Met de neus in de boeken

[p. 9]

Lectuur op de muur

Als ik een vreemdeling Amsterdam moest laten zien zou ik, aannemend dat hij de Nachtwacht zelf wel vinden kan, in de eerste plaats met hem naar het Metrostation Nieuwmarkt gaan, want daar hebben kunstenaars, in opdracht van de gemeente, op unieke wijze de opstand die aan de bouw van het station voorafging, in beeld gebracht. Telkens als ik daar ben, voel ik een soort nationale trots: geen gemeentebestuur ter wereld zou, geloof ik, zo'n opdracht verstrekken en betalen. Ik zie het als een glorie van Amsterdam.

In de tweede plaats zou ik met die vreemdeling gaan naar de tunnel onder het Waterlooplein die, door vlijtige en vindingrijke onbekenden, in vrij korte tijd, is veranderd in een immens graffitimuseum dat, geloof ik, óók uniek mag heten. Ik bedoel - de omvang.

Het schrijven, schilderen of spuiten op muren is natuurlijk geen typisch Amsterdams verschijnsel. Volgens de Engelse auteur Nigel Rees, die er twee boeken over heeft gepubliceerd, Graffiti lives, O.K. en Graffiti 2 (Unwin Paperbacks, Londen), komt het alleen in Singapore niet voor, omdat je er dáár tweeduizend dollar boete, gevangenisstraf of zelfs drie tot acht stokslagen voor kunt krijgen. In Moskou zijn graffiti zeldzaam. De Engelse acteur Ernest Thesiger presteerde het, toen hij in 1950 met de Old Vic een Russische tournee maakte, op een muur in Moskou te schrijven: ‘Burgess loves Maclean’, maar hoe lang het er gestaan heeft weet Rees niet te melden. Wel is hij tot de conclusie gekomen dat de auteurs van graffiti eigenlijk verlegen moppentappers zijn, die hun grap op een muur schrijven en zich uit de voeten maken zonder te wachten op de uitwerking.

Zijn beide boeken behelzen een vaak hoogst amusante bloemlezing uit hetgeen hij in Engeland, maar ook elders heeft gelezen op muren. Of voorwerpen. Zoals bij voorbeeld

[p. 10]

een kapotjesautomaat, waarop iemand geschreven had: ‘Mijn vader zegt dat ze niet helpen.’

Vooral in universiteitssteden, was zijn oogst rijk. Een keuze:

‘Drink vloeibare cement en word eens écht stoned.’

‘Anarchie nu - betaal later.’

‘Stem liberaal - of we schieten je hond dood.’

‘Zelfmoord is de eerlijkste vorm van zelfkritiek.’

‘Bestrijd de inflatie - steel.’

‘Wij zijn de mensen waarvoor onze ouders ons waarschuwden.’

‘Bespaar energie - laat u samen met een vriend cremeren.’

‘Neurotici bouwen luchtkastelen. Psychoten wonen erin. Psychiaters innen de huur.’

‘Oude vissers sterven nooit - ze ruiken alleen zo.’

‘Jezus leeft en signeert bijbels bij De Slegte.’

Bij Rees staat natuurlijk Foyle's, het Engelse equivalent van De Slegte.

Hij noteerde ook nog deze twee, uit pennen van studenten gevloeide dóórdenkertjes:

‘Ben in een minuutje terug. Godot.’

‘Fucque Braque.’

Een aparte rubriek vormt de graffiti die vrouwen schrijven op de muren der damestoiletten. In een meisjesschool te Sussex stond:

‘Er is vanmiddag een bijeenkomst van alle meisjes die nog maagd zijn, om vier uur in de telefooncel.’

In een damestoilet te Blackpool was geschreven:

‘Ik hou van het en van hem - in deze volgorde.’

En:

‘Hij mag dan haar op z'n borst hebben, maar zusters, dat heeft Lassie óók.’

Een onbevoegde indringer meldde:

‘Ik ben een vampier. Was alstublieft uw nek.’

Te Londen schreef iemand, onder de slogan: ‘Steun Wo-

[p. 11]

men's Lib’ de woorden: ‘Gebruik zijn scheermes.’ En aan de door een damesblad geadverteerde serie ‘Wat hebt u gemeen met uw echtgenoot?’ voegde een onbekende toe: ‘We zijn op dezelfde dag getrouwd.’

Het toevoegen van mededelingen aan een tekst, vormt een eigen genre. Onder de slagzin ‘Tachtig procent der bisschoppen nemen The Times’ zette iemand: ‘De overige twintig procent kópen 'm.’ En onder de smartelijke zin: ‘Mijn moeder maakte me een homo’ schreef een rappe hand: ‘Als ik haar de wol geef, kan ze er dan voor mij óók een maken?’ Op: ‘Hebt u een drankprobleem?’ antwoordde iemand: ‘Ja, ik kan 't niet betalen.’ Een kerkposter met de vraag: ‘Waar zijt gij op de dag des oordeels?’ werd gehonoreerd met: ‘Nog steeds hier, wachtend op bus 25.’ Onbeantwoord bleef: ‘Is u ook schizofreen? Dan zijn we met z'n viertjes.’ En niemand wist ook iets op: ‘Nationaliseer de misdaad, dan weet u tenminste zeker dat misdaad niet loont.’

Graffitischrijvers bespotten ook hun graffiti: ‘Deze muur verschijnt binnenkort als paperback.’

Dat de Ieren in Engeland de rol spelen waarmee wij de Belgen hebben opgezadeld, blijkt wel uit deze: ‘Er zijn 51 Ieren nodig om iets op een muur te schrijven - één om de pen vast te houden en vijftig om de muur heen en weer te bewegen.’

De meeste teksten in herentoiletten waren onpubliceerbaar, maar Rees vond er toch een paar voor zijn boek. Helemaal bovenaan op de wand van een urinoir las hij: ‘As je zó hoog kunt pissen moet je bij de brandweer gaan.’ Dieper was deze: ‘Doe niet zo ijdel, man, kom een stap dichterbij.’

[p. 12]