Zedighe sinne-belden ghetrocken uyt den on-gheschreven boeck van den aerdt der schepselen

[p. 310]

100. Sinne-beldt.

Hanght in een waegh de croon en straf,
Noyt d'een sal d'ander weghen af.

ALs Christus van 't geheym des hemels wilde spreken,
Heeft altijdt 't on-bekent by het bekent geleken:

Op dat ons bot vernuft by 't géne het verstaet,

Oock achter-haelen moght, dat haer te boven gaet.

Twee saecken, die ons wel het alder-meest belangen,
Die dienen wel bevroedt; wat daer is aen-gehangen'

De Croon van glori' oft de straf van 't helsche vier,

Soo wy hun swaer gewicht wat meer verstonden hier.

Want doen de waerheydt wou 't gewicht van glori' leeren,
Soo kost zy 't selve niet met swaerte meer vermeeren,

Dan als zy seght, dat noyt verthoont is aen 't gesicht,

Geboort, oft door 't verstandt verthoont is 't glori'-licht

[p. 311]

 

Dat Godt heeft voor-bereydt sijn vrienden, die hem minnen,

 

Die aen het hemels goedt vast hechten al hun sinnen:

 

Dus hy van buyten ons den hemel heeft ont-deckt,

 

Die meerder door de liefd' als door den schroom ons strekt.

 

En heeft daarom de hel doen in den af-grondt stellen

 

Met d'aerde over-deckt, om niet door schrick te quellen

 

Het menschelijck verstant, 'twelck door de vrees versuft,

 

Niet wéten sou wat doen, door schrick en schroom verbluft.

 

ô Mensch! dat gy 't gewicht van goddelijcken zégen

 

Kost tegen het gewicht van on-genaed' af-wégen?

 

Gy sout bevinden dat de naeldt niet door en slaet,

 

Als 't goedt on-eyndigh is, gelijck oock het quaet.

Voorder aen-merckinge op het selve.

HEt gewicht van glorie van Godt bereydt aen sijne vrienden, acht ick soo groot, dat hy dat door sijne al-mogentheyt niet meerder vermoght te stellen: Want soo wesentlijck gelegen is in 't claer aenschouwen van Godt met de kennisse van sijn wesen, gelijck den H. Joannes betuyght ^(a) Videmus eum &c. Wy sullen hem sien gelijck hy is, sonder de toe-vallende vreughden, die minder oft meerder sullen zijn, naer de verdiensten van een saeligh mensch: inde selve form moet-men besluyten over het ghewicht vande weselijcke straffe de verdoemde, dat zy is het derven voor altijdt van het goddelijcke wesen met het onder-staen van de tormenten naer de maete van hun menighvuldige boosheden, die soo schroomelijck zijn, dat noyt sulckx oft ghesien oft gehoort oft in het hert der menschen gedaelt is, en Godt hun van meerder goedt konde berooven als de on-treckingh van sijn goddelijck wesen daer zy toe als tot hunne rust-plaets geschaepen

(a) Ioan. 3.

[p. 312]

zijn, het welck hun soo veel meer pijnelijcke sal wesen, als zy sullen bevroeden; hoe licht zy die hadden konnen bekomen door de liefde tot Godt en nu om een onsken sinnelijcke vreught in al hunne sinnen sullen gepijnight worden met de alder-schroomelijckste tormenten des eeuwighs viers. ô On-uyt-spreckelijcke dulligheydt! Wie sal met verstandt verlicht, sijn noodige middelen uyt in-gheborentheydt des duyvels willens gaen verworpen tot gheen ander eynde, als om voort-aen sijn leven te verslijten in alle ghebreck en ellende? en zijt ghy dan ô sondaer! niet dwaeser, als ghy vertijdt door het op-stoken des duyvels aen het recht van u erf-deel des hemels ende den noodighen schat van de gratie Godts die te boven gaen het goedt ende rijckdommen van alles datter geschaepen is, die gy verliest, soo gy Godts geboden over-treedt, sonder dat gy daer en boven noch wordt een proeye van u alder-vreedste vyanden, die u sullen vanghen en in den kercker slaen van het eeuwigh vier? Wie sal dit wel over-wegen en willen on-sinnelijck blijven.

