Speciaal voor u. 1979

[p. 25]

Succes

In Den Haag heeft het machtig Centraal Station het Staatsspoor weggevaagd. Het stond er al jaren en jaren ten dode vermoeid op te wachten, beladen met mijn herinneringen. Dat de twenties zo gay waren, heb ik pas veel later vernomen uit de nostalgische geschriften. Toen ik er, als jongetje, aan deelnam is het me nooit opgevallen. De peilloze ellende, die later zulk mooi, gebronsd proza verwekt, heb ik niet beleefd in mijn kinderjaren, maar vrolijk waren ze toch allerminst. Ik associeer ze vooral met knellende kleren, die ik van mijn moeder dragen moest omdat zij vond dat ik er dan netjes uit zag. Het afschuwelijke zwarte pakje met de stijve witte boord die ik, op weg naar school, in een portiek uit deed en in mijn rugtas propte. Na school deed ik 'm, voor ik thuis kwam, weer aan.

‘Hoe komt je boord nou toch zo geknakt?’ vroeg mijn moeder.

‘'k Weenie...,’ antwoordde ik en zette mijn ogen op vaag.

‘Ach, jij bent gewoon geen mooie kleren nut,’ zei ze.

Geen kinderleed van betekenis. Maar ik heb er, geloof ik, toch uit overgehouden dat ik kleren altijd een maat te groot koop.

‘'t Zit u te ruim, maar u moet het zelf weten,’

[p. 26]

zegt de meneer in de winkel dan. Mijn moeder zei dat nooit tegen me. Zij wist altijd alles zelf. Pas later ben ik haar daarom gaan bewonderen. Maar zover was ik lang nog niet toen we dat schoolreisje maakten naar Gelderland.

Natuurlijk moest ik weer verkeerde kleren aan, die de jongens vast gek zouden vinden, om van de meisjes maar te zwijgen. En de dag begon toch al zo kwalijk, want we moesten 's ochtends om acht uur op het Staatsspoorstation gereed staan. Ik ging er met de tram naar toe. Het was van dat Hollandse zomerweer, met een louche zonnetje, dat zó van gedachten kon veranderen. Ik was een beetje misselijk. Later zou ik me zo voelen als ik een kater had. Maar toen dronk ik nog niet - ik was pas elf - en kwam het van de spanning. Zo'n schoolreisje met de trein, helemaal naar Arnhem, was een sprong in het duister voor me. Ik wist niet hoe ik me gedragen moest. Dat zou ik straks nog moeten afkijken van de belangrijke jongens. Van Frits Soldt en van Barend Goedeweg. Die gaven in alles de toon aan. Ze konden je maken en breken, die twee. Op het perron in het Staatsspoor bleek Frits Soldt met zijn moeder te zijn. Ze bracht hem weg en dat maakte hem vleugellam. Ze droeg nog een heel gek hoedje ook. Je zag aan Frits dat hij het wist. Toen ik ‘Hallo’ riep, groette hij vriendelijk terug. Maar Barend, die net als ik, niet werd weggebracht stond met Sonja

[p. 27]

en Kitty en zei:

‘Zo sproet, mocht je je zondagse pak aan, vandaag?’

Die meiden lachen natuurlijk. Ze lachten altijd om Barend. Ik wuifde maar zo'n beetje in het voorbijgaan en ging, een eind verder, bij Adolf staan, een jongen die altijd een beetje vies rook en daarom werd gemeden. Op de speelplaats had hij eens, om de aandacht te trekken, beweerd dat hij wist hoe een man en een vrouw 't deden.

‘Ze gooien er eerst poeier op, wit poeier, en dan gaan ze ketsen,’ zei hij.

‘Ach jô, je verzint maar wat,’ riep Barend. En toen was het niet waar ook en lieten we Adolf alleen op de speelplaats staan. Later kreeg hij grote moeilijkheden, omdat hij uit de mantelzak van Lena Boers een gevulde koek gestolen had.

Met dat al werd het op het Staatsspoorstation acht uur, zonder dat de meesters en de juffrouw er waren. De trein die ons naar Arnhem brengen zou reed net weg, toen een taxi stopte. En daar stapten ze uit - de meesters en de juffrouw, vreemd lacherig. Later hoorden we dat de juffrouw zich had verslapen. Ik dacht:

‘De trein is weg, dus het schoolreisje gaat niet door.’

Eigenlijk vond ik het wel prettig. Misschien hadden we dan lekker de hele dag vrij, om op

[p. 28]

straat te spelen. Maar de ouders waren verschrikkelijk kwaad. Vooral de moeder van Frits. Ze schreeuwde:

‘Een schande is het, een schande. Die schapen van kinderen zijn netjes op tijd, maar de meesters komen te laat.’

Frits stond er met gebogen hoofd bij.

‘Alles komt piekfijn in orde,’ zei onze meester, verschrikkelijk kalm.

En hij jokte niet. We gingen gewoon met de volgende trein.

Ik schreef een heel lang opstel over ons schoolreisje en de meester las het, op zaterdagmorgen, in de klas voor. Eén zin is me bij gebleven.

‘Toen de meesters en de juffrouw te laat kwamen slaakten sommige ouders oproerige kreten.’

De klas lachte er luid om. Het gaf me een vreemd, heet gevoel dat grensde aan verrukking. Uit mijn ooghoek zag ik dat Sonja hartelijk meelachte en vervolgens vriendelijker naar me keek dan ze ooit gedaan had. Ik leerde toen, op mijn elfde, de later houdbaar gebleken levensles, dat sommige vrouwen gevoelig zijn voor succes.