Tussen mal en dwaas & Klein beginnen

[p. 197]

Bij de weg

I

Mijn vriend Kozels, die mij in zijn auto naar Den Bosch bracht, had zijn twee kleine dochtertjes meegenomen. Terwijl wij, in de cockpit als heren van zaken, al die dingen tegen elkaar zeiden welke men net zogoed achterwege kan laten, zaten de kindertjes achterin, de een met een prentenboekje, dat telkens viel, de ander op de knietjes bij het ruitje.

‘Kijk is,’ zei ze, naar buiten starend, ‘daar staat het stoombootje van Seniekelaas!’

Kozels keek om.

‘Dat is toch geen stoomboot, domme meid,’ sprak hij exact, ‘dat is gewoon een huis.’

Het kind keek met een dromerig lachje naar hem om. Toen zei ze: ‘Wat gééft dat nou...’

Maar Kozels had zijn aandacht alweer bij de weg en stopte, voor een lifter. Het was een oud mannetje met een vies koffertje. Onder een reeks van krakerige dankbetuigingen klom hij moeizaam achterin, waar de kinderen een endje opschoven en geïnteresseerd naar hem gingen zitten kijken.

‘Wij gaan naar tante Aaltje,’ zei het ene meisje, toen wij weer reden.

Het mannetje zond een milde glimlach uit en vroeg: ‘Wat zeg-ie, kleine meid?’

‘Naar tante Aaltje, in Den Bosch,’ verklaarde het kind.

Nu opende de man het koffertje en bracht een grote, gedeukte hoorn te voorschijn, die slechthorenden in de vorige eeuw plachten te gebruiken. Hij zette het toestel na

[p. 198]

enig mikken aan zijn oor en sprak: ‘Nou mot je dáárin spreken. Dan ken ik 't verstaan.’

De kinderen waren verpletterd van verbazing. Zij keken elkaar even aan en begonnen toen onbedaarlijk te proesten, zoals alleen kleine meisjes met vlechtjes dat kunnen. Terwijl de grijsaard sereen glimlachend met de toeter aan het oor bleef zitten, boog het kleinste kind zich naar het apparaat en riep: ‘Boe! Boe!’ Daarop wierp zij zich gierend in de kussens.

De situatie was hartverscheurend. Kozels vermaande zijn kroost bijzonder krachtig en ik begon allerlei excuses te schreeuwen, maar de oude lifter borg het toestel weg en sprak met een aangrijpende zielenrust: ‘Ach meneer - ik heb zestien kleinkinderen. Ik weet er alles van.’ En hij knikte maar eens tegen de twee zondaressen, die als verschrikte vogeltjes in een hoekje zaten en weer geen syllabe begrepen van die absurde wereld der grote mensen.

II

De man in de trein was met zijn zoontje een week in Brabant geweest. Een goed land, meneer - best van eten en drinken. Dat zei hij niet tegen mij maar tegen een schraal kereltje, dat toevallig naast hem zat.

‘Net zoveel spek als je wou. En vette jus. Meneer - het werd me op het laatst te machtig. Ik zei: nee, dat verdraag ik niet. Dat laat ik gewoon staan.’

Bij dat laatste keek hij zijn buurman gepointeerd in de ogen. Hij had zo'n gebreide jeugdbewegersdas aan en zijn haren kuifden nog, maar zijn zacht gezicht was paf en zorglijk geworden. De kleine jongen stond bij zijn knieën naar buiten te kijken en nergens aan te komen en hoorde

[p. 199]

pappie bitter zeggen: ‘Die daar hebben nooit krimp gehad.’

‘Ach ja,’ zei de smalle luisteraar fijntjes. ‘Ik persoonlijk ben een kleine gebruiker. Altijd geweest. Jazeker. De hele oorlog door - och, dat eten... Ik deed er meestal de mensen een plezier mee. Ik studeer, ziet u? Overdag ben ik in zaken, maar 's avonds, dan blok ik voor diploma's. Ik heb er al heel wat liggen, al zeg ik het zelf.’ En hij streek verliefd over een onduidelijk insigne op zijn zwarte jasje.

‘O, op die manier,’ zei de eter mat, want hij had bijval verwacht en geen onbewijsbare kritiek op zijn ongeestelijke hang naar vette jus. Er viel een stilte.

‘Pappie, een koei,’ riep het jongetje aan het raam.

‘Ja, welzeker Jan,’ zei de vader.

Nu werd de geleerde levendig.

‘En baasje,’ riep hij populair, ‘zeg eens even - daarginds in de verte... wat is dat?’

Het ventje schrok eerst een beetje van hem, maar toen zei hij: ‘Dat is een bos.’

‘Heel goed,’ riep de diplomist. ‘Maar nu moeilijker. Opgelet. Weet jij nou het verschil tussen een bos en een woud?’

En hij knipoogde tegen mij, om duidelijk te maken dat hij iets koddigs aan het ondernemen was.

Het jongetje keek hem aan met twee bleekblauwe ogen. Toen zei hij meesterlijk: ‘Een bos, dat bennen gewoon bomen, maar een woud, daar zitten wilde beesten in.’

‘Domme jongen!’ riep de man.