Mag 't een ietsje meer zijn

[p. 60]

Poespas
(1952)

Hoe het begon

I

Toen mijn vrouw en ik onlangs van een feest kwamen en nog even in de keuken het obligate kopje koffie dronken, hoorden wij allerlei wonderlijke geruchten op de gang. Daar de kinderen niet uit bed waren, dachten wij aan een spook, maar een ernstige onderzoekingstocht leidde naar een kartonnen doos, die de oppas blijkbaar 's avonds had aangenomen. ‘Aan Kronkel’ stond er op, want onder dat pseudo schrijf ik mijn meeste stukjes, maar de naam van de afzender was vergeten. Toen ik de doos openmaakte, bleek er een grote zwarte poes in te zitten, die ons onnoemelijk melancholiek aankeek. Ze had zich zeker verveeld, daar in dat donkere hokje.

‘Dat is een grapje van de een of andere lezer,’ zei ik, want als beroepsguit heb ik een fijn vertakt gevoel voor leuke streken gekregen.

De poes sprong uit de doos en liep angstig de gang in. Toen wij op haar neerkeken, zagen wij dat ze in blijde verwachting was, waardoor het mopje sterk devalueerde. In de keuken dronk ze meteen een liter melk op. Toen spreidden wij haar een veldbed en gingen zelf ook maar slapen.

De kinderen waren de volgende ochtend reeds om zeven uur in de wolken over onze aanwinst en vulden het huis met vreugdegeschal, maar de poesen uit de buurt deden later op het plat erg vrouwelijk tegen haar, terwijl een nutteloze kater, die precies op oom Dirk lijkt, verschrikt om haar heen dribbelde en zo nu en dan zijn hand zonder enig doel op haar hoofd legde. Zeer waardig en rustig reageerde zij op al dat gespuis en toen het avond werd, droeg zij haar dikke lijf moeizaam naar een soort praalbed, dat de kinderen inmiddels in de keuken hadden opgetrokken.

‘Je moet er niet over schrijven,’ zei mijn vrouw. ‘Anders gaan ze allerlei beesten sturen. En lilliputters. Of oude mannetjes met een kaartje aan de hals met “Wees goed voor opa” er op.’

Zij besloot geen enkel pakje meer te accepteren en stuurde nog diezelfde dag een precies eendere kartonnen doos, die een heer wilde afgeven, terug aan de afzender. Later bleek er een servies in te zitten dat we lang geleden

[p. 61]

eens hadden besteld.

Vannacht is de bevalling geschied. Ja, dank u - alles goed. Het zijn er vier. Helemaal zwart. De onbekende eigenaars van deze moeder hebben zich zelf benadeeld met hun rijke zending. Want het is, nu alle mensen weer zo zijn geschrokken van die dekselse wereldgeschiedenis, eigenlijk een beminnelijke ervaring om in de keuken eens in de ogen te kijken van een wezen dat haar geluk niet op kan.

II

Met die poesen dreigt het allemaal een beetje triestig af te lopen. Ik heb er nog twee - mama en één kind. De andere drie uit het nest werden successievelijk in nette tehuizen ondergebracht, maar die éne zit ons te vast aan het hart gebakken.

Het is een lenig, zwart katertje met het verbaasde, witte gezicht van iemand die met de neus in de boter is gevallen. Zoals magere jongetjes op een dorpsschoolplein je opeens de werken van Jo Spier in herinnering brengen, doet deze laatste der Mohikanen mij aldoor aan Walt Disney denken, want hij leeft, net als zo'n filmbeest, weelderig een subliem bestaan van effe zitten, effe trippelen en effe slapen, kruipt onder je hand om geaaid te worden, drinkt gulzig uit de bloemenvazen of valt, met drie theekopjes in de armen, langzaam van het buffet.

