Alle de werken. Deel 1
(1862)–Jacob Cats–
Auteursrechtvrij
[pagina 209]
| |
 | |
Wapen-schilt alle Eerbare maeghden toe-geeygent.Wy leven in een tijt, dat yder een sijn wapen
Weet, na sijn eyghen sin, van hier off daer te rapen:
Den desen voert een leeu of arent in sijn velt,
Den genen heeft een stier in sijnen schilt gestelt.
De wapens zijn vervult met alle vreemde beesten.
Vraeght yemant: waerom dat? - soodanigh zijn de geesten,
Van dese, die den naem, en niet de daet, vereêlt:
Sy dragen haren aert in wapens af-gebeelt.
Maer t'wijl aen dees en geen een wapen wert gegeven,
Waerom en wert'er noch geen wapen toe-geschreven
Aen u, ô 's werelts oogh, ô maeghdelijck geslacht!
Die in des minnaers hart soo edel zijt geacht.
En is'er geen Heralt, die, na den eysch van saken
En na u sachten aert, een wapen weet te maken?
Die, voor een wreeden leeu of voor een fellen stier,
U schick' een schaepjen toe, of noch een soeter dier?
Neen, tot op desen dagh en heeft men niet vernomen,
Dat yemant, hier int lant of elders, is gekomen,
Die, voor Cupidoos sael of Venus hoogh gesicht,
Heeft tot der maeghden eer een wapen opgericht.
Het staet dan noch te doen. Dorst ick my onder-winden,
Te wesen een Heralt of wapens uyt te vinden,
Het beelt, dat ghy nu siet hier voor uw ooghen staen,
Dat soud' ick voor een schilt de maeghden wijsen aen.
| |
[pagina 210]
| |
Ghy siet een druyven-tros, met koelen dauw behangen,
Wiens aengenaem gesicht een yder doet verlangen;
Een tros, niet nu of dan gegeesselt van de wint;
Niet, hier of daer, gefoolt van eenigh dertel kint:
Een tros, daer noyt de sonn' heeft vinnigh op gesteken,
Maer die, bedeckt met looff, haer stralen is ontweken;
Een tros, aen wie noch spreeuw noch hart-gebeckte mus,
Heeft in de druyv' gedruckt een al te diepen kus.
Een tros, daer noyt een worm is tusschen in-gekropen,
Daer noyt een geyle bye de jeught heeft uyt-gesopen.
Een tros, die noyt een seug' met kruypen heeft geschent,
Daer noyt een stoute vlieg' haer beck heeft in-geprent.
Een tros, daer noyt een spinn' haer raegh heeft om-getogen,
Daer noyt een vuyle sleck haer dracht heeft op-gespogen.
Een tros, daer noyt een muys, daer noyt een snoode rat,
Int duyster van de nacht, haer deel van heeft gehadt.
Een tros, noyt aen de muyr door wrijven af-gesleten,
Noyt onder hare schors van mieren uyt-gegeten;
Een tros, die noyt soo hart gespannen heeft gestaen,
Dat haer door groote jeught het sapjen is ontgaen.
Een tros, door val noch stoot gebersten noch gereten,
Aen wie noyt kern' en is ontvallen door de spleten.
Een tros, die noyt een holm oneerlijck heeft bedot,
Van buyten niet geblutst, van binnen niet verrot.
Een tros, daer noyt een mensch met vingers op en druckte,
Daer noyt vermeten hant een druyfken van en pluckte.
Een tros, een gaven tros, noch vers en onbevleckt,
Noch met sijn aerdigh waes van alle kant bedeckt.
De kranskens, die ghy siet rontsom het wapen sweven,
Is vingh-koort, wel te recht de maeghden toe-geschreven;
Een kruyt, van sachten aert, gedweech en soet ter hant:
Leert, maeghden, aen uw kruyt sacht wesen van verstant.
Een kruyt, dat nimmermeer plach in de lucht te swieren;
Dat is geseyt: ô maeght, weest zedigh van manieren!
Een kruyt, dat altijt kruypt en noyt en sijght om-hoogh,
Om dat soo dient te zijn der maeghden eerbaer oogh.
Een kruyt, wiens jeughdigh loof geen vorst en kan doen wijcken:
En laet geen Vorst, ô maeght, uw weerde maeghdom strijcken!
Een kruyt, dat, hoemen 't teelt, nochtans geen zaet en heeft,
Tot teycken, dat een maeght aen niemant yet en geeft.
Een kruyt, wiens aerdigh blat alleenlijck wast by paren:
Leert, maeght, voor een alleen uw soete jeught bewaren!
Een kruyt, dat dickwils bloeyt, maer noyt int zaet en schiet:
Thoont elck wel soet gelaet, schoon kint, maer hooger niet!