Tot desen eynde, aen-merckende de groote on-achtsaemheydt oft om beter te segghen, de verblinde dwaesheydt der heden-daegsche menschen, dat noch de geboden van Godt, noch sijne liefde noch vergheldinghe noch straffen hun genochsaem schijnen om hun van boosheydt te werder-houden: soo heb ick voor-gestelt de Natuer selver soo van beesten ende on-gevoelijcke schepselen, om te sien oft zy sich niet en sullen schaemen dat meer-tijds sulcken schepsels hun in de zedigheydt over-treffen ende rede-loose en on-gevoelijcke dingen hunne leer-meesters konnen wesen, daer zy boven dien ghereghelt worden door de gheboden Godts, die het al gheschaepen heeft, en elck schepsel

[p. 313]

heeft willen voeghen in den schick daer hy hun toe geschaepen heeft; en dat te verwonderen is, dat onder alle schepselen niemandt dien schickt meer on-schickt als het redelijck schepsel, niet tegen-staende dat Godt soo groote vergeldingh gestelt heeft voor die hem gehoorsaemen, en straffe voor de over-treders: daer oock, waer het saecken dat daer noch loon' noch straf en waer voor deught en on-deught, soo is nochtans de deught veel aen-genaemer en lichter om sonder ander op-sicht die redelijck te verkiesen ende te oeffenen dan de boosheydt die niet als boosheydt met swaerigheydt en baert, gelijkck wy hier boven aen-geraeckt hebben.

De deught al had zy geen ander belooningh als haer eyghen selven het waer ghenoch want zy over-treft al dat kostelijck is, soo dat-men de deught alleen om de deught vereerelijckt, maer oock haer ciercel ende eyghe weerde is, gelijck in tegen-deel de boosheydt haer eygen schande ende verworpingh is. Siet eens het verschil der liefdens die hunnen oor-spronck nemen d'een uyt de suyverheydt en d'ander uyt geylicheydt: d'een liefde doet deught aen die haer mindt ende verlost hem van veel sorghen en lasten, d'ander beschaemt haeren minnaer met over-vloedige ellenden en over-lasten. Uyt de liefde des deughts comt vrientschap voort met behulpsaemheydt, vereeringhe, gunstigheydt met al wat eenen mensch den anderen, naest Godt, uyt beleeftheydt schuldigh is, uyt de liefde vande boosheydt en volght niet als vyandtschap, nijdigheydt, on-beleeftheyt &c. Nu dan ick laet u selver oordeelen, soo dees twee liefdens te koop quaemen; voor de welcke sout ghy gelt bieden? Wie twijffelt daer aen? al wat prijs-weerdigh is haelt sijne weerde uyt de deught:

[p. 314]

want daer om is de suyverheydt van weerde, om dat zy een deught is, en alle andere deughden zijn hoogh te achten om hun selven, al en wierden zy niet anders beloont, als met de eerbaerheydt daer zy den deughdighen mede vercieren: soo dat ick noyt genoch de lofbaere deught en can verheffen om dat zy te boven-gaet al wat men tijdelijckx can verdencken, wiens ghebruyck overtreft alle schatten, wiens weerde weerdiger is als het leven selver; want zy niet en can geweerdeert worden, den prijs, die gy daer tegen wilde stellen waer te licht en on-gerechtigh aen soo een on-geméte weerde des deughts.