Het is moeilijk achter de dagindeling van zo'n diertje te komen. Hele achtermiddagen ligt hij schilderachtig te versuffen, maar als je midden in de nacht opeens het licht in de keuken aanknipt, blijkt hij in het pikkedonker ernstig naar zijn vinger te zitten kijken, terwijl hij een half uur later opeens baldadig heuveltje komt spelen op mijn juist ingeslapen lichaam in bed. Je kunt hem dan gerust beetpakken en wegwerpen, want alles wat de mens niet verbiedt, acht hij meegenomen.

Zijn zieltje wordt alleen gekneusd door het gedrag van zijn moeder. Die heeft zo iets over zich gekregen van ‘Ik heb ze fatsoenlijk grootgebracht en nou moet het maar uitwezen’ en sluipt 's avonds het plat op, met de noodlottige oogopslag van een vrouw die nog iets van haar leven wil máken. Die kleine scharminkel snapt daar het fijne niet van, wil stoeien, zoekt op de vanouds bekende plaatsen naar consumpties en krijgt van de moederlijke voorpoot zulke enorm harde lellen, dat hij wel driemaal over de kop slaat en pas tegen de wasteil tot stilstand komt. Het is aangrijpend dan de onthutste blik te zien die hij vanuit zijn wit gezichtje de wereld in stuurt, maar die oude blaast nog eens vervaarlijk, bij wijze van toegift, en schommelt vervolgens met voze waardigheid naar haar zondige doelen.

[p. 62]

Het katertje kijkt haar peinzend na. ‘Nou moe,’ moet hij denken. Gelukkig heeft hij maar een heel klein geestesleventje, want hij vergeet het incident op slag, likt eens ferm aan zijn buik en trippelt het huis in - gereed zich door letterlijk alles wat daar voorvalt ten diepste te laten boeien.

Want wat dát aangaat, is hij geboren Amsterdammer.

III

Annie, het nieuwe hulpje in de huishouding, dat sinds gisteren in onze keuken haar slijtageslag tegen de serviesgoederen voert, kwam vanmiddag de kamer binnen en sprak: ‘De kat liep buiten, meneer... helemaal aan de overkant.’ En zij zette een zwart scharminkeltje op de vloer.

‘Annie,’ zei ik, ‘dit is een hele vreemde kat. Kijk, de onze ligt ginds in de stoel, zie je wel?’

‘Jemig, meneer!’ sprak Annie. Daarop keerde zij het probleem de rug toe en begaf zich opgeruimd naar de keuken, waar zij de laatste hit begon te zingen, want net als de middeleeuwse wonderdokters werkt ze met luide muziek om het gekerm harer slachtoffers te overstemmen.

Het poesje leek een beetje op Corrie Vonk. Het had geen moeite met de aanpassing en ging meteen op de achterpootjes zitten om naar een horzel te kijken, die zoemende als een afgedankt Dakota-toestel met veel remous door de kamer vloog. Mijn eigen katertje had nog niet in de gaten dat er visite was, maar toen hij even later van de stoel sprong om weer eens even in het gordijn te bijten, stond hij opeens oog in oog met die mystificatie.

Het tafereel dat nu volgde, had wel iets van de ontmoeting der tweelingbroeders in de ‘Klucht der vergissingen’. Ze bleven allebei als aan de grond genageld staan en staarden elkander een volle minuut lang onbeweeglijk aan. De kleine binnenloopster trok daarbij een gezicht vol gechoqueerde verontwaardiging, gelijk een dame die wordt aangerand en vergeefs naar politie omziet, maar de mijne vond het, geloof ik, wel een aardig samentreffen en legde zijn hand ten slotte speels op dat bang terugdeinzende, zwarte hoofdje.

Vijf minuten later stoeiden ze, innig verbroederd, de pulletjes van de kast en stond mijn vrouw in telefonische verbinding met een dierentehuis, dat beloofde die vreemdeling voor één gulden te zullen afhalen. Om drie uur zou dat geschieden, maar toen mijn vrouw en ik tegen vijven van een boodschap thuiskwamen, huppelde die kleine zwarte nog altijd in de gang, of ze bij de familie hoorde.

