Tussen mal en dwaas & Klein beginnen

[p. 52]

Het gecompliceerde leven

Toen ik met een geleende auto ergens in Amsterdam-West de bocht nam, deed opeens een gebarenrijke man mij stoppen en zei, met een bas vol mededogen: ‘Meneer, er is daar iemand onwel geworden. Zou u die persoon even naar huis willen rijden?’ En hij wees op een samenscholing, in het hart waarvan een zeer oud mannetje met een tweedhoedje op door wel drie stuttende Amsterdammers op de been gehouden werd.

Na veel getril en geduw zat hij naast mij en reden we de straat uit. ‘Waar woont u, meneer?’ vroeg ik op gemakstellerige toon, maar hij keek mij aan of hij juist een spook had gezien en begon zó enorm te zuchten, dat ik besloot hem voorlopig niet met nieuwe vragen te beroeren. In een matig gangetje toerden wij zwijgend door allerlei miserabele straten, waar beginselloze mannen zonder boord uit het raam keken of kleine jongens plaagziek met gootwater wierpen.

‘Al een beetje opgeknapt?’ vroeg ik. ‘Kom - waar zal ik u eens naartoe brengen?’

‘Ik weet het niet, meneer,’ sprak het mannetje eenvoudig en hij begon opeens zó diep in zijn broekzak te tasten, dat zijn arm er tot het heft in wegzonk.

‘Maar u moet toch érgens wonen!’ riep ik. ‘Hebt u geen legitimaties bij u? Kijk eens in uw portefeuille!’

Toen ik dat laatste woord had gesproken, legde de grijsaard zijn hand beschermend op zijn hart en keek mij aan met de doodsangst van een buitenman die op het punt staat te worden uitgeschud.

‘Ik weet het niet, meneer,’ zei hij nog eens wanho-

[p. 53]

pig. We reden zwijgend door West, door Centrum en door Zuid - planloos en doelloos.

‘Komt het u hier al een beetje bekend voor?’ vroeg ik soms en wees dan inviterend op stille zijstraten en massieve huizenblokken, maar hij schudde onveranderd met zijn hoofd, om vervolgens weer tot zijn brokkelige alleenspraken te vervallen, waarvan geen cake te bakken viel.

Toen zelfs het Oudemannenhuis geen licht in zijn blik ontstoken had, heb ik hem teruggereden naar de hoek van West waar hij door de knieën was gegaan. Bij het uitstijgen werd hij opeens levendig en hield mij een opvallend klein sigarenkokertje voor en toen ik hem, van mijn stuurstoel uit, nog even nakeek, zag ik hoe hij doelbewust overstak en met de sleutel een portiekhuis binnenging, waarin hij blijkbaar woonde. Waaruit weer volgt hoe men het leven soms onnodig compliceert.

II

Mijn vrouw had mij gelast bij Berends even een verjaarspresentje in de brievenbus te stoppen, maar toen ik gisteravond voor zijn duistere deur stond, kon het er natúúrlijk net niet in. Het slaken van verwensingen helpt niet op zo'n ogenblik - je hebt te kiezen tussen weer naar huis gaan of het ter plaatse overpakken. Ondanks regen en duisternis besloot ik tot het laatste.

Bij het roze licht van het verdachte café waar die Berends met zijn ethische hoofd vlak boven woont, begon ik aan het welgeknoopte touwtje te prutsen. Ik had het bijna los, toen een man zó onbesuisd uit het café kwam, dat hij mij het presentje uit de hand stiet.

[p. 54]

‘Hola!’ riep ik, maar de man had geen manieren en liep zonder een woord op een drafje het straatje uit. Daar het pakje in een plas getuimeld was, moest ik het reinigen, met de zakdoek. Toen ik daarmee net begon, werd de cafédeur andermaal opengeworpen. Deze keer trad een dikke, sterk verhitte man uit het licht in de duisternis.

‘Niet doen, Kees!’ gilde een angstige vrouwenstem op de achtergrond. Maar de man greep mij in de borst en gaf mij ongevraagd een mokerzware slag op de neus.

‘En kom nou nóg eens met je poten aan Mien!’ schreeuwde hij en zond mij een kegel van zowat veertig procent in het deerlijk gehavend gelaat.

Het was goed dat ik de zakdoek juist in de hand had, want het bloed begon krachtig uit mijn neus te stromen. Daar het pakje weer in de plas lag, bukte ik mij om het op te rapen, waardoor ik net aan de tweede klap ontsnapte. Gelukkig kwamen nu allerlei mannen en vrouwen naar buiten lopen en één van hen riep: ‘'t Is Dorus niet! 't Is een vreemde vent.’

Daarop ging iedereen ontgoocheld naar binnen. Ik riep nog door de deurspleet: ‘Ik ken helemáál geen Mien!’, maar de dikke man keerde zich dreigend om en schreeuwde: ‘Wil je wégwezen?’

Nou ja, ik ben maar doorgelopen. Maar dat presentje heb ik gewoon weer in de plas gesmeten. Die Berends kan barsten.

III

De man had zijn nieuwe schoenen aan - van die spuugmooie géle, zó uit het doosje. Hij zat er trots mee in de tram naast zijn lieve, goedgewassen vrouw en tegenover

[p. 55]

zijn dochtertje, een mooi stengeltje van dertien jaren, met de blik van een viooltje dat nu eindelijk wel eens weten wil.

‘Kijk eens, moe,’ zei het kind en zij stond op om iets aan te wijzen. Toen maakte de tram een sprongetje en zette ze een van haar voeten op zo'n nieuwe, gele schoen.

‘Als je dat nóg eens waagt, dan krijg je een draai,’ snauwde de man driftig en betastte ernstig het bezeerde leder.

