Alle de werken. Deel 1
(1862)–Jacob Cats–
AuteursrechtvrijCupido verloren en uytgeroepen.Het weeligh boefje, Venus kint,
Het slimste guytje dat men vint,
Was lestmael ick en weet niet waer,
Dies maeckt sijn moeder groot misbaer;
Sy roept het wicht, sy sucht, en klaegt,
Maer 't is om niet al waerse vraeght:
Want schoon sy grooten rou bedreef,
Men wist niet waer de lecker bleef,
Sy liet daerom den kleynen guyt
Door al het lant dus roepen uyt:
Indien'er iemant is, goeliên,
Die Venus soontjen heeft gesien,
De vinder des sal zijn geloont,
Als hy het kint maer heeft getoont:
Een kus van Venus rooden mont
Sal hem geworden voor den vont;
Maer die het wicht met eene vat,
Dies loon sal meerder sijn als dat;
Dan, op dat ghy hem kennen sout,
Dit is sijn wesen, dat onthout:
Het is een kleyn en weligh dier,
Gewapent met een selsaem vier,
Het voert twee vleugels als een swaen,
En noyt en kan het stille staen,
Het flickert hier en weder daer,
En koppelt menigh drolligh paer;
Sijn oogen glimmen als een keers,
Daer mede lonckt'et over dweers,
Sijn boogh die is vol enckel list,
Het schiet al, eer het iemant gist;
Sijn pijl, al isse schoon vergult,
Is binnen met vergif gevult;
Sijn lijf, al isset moeder-naeckt,
Heeft menigh ruyter afgemaeckt;
Sijn torts', al isse niet te groot,
Brenght menigh ridder in den noot,
Brenght jonge vrouwen in verdriet,
En spaert de teere maeghden niet,
Ja, maecktet dickmael wel so bont,
Dat hy sijn eygen moeder wont.
Vint ghy een wicht van desen slagh,
Soo brenght'et veerdig aen den dagh,
En soo het weygert meê te gaen,
Soo grijpt het vry wat harder aen;
Maer alsj' het eens hebt aengetast,
Soo hout het dan geduerigh vast;
Want anders sal het, metter vlucht,
Verdwijnen in de schrale lucht;
En of het schoon of deerlijck siet,
Ghy evenwel en acht'et niet,
En achtet niet, indient het schreyt;
En achtet niet indien het vleyt;
Maer als het staet en koker-muylt,
Soo denckt vry dat er onheyl schuylt;
Want onder sijn beveynsden lach,
Soo denckt'et veeltijts slim bejagh.
Indien het u een soentjen biet,
Ick rade u, en neemt'et niet,
De mont daer hy mee kussen sou,
Heeft kleyne vreught en groot berou;
Maer soo de lecker onderwijl
U schencken wil sijn gulde pijl,
Ick bidde, wat ick bidden kan,
Onthout u des, en blijft'er van;
Sijn gift en is geen minne-pant,
Maer boos vergift en heeten brant,
Wel vrienden, tot een kort besluyt,
Treckt hier nu desen regel uyt,
Dat, wie den bengel grijpen sal,
Sich hoeden moet voor ongeval;
Want let hy niet wel op sijn stuck,
Hem naeckt voorseker ongeluck,
| |
[pagina 596]
| |
En past hy niet op loosen schijn,
Soo sal, die vanght, gevangen zijn.
| |
Liedt van een trouw-hatende vrijster, het kouwelijk afradende.Qui non litigat, coelebs est. Ons gespeul wil enckel trouwen,
Wat magh 't meysjen overgaen?
Sy en wil het niet verstaen
Dat'et haer sou mogen rouwen:
Neen, by haer en is geen schroom,
't Is al boter tot den boom.
Wat is doch het Venus-jancken?
Suchten, duchten, nacht en dagh,
Geen vermaeck als met geklagh,
Hopen, vreesen, duysent rancken;
Al des liefdes pijlen sijn:
Drie van vreugden, ses van pijn.
Jonghmans, laet u niet verblinden,
't Bruilofs-bed is niet soo soet,
Als men u gelooven doet;
Ghy sult metter daet bevinden
Dat noyt man soo wel en trout
Dien het niet by wijlen rout.
Sooje niet en hebt ten besten,
En ghy neemt een kale Griet,
Ach! twee naeckte dienen niet,
Hoe kan hier de liefde vesten?
Slappe beurse, weecken moet;
Wie kan minnen sonder goet?
