De mooie folklore
Al van kindsbeen af ben ik verzot op al die mooie, oude gebruiken van het
platteland, want wat zou ons leven in vredesnaam zijn zonder de folklore? Nog
veel leger, immers.
Zolang mijn ogen openstaan doe ik dan ook elk jaar mee aan het aardige
septemberdruilen in Aalten. Op de eerste zaterdag van de maand komen alle boeren
van de streek barrevoets op het dorpsplein bijeen en begeven zich onder het
zingen van ‘Druil, druil wilde 'nen puil’ naar het huis van de dijkgraaf, die
dan al, gekleed in het lange, paarse ‘druilhabijt’ in de onderste la van een
veertiende-eeuwse heemraadskast ligt te wachten.
De zes oudste boeren nemen hem op de schouders en in galop gaat het naar de
geestgronden buiten het dorp, waar de dijkgraaf onder gejuich in het riviertje
de Schalie wordt geworpen. Als hij bijna verdronken is, steekt de moeder van de
hoefsmid hem de zogenaamde ‘druilstengel’ toe, een met dubbelgetwijnd vlas en
ongerezen beslag versierde beuketak waarmee de druipende man op het droge wordt
getrokken.
Nu ontsteken de klerken van de leenbank de Germaanse joelluchters en op handen en
voeten gaat het hele gezelschap in de hinkstapsprong naar het huis van de
burgemeester, waar met de daarvoor speciaal gebakken ‘septemberknappers’ -
keiharde waterbroodjes van twee pond - alle ruiten worden ingeworpen. Als het
laatste glasgerinkel is verstorven, springt de notaris uit de nok van het
raadhuis in een ton met ondermelk, waarop de kinderen de voorgevel van de
dorpsschool omtrekken en de bovenmeester uit een zestiende-eeuws kanon naar het
gehuchtje Klie schieten, waar de oudste inwoner zijn goede aankomst meldt door
twee stoten op de lange, houten druilhoorn te geven.
Zodra deze klanken zijn vernomen, keren de boeren naar het plein terug waar een
eet- en drinkpartij begint die zestien dagen en zestien nachten voortduurt. Het
menu bestaat voornamelijk uit geconfijte veldmuizen, winterpeen, gepofte
drostpinnen en gort, waarbij grote hoeveelheden zelf gebrouwen ‘druildril’ - een
sterk gegist aftreksel van tarwe en okkernoten - worden gedronken.
Elk jaar weer is het septemberdruilen een feestelijk hoogtepunt van het
eenvoudige Aaltense leven. En het mooiste is nog, dat niemand weet waarom het
eigenlijk gedaan wordt.
Auteursrechtelijk beschermd