Met de neus in de boeken

[p. 116]

Soep voor Mister Bernard Shaw

In een Engels blad las ik een artikel over de politieke denkbeelden van Bernard Shaw.

Ze werden erg serieus genomen.

Merkwaardig genoeg, want Shaw heeft op dit terrein de ene vergissing op de andere gestapeld.

In 1933 reisde hij naar Rusland en werd in het Kremlin ontvangen door Stalin zelf. In een gesprek van meer dan een uur zei de Russische dictator dat hij zich zorgen maakte over de opvattingen van Churchill ten aanzien van de Sovjetunie. Shaw antwoordde dat Churchill een hopeloos ouderwetse man was, die hij niet serieus hoefde te nemen, omdat hij waarschijnlijk bij de volgende verkiezingen zijn zetel zou verliezen en stellig nooit prime minister zou worden. Beide voorspellingen bleken onjuist.

Teruggekeerd in Engeland verklaarde Shaw dat de Sovjetunie het dichtst bij het aardse paradijs kwam.

In een zondagsblad reageerde Churchill in een artikel, dat zó begon: ‘Mr. Bernard Shaw is zowel een welvarende en hebzuchtige kapitalist als een oprechte communist. Zijn geestelijk huis is Rusland, maar hij leeft comfortabel in Engeland.’

Hebzuchtig was Shaw zonder twijfel. Dat hij veel geld vroeg voor een artikel is begrijpelijk. Maar ook iemand die hem een interview wilde afnemen, moest daarvoor dik betalen.

Dat hij op die manier, althans wat zijn vermogen betrof, een kapitalist werd, bleek toen hij stierf, kort voordat Churchill opnieuw prime minister worden zou. Hij liet 367.333 pond na - een aardig fortuin, maar het kapitalistische Engeland dat hij als woonplaats had geprefereerd boven het paradijs op aarde, wist er wel weg mee. De staat schatte namelijk de copyrights van zijn werken op 443.500 pond, telde dit bij

[p. 117]

de erfenis op en eiste aan successierechten het liefelijke sommetje van 524.000 pond. Er was dus geld te kort.

Het duurde zes jaar eer de schuld aan de overheid uit de opbrengst van zijn boeken en toneelstukken kon worden betaald. Het kapitalisme had zich dus wel gewroken!

Nu zaten niet zo bar veel mensen op zijn erfenis te wachten. Shaw was kinderloos - wat hij tegen het eind van zijn leven betreurde. Maar zijn vrouw vond baby's ‘disgusting little things’. Ze zou dus een zeer geschikte levensgezellin zijn geweest voor drs P., die in interviews nooit verzuimt te zeggen: ‘Ik haat kinderen,’ zonder dat iemand hem ooit de toch wel relevante tegenvraag heeft gesteld: ‘En - is dat wederzijds?’

Omdat Shaw vierennegentig jaar oud werd, was er ook niet veel familie meer in leven toen hij de laatste adem uitblies. Alleen de leden van zijn personeel moesten zes jaar op hun legaten wachten, want de staat ging voor.

Een van hen was zijn huishoudster mevrouw Laden, die ik eens in levenden lijve heb aanschouwd, omdat ze, kort na zijn dood, in zijn voor bezichtiging opengestelde huis, de rondleiding verzorgde.

Een fiks vrouwtje, met een onmiskenbaar gevoel voor humor.

Ze heeft hem jarenlang liefderijk in Ayot St. Lawrence verzorgd en kende de held dus op pantoffels.

Hij was een verre van gemakkelijk heerschap. Voor geluiden was hij zó overgevoelig dat het personeel vaak op de tenen moest lopen als hij niet in zijn werkhut achter in de tuin zat. Daar stond tegenover dat hij vaak midden in de nacht opstond en aan de piano liederen ging zingen, zodat iedereen wakker werd.

Het ontbrak mevrouw Laden geenszins aan bewondering voor de grote schrijver, maar op zijn denkbeelden had zij haar eigen kijk.

Shaw was principieel vegetariër en geheelonthouder. Hij

[p. 118]

maakte een cultus van zijn gezondheid. Dokters konden dan ook geen droog brood aan hem verdienen. Maar toen hij drieënnegentig was kwam hij op een ochtend, keurig gekleed als altijd, naar beneden en zag er voor het eerst beroerd uit. Mevrouw Laden dacht meteen: ‘Wat die man nodig heeft, is een borrel, om een beetje op te knappen.’

Zo iets kun je moeilijk zeggen tegen iemand die in drieennegentig jaar, om principiële redenen nooit één druppel alcohol heeft gebruikt.

Dat deed ze dan ook niet.

‘Ga even op de bank liggen,’ zei ze.

Daarop bracht ze hem een kop soep, waarin ze een aanzienlijke hoeveelheid whisky had gedaan. Hij dronk de soep met smaak en zei daarna dat hij zich een stuk beter voelde. Door dit succes aangemoedigd heeft ze, tot zijn dood toe, regelmatig zijn soep met whisky aangelengd zonder dat hij het bemerkte.

Tegen de schrijver Minney, die haar voor zijn boek The Bogus Image of Bernard Shaw uitvoerig ondervroeg, zei ze: ‘Aangezien hij niet aan drank gewend was, reageerde hij er snel op.’