‘Annie! Is dat beest nou nóg hier?’

[p. 63]

[p. 64]

Daar keek ze van op.

‘Jemig, meneer... dan heb ik de verkeerde meegegeven.’

Hulp in de huishouding noemen ze zo'n geheim wapen! Een kwartier later fietste ik, met het hevig opponerende mormeltje in de binnenzak, tegen de wind in naar het dierentehuis. Nadat enige administratieve moeilijkheden waren overwonnen, werd ik toegelaten tot de zaal, waar mijn katertje met een gezicht van wat-heb-ik-nou-aan-me-fiets-hangen in een hokje zat.

Nu is hij weer thuis. Annie ook, trouwens - dus er kan nog van alles gebeuren.

IV

Het schrijven van dit stukje wordt gecompliceerd door de omstandigheid, dat de kat in zijn volle lengte op het papier is gaan liggen en mijn letteren bemoeilijkt door met de vingers telkens tegen de pen te tikken. - Hè, niet doen! Hij knijpt alleen zijn ogen dicht en begint te snorren als een stoomketel.

Vroeger, toen hij nog klein en dartel was, kon ik alles van hem hebben, maar hij is nu veel minder spectaculair - een héél beest, mag ik wel zeggen, met een brede kop en machtige knevels. Toch hééft hij nog wel iets. Omdat we hem altijd maar zijn gang hebben laten gaan, mist hij bij voorbeeld elk spoor van mensenvrees. Als ik hem van mijn blaadje schuif ten einde dit proza te kunnen voortzetten, springt hij niet op de grond maar blijft, zeer decoratief, in de marge liggen, geïntrigeerd kijkend naar het blinkende penpuntje dat zich voortrept over het papier. Pats, daar is zijn poot weer. Een grote inktvlek.

‘Hou toch op!’ zeg ik. Maar hij gaat rekkerig op alle vier poten staan en ruikt aanhankelijk aan mijn neus. Vervolgens werpt hij zich ruggelings op dit stukje. Ik heb alleen nog vlak onder zijn staart een luttel hoekje om verder te schrijven, maar dat is gauw vol.

Indien ik eens stopte en in het bad ging? Hij kijkt me dromerig na als ik al het schrijfgerief aan zijn genade overlaat en de kamer uitloop, doch even later, in het bad gezeten, zie ik hem binnensluipen. Gezellig spinnend gaat hij op de grond zitten. ‘Da's gek,’ zit hij te denken. ‘Ik zie alleen die vent zijn hoofd!’ Om hem terwille te zijn, hef ik een druipend been in de lucht. Nou, daar kijkt hij van op. Nieuwsgierig gaat hij op zijn achterpootjes tegen de kuip op staan en staart geboeid over de rand. Wel, wel, wel - die man daar helemaal in het water! Hij valt terug op zijn vier zachte voetjes, trippelt naar de witte stoel en springt er op.

[p. 65]

‘Dag,’ zeg ik. Het is prettig tegen beesten te praten - ze hebben nooit een antwoord en vinden alles goed. Het loutere feit dat ik het woord tegen hem richt, doet hem stralen van geestdrift. Hij neemt een soort aanloop om naar me toe te springen, maar ik roep: ‘Niet doen! Het is nat hier!’ En ik til handenvol water in de lucht en laat dat kletterend op mijn hoofd neerkomen ter illustratie. Maar hij vindt het alleen maar interessant. ‘Kijk hém nou weer eens doen!’ zegt zijn tedere blik en dan maakt hij, spinnend en wel, die fatale sprong en ligt opeens zielig naast me in het water.

Nou ja, het was niet moeilijk hem te redden en af te drogen - maar urenlang heeft hij hijgend op zijn kussen gelegen met een blik vol smartelijke verbazing over zo'n wereld.