Doet nu ô mensch! die de boosheydt bemindt de oogen van u verstandt eens open en aen-merckt hoe dier gy de on-deught ghekocht hebt; ghy sult verstelt staen over-leggende den prijs van uw' begérelijckheyt tot geyle lusten, tot rijckdom tot eer-sucht en andere boosheden: over-leght de pijnelijckheydt der rusteloose nachten, de moeyelijcke sorgen des daeghs, den swaeren aerbeydts, de gevaeren die gy moet uyt-staen, en dat alles om on-deugdigh te zijn, on-eerelijck te leven veracht van een jeder, en openbaere schanden te lijden tot gheen ander voor-deel als eyndelijck om tot eenen brandt-stock te dienen in het eeuwigh vier, en al waer het dat in de begérelijckheydt jet sienelijckx en sinnenlijckx had geweest; sout gy niet met den Wijsen-man te laet moeten beclaegen, die de klachten van sulcken dwaese voor-stelt sich beclaegende: ^(a) Lassati sumus &c. Wy zijn moede geworden in den wegh der boosheden ende der verderffenisse, ende wy hebben swaer wégen gewandelt, maer den wegh des Heere en hebben wy niet

(a) Sap. 5.

[p. 315]

gewéten: Wat heeft ons de hooverdije gebaet, oft wat heeft ons de beroeminge der rijckdomme gegeven? alle dingen zijn voor-by-gegaen gelijck een schaduwe &c. Welck zijn alle dese dingen anders? als de rijckdommen van geldt en goet voor de welcke wy besteden allen onsen aerbeyt met soo veel sorghen, commer en on-rust, oock niet spaerende de crachten van onse zielen: Transierunt: Zy zijn voor-by-gegaen: Zijn zy dan noch tegen-woordigh? neen transibunt: zy zullen voor-by gaen: Wat sult gy hier uyt besluyten? als dat alles verganghlijck is, Godt alleen uyt-genomen, en alles dat vander eeuwigheydt Godt vast-gestelt heeft zijn oordeelen, zijn belooningh der goede ende de straf der boose, van de welcke men noyt sal konnen segghen transierunt, zy zijn voor by gegaen oft verschenen. Alleen eene saeck wordt eynde-lingh van ons versocht, dat wy ons hert niet en binden aen jet, dat ons haest sal verlaeten, maer betrachten het eeuwigh, dat al-tijdt blijven sal en onder den transierunt niet begrepen wordt: hier toe dienen ons de deughden: En waer het saecken, dat jemandt vande réde soo vervremdt waer dat hem de ghebeden Godts, daer toe niet ghenoechsaem waeren? dat hy dan den aerdt in-siet van de redelijcke ende on- redelijcke Schepsels, die noch wel tot deughden som-wijl ons leer-meesters konnen wesen: soo heeft ons hier voor-tijdts den Wijsen-man gheleert, als hy den traegen luyaerdt gesonden heeft tot de mierkens seggende Proverb. 6. Vade &c. Gaet tot het mierken, ó luyaert. En in het nieuwt verbondt Christus selver heeft ons tot de on-redelijcke dieren meer-maels ghesonden om van hun deughden te leeren: was daer jemandt al te besorght voor den kost en kleederen te becomen? hy

[p. 316]

sondt hem tot de vogelen des hemels seggende Matth. 6. v. 26. Respicitè volucres caeli &c. Aensiet de vogels des hemels, want zy en saeyen niet noch en maeyen niet, noch en vergaederen inde schueren, ende uwen hemelschen Vaeder voedtse: en zydy niet veel meerder weerdiger dan die? Die ons oock sendt tot de on-ghevoelijcke Schepsels, als hy seyde: Ibidem v. 28. Siet de Lelien des veldts hoe zy wassen, zy en aerbeyden noch en spinnen niet, maer ick segge u, dat Salomon in alle sijne glorie niet gekleedt en is geweest als een van dese &c. Doch niemandt moet sich daer over belgen, dat ick hem voor-stel oft sende tot de on-redelijcke schepsels om te leeren, dat voor my Salomon en Christus gedaen hebben: Alleen versoeck ick dat u-lieden, dese Sinne-beldt met gheduldigheydt gelieve te lesen, en soo u-lieden daer in jet voor-valt, dat u tot deughden dienen magh, het selve aen te nemen tot voor deel, en onsen aerbeydt goedtgunstelijck en danckbaerigh te genieten.

EYNDE.

Ad Majorem Dei Gloriam.