Met de neus in de boeken

Poëzie in Amsterdam

Eigenlijk was het wel een liefelijk idee.

Op het pleintje voor de boekhandel aan het Spui hielden zaterdagmiddag enige Nederlandse dichters een miniboekenmarkt. Ze verkochten, onder mild toezicht van het Lieverdje, niet alleen hun eigen poëzie, maar lazen ook verzen vóór, op een hoog spreekgestoelte, dat was voorzien van een microfoon die een lichte neiging tot rondzingen had. Tussen de gedichten door maakten jongens met sterke longen, die elkaar in een orkestje gevonden hadden, potente blaasmuziek. Mooi weer was het ook nog, zodat het publiek er in een grote kring, met alle poriën open voor cultuur omheen stond. Nee, eigenlijk was het wel een liefelijk idee.

Toen ik op het pleintje arriveerde stond een man achter de microfoon op luide toon een onsamenhangende tekst te roepen, die best eens poëzie zou kunnen zijn. Zijn bril had hij op zijn voorhoofd geschoven en hij dronk zich, tijdens het voordragen, gulzig moed in uit een fles bier.

Hij behoorde niet tot de jonge generatie, maar tot de mijne. Dat verbaasde me niet. Het gebeurt wel vaker dat men voor een poëziemanifestatie één oude dichter uitnodigt, zoals sommige clubs in landen waar hevig wordt gediscrimineerd, kunnen bogen op één ereneger.

Daar ik de grijze, ondoorgrondelijke voordrager niet kende, vroeg ik aan een toevallig in mijn buurt staande organisator van de boekenmarkt: ‘Hoe heet deze dichter?’

‘Hij is geen dichter,’ antwoordde hij wrevelig. ‘Hij is gewoon een dronken vent.’

Ofschoon er over de relatie tussen roes en poëzie nogal wat is geschreven en Verlaine ook een niet uit te vlakken heffer was, verloor ik op slag mijn belangstelling voor hetgeen de man op het spreekgestoelte te berde bracht.

Gelukkig werd hij even later weggevaagd door het orkestje

[p. 155]

dat veel meer decibellen te bieden had dan de menselijke stem. Hij verliet het podium en begon in de door het publiek gevormde kring aan een dans, die even onsamenhangend was als zijn tekst.

Toen de muziek zweeg verscheen een echte dichter achter de microfoon. Een goeie, maar bedeesde.

Nauwelijks was hij aan het voorlezen van een vers begonnen, of de beschonkene riep: ‘Waar haalt-ie 't vandaan!’

Hij sprak niet duidelijk, maar wel hard.

‘Bek hou'en,’ werd er geroepen.

Hij hield zijn bek niet. Na de laatste slok uit de bierfles te hebben genomen brulde hij nog eens: ‘Waar haalt-ie 't vandaan!’

Hij stond nog steeds in de kring, eenzaam als de meeste dronken mannen zijn.

[p. 156]

Een bonafide toehoorder, die op een der bankjes zat, verhief zich en gaf hem een wei-gemikte schop onder zijn achterdeel. Daarna nam hij weer plaats.

Een breedgeschouderde jongeman, die een eindje verder tussen de mensen stond, sprak met stemverheffing: ‘Blijf van die man af, anders krijg-ie met mij te doen!’

De beschonkene legde zijn beide handen op zijn billen en riep: ‘Me kont!’

En in de richting van de bescheiden voorlezende dichter, die wat te ver van de microfoon af stond: ‘Wauwelwauwelwauwel!’

Nu kwam een jonge vrouw uit het publiek, ging vlak voor hem staan en zei zeer driftig: ‘Weet je wat jij bent? Jij bent net Hitler. Schreeuwen met een grote bek. Alles verpesten. En iedereen zwijgt. Net Hitler ben je.’

‘Ik la me niet onder me kont schoppe,’ antwoordde de dronken man. Zijn bril was van zijn neus gegleden, maar hing nog aan één oor.

‘Bek hou'en,’ werd er weer geroepen.

Een keurige man met een verzorgd baardje zei tegen de jonge vrouw: ‘Ook deze meneer mag zich hier uiten.’

‘Maar niet om alles te verpesten!’ antwoordde ze fel.

‘Ik la me niet onder me kont schoppe,’ hield de beschonkene vol.

Daarop baande hij zich een weg door het publiek en stapte in de richting van een café, wankel maar vastberaden.

‘Het gaat om het principe,’ hield de man met het baardje vol. ‘Ieder mag hier zeggen wat hij te zeggen heeft.’

‘Puh - te zéggen...’ riep de vrouw.

In de verte klonk de lallende stem weer: ‘Me kont. Ze schoppe onder me kont. Maar ik zal...’

De rest was onverstaanbaar, want een draaiorgel begon aan het Smurfen-lied.

Eigenlijk was het wel een liefelijk idee.