Wilje gelt en goet bejagen,
Als ghy selfs niet rijck en zijt,
Kleyne liefde groot verwijt:
Vrient, ghy sult'et moeten dragen,
Dat's u op den necke trapt,
't Is haer schijve die der klapt.
Zijt ghy rijck van gelt en landen,
En verkiesje dan een lief
Slechs alleen tot uw gerief,
Noch en zijn 't geen vaste banden;
Want soo haest sy is de vrou,
Springht het geckjen uyt de mou.
Krijgj' een schoone, duysent plagen,
Duysent vreesen, alle daegh,
Yder isser even graegh,
Yder schijnt het haer te vragen;
Is het niet een vaste peyl:
Schoone vrouwen, trots of geyl?
Komj' een leelijck wijf te trouwen,
Dat is leet en anders niet,
Dat is eeuwigh huys-verdriet;
Maer het sal u meest berouwen,
Alsje treurigh staet en kijckt,
Dat uwr kint de moêr gelijkt.
Heeft uw vrouw wat hooger sinnen,
Als haer spinrock of haer doeck,
Stracks soo grijptse na de broeck;
Dies en moogje niet beginnen,
Noit besluyten metter daet',
Of het is met haren raet.
Sooj' aen eene komt te raecken
Niet te vroet of niet te sneêgh,
Noch en isset niet ter deegh;
Want dat maeckt uw gansche saken
Sonder aensien, sonder eer;
Sy is maer een kint te meer.
Soo uw wijf geduerigh kindert,
Wat een moeyte komt'er van!
Wat een hooftsweer voor de man!
Yder kraem uw goetjen mindert;
Kleyne kinders, noyt verlost,
Groote kinders, groote kost.
Gaetse langer sonder baren,
Noch is 't niet, gelijck het sou,
Noch is 't niet, gelijckse wou,
Want gewis in korte jaren,
Sal in stadt de mare gaen,
Dat uw dingen qualick staen.
Kan uw vrouwe deftigh spreken,
Brenghtse goede reden voort,
Stracks soo voertse 't hoogste woort,
Kijck, wat geeftse drooge steken!
't Wijf dat kunstigh spreken kan,
Is een plage voor den man.
Is uw liefste sacht van wesen,
Spreecktse woorden honigh-soet,
Laffe spijs is niemant goet;
Kost die bijt is meer gepresen:
Is het schaepje goet van staen,
Yder komt'er suygen aen.
Wegh dan met de minnetreken,
Spreeckt my doch van trouwen niet,
't Is al onrust wat men siet:
Waerom voeght men twee gebreken?
Yder mensche, wijs of geck,
Heeft genoegh aen sijn gebreck.
| |
Gesangh voor een jongh-man sich willende begeven om een goet partuer te soecken.
| |
[pagina 597]
| |
Eens t'uwer eer
Uyt vlees en werelt sullen scheyden.
| |
Tegen-liedt van een trouw-gesinde vrijster het houwelijken aenradende.Moriar, nisi nubere dulce est. Wat magh ons gespeel bewegen
My het trouwen af te raên,
Neen, ick kan het niet verstaen,
Want 't en komt my niet gelegen
Af te slyten mijne jeught
Sonder vrucht en sonder vreught.
Lieve-kosen, kinders telen,
Met een onverdeylden vrient,
Die ons tot een stensel dient;
Met sijn eygen maecksel spelen,
En te wassen tot een stadt,
Denckt eens, wat een vreught is dat!
Nu dan, stelt u om te trouwen,
Wie daer zijt een rap gesel;
Waerom vreesje voor gequel?
Daer en is geen aert van vrouwen
Die niet haer vermaeck en heeft,
Als men reden plaetse geeft.
Soo misschien een goet geselle,
Die 't niet al te breet en gaet,
Neemt een wijf naer sijnen staet,
Dat hy sich te vreden stelle;
Wat geeft kloeckheyt om het goet?
t' Samen winnen is soo soet.
Soo een kalis trout een rijcke,
T' Jan! die isser dan wel aen
Hy magh ledigh spelen gaen,
Vry wat meer als sijns gelijcke;
Goet verovert met de min
Is voor al een soet gewin.
Soo daer een uyt reyne minne
Neemt sijn minder by der hant,
Dat is ja een rustigh quant;
Want hy kiest sich een vriendinne
Die in vrientschap overstort,
Wats' in rijckdom quam te kort.