Een kruyt, beyd' swack en recht; een kruyt bequaem te hechten
Aen 't bedde van de bruyt, om kroontjens af te vlechten.
Een kruyt, dat niet en buyght, als metter hant geleyt:
Peynst, maeghden! by u selfs, waer toe dit wert geseyt.
Een kruyt, wel met een bloem, doch sonder reuck bevonden:
Wegh muscus, ambre-grijs! wegh rieckend' kruyt, gesonden
Van Pegu of Ternas of ander vreemt gewest:
Een maeght die niet en rieckt, die rieckt wel alder-best.
Een kruyt, dat haet de sonn' en wast al meest ter zijden:
't Is rechte maeghden aert het oogh van 't volck te mijden.
Een kruyt, dat van sijn ranck wel licht sijn wortel maeckt:
Maeght, set u voeten vast! uw losheyt wrert gelaeckt.
Een kruyt, seer na-gelijck, maer minder, als laurieren:
Weest vrouwen in verstant en maeghden in manieren!
Een kruyt, wel vroegh gebloeyt, maer nimmermeer bevrucht:
Één dingh verblijt een vrou, maer is der maeghden sucht.
Een kruyt, wel sonder zaet, al-lijck-wel niet verschoven,
Maer, om sijn aerdigh blat, gewilt in alle hoven:
Al zijdy niet te rijck, schoon maeght, hebt goeden moet!
Een segen-rijck verstant gaet boven geit en goet.
Een kruyt, een recht gewas, al wertet niet gedwongen;
Voor al, schoon kint, voor al, wacht u voor kromme sprongen!
Een kruyt, een aerdigh kruyt, dat in sijn teere bloem
Stelt alle sijn lof, heeft alle sijnen roem.
Wel aen, ghy broose waer, teêr goetje, swacke dieren!
Leert hiervan uwe jeught in eerbaerheyt bestieren!
Uw eertjen is uw goet, uw bloemcken is uw al;
Ach! 't is met u gedaen, soo dat koomt tot een val!
Vraeght ghy, wat my beweeght aen maeghden te besteden
Een wapen met een druyv'? siet hier, int kort, mijn reden:
Al wat aen u, of my, in desen tros behaeght,
Dat is, of dient te zijn, ontrent een ware maeght.
En wildy sulcken een sien af-gebeelt na 't leven,
Soo leest, wat van de druyv' hier voren staet geschreven;
En wordy dan gewaer, dat alles op u past,
Soo staen uw saken wel, soo gaet uw maeghdom vast.
Merck dan, en over-weeght eens alles int bysonder,
Al spreeckt ick van een druyv', daer schuylt wat anders onder;
Want wat hier vooren staet, soo 't recht wert over-leyt,
Heeft alles in een maeght een heymelijck bescheyt.
Maer wat sal 't eynd'lijck zijn? soud' yemant mogen seggen:
Sal beyde druyv' en maeght dan ledigh blijven leggen?
Soo niemant is gelooft haer vrucht te tasten aen,
Soo moeten druyv' en maeght in ongebruyck vergaen.
Niet soo: daer is een wegh, om dese vrucht te raken,
Om, met een volle mont, van hare vrucht te smaken:
Siet ghy wel aen den tros een aerdigh steeltjen staen?
Dat is, dat is den wegh, om haer te raken aen;
Dat is den rechten wegh; en soeckt geen ander wegen,
Soo ghy wilt gaen te werck, als eerbaer luyden plegen;
Dat is den rechten wegh, om dat gewenste pant,
Te grijpen sonder vleck, te raken sonder schant.
Maer om u, die dit leest, niet langer op te houwen:
De druyf-tack is een maeght, haer steeltjen is het trouwen;
| |
[pagina 211]
| |
De hant, die naer de tros, met heusche vingers tast,
Is lust tot eerbaer min, die niemant en verrast.
Wel aen dan, wie ghy zijt, grijpt dese weerde panden
Niet plompelijcken aen, met ongewasschen handen;
En schoon ghy krijght u wensch, hout even-wel noch maet,
Want selfs de beste spijf' te veel gegeten schaet.
En ghy, ô teere maeght, voelt ghy uw trosjen rijpen,
Soo latet op sijn tijt en by sijn steeltjen grijpen;
En als een cerbaer hant uw soete vruchten pluckt,
Seght dan, met vollen mont: het is my wel geluckt.
In tijts, met vrienden raet, in echten staet te treden,
Dat is den besten voet om maeghden te besteden;
Want die haer sonder smet in eerbaer liefde draeght,
Al wertse schoon een vrou, soo blijftse doch een maeghtGa naar voetnoot1.
|
|