick haer verlaten,
Men false lijcke-wel niet sleuren achter straten,
Niet toonen aen het volck, tot haer en mijne smaet;
Neen, Sophonisbe, neen, daer is noch ander raet.
Ick heb'et u belooft uw man te sullen wesen,
Vermits ick boven al uw schoonheyt heb gepresen:
Of soo dat niet en viel, soo steld' ick efter vast,
Dat ghy noyt buyten eer sout werden aen-getast.
Ick wensch uw man te zijn, ick ben tot u genegen,
Maer siet de Roomsche macht die kant'er vinnigh tegen;
En 't is een dwingelant die al de werelt quelt,
En die oock even my heeft onder haer gewelt.
Eylaes! mijn eerste woort en magh u niet geschieden,
Maer 't tweede dat en kan u Romen niet verbieden
Een dronck naer eysch gemenght van eenigh ras fenijn,
Die moet in dit geval uw leste trooster zijn.
Hy nam een gulden kop, hy gaet de kruyden mengen,
Hy laet het droef geschenck aen Sophonisbe brengen:
Hy voeght'er woorden by: ‘doet als een Koningin,
Hier is uw leste troost, hier uw verlosser in.’
Soo haest de jonge vrou de bootschap heeft ontfangen,
Rees daer een bleycke verw ontrent haer roode wangen;
Maer des al niet-te-min nam sy den beker aen,
En toond' dat sy het woort ten vollen heeft verstaen:
‘Is dit de bruylofts-gift die my, te deser stonden,
Van mijnen bruydegom, uyt liefde wort gesonden?
In dit het schoon juweel? edoch ick ben bereyt;
De Vorst die heeft gedaen gelijck'er was geseyt:
Magh ick niet na den eysch en als Prinssesse leven,
Soo wil ick aen het graf my willigh over-geven;
Één dinck dat is my leet, dat ick als met de doot,
Ontfingh een tweede man tot mijnen bed-genoot.’
Het woort is nau volent, sy heeft den wijn gedroncken,
En wat'er boven dreef, en wat'er is gesoncken;
Daer bleef geen geen druppel in; sy leyt haer op het bed,
En wacht de bleecke doot en haer gestrenge wet.
Sy maeckt geen los gebaer met eenigh selsaem huylen,
Sy geeft haer uyt het volck, en gaet in 't duyster schuylen:
En als het vinnigh spoock haer gaf de leste steeck,
Soo was het gansch verbaest dat sy niet eens en weeck.
|
|