‘'t Is pas de tweede keer dat ik 't doe...’ zei het meisje, gechoqueerd door die toon in het openbaar.

‘Een dreun, voor je harses,’ preciseerde de man, die hield van een duidelijke uitspraak.

Toen klom een enorme matroos naar binnen - of de tram zijn want was. Ik vrees dat wij hem bezig zagen met de bezigheid die in boeken-van-avontuur zo veelbelovend wordt samengevat met het woordje ‘passagieren’, want zijn gelaat had een paarse glans en zijn glazige oogballen deden telkens moeite ter hoogte van de neuswortel tot een rendez-vous te geraken - blijkbaar om te overleggen hoe het volgende café zou heten.

‘Naast jou gaan ik eens even zitten,’ riep de reus tegen het meisje, dat kuis opzijschoof. Hij wankelde naderbij en plaatste, voor hij met al zijn protoplasma neerzeeg, zijn beide vlootkisten zonder enige terughouding op de nieuwe schoenen van pa, die de ogen sloot bij deze helse ervaring.

‘Hola - ik stond een beetje ongelijk, geloof ik,’ zei de matroos eufemistisch.

De man mat de enorme gestalte tegenover hem met een pacifistische huisvadersblik.

‘Och, 't is niks,’ zei hij glimlachend.

Maar hij meed gedurende de verdere rit de ogen van zijn kind, die dromerig op hem gericht bleven. Ach ja - zó gaan de paatjes naar de bliksem toe.

[p. 56]

IV

Met de kraag van mijn regenjas hoog opgeslagen, uit mijn licht huis de avond intredend, stiet ik in het duister portiek op een jongen en een meisje, die zich daar in een tedere omhelzing poëtisch ophielden.

Nu ben ik gelukkig een man van de wereld. Ik produceerde dan ook de glimlach waarmee de moeder uit The New Yorker haar vrijende dochter toeroept: ‘Okay, don't even budge’ en sloeg de deur haastig achter mij dicht, teneinde die twee zo rap mogelijk van mijn interrumptieve verschijning te verlossen, maar toen ik kwiek wilde wegstappen, meldde een krakend geluid dat mijn jas tussen de zojuist gesloten deur beklemd was geraakt.

U, die dit nu weet, kunt dus wel billijken dat ik nog even in het portiek bleef staan, maar de jongeman verdacht mij van een triviale belangstelling voor zijn hartsaangelegenheden en vroeg polemisch: ‘Nou - meneer?’

‘Het is mijn jas,’ bekende ik bedroefd, ‘hij zit er geloof ik tussen.’ Nu zag de jongen het ook.

‘Doe die deur dan weer open,’ sprak hij.

‘Ik heb geen sleutel bij me,’ zei ik.

‘Bel dan,’ sloeg hij ongeduldig voor.

‘Er is niemand thuis,’ sprak ik.

‘Laten we weggaan, Karel,’ zei het meisje, dat zich schaamde. Zij nam de arm van haar galant en liep met hem het portiek uit.

‘Hallo,’ riep ik benard, ‘zoudt u misschien even...’

‘Wat moet u nou nog?’ vroeg de jongen, nijdig omkijkend.

‘Ik bedoel, misschien kunt u even op nummer 18 bellen. Daar is mijn vrouw, ziet u. En dan zou zij...’ pleitte ik.

‘Kom nou mee, Karel,’ zei het meisje.

[p. 57]

Zij verdwenen in het duister. En ze hebben niet op 18 gebeld, want een kwartier later zat ik nog altijd aan die deur gekleefd. Toen heb ik maar hard gerukt. Zonde, hoor.

V

Toen de trein naar Amsterdam in Hilversum stopte, stond aan gene zijde van het perron zijn ijzeren broertje al klaar om naar Amersfoort te ijlen. Ik was opgestaan en had het raampje opengedraaid, teneinde gedurende dit oponthoud een ontsnappingskans te bieden aan de welhaast tástbare pijpsmoor, die een corpulente vijftiger met een gezicht vol jajem-aartjes en een sterk verkommerde gevoelskant nu al een uur lang in onze longen binnendreef.

Terwijl ik het hoofd naar buiten stak, passeerde op het perron een juffrouw. Het was een blonde sonate pathétique van diep in de dertig met een ongekuste mond en een boekenplankje vol Aart van der Leeuw. Ik keek naar haar, niet om te werven, doch meer uit menselijke belangstelling, maar zij schatte mijn blik verkeerd en gaf een bliksemschicht weerom. Zoiets van pas-op-of-ik-roep-de-stationschef.

Nou zeg, wat een ónzin. Ik knikte maar eens bemoedigend in haar richting, waarop zij zich star van verontwaardiging omkeerde en liniaalrecht de andere trein inklom. Net op dat ogenblik zag ik dat uit haar mantelzak een beursje viel en onbeheerd op het perron bleef liggen.

‘Juffrouw!’ riep ik.

Geen reactie. Zij verdween in de trein, maar dook even later op achter een raampje tegenover het mijne.

‘Uw beursje,’ wees ik, articulerend als een liplezer.

[p. 58]

Wit van verachting keek zij terug. Vuilak, zei die blik. Toen nam zij met grote nadruk een verheffend boek ter hand, keerde mij de rug toe en begon ostentatief de geest te verrijken. Haar trein zette zich daarop in beweging. De mijne reed de andere kant uit. De corpulente vijftiger nam de pijp uit de mond en sprak onaangenaam grinnikend: ‘Ze wou niet erg, hè?’ En dat beursje lag mateloos eenzaam op het tweede perron te Hilversum, als een smartelijk symbool van het menselijk onbegrip.