Speciaal voor u. 1980

[p. 9]

Vlam

De avond viel en ontfermde zich over de stad. Ik stond bij de etalage van een antiquariaat aan een der grachten en dacht: ‘Dat is wel een mooi boek daar. En niet eens duur. Maar zal ik het kopen? Ik heb al zo verschrikkelijk veel boeken. Véél meer dan ik er tot mijn tachtigste kan lezen...’

Na nog wat te hebben geaarzeld, scheurde ik mij van de verleiding los. Ik draaide me om, teneinde door te lopen, en stond nu oog in oog met een grijze heer, die de etalage net had bereikt. Hij zei: ‘Wij kennen elkaar, hè?’

En met een wat geïrriteerd handgebaar: ‘Ach nee, wat dom van me. U kent mij helemaal niet, maar ik ken u van gezicht, want ik heb u wel eens op de televisie gezien.’

Hij glimlachte.

‘Nee, met u heb ik nooit persoonlijk contact gehad,’ vervolgde hij, ‘met u niet. Maar nu het toeval ons hier samenbrengt... Misschien mag ik me even voorstellen?’

Hij stak zijn hand uit en meldde hoe hij heette. Hij was er een uit het leger der Jannen, maar zijn achternaam klonk verre van alledaags.

‘Advocaat en procureur,’ voegde hij eraan toe. ‘Ik woon in 's-Gravenhage. Dat was ook de woonplaats van uw moeder, nietwaar?’

‘Ja, tot het einde van haar leven,’ zei ik.

[p. 10]

Hij knikte en wierp een peinzende blik over de gracht, die zich steeds meer hulde in het aansluipend duister. Mooi was Amsterdam en zwaarmoedig.

‘Ik heb u allang iets willen vragen over uw moeder,’ zei hij. ‘Een zekere schroom weerhield me. Maar nu we hier dan zo tegenover elkaar staan, waag ik het er maar op. Ziet u, ik heb eens contact met uw moeder gehad. Op een middag ging bij mij de telefoon. Toen ik opnam kreeg ik een dame aan het apparaat, die uw naam droeg en erbij vermeldde dat zij uw moeder was. Ze zei dat met een zekere trots. “De moeder van de schrijver.” Ja. Ik had geen flauw idee waarom ze me belde.’

Hij glimlachte weer. Verlegen keek hij naar de grond. Hij koos zijn woorden zeer zorgvuldig en langzaam: ‘Uw moeder zei tegen me: “Van uw achternaam staan er drie in het telefoonboek en ik weet eigenlijk niet of ik de goede heb. Ik zoek naar Arnout.” Ik antwoordde: “Dat is mijn vader, mevrouw.” Met grote aarzeling in haar stem vroeg uw moeder: “Is hij nog in leven?” Ik zei: “Ja mevrouw, hij is tweeëntachtig en hij bevindt zich momenteel bij mijn broer, in Australië.” Mijn broer is namelijk geëmigreerd, ziet u, en hij had vader uitgenodigd eens een tijdje bij hem te komen wonen.’

Nu keek hij me aan.

‘Uw moeder vroeg wanneer hij terugkwam en ik zei dat het wel januari worden zou. Ik

[p. 11]

wilde haar het adres in Australië verschaffen, maar ze antwoordde: “Ach nee, dat hoeft niet, ik bel in januari nog wel eens, misschien...’ Ik vroeg haar of ik een boodschap kon overbrengen en toen zei ze: “Ik zou hem nog graag eens willen spreken. Ziet u - Arnout was een oude vlam van me.” Dat woord gebruikte ze. Vlam.’ Een beetje schuw vroeg hij: ‘Wist u dat?’

‘Nee, dat wist ik niet.’

‘Ach...’ zei hij, ‘U moet weten - mijn vader en moeder zijn getrouwd in 1907. En mijn moeder is gestorven in 1919. Nog jong. Ik heb me, sinds dat telefoongesprek aldoor afgevraagd - was mijn vader nu een vlam van uw moeder voor 1907 of na 1919? Niet dat het me aangaat. Maar het interesseert me. Ik weet het antwoord niet. Maar u, die haar zo goed gekend hebt...?’

Ik schudde mijn hoofd en vroeg: ‘Weet u nog wanneer ze opbelde?’

‘Ja hoor,’ riep hij, ‘Dat heb ik indertijd genoteerd.’ En hij noemde de maand en het jaartal.

‘Dat was twee weken voor haar dood,’ zei ik.

We bleven nog even houdingsloos tegenover elkaar staan. Toen nam hij zijn hoed af, mompelde een groet en verdween in het duister.

Ik keek naar de etalage, maar ik zag de boeken niet. Ik zag mijn moeder van over de tachtig, alleen in de kamer met de telefoonhoorn in haar hand. Op zoek naar Arnout.

Zo erg goed heb ik haar eigenlijk niet gekend.