Gaet'er iemant sich verbinden
Met een schoon, een geestigh dier,
Is dat niet een Hemel schier?
Daer en is doch niet te vinden
Daer 's mans oogh soo lief op speelt
Als op eeu schoon vrouwenbeelt.
Heeft uw lief mismaeckte leden,
Waerom is uw liefde flau?
's Nachts zijn alle katten grau;
Misschien heeftse beter seden;
Doch is dat al mede neen,
Sy is dan voor u alleen.
Sooj' aen eene kunt geraecken
Die haer saken wel verstaet,
Dat is vry geen kleyne baet,
Want dat stijft uw gansche saken;
't Wijf dat hare plichten kan,
Is een steunsel voor den man.
Is uw lief niet seer geslepen,
Of van sinnen wat te swack,
Noch al heeft'et sijn gemack;
Waerom hier doch slimme grepen?
By een duyfjen sonder gal
Is men meester over al.
Is uw wijf soo oudt van jaren
Datse niet en kindert meer,
En bedroeft u niet te seer;
Siet, nu meugje spelen varen,
T'huys en laetje geenen last,
Sonder kinders liever gast.
Wort u menigh kint geboren,
Daerom is'et dat men trout,
En den echten acker bout,
Sonder dat is 't landt verloren;
Wie geen lieve kinders heeft,
Weet niet waerom dat hy leeft.
Is uwr lief niet wel ter talen,
Valt haer tonge somtijts krom,
Vrient, en haetse daer niet om,
't Sal haer aen geen spreken falen;
Wie doch heeft'er ongemack
Dat sijn wijf te weynigh sprack?
Isse krepel uw beminde,
Reken dat voor geen belet,
Veel die prijsen 't in het bed;
't Is uw by-slaep, niet uw winde,
Ghy en hebtse niet getrout,
Datje met haer jagen sout.
Is uw wijf van die manieren,
Datse spreeckt met nors gedruys,
Siet, nu leerje binnens huys
Ander lieden feylen vieren!
't Is u nat dat ghy die deught
Sonder kost soo leeren meught.
Liefde weet'et al te voegen,
Liefde neemt'et al voor goet,
Liefde maeckt het bitter soet,
Liefde doet het hert vernoegen,
Liefde vint in als gerief:
Noyt en vont men leelick lief.
| |
t' Samen-sang, tusschen Damon en Floride.
| |
[pagina 598]
| |
DAMON.
Maer t'wijl dit alsoo is geschiedt,
En weert daerom ons herders niet,
Maer hoort ons liever spreken:
Misschien sal u een rustigh quant
Oock met een soeten brant
Een liever vier ontsteken.
FLORIDE.
Neen dat en waer voor my geen eer;
Een bruyt en is geen vrijster meer,
Sy magh geen minnaers spreken;
Als eens het ja-woort is geseyt,
Dan is de knoop geleyt
Die noyt en is te breken.
DAMON.
Maer of'er nu een schoonder quam,
Of rijcker, of van hooger stam,
Sout ghy hem niet ontvangen?
FLORIDE.
Ey, swijgh! ick heb mijns hertsen wensch
En my en sal geen mensch
Naer beter doen verlangen.
Hem, die ick eens mijn trouwe gaf,
Dien blijf ick trouw tot aen het graf;
Dus stremt uw loose treken.
Mijn oogh en sal noyt elders gaen,
En ick en wil voortaen
Geen linckers hooren spreken.
DAMON.
Zijn wy nu linckers, soete maeght?
Ons praet heeft u wel eer behaeght,
Waerom soo bits gesproken?
Een woort noch eer my 't herte fluyt.
FLORIDE.
Neen, neen, ick ben de bruyt;
Uw praet dient afgebroken.
Wanneer de liefd' eens is geset,
En treet tot in het echte bedt,
Mach 't oogh niet elders sweven.
De trou, dat is een reyn verbont,
Hy staet in my gegront
Voor al mijn gantsche leven.
En schoonder iemant anders koemt
Die al de werelt schoonder noemt,
Of anders wrort gepresen,
De ware liefd' is elders blint,
Dewijl sy maer en mint
Haer eerst verkoren wesen.
Om my en dient niet meer gedocht,
't Vleys datje liet, dat is verkocht,
't En kan u niet gewerden.
Ghy, voeght u daer men vryen mach,
En soeckt daer uw bejagh;
Voor my, ick sal volherden.
|
|